Meditationes philologicæ, de malkath hashamayim Jer. VII. & XLIV. quarum partem priorem, consensu ampliss. facultatis philosophicæ in regia academia Upsaliensi, sub præsidio ... Andreæ Boberg ... publico eruditorum examini defert stipendiarius regius Joh.

MEDITATION ES

PHILOLOGIC/E.

DE

JER.

VII.

&

XLIV.·

QUARUM

ΡARTEΜ ΡRIOREM,

Co»fenf»

Facn!tatis

Arn'plifl".

In _Regia

Academia

Uplahenß,

Sub

PRAESIDIO

VIRI

CELEB

ERR

D:ni

ANDREI

BOBERG,

L L. O.

O.

PROFESS.

Reg.

&

Ord.

h. t. DECANI maximc

ipeclab.

Pnblico Eruditorum examini

defert

STIPENDIARIUS REGItlS

JOH.

HARTM.

EBERHARDT,

VESIROBOTNIENSIS.

In Auditor. Carol.

Maj.

die

14

Novemb.

Akn MDCCL.

II. Α. M. S.

«rw

S:se

R:a2

Μ:tis

MAGN/t FIDEI _VIR,

Perilhfftris

Generoßsfime

ac

BARo ac DOMINE,

Dom

_GABRIEL

PRÄSES

_Regie,

_{Veftrobotnicniis}

Provin-cix, adiacenttsque Lapponiae G UB Ε R ΝA TOK?

ut & Orcfinis de Stella Boreali EQUESac

PRiEFECTE _{fplendldiffinte,} m^ecenas

-t

GyJi tarfta petius veneratfone

y quam

ful

lic

a

fignift·

***** catione _{pietatis diu TE colemimn fenfi, MJLCE'} ElAS_{SUMMEi temperare mihi hat occafionenenpuuir}

momtnus levt/Irmas bafce _meditationer Perilhifiri _Tuo

Nominf_confecrem,

_{devotiffimxque}

_mentir

qffeäumpa-lam_{fimul éeclarem.} Etenim excitavit animum f in

Tuam veneratienem_{pramm, mn} made _{ferenus* i}lie _ας

mitis _{vultus, quo mpera exeepifli pepularium meorum}

eljequia

, c5 calentia adhuc vota,

quihur

TE, foft

loigius defiderium, fibi redditwn βιηΐ profecuti; verum

favör _{rniprrmif Tuus in Litterär, earwnque cuItores}

frorfmAngularisr Qit»madmodum enirn vafitf

eruditio-ms _{iffernes jure tueris kudem>}

atque ex avite

raruM amtre,

quantillum

otii

fülltet

e&que

graviβί~

nj(€ cura TIBI permiferint,

int

er

Mufas

adbuc cotißt»

ms; ita quoque

Liberales,

fr

λ

ceterii,

art

es

TIBI

ubique

babes

commendatißimas.

Patent

fplendidi/Jime

<jedes Tut Mufarum

alumnis,

quos

variis

modis foves

dtque orndfj nec a

Tuo

altenum

cenfes

fafttgio,

falu«

berrimis _pr<eceptis,

conßliis

admonitionibus

ad

ar-f/wtf _quavis

_{ζβ egregia}

_exeitare„

Magna

hzc funl,

CENASGratioßjftme, £? erudito

orbi

nota, utpote

du-dum edoåfo, quantum

TIBI

debeant Mu[<£\

at

longe

ta¬

rnen _pauetora, <p^w

c5"

videre £J

exper

tri

mihi

Ii-cuit _indigno.

_Concedas

_itaque,

humithmm

_oro,

huic di¬

ent t Ίuo hane veniam, uf,pro tot tantisque

gratis Jwnr

m<£ documentis, cbartaceum hocce ac

levidenfe

mtinus

of-feramy tanquam <eternte

venerationis

me<z

pignus,

me<~

que

fimul

c5" forturtas meas, tenites

admodum prejfasqy

Tuo _patrocinio

_fupplex

commeniem.

Quod

reliqvum

e(t,

pro per

enni

flor

e tant

i Mecenat

is

ad

Deum

O.

Μ fufpi«·

r/tf _{nmquam non}

fundam

calidiffima. Servet

Ille TE

falvum, fqfpitem ac vegetum

in

annos

bette

multos!

Suc-Currat debiti ac concuffx valetudini,

addatque vitoe Tuet

illum dterum cumulum, ut FyHos tandem aequent.

