ANTIA CONST

DEÖ DtJCE

DISSERTATIO

PHILOSQPHICA

DE

CONST ANTIA

NATUR#.

§uam

Cum cofenfii

ampliflimse facukaris Philofbphi-

cae,

in illuftri

Sveonum ad

falam Academia,

SuB _PRZ SID I O

¥·

CL\

M. PETRI FONTELII

Mathefeos _{ρ ra} cl:. Prof. Ordin.

Placidobomrumexaminifuhmittit,

ANDREAS A. Bothnienfis.

. c

Ad dim XJNiij in Auiitom Guß. Μ,DC.ΙΧΙΙϊ,

UPS ALIjE.

EftawJit Hekbicus Cu _Rio StR Mic Aca&

Vpi.Bjbliop«

Q. F. F. V. D.

Praefatio.

agnumnaturaUhrum

diligentius

volvénth

vixintermirdbiliailla,qua inßnitaeccur- runt,aliudmajorem movebit admiratione'»

ipsüejus,intantartrumomnium ultrb ei'

troquecommeantium mutatione, conßan-

tiä. Quin hoc illudprtectpuum

eß,

quo DensnobisJuambonitatem fapientiama; commendat; nontan-

tumresdfe optimbconditas, totumque

hoc

univerfumeximijsor- nando virtutibust fed etiam ne eadem atäte aiqueanms cit'd

labefagentur, fedulo cavendo, Sed quohac admirätionis plus,

ebmagisdijpcultatis eademfcrutantibus exhibent diverfa fen-

tientiumopiniones. Namplurium mentibushcec firmiter infedit fententiaindies deterioremfieri mundum, fenioque quaf confe-

Uum,lent*tabeconfumi. Cujus reidocumentain

ßngults

rebus certiffimadeprehendipoffe aäfirmant, coeleßibusjuxta atque ter-

reßribus, eaquippe omnia, ruinamfatifccntiaminiiari. Contra

verbalii,rem adcuratiusftbivifexammaffe, totiusuniverß na¬

turam mentis acienon minus quamoculorum perlußrantes,hat

naturafenefcentis decrementa_negatüeunt; Certoperfuaßjam

necquidquamdepriorifua integritateperdere.Ejfevideliceteam

naturaconßantiam,quacertislegibus orbemfervet

ßringatque»

acirrefolutonexuliget ßngula,utloquitur Boétius.Hacquajam

diu multorüexercentingeniain

diverfaq;

trabunt,&meinbivio quaßconßitutum,non nihilftifpenfurntcnuere; retarnenpenitius

confideratå,adecruminclinarccapifententiam,quipro coßantia

naturapugnant* Quamfententiam, quin nulla mihi adbucad¬

verf<e partis tela, vif^apoffe infringere, paucis eandem expofi-

tam, ingenii exercendi gratia defendendam fufcepu Non qui ßperem, mehic ^omnes occurrentes difßcultates explicare pcffe,

A quoä

qiiodingenif mei

tenüttasyquam

Hbens agnofco,facile omnibus Bo-

nii

excufabit -,Jed,

utargumentaqua

mihi hane fvadent fenten-

tiam, aquoYum

candidortmq\ [ubmijja cenfuraffi

in quibusfor11

laboraverinUeådernjuventur;&ig

fe

fic

reftius

hac dere in po-

flerumfentiam. Neque

enim in hoc difputandi

campoyutpreve¬

ritateobtinendapulchrum

eß

vincere,

mihi

turpeeritvinet.Nam

licmihi femper

aquiffimus efl vtfus difputationum

finis^{y quem} cmnesfibi infimiliargumentoy

commendatum haberent,

quo no-

flra

nonnimium

tenaces

fententia}veritati magis

^quam

exiflima-

tioniycujus\aBuram vidifalsometuimus,operemur. Hcee mi¬

hiåme difputionis

prafcripta lex, hic cmiflitutus finis,

omnibus utfpero,

aquis probandus. Quem

ut

eb felicius ajflequar,de

or»

dinefoUicitusy intriacapita

dicenda

commodé åivtdi pojfle>,duxu

Sititaqueyanmente

Jehova,

Caput L Quod

Quam diverfa Philofophorumfententia de

pra*

fenti quaftione extiterint olim% hodiequc extent

^j

tum

qua

optima efl vifafintentia, adeoque defendenda brezifteroflcudit.

