Dissertationis historico-philologicæ, de signo crucis sub Novo Testamento, pars prior, quam, cum consensu amplissimi Senatus Philosoph. in illustri Academia Upsaliensi, sub præsidio ... Erici Alstrin ... in audit. Gustav. majori, ad diem 2. Martii 1728. q

f l

.,

X

/

D i v i n a Ad f u l g e n t e Gr a t i a!

Differtationis Hiflorico -Philologien

SIGNO CRUCIS

S U B

NOVO TE ST A M E N TO ,

P A R S P R I O R ,

Q u a m ,

G/wz

_{confenfit Am phsßm i Senatm Pbilofipb}

_{lUuftri Academia* U pjalienfi}

S

P R Æ S I D I O

F/Æ/ Aclmod.Rever. atq; Celeberrimi,

M

ac

. b R IC I A L S T R I N ,

L o g , & M eta p h . Prof, R eg. & O rd , ln Audit. Guftav. Majori, ad diem 2 Martii 1728.

c[ua par efl modeßia, Publice ventilandam fiftit

O L A V U S P. T IL L Æ U S

VPSALIÆ

S;

æ

R :

æ

M :

tis

S U M M Æ F I D E I

V I R O ,

llluftrijjimo ExcellentiJJimoque

B A R O N I

ac

D O M I N O ,

I > SAMUELI

BARK,

R E G N I S V E O - G O T H I C I

S E N A T O R I ,

M Æ C E N A T I S U M M O .

GratioßJJime DOMINE,

Agnos tnagna decent: a v i eft fenten-tia prijci:

Qua mea nunc gelido corda timore quatit. Maxime Mæcenas, humilis dum noflra Thalia

Heic tua, fed trepidans, limina celfa p etit, Des

Des veniam fa d o : niteatque hœc N o m in e Veftro T agina, ut a Phœbo Cynthia lumen habet. Accipias facilis Crucis hoc Venerabile Signum ,

Objequii fignum , quod mea dextra refert. Et licet haud deceant nift grandia munera magnos \

Illis parva tamen fepe placere (olent. Summa mei voti e s i , ut quœ documenta favoris

Expertus Pater e tt, hac pateantque mihi. Me certe invenies nulli pietate fecundum :

Pedore T e calido tempta in omne colam. 0 maneat Patria tam firm a columna, Puisque

Confiliis vigeat Svecia noftra diu !

Illuftriffimæ Excellentiae

Veftræ

' dcvotiffimus cliens

S:æ Riæ Mais

m a g n æ f i d e i v i r o ,

Perilluflri Generofißimoque

BARONI ac DOMINO,

D

n

G U S T A V O

F U N C K ,

Weftmanniæ GUBERNATORI

Optimo,

MÆCENATI

1

e-gligere ] nec contemnere, fed illis potius 'tantum , quan­ tum datur» impendere temporis, nec non fef t atores ea ­ rum pezuliari fovere gratia ; fu ß ineo leves hajce f t udio­ rum meorum primitias Generofiflimo N o m in i T u o

confecrare♦ Jdque non prœcipiti quadam temeritate im - p u l fus facio, fed exemplo aliorum incitatus , in quos T u i exßitere documenta favoris ; quœ me quoque f t er are j u ­ bent , fore y ut quo altos Mujarum cultores, eo etiam me y licet nullis T e ad benefaciendum provocare valeam meritis y fa vo re ample f t i digneris. Sic duplici nomine f e ­ lix fum cenfenduSy tum quod lucem ex ftlendore N o m i ­ nis T u i hœcce fceneretur opella y tum quod fub Patroci­ nio vivere mihi contigerit T u o . Q ua dum animo & (be praecipio beneficia ; quia alio modo mentem venera- vundamfignificare non valeo y Supremum y quod modera­ tu r omnia y Numen ardenttfjimis fuftiriis /upplex precor & precabor y velit T e , Generofiffime D om in e, quo­ vis felicitatis genere cumulatum diu confervare fuperfti- tem y in Provincia, cui prœes, falutem , (flendidtffima Familia fulcrum , omniumque, quorum intere f t , (olati- um ac tutelam exoptatißimam,

Perillultns Generofisfimiquc

Nominis Tui

cultor butfitUtmtu

V I R O

M a x im e

Reverendo Amplis fim o,

M

a g

P E T R O

T I L L Æ O ,

Diœcelèos Arofienfis

A R C H I - P R Æ P O S I T O

PARENTI CARISSIMO,

C/i, fecundum Deum Optimum M axim um ; plus quam T i b i , Parens Cariflime, debe- a m , haud Jane eft quisquam, Innumeris <?- nim me jam tnde a puero in hunc usque diem cumulaßi beneficiis, & f i vitam facultatesque conceffertt Numen benigniffimum, in pofierum es cumulaturus. ,£//<* omnia f i in memoriam me poße revocare mihi perfuaderem, forem equidem vanus \ f i ordine percenfere > vanior ; f i

rependere] vaniffimus. Quid enim in T e , P a r en sC a - riflime , a me prcficijci potefl, quod T u i non [it m une­ ris ? Donum hoc;e chartaceum cum T ib i offero, nonne id, quo me antea donaßi, T i b i reddo ? Accipe tarnen in gratijftmi animi pignus , hoc quicqntd est m uneris, Cru­

cis Signum, levi a me penicillo adumbratum. Remuneretur Tub in me m a ia* jib , «/w *v> c ruat pro fontibus fuffixus eft innocens, cujus hoc eft fignum . Ego ad genua Cru­

cifixi provolutus, hunc aternum Deum juppltci voce ro­ gare nunquam interm ittam , velit T e , Garens Opti­ m e , ditate jam p ro v e ä u m , in feram usque fenefiam [al­ vum & incolumem fe rv a re , in meum nodrumque omni­ um gaudium, fulcrum .&• folatium certiffm um , jucu n­ di fim um . H<ec mihi erit fum m a votorum, qui ad u lti­

mum usque vitee terminum permanebo

O P T IM I PARENTIS

Tilitu obcdietitijfiwut

V I R O ,

/implisfimo at que Conßdtisßmo

,

D

n

. G U S T A V ü

L E M O I N B ,

Per Scaniam univerfam Judici caufTarum ad Rem Metallicam pertinentium æquiffimo, Affini

o m n is honoris genere Temper profequendo.

V I R O ,

Genero]o atque Nobilisßmo,

D

n

. L A U R E N T I O

von N A C K R E Y,

Officinarum ferrearum in

0

6

5

nom inibus colendo. V

1

Plurimum Reverendo atfy Clarisßmo,

D

n

.

G E O R G I O

T I L L Æ O ,

E c c le fiæ ,q u £ ad S. JacobumStockholmiæ Deo col­ ligitur, Comminiftro Primario vigilantiffimoqj,

Patrueli quovis officio & honore obfervando«

N

Amplifl. Nobilifl ac Clarisfimorum

N o m in u m V eftrorum

obftrvant'ifilmns cultor

MONSIEUR,

Q

prefenc, Vous voyant à la veille de publier line fçavante diilertation tirée de l ’hißoire Ecclefiafti-

q'ue, du Signe de la Croix, dont les fideles fe font-, fervi dans le N ou veau T e fta m e n t, pour faire con- noitre, q u ’ ils etoient du nombre de c e u x , qui portoient les armes fous lés enfeignes de leur Sau­ veur. Vous faites voir par là, que Vous n’ascés pas paiïé le tems dans l ’ oifivete & dans »la p a r a ­ fe, mais que Vous avés enduré beaucoup de tra­ vaux

5

5

MONSIEUR,

Vôtre très bumble ferviteu r

Litern moribusque Politisßmo,

D a O L A V O T I L L Æ O ,

Amico fuo Cariflîmo.

cruce qua rigida juvenilis Aduja laborat,

Colligit ©* Sacrae Signa verenda Trabis i

Pi&rix laurigero mox ardua colle triumphet,

Pullulet Ö 3 iacra de Cruce frondis honos.