Sie

Jerodeliderabit Fatrta

decus

ac

praeßdtum,

Gener

ofifftm»

Tiid Lamiltafukrumacfotatiumy VeftroBotniademque,

qu<s tot

fere cltentes

Tuos,

quot

homines,

alit,

patroci-tiium _longe

exoptatifftmum.

Perilluftris ac Generoßflimi NOMINIS

TUI

elfens cfevot'flimus JOH, HARTM*

EBERHARDT.

VIRO Gener_{cfo ac Nobilifjtmo,}

Dn.GEORG.

G.

_PALMSTRUCH,

Ad _{Legionem Veftro Botnienfem CAP1TANEO}

Strenuiffimo, PATRONO MAGNO.

Admodiun Reverendo atque Pracl/triffimo Vi RO,

Mag.

MATTH1.ÅL

DAHLING,

Ecclcfe _{qua; Deo in Lofånger colKgicur,} PASTO-RI _{vigilantiffimOf adjacentisque diftriélus PR^POSITO}

adcuratiflimo, PATRONO ac EVERGE·

TJE _{Propenfillimo.}

VIRO _{Spettätiffuno ,}

Dn.

_JACOBO

_NORDBOHM,

Per VeltroBocniam _{QU./ESTQRI integerrimo,}

NUTR1TIO ailidue colendo.

Neaegre

terads, PATRONI ac EVERGETVE

que _{dignitate longe inferiores, Vobis offerre fil*}

fiducise, non ivadentes modo , fed urgentes iübeΡ

loquor fingulorum Veftrum in me plurima

åix _{ienfii, gratifiimam mentem méam frequens}

jEilumatiifimi, ut tenuis harcce _{opella, quam}

remque beneficiorum Veftrorum animum _publice

pleam, animitus _femper vovendo, ut Vobis

fta-diutiffime frui _contingat.

Gener

_{of,!,Nobilijj.}

_{admodum Rev, ξ$}

Spcäatitf·

mitor humllimus,

URO _Nobilifiim,

Dn.

NICOLAO

BERGSTROM

PerProvinciamVeftrobotn.CaMERARIOlaudatiil·

NUTKITIO ac PATRONO OPTIMO.

VIRO admodum Reverendo ataue PrtfclanJJimo ?

Mag.

Ε

RICO

FLUUR,

Ecelefiarum Umenfium PASTOR! meritiftimo*

vicinique Diitri&us PRiEPOSITO

Graviffimo,

PATRONO Faventifinno.

Spectätiffimo VI Ro,

Dn.

_JOANNI

_NORTMAN,

Reriituum _{per Prarturam}

_{Veitrobotnise}

_primarr*

PiMEFECTO adcuratiffimo, NUTR1TIO ac

BENE-TACTORI _Optima,

Exoptatiffimi, quod leves

häice pagellas, Veßra·

ftineam. _{Hujus enim mese, five audacias, five}

fe _{rationes, ipfemet jarndiu inteRexi. Merita}

& _{immortaHa,, qviorum, non fine multae}

verecun-fobit memoria. Patiamini _{itaque, PATRON!} hunc in finem Vobis dicatam _{volo, pium, memo·}

teftetur, dum ego reliquas officii mei partes ex»

tu rerum veftrarum beatiflirno, florentiffimo _quam

DOMINUM _VES.IRORUM

Ghftviciiffimus.

HÜG AC HTAD

Herr

HARTM.

ELIAS

EBERHARDT,

uruledes Guds _{eget Folk, af} en hedoi/k blind¬

het, uti Himmelens Drottning dyrkat en Him-,

melfk _{'kropp, Μΐιηαη , har jag iökt viiå på defla få} bladen. Åmnet år i _{fig fielft ivårt och vigtigt nog;}

men det år mitt fel, _at thet ej blifvit värdigt _ut¬

fört. _{Jag vågar mig icke cheffo mindre at} öfver-låmna thet Eder, Min K. FADER, af _{fonlig vörd¬} nad. _{Tagen det emot,}

_iåfom

_{en ringa, doch for->}

modeligen ej obehagelig

frukt

af all för mig

haf-der möda och _{omforg. Jag vet, at den% famma}

varit

_iadcriig,

_och

_i

_åledes

_{(förre, ån at}

_den

_af

mig kan förklaras,

mindre

lönas. Himmelen ,

hvilkom _{jag anförtrodt det fednare, göre Edra}

dagar många

och

fålla, och

låte Eder

nu

hafva

Åfverlefvat alla _{vidriga båndelfer! önikar}

Min

_Hlgtårade

_K.

_FADERS

.Min

_Hogtårade

_K.

_FADER.

lyåigflé fon

§. I.