5 I TTetcrcs Philofohi, _quoshxc de conftantia ^natu-

V rxquseftio maximé diflentientcstenuit, in tres

potiffimum ciaflfes dividuntur, quaru primaco-

rumeft, qui, quiafempiternum ftatuuntmundumomnis

ortus atque mterrtus nefcium,eundem quoqtie ilmpli-

citcr incorruptibilem volunt. Hujus fententix fuiiTc Ariftotelem docent ejusfcripta paflim; Quemquoq; pe-

ripatetici^nonpaucifequentcs, etiamex Chriftianis, _pro poffibiliaeternitatemundiacriterpugnant,quamveréipfi

^iderint, _ncq.uc enira hane ^mean* facio controvcrilanu

Ari^

Äriftotelisveroprimumharenon fuit fententiä,utquam

ante cum foverunt xenophanes, McIifTus, Parmenides

aliique.

Platoni vero fruftra funt qui hane adfcribunr,

cumejusferipta divcrfum probent.

$ α Altera claflis eftillorum,quiinfinitosiimulmun-

do*, eoidemmodooriri modooccidere,, exfortuitoato-

morum concuriu feparationeque ftatuunt. Quxfuitfen-

tentia Leucippi, tumDemocritiejusqj inpleriiqueimi-

tatoris

Epicuri.

Huic

ientencisc

proximaeft Stoicorunv qui tarnen unitatemmundi afferentes,nifi quod plurcs

iuccesiive docercnt, Dcumaudoremejus* fed^cx prarex- fiftentemateriaDeo coaevä produdi, adfirmarunt. Cor- ruptionismundi caufam pofuerunt ignis indefeflam re¬

businfitamvimr poft longastemporum ambages abfum-

pturam & in femet mutaturamomnia> dequafententia

vid- Cic-L.2.deNat, Deorum.

$ 3 Tertiafucceditclasiis, _quamPlato^cumfuis afTc-

clisconftituit, Quiut mundi audoremagnovit Deum,

cuma Deo quidem folubrlem, incorruptibilcm ^tamerr*

nec inseternumiapfurum ftatuit,quiaüc Deus voluerit*

uthabentejusverbain Timsco. Quaequidem minoribus

diis dida, de ^toto mundo

intelligenda

efle

docet

^contex-

ta-s. Quin mali hoc efle dicit, difTolvere qua: pulchrc

funtcompoftta.FuiiTehanevere Piatonis fententiamdo¬

cent nosCicero, Plutarchus& PhiloJudseus,contraeo$

quihxc

hypothetice

tantum aPiatonepoiita volunt.

$ 4 Atq; hazca Philofophis gentilibus difputata olim,

proingeniorum

hypotheilumqj

diverfitate

diferepantia

j nam cumalii folanaturaduce

philofopharentur,

omnia

adnaturamexaminantes, quidam non pauca fola tradi-

tionc fubnixa admiferunt. Scd& quibus clarior verbi éivini adfuliitlux,utinmultis afe invicemdiilident,phi-

A 2 lofo-

lofophiz

non

minus

quam

iidei dogmatibus; ita inhac

quxilioue

diverfiflima

tenent.

Namut

omncs

ncccfle ha-

bent fateri principio

cspiiTc: mundum,

ccrtumquc cum

manere finem, de incorruptibilitate ^tarnen illius, non

ilmplici illa abiolutaquc,

qua:

omnium confenfu foli Deo compctit,fed de conceiia illa quatftio ardua eft,an hxc

ta¬

lisiit,_qua:nulla

caufa fecunda ordinaria, naturaliter

a-»

gente,

mundum corrumpi iinat

?

§ $

Nonpaucihicncgativamtuentur,ficutrerumiin-

gularium, ita

univerfa:

quoquc natura:

vim

atquc virtu-

temlapfu temporum

deteri

ac

confenefcerc

magna

ad-

icverationctradentes, Moventillis has cogitationes vel

maximé , quotidiana: illa: rerum omnium mutationes

Nam^cum omnibus rebuscrcatishocingenium

iit,

utin-

fitå

quadam

vi

ad

mutationem

ferantur, fublunaribus

im- primis,qua:

nihil (labile firmumque iibi quod

pollicean-

turhabent, corruptioni naturxhocacceptumrefcrri de-

bere cenfent. Neque has creberrimas naturacviciffitu-

dines cum ejus conilantia (lare

pofle, fed

^pugnare

hsec

duointerfcfc, nullaqueratione conciliari.