P R O O E M I U M .

N

O n fufficit, ut cum Thom a Bartholino,

5

In N o m i n e C r u c i f i x i *

c a p u t

PRI MUM.

§■

i-Agit de cruce in genere, & de cruce Q m ßi.

Nnocentiffimi Salvatoris m e­

morabile paflionis fignum deli* neaturis, lignum crucis paucis defcribendum eft, quo aufpica- tiorem nobis ad reliqua vianxj pandamus. Accuratam autem de illo tractationem inftituere-i a propolito noitro alienum eft; formam folummo- do crucis , in qua pependit Salus noftra, paucis e x ­ plicandam d ucim us, ut de ratione hoc fignum ef- forrfiandi nobis confiet. In anteceffum itaque pau­ ca de cruce in genere dicenda funt. Crux , ex m en­ te L ip fii, duplex.fuit, ve\ßm plex vel compada. Sim ­ p le x , cum in uno ligno fa d a eH affixio vel in fixio. At nihil nobis cum hac cruce rei efi; lubentes itaque eam præ terim us, atque ad compa&am nos con fe­ rim us , quœ manu f a d a , idque e duplici ligno. Hujus fecundum eundem auétorem a ) eosq u e , qui eum fequuntur, tres funt fpecies: decvjfata videlicet, com- mijja & immijja. Prima , quæ & Andreana appella­

tur, a) L ik r .l, de cruce cap,$.

tu r , hujus eft figuræ X ; fecundam fie pingunt, ut literam T* tertiam hoc modo formant Crucis hujus com p ad æ nomina una cum definitionibus a Lipfio loco citato allatis, Salmafio b) hunc in mo­ dum verba facienti, non arrident : melius 'dixeris crucis compattœ, five çavpS ttyjktS aliam effe àeeufiatam ad in fi ar liter £ X ; aliam capitatam, ad in fi ar mali n a ­ vis cum antenna fisa; aliam fine capitello, ut eH liter a Tau. _{N ih ilom inu s hæc vocabula fpecierum c o m ­} para? crucis retinem us, fiquidemilla pluribus au- d o rib u s funt ufitata, unoque vocabulo hae crucis fpecies com m odiflim e diftinguuntur. In una ha­ rum Salvator mortem paffus eft, quænam vero fue­ rit, inter eruditos non convenit. Pro decutfata«. quidem nemo adhuc pugnavit c ) , at, quod abfur- d u m , (tmplicem crucem fuifle inftrumentum paflio- nis dominicæ ab anonymo feriptore apud Suidam afleritur : Ixpicp laMoi tov MTYjpa 'xpoayXuvav ligno

reäo Jud£i fer v at or em affixerunt. Commi (Jam fuifle a- lii contendunt, quibuscum facere non poflumus,1 neque tamen fententiam eorum plane dam nam us, quia & illi f i titulum fiiperne addis, efficere at que im a­ ginari poffis quaternos ifios fines, ut cum Lipfio lo ­ quar. Immiffiam fuifTe plenque confirmant, ut_. Sedulius d ):

Neve quis ignoret fieciem crucis ejje colendam, Qu_{£ Dominum portavit ovans ratione potenti•}

Quatuor inde plagas quadrati colligit orbis i

A 2

Splen-b) Epifiol 2. de cruce, c ) vid. Jacob. Gretfcrum d* cruce, Tom. I. Lib. I cap. 2. d) hb. 5.

Splendidus auäoris de vertice fulget Eous, Occiduo (aerae Umbuntur /ulere plantae,

ArEton dextra tenet, medium U va erigit axem . N o n n u s diferte fcribit, Chriflum fublatum //£ $opu Térpchtisvpov in lignum quadrHat erum. Georgius Ca- lixtus de c r u c e , immifTam fuifle crucem D o m in i­ cam oftendit, idemque Gretferus e) & LipPius f ) dicit: in illa, quae quatuor finibus umverjum orbem complexa eft, Salvator no/ler pependit. In prifcis fcul* pruris confpicitur forma quadrata, eoderrque m o ­ do in labaro illam effigiari curavit Conftantinus. Præterea ex nummis crucigeris, hac de re, valde firmum ducitur argumentum , adeo u t, judice L i- pfio, de immifÏ

3

Crux hæc immifla tribus conflabat partibus in ­ tegrantibus, arreElario ligno five flipire erefto, five palo, qui ere&a ftatione in terram defigebatur, fla - ticulum & fla t um en abs Tertulliano appellatus, eft- que pars crucis major ; ligno trausverfario, antenna etjam n om in ato, ut enim arre&arium mali inftar habet, fic transverfarium antenna?, quod difpeffis & alligatis brachiis cruciarii veftiebatur; & fedill fi­ ve ligno, quod e m edio flaticulo five flipite crucis ere&o em inebat, cui infidebat crucis candidatus: vocatura Tertulliano fedilis excefius, a Juflino Ke- Ioaç, a Seneca acuta cru x, & ab aliis tm ico rm , vel unicor­ ne. Truncos vero ad fulciendam crucem appofitos, &

, five titulum ad indicandum crimen cru­ ciarii, affixum, ad iplam crucem pertinere nega­ mus. i ) T. I , Lib.l. tap. 5. f ) m notis ad Lib. J .c .4.

*üi ) o C f&» y mus. Vehementer vero inter eruditos difceptatur, an in cruce Chriftifuerit unicornu illudin m ed io , an vero fuppedaneum, cui facræ affixae fint plantæ. N o s, ut paucis defungam ur, innixi au&oritate Salmafii, atterimus afFuifte quidem palum illum in m edio, nullum autem fuppedaneum agnofcim us, hanc praecipue ob cauttam, quod nemo hiftoricorum, qui eo tem pore, quo crucis fupplicium vigebat, deque cruce fcripferunt, ejus mentionem faciat, qua de re legi meretur, epiftola fecunda Salmafii de cruce. Quidam tamen cum Lipfio fuppedaneum in cruce Chrifti fuitte contendunt, addudi aureo quodam^ n um m o Græcanico, qu^rn antiquum ette perhibent, in quo Servator apparet crucifixus cum tabella fub pedibus. Addunt, in piduris fculpturisque vete­ ribus veftigium hujus tabellæ exftare, cruces m o ­ nachorum in Japonia crucifixorum fuppedanea ha- buitte, N a zian zm um que in tragœdia XpiçS 7ra%ov- toç mentionem facere 7t>j)ctS f y t e , quod tarnende ipfo ftipite crucis intelligi poteft, & fortaffis debet. E an d em , quam Salmafius, fententiam, fovet Ge* • orgius Calixtus; & Bartholinus contra Nihufium^ Fontanum & Morinum multis argumentis difputat, ut fedilis exceffum in media cruce obtineat.