Ns _quoddam

_{pcrfe£li(fimnm*}

ut cauflam rerum omnium

ul-timam & _fupremam,

_quod

tum interno , tum cxterno

cultu eflet _{profequendum, li¬}

cet ex interiori mcntis

di£ta-mine facile _{agnoverint morta*}

lcs; in applicatione tarnen

hujus

veritatis

ad

cer-tum aliquod objeftum turpiter

lapfi, in

Supremi

Numinis locum vana ac fi&itia frequentiffime

fub-ffituerunt. Etcnim extin&o _{per lapfum concreato}

illo eximio lumine , indeque obfcuratis Divinx

majeihcis conceptibus,

homines

ultra

res

in;fen-fus inciirrentes _{cogitando aicendere,}

perfe&iones-que, Infinito Enti propnas,

diftin&é

cvolvere

nc-fcientesi in rcb«s finitis, _{quas vel} vera, vel

imagi-naria _dignitas

_commendabat,

_ea

_ie

deprehcndifle,

qux illimitatae

& Creatori conveniunt,

fcedo

er¬

ror« cred'iderunt, honoremque nulli alii quam

huic debitum* ftolide iis cxhibuerunt.

* _{^$2) > o C}

fur id ipfum _tot Numina _{, tot} Dil

DeasfjtieV

quT-bus illi divinitatcm dedere, & _{quorum ita tandem}

increvit numerus , vt rebus fere cunQtis cultum,

utut _plerumque

ludicrum,

indecorum, _turpem,

religiofum tarnen contulerint: nimmuti canifi

Äureliusv

Quicquid burnis,

felagus, cßlum

mtralile

gignunt

r

Id dixere Decs, colles, fietel·^ ßitmhia, ßammas..

Maxime in _{ΌνζοινολχτζζΙΰίν propenderunr}

_miferi

_ac>

carei mortale^. Corpora enim* cadeflia,

quernad-ro οdum llluftrioribus in fublunaria h&cce

operatio-nibus ieie _priebent

_cognofcenda;

_ita

_haueb

_{asgre in}

corum animis-ftupidam excitarunt fuas

magnitudi-nis, utilitatis, pukritudinis, quibus

reliqua

creata iuperare

videban-tur,

admirationem.

Qlias,

cum mcu¬

tis acies indies fere _{magis obtundéretur,}

majorum-que de Deo

traditionibus

quotidianx,

a

turbida

i-maginatione ,

accederent

corruptelse-,

ea

dem

um

cepit incrementa, ut

in

rcligioiam

venerationem

abiens, machinas caclefli divinos pararet honores;

Örtum forfan debet hasc impietas feculis antediln·

vianis: _qure ,

fi

idololatrias

labe fuerunt afperfa

a)r

hac

a) Ita quidem hsud pauci cenfent eruditorum

nöminatim Maimonides in Trad:. ΓΊΠ? PllD? Cap» w

Seldenus de Diis Syr. _prob e. 3. Heidegger, in Hift.

Fatr. Part. I. Ex. Vit!. J. Gotti. Carpzöv. in

Good-vin. Mof. & Aar. IV. 1. & Hottinger in eundem

lo-eüm, aliique plures Negant vero atii , idololatriam

ftifee _{vtemporibus obtinuiiTe, maxime ob recentem} creationis _{memoriam, & ΊΜ μχχξοβών inftitutionem,}

tö® ) o C 3

fhac _cjusTpecie

segrefe liberaverinc:

_proximis

_an*

«teni a-diluvio setacibus latius Eefe difiudit,

potiffi-marnque

abiolvit

partern

praiani cuitus,

fpiritum

„

quem

diluvti

unda;

merieranc,

rurfus

traliere

inci-pierrtis.

Certe

Therachi

mvo

d^oXizrgsi&v ita in*

valnifle credunt _plurimi , ut nmnen dederit

urbi^

-quae vocatur OHEO

i).

Nec

a vero

adeo

a· iienum videbitur , iclem inprimis, incer rcvg

£*"ΙΠΚ DTfctf foifle, qutbiis Therachus ipfe, cum

A 2 iua

tanquam nan permiHurarn , ni" de

caufla

örrmium pri« ma tam _{graviter errarent} homines antediluviani. In¬ ser hos eft

LxiUantimAjxbv

Inft. Div.

~Cyrill.

Ak*

Kand. Lib. 3. contr. jjEifian. Buddens Hift. Eeel. "V.