$ 6 Hisquifeopponerent non ullis

defuere feeulis,

ccrtoquibus pcrfuafum, naturamjura

legesque

inviola-

biles fcrvare,nec quidquampersetatemamittere. Nam

atomnia in nafcendipereunaique

abeant

legem jam indc åprifcis temporibus, nihilominusnatura: iuam folitam

manere conftantiam, _per continuam individuorum in iingulis generibus fucceffionem. omniaenimloco ^eo-

dem (larepaululumduntaxat ultrd ^aut citromota, utfe-

neca loquitur L. i. de Benef.c.10. Quibus fuffragan-

turquxBoétiusL. 3.deConfol. Phil, Mctr. z.ad finem, reliquit.

J^epetuntprioresquaquerecurftif»

redituquefuofingulagaudent.

Nec

Nccmanetullⁱtraditusorda,

niβquod

fimjunxerit

örtum>

fiabilemque

fuijecent orhem. ^, >

Tumhxrcrum vices, adeo non vifx illis corroptio

nem naturxinferre, utpotius iummiconditorismaximu indecoliigerent bonitate

iapienciamque;

quiutfefolum

immutabiiemxternutnque hominibus vclut

digito

mon-

ftraret, iuamque prarientiam omnibus notam faceret,

liuncinorbererumomniumin ie_remeantiumvoluit or-

bcm. Certiorafe

denique,

extraqucomnem controver-τ fix aleampofita,naturaedecreiccntis _habiturosfuiife do- cumenta, iiilla crefcendi

decrefcendiq;

forsomnibus da¬

ta,firma_pronaturadccrefcenteeiletratio; cum tarnenin- certiflimahxc iilis

eiTent,ignorantix,dubitationifq;plena.

§ 7. In hac animorum

verborumque

inter aoéHfii*

moscontentionc, _quorumpotius partesfequar, aperirc,

ut arduum

diilicultatisq;

plenumiit dicerc; quiatarnen,

ut cum Socrateex Piatonein Gorgia loquar, ex illorum bominum numer0jum, qui libenter refeiltJepatiantur β quid

autfaljum autineptum dixerint; libenteretiam

refellantyfiquid

ab aliominusvere

diclumfuent,

βquibus nonminus reprehendi

quam

reprehenderegratumjucundumque

fit: tanto enim majus,

bonum ejfe arbitror, _quanto majus efl maximo liberari malo, quamaliosUberare: eorummejam eile fententix adfirmo,

univcrfalemhancomnium

corporum,perpetuamquera-

tionedurationisruinam qui_negant,nonpertinacia, ^nam pertinaciter in

philofophia difputarc

_ineptum,autAudio vincendi,deeetenim

philofophum

veritatismagiscupi-

dumeiie _quam glorix;fed rationibus,qua?mihi_pro his partibus

femper

vifse fortiores_pugnare. Nequeenim mi¬

hiquifquam adhucfatis vifus probatumiviiTc,mundum per naturalescaufasvipropriå

adplicatas

_corrumpipos-

A3

fc*

ie, akcrationcque

fueccffiva diflolvi ^;:quin potws quas

a

Dcoultimo accepcratvires,usque

dum ab eadem diilol-

vatur,iartaste&asfcrvare,

Caput II.

""

„ - ·. -

Argumenta pro natura conjtanM ingene* +

re

proponit.

S i Poftreccniitaspratcipuas

circa pratfentém mate-

riam,veterumrecentiorumq?

philofophorum

opuaiones, quibus

rationibus

caqua:

mihi

pra:

cafteris probatur, ful-

ciatur fovcaturq;,

ordo

rci

exigit utvideamus: Etcuixi

plurima:

adferri poiIint,pr^cipnas tantu, in hacquam mi¬

hipropofui

brevitatc, futficit notaiTc. Et primé quidem

conilantiam hane firmitatemqj natura:ärguere

videtur*'

Caufarum resnaturalitercörrumpére

folitarÄ, abfentiaj

Namcumomniscörruptio;

vel ab interna åuatcairfa vet

abexterna: Nönhärcdicipotcft^curneitra

mundum nif

hi!quod corrumpat,

irt, is enim fua magnitudine omni«

creata

comple&itur* Sed öc interna caufa mundum cor·

rumpens quar

dari posilt

non

facilc apparet, neque e-

nimnoneadem manetforsnaturaque

toti univcrfo ,quae

finguiis,cum

hxc illudconftituant. At iingularum rerum-

naturafemper ftii

eß conciliatrix confervätrixq; Vquee in fua

quodque

genertperfeftum vult ejfe. Vt docet Cic. I. y .Xufc.