Fines feu extremitates crux immijja habuit-» q u inque, quæ vocantur ccxça, & TSÅq, fi confidere- tnr e terra exem ta, quomodo Irenæus g ) illam de­ fer i ['fit: lpfe habitus crucis fines & [ummitates habet quinque; duos in longitudine & duos in latitudine,

u-g ) Lib. 2. cap\ 42.

& unum in medio, ubi requiefcit, qui davis configitur. Si vero crux .in terra defixa eft, quatuor tantum - confpiciuntur extrem itates, uno äxpu in terra ab« fcondito, ut illam confiderat Juftinus Martyr. T e r ­ tullianus refpicit Temper illam ut habentem foçmam literæ T a u , adeoque terræ infixa tribus folum g a u ­ det finibus, prout annotavit Salmafius.

$.

i i

Ofiendit) qua ratione effor matum fitfignum crucis,

Per(pe<fto fignata, re<fte pergimus ad fignum. Per iftud autem quid intelligatur, perlpicuum fatis efle arbitramur, id yidelicçf quod (ub tempore N . T e ft. adhibitum eft*ad crucem Chrifti rcpraden- tandam. Cum igitur fignatum & fignum c o n v e ­ nire debeant, facile quis exiftimaret, in exp rim en ­ do figno crucis fignificandum fuiffe non folum li­ g n u m arredarium & transverfarium, fed etiam *£• pctç illud in medio. Sed quare hoc fa&um non fit, rationem reddit incomparabilis Salmafius h) dicens: * Prim i Chrifhani crucis quidem fignum & pingere & fculpere in marmoribus folebant, fed nudum , hoc ed f i ­ ne corpore crucifixi. Ita Confiantinus tpfe in nummis fculpendum & in vexillis pingendum curavit. In crucis fi­ g u r a , qu£ Jic exprim itur, non folet exprimi [editis exces- Jus, ut vocat 1 er tuli, in quo requiefcebat cruciarius. Solam partem cruck formalem , ut ita dicam, & ejjentialem reprœfentare contenti, eam , qu& crucifixum in cruce fu- ftm e b a t, non exhibuerunt, quia nec ipfim corpus

cru-«sgi ) ° ( iS*

^

reddi poterat. _{Cruces autem joltdœ, ut nunc fit, eo tem­} pore non conflit nebantur, nec' in templis, in plateis, aut biviis irin is que. Quod ft faCium effit, nec omifis- f e n t, puto , _{illud medium etiam in cruce fo rm a ­}

re. _{Quod ad pi&ores attinet, illi hanc crucis par­} tem ideo etiam præteriiiïe videntur, quod partes, quas natura occultatas v o lu it, velo quodam obte­ g a n t, qua de re Bartholinus i ) : Pttfores, inquit, vel eo titulo venia dignos pronuntiarim , quod veäabulitm iß u d , _{cum partibus a natura occultatis, velo facro} tenant omnes. _{Si igitur piftores hoc modo venia«,} digni cenfendi, pi<fturæque aut fculpturæ arte non fatis com m ode aut belle illud eminens de medio li­ gnum reddi poterat, multo minus commode aut«, b. Ile in formando ligno crucis du&ibus digitorum aere, iftud ve&abulum exprimi poterat. N e c om nino necefle eft, ut figura & figuratum in omni­ bus conveniant; nam fufficit aliqua fimilitudo*

$. III.

Inquirit in ortum figni crucis, Gf quotuplex

Quo potiftimum tempore hoc fignum ufurpa- r’ coeptum fit, vehementer inter fe, Lutherani, Cal- viniani aliique ab una parte, ab altera vero Pon­ tificii, difputant. _{Hi namque contendunt, illud} ab ipfis Apoftolis ufurpatum fuifte, & ab illis, cum

a Ghri*; 0 Hypom, I, §, 3.

a Chrifto accepiflent, inftitutum; Patres etjarrL*, Tertullianum & Bafilium illud ad Apoftolicam tra­ ditionem retulifle. Cui fententiæ nos tanto m inus album addere calculum poftumus, quanto certius e d , hanc & ejusmodi alias vanas eorum opiniones erroneis aut fpuriis Patrum duftis niti. Unde vero fadtum (it, quod Patres hoc fignum ad traditiones Apoftolicas traduxerint, oftendit b. m. Mart. Che- mnicius k ) his verbis: Tertullianus & T c filius di­ cunt effe apoftolicam traditionem crucis figno digitis in aère formato omnia /ignare, fed hoc fum tum eft ex evan - gelio Nicodemi. Ibi enim Charinus Lentius refufci­

tati , digitis faciu nt fignaculum crucis in linguis. Et Chriftus in inferno fa cit fignum crucis fitpra Abraham <& fan do s. Latroni et ja m dat fignum crucis in manu & inquit : Si cuftos Taradifi noluerit te introm ittere, often- de illi fignum crucis. Evolventibus nobis Patres an­ tiquos nullius de figno crucis teftimonium occu r­ rit Tertulliani teftimonio antiquius, quem ad f i­ nem feculi fecundi & circa initium tertii v ix iiïe , notiflimum eft. Ille hunc in modum de hoc figno/) loquitur: ad omnem progrejjum at que prom otum , ad omnem aditum & e x itu m , ad v eft it um & calceatum, ad lavacra y ad menfasy ad lumina y ad cubilia, ad Jedi • l i a , quœcunque nos converjatio exercet y frontem crucis ßgnaculo terimus. Centuriatores Magdeburgenfes m) adferunt, inter alias cærimonias a Montaniftis m u ­ tuatas, etiam fignum crucis a Tertulliano in eccle-fiam k ) In Exam. Con cil. In d e n t, de Tradit. Part. I pag. So. I j lib. de coron, mil, c, 3. m) Cent. 3 c. 1 o.

«$â

"5

3

fiam eiïe introductum, & modo laudatus Ghemni* c iu s//) fatetur, tempore hujus Patris illud in ufii fuifle. 'Frequens, inquit, fane apud orrnes vete “ res hriprores eft mentio fignf c r u c i s ,fed viden-“ dum eft, quale fuerit fignum. N o n enim primis“ illis temporibus fuit imago (eu effigies hominis ‘ membris expands, cruci clavis affixi, fed tem-“ pore Tertulliani, & poftea Chriftiani digitis aëre“ formabant figuram transverfam quad crucis, & “ ita fe fignabant. N on erat autem fignum ad cui “ tum & adorationem propodtum , non enim tunc“ aliquod lubfiftens erat, fed tantum er«t profeffio“ & c o m m o n e f a d io , quod in Chriftum cruc ifixum“ crederent, arque om nem in ipfo fpem & fiduciam“ collocatam haberent. Sub Conftantino vero coepit“ fignum crucis-duobus lignis transverdm conjun-“ d is repnelentari, vel tali forma pingi &c. Ex hilce“ fimul paret duplex ede dgnum crucis, aliu6tran(iensy quod ftacim,poftquam formatum eft,e{Tedefinitialiud permanens, quod imaginis nominealioquin venit, five „

lit fculptum,five fu(um,five coloribus adumbratum & d i i j i n d u j i , five quocunque alio modo fabrefadum.

§. IV.

Crebrum hujmßgm ufum indicat.