T. T. I. p» 245, Heifyras in Kirchen hift. A, T. P. 1.

c. _7. Reizius _{in notis} ad Goodwin. Mof. Sc Aar. Lib«,

IV. c. t. Nos _priorem fententiam rationibus fat

va-iidis niti arbitramur; unde & haud pauci exiftimant vocabulo αΌ£3Π Gen. 6. intelligi äefeäores a vero Numinis cultu. Vid. not. Bibi. Michaélis.

b) Mentionem hujus urbis facit S. Scriptor. Gen.

ii. & ti. Εam vero a cultu Ignis fic di&am eiTe, _com¬

munis eft fententii; quam nativ a fignificatio vocis

forfan _{fuppeditavit, faltem confirmat. "Ignem} vero

a-pud Gentiles fuifle Symholum Solis, notilTimum eft :

quod enim generalius rlicit Porphyvius: θϊοΐς κζι ro

7iV* άδώατον φυλοίττομ$ν h τΘΪς JsgcTg_{> ο} μάλι^α

άυτοΐς ομοώτ&τον. Dis etiam immortalem ignem in

templisfervamus, utfote qui

fit ipfis

quam

finnllimus*

Huet. Dem. Ev. p. '59. de Sole imprimis.valet. Hinc haud obfeure _{intelligitur^ Solis cultumitum temporis}

4

)o(

CES3I

fua familia _{fervieric, Jof XXIV: 2. modo quisr}

ad conivetudinem _{loci, ubi iedem fuam fixerat,} vel !eviter attenderit _r).

_Quid

_dicendum

_de

remo-tioribus a diluvio feeulis? lnoftenfos tunc _egit

cur-fus _{ejusmodt cultus, crafiiori idololacrise ubique}

viam muniens ; qnod vel fola exempla _veterum

Philofophorurn deelarant: qui licet menrem ultra

vulgus elevare cJidicifiene; caelcftia tarnen corpora

in Dcorum numerum retuierunt, fuperrorem re-rum caufiam non attingentesrf).· Eoque _fatis fuper*

que ofitendunt, quantam probabilitatem pne fe tu-lerit iile _{error, qui inträ cadeftis globi angufios}

limites Divinas _{perfeQriones inclufit e). Neque ve¬}

ro in Gentilibus adeo rniramur hane dementiam,

cunt

r) Habitavit Therachus in urbe nuper memora¬

ta, Ur$ ex ea enim, mandato Divino obediens,

pro-ficiLitir, Ger« Xi : 5i, ad terram Canaan: ea quoque

vocatur _HVTbO Haranis _{,v« 28.} Cum vero _ipie

a vero Deo receffer.if, probabile omnino eil, _eum,

ex more _{populariurn, Symbolico Solis eultui iuiiTe}

addidxmt.

d) Cfr. Seid. Life, cit. _{ρ. $4.} ubi _{Ånaximandroi}

Alcm&oni, Xenocraii, _Ibeopbraßo ♦ Xenmi,

Clean-thi hunc errorem tribuiti Add· ßrücker. in Hift.

PhiL Per. ϊ. Μ--- &

|

gg§

I B

e) Hinc Plotfntn Ennead. H. L. 8- Ste(J<e, _inquit,

qu<z inferior

tbui

infunt fpbärit, cur DU non fint,

co-ξίΐαν'ί non

poteft,

cjuippecum ordine perferantur orηλ·

tuqu° concurrant. Ex hac quoque probabilitatis fpecie, qua OύξΜολζτξζΐΛ _gaudet, nata eft diftinefbio

Idolola-triae in minus rationalem 8t _{fwnme irrationalem, erucli*} tis ufitata* V. Walch, Lex. Phil, tit» _abghtterey.

©53? _{) o C «*3?}·

£um videamus Judreos ipfös, _quos fibi clegercu

DeLis

^ ut cilent ei HdVoO O^Dyn ΡΐλΟ

t'Tip DJHD Ex.

XiX:

5· 6.

iaepe

eadem

i

nia-nia, _{tanquam fubito ftuftu}

_perculios,

_creaturar,

praeter crcatorem, ferviifle. Nam ut tacearnus

eos in _{genere fuifle} φιλεΜλονς, _{ita ut} de _iis

dice-recur : _{miiT yrfrto vn}

"py "UDO

Dro

numero ri¬

vitanan tuarum _funt Di_{i tut,} fahud_{a, Jer. XI: 13,}

Speciadm propenderunt in cuitum cseleflium

cor-porum , Gentiiium fuperificionibus aequc ac per·

feftionibus _{propriis maxime fplcndefeentium. Hinc}

roties in Hiftoria Sacra fit mentio G^'nnrari adorantium Solem Ezech. Vill; 16. Viyth _{2*~ί£ρθΓ7} DWfl N32f Srf?! Γϊ6κ£ΐ ΠΥ?1 _{Suffimthim llaali>}

Soli Bf Lunte Bf Planetts Bf umverfo exercitui c

telo-rwny 2 Reg. XXIllij. Non pacicur inffituti ae

facultatum _{ratio, tu fingulas lufiremus}

ζίςςολα-Judacorum fpecies in S. Codice ob vi2$.