Quarfl.Tum

omnibus hoc inditünaturafibt cbciliari fScommen*

Aari,adfe

covfervandum

£?

adfuumßatum, & adeä qua confer-

vanttafuntfuißatus

diligenday alienari autem ab interttu yfqud

tebus_qua

interitum viäeantur adferre.

qua:

itidem Cic. funt

verbaex Lib._y. de finib.

Quibus congruunt axiomara

Ivtcphyfica, Natura

femper quod perfeBum eß intendit, ne«

quein

neeeßariß deficit.

i a Inomni corruptioncmutatur natu

jalis iitüsrc-

rum

ϊumcomponentiutxi,tiamea

omnibas

^qua:corrumpuhttif-

eft praefinita lex,afe invicéut

difcedant.

Ned quidquam corrumpitur,

niii

iitus ciuscorrumpaturacmutetur. At

hoc de mundo eiusquecontentisnemo cumverå rationc dixerit, eileeius partesabordinaria naturaliq,·

fededetur-

batas. Neq; enim loca,qua:fingulis olim

leguntar

certis legibus deftinata,^noniem ab ijsdemoccupatatenentur.

Nfiiquisfortecumijsfacere

velitfquiSolispra:tcriolitum

vicinitatem,propioremiam, quam qua:olim fuit,ftatue-

runt, quos falfé ridet Scaliger Excrcitat. 99. verb nonnulliprodereaufifunt folis corpuslongoprepiusnosejji,quam quantumab antiquitatefcriptumefl, ita^utinipfa deferentis ^cort·

pulentia hcummutajfe videatur,· velipfa fcripta jpongits>

vel

ipfi auHores fcuticisfunt

cafligandi.

$ ₃ Dantur fingularumreruminfuis fpccicbus fimplices

«ternxqjveritatisidcat,qua:rebus adplicat^χoptimécum

ijscongruunt, xternaquippe in Deo cxcmplaria. Neq;

cuimquacabaeternodecrevcratcrcare,^nonoptiméfibi in

fuaiimplkiiIimaeflentia,cognitahabuit, diftin&o fimpli- ciqucadfpedu. At ii ^resfingulxinfua fpecie^a primailla pcrfedioncin perpetuofuntdecremento,plurimx iingu¬

larum futuraefuiflentidex, _utpotequa:fingulismomentis

novasfubirent mutationcs. Tumfcicntixnomen, quam därirerum naturaliumplcrique fapientum adfirmantdioc ipium iuaderc videtur^5namhxc nonnifirerumimmuta*

bilium neceflariarumqueeft, adeoq; conilantis natura:, qux praeteriinguiorum individuorum ipecies^nondantur.

Athas reprefentantidex, in mente univcrfales. Atque

hanede iaeisfententiam/liccat hoc obiter cx occafione notaffe Piatonis fuiiie qui itidem ^naturx conftantiam defendit, åvero haud alienumvidetur,

quidquid

adverius

hasprotulcrit

Ariftotelcs.

. ■ B i 4

S _.4 Gmnis corrüptio

fit

vetratlortefubftantiéévei aC- cidentiurp, nonilla videtur dicipoiic, namvel minimam

fubfUntia: deftruftionem maxima fcqueretur confulio, cjüamccrta^mox exciperetruina. Creavic enim Deus o- mnia innumera ponaere & menfura, ^qua:quamdiu ma- nent, &mundus fervatur incorruptus, cöntrafi defcce«

rintiquodneeeife eil fieri decreicente iubftantia. Sed

& natura hoc decrementum ^non magis intendit quam creationcm, cumejusdem fitpotentixexnihilo-crcarede

in nihilum

redigerc.