Frequenter ae varie ufos fuiiïe veteres figno c ru cis, prêter Tertullianum in verbis modo addu- d i s , teftantur Cyprianus o) , Cyrillus

Hierofolymi-B .

ta-n) Cbemnic* Fxam, Concii. Trident. Part. 1V.de ïmag, p. 6 88. o) 14. Ep.6. & init, de lapps, I t. adv. Demetrtnm>

so «Gg ) O c

tanus p ) & H ieronym us <7), qui ita hac de f e l o ­ quitur: cui omvem aöhim , ad omvem inceffum, manus pingat crucem. Hasc .verfibus eleganter com p le x u s

eft Prudentius r):

Fac cum vocavte Jomvo | Procul e(lo pervicaci Caftum petis cubile,

h o n t em locum que cordis Crucis figura fignet. Crux petiit omne crimen \ Fugiunt crucem tenebra; Tali dicata figno

M ensftufluare nefcit. Procul, o procul vagantum T o rt enta (omniorum !

Prœftigiator aßu. 0 tortuofe ferpens , Qui mille per m aandros, Fraudesque fiexuo(as,

Agitas quieta corda ; Dijcede, hic Chriflus eft. Hic Chriflus e f t , lique fer. Signum , quod ipfe nofli, Damnat tuam catervam. Deinde magis magisque invaluit hujus (igni ufus; namque cru cem , collo ac pedori appenderunt, v e- flibus aflui curarunt, Diadematibus ac vexillis in« fixerunt, numifmatibus infculpferunt, domibus præ* fixerunt, parietibus illeverunt, quin etiam publice in templis (latuerunt, eandemque Divino veluti h on o­ re venerati funt, ut loquitur Calvor s'), Sic te m ­ poris fucceffu innoxia quædam cærimonia abiit in^* fuperftitionem & idololatriam. Primis tamen tem ­ poribus ufus figni Crucis non habebatur ivepyyjTtxoç, fed avfJLßoMnog ac [xvyjpovixog, quo oftendere v o le ­ bant Chriftiani, non tantum non pudere fe crucis C hrifti, fed fe fiduciam etiam ponere in crucifixo, adeo ut in cruce Servatoris, quæ Judæis feanda- l u m , gentibus vero ftultitia effet, potiffimum g lo ­

ria-p ) Catech. 4. q) ad Euftock r ) Hym, 6* s ) Part, 2, Se fi. 4. c. 19. 5.

« * § ) o c I » - 11

riarentur. Huc pertinet illudChryfoftomi

0

d o externum hoc fignum , nifi cum fide conjun­ gatur, parurr. curabit hoftis nofter Spiritualis, fed verfum ille fuum retrogradum cantillabit:

Siggia t e , fig n a , temere me tangis & angis.

Quare quoque exemplis plurimis oftendi poteft, ve­ teres Chriftianos haud quaquam fatis habuifle cru­ cis fignum formare, fed illud formando indicare-» v o lu ifie , fe fiduciam fuam in crucifixo Salvatore collocatam habere, feque ejus nomen invocare^. Narrat E piphanius//) de foemina, quæ periculum evitatura pudicitia? ircppxyfrxTo êavTrjv eiç ovo pa Xptçx, _{Quod Romanenfes de folo figno interpre­} tantur, at explicat fe au d or: _{y w y sßoqSyjSq èld} 7t(çeuç9 per fidem foemina auxilium percepit. Et de Jo- fepho quodam Judæo, non fcriptore & hiftoriogra- pho illo v e te r i, fed alio, qui tempore Imperatoris Conftantini Magni vixit, a quo etiam comitatus di- . gnitatem affequutus erat, narrat idem audor, il­

lum Chriftianum fa d u m , amicumque Imperatoris Conftantini, acceptis ab eo literis & poteftate tem­ pla exftruendi in civitatibus ac vicis Judaeorum^, incepiffe in urbe Tiberiade. Ad tantum vero opus perficiendum cum calce aliaque materia indigeret, fornaces & caminos extra urbem exftrui curavit. Q u a c o g n ito , Judæi incantationibus quibusdam

5

B 2

curiofa fedulitate ignem ligare ac difperdere aggre­ diebantur, & eo quidem fuccefiu, ut ignis cefla* ret & non operaretur, Jofephus, h o c audito, ex* tra civitatem currit, magnaque Judaeorum multi­ tudine præfente , aquam in vafe afferri jufiit, qua accepta, magna voce crucis fignaculum proprio Tuo digito impofuit vafi , & invocato nom ine JEfu haecvoceeffert: in nomme JEfu N azorœ i, quem c r u­ cifixerunt patres met, & omnium horum circumit'antium, fiat virtus in hac aqua ad reprobationem omnis incanta - tionis ac magna, quam hi fecerunt, & ad efficaciam po • tentiœ ignis, ctd perficiendam domum Domini. Et Jic accepit aquam in manum , & de aqua Jingulas fornaces rejperßt, <& diffoluta funt incantamenta, & ignis co -raw omnibus emerfit. Quid manifeffius , quam hoc perfidelem invocationem nominis JEfu, non vi fi- 'gni externi fa&um efTe. Attamen inficiari non

pos-lum us, quin hyperbolice aliquando de ligno crucis locuti fint Patres, haud fecus ac fi falutaris quædam * vis ei inefier, quod vel ex epithetis ei additis, quæ

fequens paragraphus fiftet, confiare poterit. R e­ fert quoque N aziarzenus x ) Julianum magno ter­ rore daemonum affe&um veritumque ne difcerpe-retur, lolo figno crucis, etiam poft proditam & de- fertam religion em , daemones fugaffe. Quantam-, Chryfoftomus y ) huic figno vim tr ib u e n t, ex le- quentibus verbis confiare poteft : Hoc (ignttm & p r i- /cis & noßris temporibus , claufas januas rejera vit, hoc

ve-x ) Orat. 2. contr. Julian. conf. Iheodoret, hb. 3. f. 3. Sqzqw. hb, 5. c, 2. y ) Horn, 55. in M atth.

*)g| ; o C |g{& » * venenorum vires e x ß tn x it, hoc ci cutie vim dißolvit, hoc feroces beftias reprefjit, hoc lethales ferpentum morfus curavit. Sed judicamus de his non aliter ac Lipfius de Patribus, fignum crucis per omnem naturam ac* artem (parfum eiïe oftendere conantibus, quando ira ait: Multi Patrum varia imagine, non fine lafcivia quadam ingeniorum ac f l y l i , eam (cru cem ) de fer ibunt. Sequioribus autem feculis ipfi figuræ transverfæ fi­ ve crucis, operiqueoperato, ut ajunt, vis quædam Divina attributa eft. Scilicet ab ipfa cruce Domi­ nica vim (alutarem, per fympathiam quandam, cum ipfa figura & fignaculo com municari, opinio ha?- ferat; quemadmodum gentiles imaginibus ac figu­ ris vim hoc modo inefie cenfebant, qua de re^ Calvor conlulendus z ) eft.

> V ‘

Rcccnfit nomina ßgno crucis addita*

Adm odum honorifice de figno crucis locuti funt veteres. Appellarunt namque illud cy)[jlsÏov

ßzcihiM v, o eiiïÔTeç iïodfjLovsç {jLCutpccv ip iv y u a . Theo* doretus fornoTMèv Tpoxctiov, & La&antius id ven e­ rabile nuncupat:

Fleâe genu hgnumque crucis venerabile ddora. H ieronym us idem vocat Caflidem & Loricam fidei, Eufebio audit auiypfe TgoTtcciis vvpßoXov. Plures crucis denominationes videre licet apud Joluam-» Arndium a). Seculares quoque illud fummo hono­

re z ) Part. 2. Se

ft.

&

f t ■ > ° (

re funt profecuti, inter quos primum locum m eri­ to occupat Conftantinus M a g n u s , q u i , poft felici­ ter debellatum M a x e n tiu m , in media urbe Rom æ iftud crucis tropæum erexit, propriamque ibidem imaginem loco celebri mulcumque a populo fre­ quentato locavit, cujus manui infertum erat hafti- le ad formam crucis cum infcriptione: Hoc faluta- ri fig n o , verae fortitudinis in d icio, civitatem ve- ftram tyrannidis jugo liberavi Scc. Hujus e x e m ­ plum fequentes imperatores Chriftiani funt imitati. Juftinianus enim illud appellat venerabile, adoran­ dum & honorandum, & L eo imperator Sacrofandum. Hinc non imm erito dubium cuiquam videri pote­ r it, n u m , prout Chriftianos decu it, hi imperato­ res fuerint lo q u u ti, 7rpocrMW)Tdv x) Tipiov o v t u ç ruvpov nominantes. Equidem W altherus quidam, cita­ tus a W ild v o g e lio b ) 9 Imperatores a fuperftitio- ne abfolvit, contendendo hoc epitheton improprie fu m i, ac ttpowwqTov dici crucis fignum , quatenus nos ad adorationem ipfius Dei ac Salvatoris in v i­ tat, quod ex collatione multorum locorum in N o ­ vellis, ut cum eo fenfu dicitur 7:poaxvw)Tov ß djTicrfjLccy &c. demonftrare conatur. Quicquid fit, nos ab ejusmodi formulis abftinendum arbitramur. Sed quoniam in antecedentibus fignum hoc in tranfiens & permanens dividebatur, nos primum de trans* e u n t e , dejnde de permanente fumus aduri,

r

«d > o ( is*

_«v

CAPUT SE C U N D U M .

5

Affert definitionem tranßuntis figni emeis,

ejusdem explicatione.

C

f i g n a n -f ) Nicepbor, lib, 1 8

. e

.

,

1 6 < i ) ö ( p *

figna^di mos v ig e t, horum errore dudum ex* plofo. D inbus qnoque digitis, aut tribus fignare folebant. Hie ultimus lignandi ritus hodierno et- jam tempore in u(u eft apud Mufcovitas, ad figni- / ficandam Trinitatem Perfonarum. Laicis, duobus tantum digitis crucis lignum ut formarent, praeci­ pere conatus eft Patriarcha M a sco v iæ , at irrito fucceflu, plurimis ignominiofam fubire mortem. , quam a more a Patribus recepto recedere, malen- tibus d ). T o ta alioquin manu lignum hoc delcribe- batur e), & primo du&u ftipitem adumbrabant cru­ c is , alteroque antennam , huncque duéhim q u i­ dam finiunt in dextra, quidam in finiftray). Ufi- tatæ porro erant inter exprimendum crucis lignum follemnes verborum formulae, quarum hæc prae­ cipua eft: In nomine Patris , & 1 Pilii} & Spiritus S a n â t, Amett ; vel In nomine S. S Trinitatis, vel in nomine Domini noßri jfEfu Chrifli. Qaibus verbis tam S.S Trinitatis mytterium recolebatur, quam-, etiam dukiflim um nomen JEfu invocabatur. R e ­ citabant in lignatione crucis occupati alias quoque formulas, ut: Ejus Nazarenus Rex ffudéeorum ; A bre-nuncio tibi, Satana\ Benedifius Deus; Adjutorium no- flru m m nomine Domini. De hifce form u lis, cum exemplis prifci aevi, vide Gretferum g ). Hæcque omnia primitus non fecere veteres, ranquam in illo ligno meritoria virtus & falutaris e f f c à u s , ad dæmones fugandos, morbos curandos, r e s q u e ^ ,

qui-d) ttild v o D iffe r t. de Ven. S. C. Sch. I. XXIV. e) Gret - fer, Tom.l. L. 4 . c. 1. f ) G ret f i , G g ) Tont 1. / .4 c.3.

^ )

0

quibus im prm ebatur, fan&ificandas, quod conten­ dunt Pontificii & Canonift# , fed recordationis caufïa, uti fupra oftenfum eit, ut mentesChriftiano- rum ad crucem ac paiïionem Chriiti eveherentur, non materiæ , geftui aut figuræ alicui affigerentur, adeo ut reéte dicat Gab. Vasquez h ) , quoties fu “ per res aliquas fignum crucis exprim itur, nihil“ virtutis im prim i, fed folum figno illo Chrifti cru “ ci fixi auxilium invocari.

Demonjtrat ufitm figni crucis ante, fub

foH baptifmum.

Ut veteres in omnibus fere aétionibus indiffe­ rentibus ac naturalibus crucis figno ufi fuere, fic in facris atque ipfis facramentis ad pios cordis m o ­ tus excitandos adhibitum fuiffe, omni dubio caret. L oquim ur autem de veris & ab ipfo Servatore infti- turis facramentis, baptifmo & S. C œ n a , non de_, quinque reliquis iftis Pontificiorum , tam ex per* verfa aliquot fcripturæ di&orum explicatione, quam etiam ex erroneis & (puriis Patrum didlis ac vanis traditionibus ftabilitis, in quorum tamen admini- ftratione fignum hoc in ufu fuifTe , & etiamnutiu» e fle , non poffumus inficiari. N o s præcipua tan­ tum , quæ circa hanc rem in baptifmo veniunt con- fideranda , attingemus. Quod tempus attinet, quo (ignatîo hæc in hoc facramento recepta fit, Gretfe- rus, aliique ejusdem focietatis, eam e x inftitutione,

C uti

>8 ^ ; o ( p *

uti folent, Apoftolica manafle dicunt. Dallæus / ) autem acriter fatis contendit, hunc ritum in ba- ptifmo ante feculum IV non fuifle. At ex T e r tu l­ liano k ) contrarium evin citu r, qui carnem (ignari d icit, ut anima muniatur, nec non ad lavacra fron­ tem crucis fignaculo teri. U nde manifeftum eft, . crucem baptilmalem feculo fecundo, aut initio ter­

tii, viguifte in baptifmi adminiftratione, in qua_» multiplex adhibita eft crucis expreflio, ut ex fe- quentibus patebit. Omnes ecclefiæ Chriftianæ in ­ ferendi, five Judaei five G entiles, dicebantur, ut_* notum eft, C atechum eni, hique multiplici crucis confignatione notabantur, quibusdam tamen in lo­ cis pluribus, quibusdam paucioribus. Ufitatifli- mae fuere fequentes. Primum poft propofita capi­ ta doétrinæ , cum de iis rationem redderent, li­ gnabantur, Si dixerim us, inquit Auguftinus /), Ca- tecbumeno, credis tn Chriflum 'd Re (pondet: credo, Ù* Jignat je cruce Chrifli. Ad quem morem etiam allu­

dit, de fejuvene & inter Catechumenos confitente loquens : Signabar jam figno crucis ejus condiebar e- jus fale. Secundo ungebantur Catechumeni oleo in crucis formam illito, de quo Dionyfius Areopag. feu quicunque alius hujus fcripti auftor eft, haec habet: ille vero undionem per triplicem crucis conßgna- tiortem incipiens, de cetero Jacerdotibus virum toto cor­ pore perfundendum tradit ; ipfe vero ad matrem adopti­ onis ( b a p t if te r iu m )y ^ confert. Tertio cum Cate- chu-i ) de cult. Latchu-inor. Itb.l. 13. k) Lchu-ib. de re furred, c a m . c% 8.