Qualitates vero qaod attinet nec

eas quidquam naturalis ^decrcmentieepiffe,fcdquxolim

iliarum fuerant, adhuemanereintegras caufas, veritati

confonumcflc vidctur, pradertim cum idipiumhiftorix priorumtemporumfuadeant.

§ 5 Decrementa natura?fi admiferimus,

fequi vide-

tur,naturalem före mundiinteritum fruftra fuadente ra-

tione, feripturaqueadferente, perfolius Dei omnipoten-

tiamdeftru&umrrimundum,omniaque ignirefervatain diemjudieij. TumUltimi dici tempus. nec omnino nos latcrc pofie, obfervantes fingülorum annorum feculo*

rumque, ccrta proportione decrementa fa&a; ^at negafc

hocferiptura, refellunt diverfiflimxconieÄandirationcs.

$ 6 Hxcfuere argumenta quxmihi hujus fententix

defenfionemfuafere, parato inconrrariamtranfire, fipro

cademveriorapugnareintellexcro. Nam quod nonnut

Ii Patrum

San&orumpro

decrementis natura: ftetcrintr»

viderunt forte praeteralla, hanc de conftantianatura?fen<- tentiam, nonpaueosinoccafionem impictatisfcelerumq;

affumere; nndepiozelo du&i,uthaec mal*prxvenirent, mundi fenium, naturalemqnc ad ruinammotum defen^

dcrunt.Qhamvis ^nec defint, quihancnoftram ådferunt

fententiam, ^f.-

caput iii.

In

Jpccie ^rescreatas qttoad vires fuasvirtulesq;

examinat,

_easqve

prifcorum temporum rebus

natu- ralibus vix eederedocet.

§ I Quiainfuperioricapitcrationes pro natura:con-

fiantiä,_{in gencre}vidimus,rcftare videtur, utad quxdam ipccialiadcicendcndo,harc vix ulla novacxperiri jaravi- tia,fcd_quam integritateiisprimusconditorolimrclidim voluit,incorruptam fervare,vel minimum fervare

poffc,

eftcndamus. Et primä quidem in coelum cocleftiaquc

mencis aciemut intcndamus, paucis dubium cflc crcdi- dcrim, ^an hxcpriftinum vigorem virtutcmq; rctineant,

cum quxapriicisredeobiervatafunt olim, hodié inte- graincoriuptaq; notentur. Neq^enimullas ^{novas muta-}

tiones incoelodeprehendimus,quxejus ieniumarguant,*

Non_{motus; nam}hujus miram conftantiamvelEcclipfiü

fatis certxprxdi&iones, quxinmulta porrigunturfecula,

docent. Etquiaidem ^manetiibiqueconftans^{motus, npc -} frequentiorcs iamecclipfcs quamolim, fieri,vere dicer« ^; pofTumus,cufmconcurfus ftellarum^{ccrtus, eas}ftatistem-

poribus ^ex naturali neceffitatc faciat, Influxus autem ί

cxleiliuminhxcinferiora,incertus quidem quoadiingu-

lares effetfhis _quam plurtmos. in communi tarnen non

minusiamquamolimagerc, ccrtumei}. Docentid fatis

certxannipartium rcvolutiones, ilatisq,-viribus reditus. ^,y

Gencrationes autemcorruptionesque quasin calo_pro¬

bare videntur maculx circa planetas obiervatar, come-

txque,non adeo urgent: nam ut illx^a deftitutis forte idoneis inftrumentis minus» hi ramen omnibustempori- busnotatifunt. Et quemadmoduminfublunaribus, _ge¬

ncrationesatque corruptiones^naturarn effoetam^nonar- B a .

guunt.

guunt,

ita

nec

cceleftes illx; Quatfrtös hondum fatis, de-

ciium ilc> fintne tometarm ccelo viii, ^novx ftcllx,ex

certamateriaincalo,_perccrtascaufas, coaåa,acccnix;

an perpetux cum exteris

durationis, fed

qui non

niß

certistemporibus vifantur. Depropiorecocleftiumcor-·

porumvicinitatc,quam

nonnuili

volunt, in

iuperioribua

viium. Tum_negarehane videntur»certxillx ioütxque

aftrorum operationes inhxcinferiora.

f 2 Sedneequx Elementavulgo audiunt in ullis

de-

feeiiTe videntur,namquas mutationes hodiéfubeunt, ab

iisnee olimliberafucrunt. Aqux plurimisin locis

exfic-

cantur? & alialocaaridapriusculturxqucaptainundant naviumque patientiafaciunt. Multaenimlocain vaftis-

iimos diau&a campos quondam, jam

profundum

mar©

tencre,ånonpaueis fidc dignis traditur. Nam

de

qualita-

tibusquod eafdem integras retineat non ateinet dicere*

Pifeesvero minorifam quam olim copiarquod produ-

cantaqux, experientia hauddubiéreclamat. Sed& ter-

rxpriieis temporibusvix majorFelicitasfuic. Nam inju-

rias,vitiaqueejusquxnuncfentimus, iis nonminora ex*

pertifunt

veteres.

Tum II quibus

in locis

ejus fertrlitas

remiierit, hoc

vclagris

minus

bene

excultis,

veliingulari

divinx pernxob

antegreiTa

fcelcra

adferibendum

eft.

Ac

horum fterilitatcm,vcompenfat aliorum locorum, qux

quondam cultu horrida jacebant,

jamquelxtå gaudent

fegete, fcracitas. Idemde mineralibus

dicendum,qux

profetiaadeononvidentur hocmundi fenium probare,

utIongé uberioricopiaquamolim, inmultis locis eflpodi-

antur. Plantasvero animaliaquc,nec numcro,nccvircute defeciiTe docentcorumhiftorix ab antiquis confcriptx,

Aéris tandem^naturamialvammanere non majorisfueric

laborisprobare,quamignifuam folitamevincercvim.

§ 5 Quia

J Quia Macroccyföium qua

plefaque

vidimu**

cjusquc conftantemvim,adMicrocofmumordö ^rcicxi- gitutaccefium faciamus.Et quamvisåhi duo mutuå fibi fimilicudine ⁱⁿ multis refpondeant, ut illius probatam quoadcartcra omnia, conftantiam,& huius

fequi

videa-

tur: maximécumejus haud poftrcmä parsfit, ijsdcmq*

proindé quibus

rcliqua:,juregaudeat

legibus: quiatamcii

plurimorumcafuntgraviorajudicia.utnos cumantiqu»

nonulliscorporis,nedum animi dotibusconfcrendoscfic cenfeant, iedin omnibus eile noftram fortem peiorem illorum;paucis dc bis

agendum, oftendendumq,

homi-

nes quoadnatura:donaconfideratos,vix cedcreantiquis

illis.utvelmagis vitijs jamiuis

indulgeant, ijsdemq;

blan-

diantur.

§ ₄ Nam _corporum fanitatem quod attinct, inhac, prifcis illisåMofis _{temponbus, imoveLadiluvio, nöfiri}

feculi hominesquid ccdant,non fatisadparet, cum nihil quod ad priorum valetudinem firmiorem fecerit, nobis defitj Morbi vero fiquinovi exorti funt, utut de hoc quoquc dubitctur,vcl fingularcsDci pocnarfunt, velc-

tiamluxuria: hominum immodica: debitx referri, Com»

UtScnccaaitEpift. 9jr. multaferculamultos marbosfaciant.

icdhaj morborum caufas haud quisquam natura defe-

Äui adfcripicrit. Quin hane corporumfanitatem, vitac noftrsc fpatium fatis defendit, quippé quod nobis^haud

breviuseft_quamvetcribusillis. Nam _qua: antcdiluvia-

norum,fuit & quorundampoft, longior vita,ut nonnihil

vi&usrationidebeat,

Providentia

tarnen^maois _quam natura Qpuf videturfuijje ut loquitur Rabbi Lcvi. Mofcs cnim

Scptuagcfimum 8t ad fummum

Ortuagcfimum

^annum,

utquemrarifiimus quisq; jam tum iuperaret, confiituie

vita:tcrminom,^athic^nosjamutplurimummanet, quem

B _{ι ta-}

' '

. 1' C ··■;; S'·· . . . :;· · ..

tarnen nonpauci, ^utetiam

Mofis

tempore

accidit,

exce-

dunc,deeimum, vigefimum, & nonnunquam

plurcs fu-

pracenfciimum attingentes,

Et feculum

100 annorutn

ipatium,quail

åfene

diOuni,docetVarro.L.^.de ling.Lat·

quodititra hos jentfeant

hominis,

üt

Seneca de brev. vit.

c. 3.adfirmat. Vctcrumadlige,

de

militia ejufquc ^mu-

neribusineundis deponendisq; certis

legibus

cauti anni,

tumdematrimoniis jungendis,omnes

noftris temporibus

convenientiflimi, hocipfumprobarcvidentur.