0

O ( _>9 ch u m en is manus imponerentur, cruce eos figna* tos v i d e r i , dicit Gretferus ;;;), addu&a au&oritate

A uguftini, fignum crucis cum importions manus his verbis conjungentis : Catechumenos fecundum quen- dam modum fttum per fignum Chrifti & orationem ma* mis impo/itionis puto Janåificari. Signatio, de qua__i primo & ultimo loco dnftum erat, in fronte fiebat, ubi verecundiae fe d eseft, ut hoc fymholo dtftinftivo exem tusde infidelium colluvie fieret, de clararetur que Cbri • ftia n u s, ut loquitur Concil. Conftantinopolitanum «), arque ut difceret fion erubefcere de cruce Chrifti. At u n é h o , de qua in medio loco mentionem feci­ m us _{vel in pecftore, vel inter (capulas, vel fimu4} in o c u lis, auribus &c. illiniebatur, de qua un<ftio- ne baptilmnm præcedente, pariter ac altera eundem e x cip ien te, accuratidime Bafnagius fcripfir.

Antequam ad (aerum bapti(ma perducebantur, exorcizabantur, non omifto figno crucis. Ita enim hac de re loquitur Auguftinus o): Ut Dœmones, qui­ bus crux Dei invija e s i, a tent an dis cejjarent, & 1 hoc qua/i char aci ere abigerentur, propter ea imprimebant Catechumeno fignaculum crucis. Atque hic ritus ab i- pfo Megalandro noftro Luthero in baptifmo reten­ tus eft. Verba ejus fic habent

/?): unD

bOlt

tuefem

_{feinen SDteuec}

ben

_{unD uitfet}

S to ifiittf fjnt ju feinet* helft,qen © naD e unD

« S ceg en / u n D jiu n SSrunn Der X aujfe Duecb fcm e@ a*

ben b ein ffen

_{unD oa ö Du Dtefc$ 3ctd;en Deé}

c 2

qen

m ) T. 1. /. 4- c, 12. _{ft) Cone. Confi. I. can. 7. 0) dc} Catech. rucl. ct io . p) Tom. L Jen. Germ. f . 2/0»

<)en + / tn ß

a n fetne © ffc n e t^ u n / uutfieft nlttt*

m er DfttpFcn fcerflö&ren/ Durcf; b en Der jitfö n ffttg tft

JU

rtcfyfcn

Hifce ac aliis cærimoniis peradis, ad baptifte- rium, five baptifmi aquam, ducebatur baptizandus, crucis figno confecrari folitam , vel fignando foium, vel fulcando manu aquam in figuram cru cis, vel etiam oleum five chrifma iti modum crucis in a- quam im m ittendo, tefte Dionyf. Areopag. de Ec- clef. Hierarch. Jpfe antifies aquas fanda prece ac in ­ vocatione fa n 61 i fie ans , in eam fpecie crucis fanttijjima fudit unguentum. Quæ falutiferi fontis confecratio adeo ducebatur neceflTaria, ut Auguftinus teftetur: mji fignum crucis adhibeatur five ipfi aquae , qua rege ne- ra n tu r, five oleo, quo chrifmate inunguntur, nihil eorum rite perfici. Quæ verba, nili de cærimoniæ

ovvYjy non vero legitima Sacramenti adminiftratio- ne intelligantur, prorfus abfona efie nemo noftrum non videt

Porro in adminiftratione baptifmi follem nis, fia- cerdos five baptizans hæc voce effert q): Ego Te baptizo in nomine Tatris & Filii & Spiritus Sanfli. Dum uniuscujusque per fonte Divinet nomen e ffe rt, tres facit cruces, ad fingulas cruces fundens aquam baptifmi fuper caput baptizandi. Vide plura apud Gretferurn r).

Poft baptifma ungebantur oleo chrifmatis itu* p e d o r e & vertice, ut teftatur Tertullianus s): E x in ­

de q) Manual. Sacram* r ) T .L /.4 , c. 14. s j Lib. de Baptifm. c. 7.

de egrejji, de hvacro perungimur beneditfa unäione de p rifiin a difciplina & c. H ^ c recens baptizarorumL. inun&io nec cruce caruit, teffimonium ea de re_» perhibente Gregorio Magno t ): ut auiem fu rre x it, i n q u it, a Joute die, qui eum fu lapit y offerat eum uni presbytero, qui jaciat [ignum crucis de chrifmate cum pollice tn vertice ejus & c. Atque hinc occa!Ionem arripuifle Romanenles videntur fuum Confirmatio­ nis Sacramentum fabricandi. Cum enim baptifmus non amplius in Pafchalibus aliisque determinatis fol- lemnitatibus, (ed indifferenter (equiorihus tempori» bus perageretur, adeoque Epifcopi non (emper ei adefle poffenc, confirmatio Epifcopalis extemplo non addita, (ed ad tempus aliquod dilata,quæ,cum deinceps ab Epifcopis per un&ionem fierer, pro p e ­ culiari facramento haberi cœpit, quod vulgo im pe­ rito ac ad lymbola externa nude refpicienti, ipfo baptifmo nobilius videbatur. In aftione enim ba- pti(mi aqua, heic oleum olivæ cum balfamo certa proporrione (eu törei mixtum confpiciebatur, cum crucis figura, fimulque hæc verba recitabantur.,: Signo Te ftgno crucis, & confirmo Te chrifmate falutis in nomine Patris & Filii Sp. Sanâi. Fiebat fiæc undtio five illinitio intir,<ffo Epifcopi pollice (adeo enim abfurdi (unt, ut Epifcopis folis hoc perficere concedant, quos folos Apoftolorum (ucceftores effe temere contendunt), in chrifma confecratum, quo frontem hominis antea baptizati perungebat per_, m odum feu figuram crucis. Hanic cum

confpice-rent

** ■«?§ ) o gjf» rent ecclefiarum Reformatores chrïfmatis confeera- tionem fere m a g ic a m ,aliosque abuius, illam ex fuis exterminarunt ecclefiis, aliamque ejus loco lubfti* tuerunt puerorum & puellarum confirm ationem , qui ad annos difcretionis pervenerunt. Hi ad S. Cœnam admitti cupientes, primum catechifati, de­ inde per preces in bono pr^pofito roborati ac c o n ­ firmati fuere ii),

Et quis om nes omnium locorum tem porum que ritus circa fignum crucis in baptifmo exponere po- teft? N obis non alius fupereft ufus figni c r u c is , quam quodEcclefiæ minifter ante baptifmi collatio­ nem d u â u digiti fuper faciem & pe&us baptizandi crucem form et, nulla unquam ivspyei'oc eidem tri­ buta. Ecclefia Anglicana poft baptifmum rite per- a&um hoc fignum adhibet, quo om nem fufpicio- nem effe&us fupernaturalis illi tributi a fe .r e m o ­ veat x \

$. III.

Signum cruci* ante

,

fub & pofi S\ Cœnamfa&um

ejfie commemorat

.

Prout figno crucis abundavit prius Sacramen* tu m , ita neque pofterius eodem caruit. Hac de re ita loquitur Chryfoftomus y): cum facratiffimo ali­ m ur cibo y crux Domini adetf, & alio loco z ) \ / tc crux

in u) Calv. Lib. 2. Seâ, 1. c. 3. §. x ) Differt. Job. UppenbOtff de Sign. Crucis cap. 2. §. 4. Calv. Lib. 1. Seâ. 2. c. 8. $. 3. Gabr. Toverfon of the Sacram, of Baptijm.