9 5* At proceriores fiquisveteresfui/Te exiftimeverit,au&ori*

tätedu&usantquorumferiprorum, monumentisq;alijs, feiatαοα

åquoquamnegaripoiTe fuiiieolim vaftisfimorum corporum

ho·

eaines,Gigantes didos \fedin certis famihjsdntraqua» quamdiu

fecontinebaet»neccumalijs minorisftaturae.quorum major erat pars,mifeebautur verifimileeftfuam fervafife cosmagnittidinem;

diminutamverohanepoft connubiacumaliisextrafamilias jun&a.

futficnecparticulariumhorum,quxiiniverfaleHon concludunt»

decrementa> natur»defe&ui fimpliciter ad feribendaveniantj

prsEtereafciendnmfabulofamin multis

extitifleantiquitatem>fed

ut

qnaehis fabularuinvolucrisaliquid

aliud

in vita

fignare voluerint

j Tantumabeft»utquishorum feripra fimpliciter& fecupdii verba aeeipiat. Quin«5c alios magninominis viros,

gloria; cupiditate>fal-

laciapoßeritatimiraculapr«paraße docenthiilorise. Contravero vifunturadhucmultis inlocisveterußatuaejvafa, arma^nnufi, nul- lomagnitudinismiraculo.

Menfuraruru denique ratio A ponderu

conftat,undenobishaudmajoresfuiflfequi iis primumufi lunDde- prehenditur.

§ 6 Quia v.robur,magnitudinemutpluriuaum

fequitur,

haefi

nonvineimur.quod iniuperiorithefioßenfum»^necroborefupera-

ricertumeft.Tanmmobßarevidenturingentisadrairandacqi mo- Iis opera,abantiquis ere&a,quibus ßruendisnoftra; aetatishomi-

nesvix pareseffevidentur,fedcumh»cnontaraviribusquamnu-

mero hominum,inßrumentorum,machinaruroq;ope, longoreai-

poris traäuconfurrexiiTe novimuj,necdeiperataresfit,

ejufdem

xnolis opera jamperficerejfedquaiad vanisfimam tantum

oftea-

tarjonemcompnrata,jure meritofpeyiimus. Aliaepixtumaduti-

litatemtumadmaguificentiam fplendoremq;fpe£hnt, baud iper-

nendxmagnitudinis ardificia,nonminusapudnos quamantiquos, procedere videmus. Ne<|> tarnen negandum eft quorundam ^ve-

terumlabores noilrislongémajoresgraviorefquefuifle,imo quino- bisiamintolerabilesforent: fedquinon tam veterum[^utgiganteS excipiam ]virium,quam noftr* ignavisr argttunt magnitudinem,

cum eadifciplina, ufuatqiexercitationequ£veteres,atenerisnon imbuamur. Neque taménrtitå nortnullis horum inftitutis,animi

.quädam mollitie abhorreamus,^nonå plurimis optima rarionere-

cesiimus. De bellandi fortitudineagilitateq,veternm idemdicen-

dum. Nam _qu* de fortisfimismaximeque ftupendis iuorum fa-

ftis,magnificisverbismemorantPoet*, aliiq» antiquifcriptores,ea

cumparticulariafiint.tummaximafuipartefi&a.

β 7 Memorixdeniqj judiciiq; vires,ingeniinominequxutplu-

rimum veniunt,ut confideremus,citippequae necminima, iuKfeurU corporisdebentjUlmsfanc feliciifima;exemplaadmiranda,dcH*c

noftra temporaferunt. NamSenecaRhetordefeipfo1.1^♦Contro»

teftatur, hatte infefloruijjcut nontantum adufum fufficeretjfedinmi-

ratulumusqueprocederet. Nam,att,& dttomiliunaminum, quaerant ardinedictarecitata reddebam, &ab bisquiad audiendumpraceptorem

noftrumcérventrant,fmgulotvcrfus k fingults datos,tumpluresquamdu-

ccntiejficerentur tab ultima inciptensufjuead primum rectubani, Nea adcomplcttenda untum quavellem veloxeratmthimemoria, fedcttam adcontinendaqiuacceperat. Simileexemplum ju venis cuiufda Cor- ficanirefert Ant. MuretusL _3.Var. Le&t. Et Frän. Svarezium

tamfirm« fui (Tememoriaeautoreft Fana: StradaL-1.Aead.ProJuf,

titS. Auguftinifcripta verbiseitatisallegaverit, locopaginaqjex-

peditc deabfqjhxfitationedemonftrata.Quidlofeph.Scaiigerum loquar,maximum natur*opusatqimiraculumdi&um? utporéin

quojudicjum> memoria*felicitati refpondebatⁱutnechoc iegnius

nobis iamremifliuiquc eflequamprifcis temporibus,hauddubié

fuadeat. Sedplura nonadtinet ejusrei exempJa referre,namvel ftudiaartefq;,quxnonminori jam felickareexcoluntur»idemfatis

probarevidentur. Quamvis enim paucijamveterum diligentiam iciendiq» cupiditatem^jequent,ut quibus necgravefuit,inrerum

pracclararum^cogninonemlaborrsatq* periculaqusevisgraviftima

perferre/iumptufquelongc rnaximosfacerej ncoccafionem _pro-

ßciendijillisfaepiiHmccommodiorem datam,dicam.·nihilominns

&jamftorentvigentqjftudia,ctiamqua:ignotaquapleraqj prifcis»

incultaquejaccbanr»

$ _$ IuPhilofophicis enim, ^ut caeteramittam,ramTheoretici«

'

quampra&icis,utmultu debeamusveteribus,quosvel hocnomine

gratamentecoleredecet;innon paucittarnen»prefertimqux par- ticulariafpedant,vixaprifeis fuperanturhxc noilra tepora. Quod

fatebiturquifquis cogitaverit.plurima illajamanoilris mventa,quse veteribus^notafuiiTe,nulliscertisdocumentiseviilcipoteft. Ergocu

La&antioexl.x.div.inftiuc.ydicendu.Drtfif Deusomnibus provin*

Iip9rtiottefap'untia,itt & inauditainvefiigare pojfcntj&auditaperpendt*

rttnecquianosUlitemporibus antece{ferunt>fapitntiaquoqyanttcejferunt,

quafiomnibus aqualiter datur,occupari abanteccdentibusnonpottβ, &c*

f ίο Vltimötandem^moresfeeuii noftripaucisreftatut tanga-

rnus,quiaenimhoseverfosqueriuaurplerique,regnareuequitiam, inqideterius,&omnenefas res humanas labi, mundi fenium rui-

fi«proximum,ipfimet confiteri videmur. Sedutomnia proh do¬

lor_, jam fint plena vitiorum, feateantque iceleribus,neque ta¬

rnenpriorafeculaiifdemcaruifle exiftimandum eft,quineaqu*nos jamquerimur,etiä majores noftri quefti funt,&pofteriquerentur, titaitSenecaL* ι.deBenefic. ιo.Namcumomnibuseademvitio¬

rumfemina,jamindea primolapfu h«reant>nulla fecula nonfua

habent vitia: licet^non pariproventuiemper. Namcumomnibus

ex «quoliberumfiteademvitia, graviora puto,inherba refecare,

aliatarnenplus aliis,ijfdem indulgent. Et fancgravisfiroa vitiafe-

runthxc noftratempora.quibusmajoravixullafeeulafenfere,utpo·

tequxmfumaiojamquafihxrent, ruinam minitantia: Neque ta¬

rnennatura:dcficicntisvitiobzeadferibenda erediderim, qua: no- ßr* potius proprix luxuria:,libidini, alijfqne id genttsillicebris

carnisdebentur;hisenim, rationisimperioexcuftb,quia vidasda¬

rausmanus,naturaferde corrumpimus,qu»fibirelida,fua jurain- corruptafervat. Sed hxcprotemporisinftitutiqirationedidtafuf- ficiant,namutmaterixprodignitate fiu fatisfadumfit, frullrafim

Ä(peravero. Tuverö candide benigneq;le&or,qua:tuaeft faci- litasatqjhumanitas,hxcbreviterfimpiiciterq}^amepropofita

sequiCordulasrogo,'tuoq;favoremcosadjuvesconatus.

%

y