*igf )o ( §!!>* I , in fa cr a c a n a , fie in fac er dotum ordinationibus, fie ite* r//w _{corpore Chrifli in my fi icis canis fulget. Mul­} tiplex hic figni hujus fuit u(us, præterquam enim quod (uper (ymbola fignum crucis formatum fit di­ g i t i s , ufu quoque receptum fuit, ut vel brachiis cancellatis, decuffatimque ad peétus adftridîis, vel finiftra dextræ fubje&a, adeoque manibus in cru­ cis formam pie compofitis, facrofandtum hocce-j m yfterium adirent a). Hæc crucis figura fre- quentiflirna eft in mifîa Pontificia; fed & ufurpatur quoque in quibusdam ecclefiisEvangelicis inter pro- nunciandum verba inftitutionis : hoc eft corpus m e­ u m , hoc e ft (anguis meus. A quibusdam additur for­ matio crucis, quoties facra inter communicantes fymbola diftribuuntur, ut vel (ignis vel etiam fide­ libus benedicant b). _{N am que in benedidtionibus} quoque frequenter crucis fignum adhibitum eft. Hujusmodi confuetudo populo benedicendi, f*<fto in aère crucis figno, quibusdam in locis, etiamnum viget. _{Plurimi ex hoc facramenro fignum crucis} elim in a ru n t, quorum inftitutum improbat Cal­ vor c) dicendo: alii ex adverfio Reformatos, omnia ad primae can de amuffim redaå uros, demutati, crucis f i ­ gnum , nefeio qua fciola intemperie adver fus vetnftifjtmum

ac innocuum morem, penitus ab euchariflia crucis facra• tiffimse efficacifimo memoriali profcripfiere , adeo ut illi, qui i flic locorum crucem rellitutum iren t, v ix fme Jcan- dalo id perfecerint. At c u m, fatente e o d e m , naufeam

crea-a) Calvor L . 2. S. 2. c. 66. & Part. 2. S, 4.0.1%. William Cavem the PrimitiveChriftianity. b) Calv, L 2 . S-2. c.59. Cj loc.cit.

creaverit crucis figno fuperftiti-o ac magicae fere_» virtutis, qua tam in conlecrando quam transmutando Sacramento pollere creditur, opinio, Romanae c o m ­ m unioni inolita, cur non ad abftergendam o m n em fufpicionem omittatur? Placet hic fubjungere m o ­ deratam B.' Gerhardi hnxpuriv: ceremonia efl, inquit, adiaphora, fi ut fignum benedidionis & confie erat ion is ufurpetur, nequaquam iero vis aliqua fpiritualis ei tri - buatur.

S; IV.

Signum crucis in ordinationibus

confeorationibus

Q f in augurationibus ufurpatum fuijjc, docet.

Sollemne quoque fuit in ordinationibus mini* ftrorum v e r b i, Epifcoporum , Presbyterorum .,, Diaconorum fignum adhibere crucis, tefte Chry- foftomo d ) : crux Domini a d e tf, cum in ordine confi­ er andi fla lu im u r, & Auguftino : Sacerdotes & levit <e per fignum crucis ad faeros ordines promoventur. Cum enim manum capiti imponerent confecrandi, li­ gnum crucis luper caput ejus faciebant, quapro­ pter manuum impofitio (rCppxyïç feu confignatio eft appellata, ut obfervat ex perionato Dionyfio Suice- rus e). Sequioribus temporibus ungebantur quoque oleo in fimilitudinem crucis illito, non tamen anti­ q uitu s, prout neque hoc tempore inecclefia Græca ejusmodi un&io adhibetur, docente Bingham o f ). O b ila -d ) Serm. 19 de fandis, e ) Suicer. T hefaur. voce trCbpxyk p 1199. Lexic. DuFrefne voce eCfpuyl; plura, f ) Jufiph' Binghami Origin. Ec cie fia ft, lib. 4. c. 6,

Obfiare quidem videntur verba Nazianzeni g ): $icc t Sto xpîsiç Tov dp^ispeot, (ed quæ de un&ione Spiri­

tuali inteiligenda elle, idem aufior arbitratur^ h). T e m p la itidem recens exftru&a, & ipfa altaria a* liaque inftrumenta figno crucis fuere confecrata_*. C um ipfis bafilicis illico cœpiiïe confecrationes, tra­ dit Eulebius /). Primitus tamen erant (implices, & per preces & hym nos peragebantur; follemnio- resp oftm od u m faifiæ lunt, adjundlis proceflionibus & epulis & crucis figura, eaque non una ac fim- plici tantum, led multiplicata varieque expreffa__j, prout inter alios ex Bellarmino confiat k ): Pingun­ tu r duodecim cruces, & ante fingulas accenduntur fin- guide lampades. _{Hoc p e ra d o , defcribitur in paximento} fuper cineres ad hoc Jparfos baculo padorali Alphabetum G racum , ab uno angulo ad alium, & rurfus Alphabetum Latm um ab alio angulo ad alium, ita ut inde crux fiat. Tum f i t mixtura ex aqua^vino, fale & cinenbus,& inde adjpergi • tu r templum y ac demum templum & ara chrifmate inungun­ tu r. Hanc templorum & altarium confecrationem m a­ gicam graviter reprehenduntCencuriatores Magd./).

N o n praetereunda? funt heic loci Regum inun- <fiiones, quas in modum crucis peracfias fuifie co n ­ fiat. o h 7tzTpidpxW' dicit Curopalata, xpiei çotvposn iïûoç TYj'j xy ßacriXsug t £ Qsioj , Patriar­ cha ungit in crucis formam caput imperatoris divino un­ guento mi). In aftu coronationis inungitur quoque

D in

g ) Or at. 19. ad Saßmenf. b) Bingb.c. I. /) Lib 10. biß* Eccl. c. 4. k) Tom.] Controv• lib. de cultu fand. c. l ) Cent. 4. c,6. m) Curopalata lib. de offic. aulx Conflant»

in formam crucis Imperator Rom ano-G erm anicus, qiiodhifce verbis deicribitur n ) : - - faget Det ^ a b fî trenn er t^tt c&reémet / unD tbm Daé Çrcufc jnrifd)en Die ©CfolllteM moc()t &c. In follemni inauguratio­ ne Imperatricis Eleonoræ Magdalena? Tberefiæ i- dem obfervatum fuifte, teftatur relatio typis ed i­ ta o): nadjDem folqete Die un&ion unt> © a lb u n g / treldje Çbut SDIabni) erntereife auf Den rechten Sinn unb Jtrifcben Denen ©djultern berriebteten- Simili­ ter de Jofepho, Imperatore poftea R om ano G er­ m a n ic o , narratur, illum cum Rex Hungariæ c o r o ­ naretur, R egiis indutum veftibus, & equo ve<ftum phalerato, in patentiflimum extra urbis portas fe- ceflifle campum» ibique gladio S. Stephani, au­ ram in quatuor orbis plagis ad formam crucis fe ­ rire neceflum habuifle, in fywbolum, ut exiftimat_j W ild v o g e l p ), quod crucifixi fiducia fr e tu s , regni bo­ des quoquoverfüm ita gladio c on c t der e &* di-fperder eve liet»

5. v.

Egrefjuros ^ingreffuros

condonaturos

ne c non

eum h&reticis dijfi utatur os

aut cum boflibm

dimicaturos cruce Je JignaJJe

tradit

Veteres fe fignafte, quando ecclefiam ingre­ diebantur, teftatur Auguftinus q): Intras ecclefiam, fignas n ) Glojja German. ad £anDt‘Ccf)f Lib. III. a rt. 60. *) © te bout F im m e l gefducfte unD tnft ©cqcn qe* febtnuftc

9

^

»r

figna s tefigno crucis Chrißi. N e c mirum , quia p e ­ renni & conflanti confuetudine , quascunque ædes in g r e iïu r i, fe fignabant; fie enim dicit Chryfofto- m u s r ) : Multi thermas ingreffi , cum prim um fores tranfcenderm t, Jignantur: hoc novit m anus, vel nullo jubente, confuetudine y facere. Idem circa

egres-fum obfervatum, monente eodem Chryfoftomo s) • fin e verbo hoc, inquit, nunquam in forum prodeas, fed cum es janu£ veflibula transgrefjurus, hoc prius loquere verbum : t Abrenuncio tib i, bat an a , conjungor T ib i, Chnße. Nec unquam absque hac voce exeas. Hœc erit tibi baculus, arm atura, hœc turris inexpugnabilis• Cf/w foc crucem in frontem imprime. E x o r ­ diri volentes concionem miniftri verbi, aut alii ad circum flantem multitudinem verba fa<fluri, cru­ c e m formare con fu everunt, quod de Juftino refert Corippus /):

Jpfe coronatus folium confcendit a vitu m , A t que crucis faciens ftgnum venerabile fedit. Eredaque m a n u , cunâo prœfente (ènatu, Ore pio hœc ait & c .

E t paulo inferius:

Egreditur cum luce nova , front em que ferenam A r m a v it, fa n d i faciens Jignacula ligni.

D e oratoribus facris idem refert Gretferus ti). In ecclePia Romana peroraturi, ad formulam: in no- m in e T a tr . & Eil & S p . S. ori & pedfori imprimunt c r u c e m , cujus ritus meminit H onorius

Augufto-D z

du-r ) Hodu-rn. 27. ad Antioch, s ) Hom. 21 . a d Antiocb. r) la laud. fu ß . Lib, 2: p. 32. u) r . i . /,4. c . z 3.

dunenfis x ) ad feculum XII. Teftatur C alvör, fe_» alicubi apud noftrates v id iiïe , præconem facruni^ fub introitum concionis, figno crucis ccetum lalu- talle, idemque fecifTe , cum de cathedra abiens, populo benedi&ionem impertiret; quem benedi­ cendi ritum quibusdam in locis etiamnum fervari novimus.

Cum hæreticis difputaturi hoc fignum quoque adhibebant. Ita enim monet Cyrillus y ) : accipe a r - vt a contra adv er (ar io s hujus crucis, trophœum f t at u as, fidem crucis adverfus contradicentes. Cum enim de Do­

mino , cruceque contra infideles quœflio tibi e r it, p rtu s ßatue manu tua fignum , obmutefcet contradicens <&c. Simili ratione contra hoftes crucis figno utebantur & D u x & milites. D eT h eo d o fio M agno, cum Eu- genii copiis dimicaturo , hæc narrat Orofius z ) : fc'tens e(fe fe non [olum figno crucis tuendum , fed &* v i- ft oriam adepturum, ftgno crucis fe muniens, fignum prae- ho dedit, ac fe in bellum, etiamfi nemo /equeretur, v i- ftor futurus immifit♦ Milites fe fignaffe, teftacun; Prudentius a) :

- - - D u x agminis imperiique

Chriflipotens nobis juvenis f u i t , & comes ejus A t que parens Stilico. Deus unus Chriftus utrique. Hujus adoratis altaribus, & cruce fronti

lnfcripta, cecinere tubae,

Deus aurem, ut utar verbis Centuriatorum Magd. b) : non ob juperftitiofam hominum opinionem, quafi in

eo x) y id. Calvor 1 2. Se ft. 2. ci 24. Ç, 4. y') Catech. 15. z ) Lib.7. c.3 5. a) L, 2, Cont. fymmacb, b) Cent,4. c, 13.

eo figno vis hießet, fed propter agnitionem D e i, fidem > invocationem, profeßwnem vera religionis, jter//, quodam mirabilia circa id fignum acciderent, A t a Eufebius] //£. 2. 'y//« Conftantini commemorat, tt-0-æc/V/w Conftantini procedentis Licinium bis effe v i dum ,

§. VI.

cogitationes animum fubirent, blaspbe-

mias aliaopue verba injuriofa audirent, admiratione

afficerentur, GJ3 inopinis cafibus expave-

f a t h effient, crarâ fignum fo r-

veteres, affient.

Cum veteres Chriftiani probe intelligerent, per crucem Chrifti debellatum efle adverfarium-i noftrum fp/ritualem , contra illum quoque in ani­ m o s eorum per impuras cogitationes fe infinuan- t e m , contra illecebras mundi & carnis, iigno cru­ cis fe (ignare confueverunt. Quare hortatur fuos Chryfoftomus c): f t fiiccendi cor tuum fen/eris, pedus continuo crucis fignaculo fignato, & ira illico tanquam pulvis dißipahitur,

N e c minus ad injurias, verba contumeliofa, blasphema, acerba & impia figno crucis veteres fe confignarunt. Unde Auguftinus de Chriftianis (ui aevi ita reflatur d ) i Cum undique mali perflre- p a n t ac dicant: Quare fic vivis ?

7

cos

cos & arufficesconjulis? A t tu fig n a s te dicis: C hri-ftianus /um , ut repellas i flo s, nefcio quos. E x antiquo

ifto rituiefe ad infaufta quævis fignandi, G erm ano­ rum ufîtata phrafis defcendiffe videtur: bflt ftc{) ôccrctiçtgct unt> c^cfegnet. Item 3 $ babe mtcb nicbt (jcnucj fönnen bcrcrcu^qen. In noftra quoque pa­ tria, obfoleta quidem crucis contignatione, (olent tamen homines rei alicujus novitate com m oti, vel exfecrabili aliquo facinore perterrefa&i, admiratio­ nem vel difplicentiam fuam hac voce oftendere:

fo ré/ foré. &c.

V eteres quoque repentino metu perculfi, cruce fe fignabant. Si fo r te , inquit Auguftitius / ) , aliqua ex caußaexpavejcant, continuo fe(ignant. E x e m ­ pli loco adducimus Ifaacium Imperatorem, qui hoc infelici nuncio perterritus g ) , Alexium invalide im perium , zQ çavpS cryjpLSÏov èctvzü èyxapdfcaç ex cla ­ m a v it: O Chrifte R ex fis propitius &c. Imo a- deo frequenter utebantur veteres Chriftiani expa- vefaéii imprelïione figni crucis, ut etiam illi, qui ad illicita pergebant, confuetudine edo& i, timore periculi cruce fefignarent, uti fatetur Auguftinus b): O m n is, qui ad malum aliquod opus c u r rit, Ji forte pe­ dem impegerit, fignat os fuum.

§. VIÏ.

e) Vid. Differt. Jac. Gezelii alteram de cruce §. ult. J ) Lib. 50, Homil. bom. 21. & in PJal. 50, g ) Hice­

tas Cboniates in Jfaacio A ng. Ltb. 3. c. 8. h) Lib. 50. tiomel. bom. 21,