Suffi-ciet tenditati _{virium unicam eamque pr^cipuam}

forte _{tangere ; cujus, fub nomine own HCftD*}

mentionem facit _{Jeremias Capp. VII. &}

_XLl

O ia in re, _{licet nihil promiteere} valeamus, quod

non ab aliis _{pfseilirurn in prius; iperarnus tarnen}

C. L« _{juvenil! noiiro conatui facilem veniam}

da-turum,

j. π·

Ut ex prineipiis, _quantum

quidem Kcuent,

firmiorihus _{ea, quae inferius dicentur,}

deduca-ttuis, in antecefium veram ac determinatnm ipfis

Vocabulis _{pwn tlD>0}

_{vindicare conabimur}

_no-

-tionem«

_Quo

_in

_negotio5

_{ut tutius}

_procedamos,

€££> ) © (

;in eornm _{natales4nqiiirere IAet, qui rite}

_mtficatf!,

gemiinura eorum fignificatum _{optime detegenc·}

Pofterius hornra, five -cw, opera noftra heie »minus _{indiget, qvum dudum Viri Eruditi,} re-motis vel Μ. _{JAtrjenni a) ve! K. tyofipbi b) vel}

JLajcbii _t) parum cemmodis derivationibus , c o tv

dementem ipfi _{rcftituerint originem ä) aeindefkv}

entem

a) Deducit ille vocem hane a admiratiis rfty

rolßupni:, addita ratione , quod homines, caclurn irv

tuentes _{5 in admiratiönem ejus, & fluporem raphntur:} af analogiam _{Gramrnaticam ipfi repugnare, -&} monue-runt _{plurimi, .& faciie cuilibet patet* qui abjecium q}

•tiullo modo _{compeniatum effe .attendent. -PlacuiiTe}

barnen dio c e_{tyπιο η Pifcatori etiam, docet Ed. Leigh}

;in Critiea S.

b) Vult hic DW idem effe ae _{D'D Ü1" , ibi &*}

qu<£-i quce opinio, _{Taimudicis fere probata, eandem,}

ac _prior., compofitionis _{anomaliam oftendens,}

pafftet

iPeje&a eft a Philologis.

c) dlefert ide natales voeabuli noiiri, cum

Do-éloribus _{quibusdam Taimudicis, ad binas voces} ignis & OV ciqu-03 , quaii efTet ceeliim ex htfce duo¬

hus elementis _{compobturn. Ita fentit}

quoque R. Bs-chai in Princ. Par. _{, cujus verba ,vide ailata a}

iBuxtorfio in Lex. Hebr. & Stockio in Cl. L. S. V.T. ad hane voc. Verum _diffieultas,

quam cum prioribus

-communem habet hasc _{derivatio, fecit, ut paucos}

in-venerit _{patronos inter accuratiores. Hinc & eam ri¬}

det fere Pocockius in notrs mifcell. ad Portam _Mofis. p* 35. Cfr. Hotting. Thef. PhiloL _{p. 231. & Rair.bachii}

^Hermen. Sac. c. VII. _{§. g,}

d) Primus Aben _JLfra , haud incelebris fui fevl

c o- C ss@ t entern fignificationem,

confervatam

adhüc

in v-i*

eina cüaleäo Arabien, a paucis negatam hörlie,

nec jure

negandam *).

Prius

verc,

iéu

ma--Vidit _fbperAifém, & a verbo

t-w,

cur

alutudims

ii-gnificatus adharet',

deduxif. Ejus

veftigiis

pol

c ca noiv

infiflere dubitarunt magni nöminis» Philölogi, cUm vi»

derent lianc ideam cselo öptime convenirey nec ana*

ibgiam Grammaficam hane öriginem

refpuére;

*) Sed erun-t fortey quibus parurn ar-ridet

ifla*

via extra S. Lingul pomeeria ad diale&os vicinas ?!

tan_quam rivulos turbidos, ducens, ad lucis quidpiarrv

queerendum, pro fönte ipform S. Bibliis Jimpide ma·*

nante,- iiluitranclo. Eo quidern baud obfeure- tender

Bat olirn fummoram in re literaria virorum,- Periferi

prcefertim atque Gufietii nifus

&

conatus afliduus *

quo linguam Hehr, in fuis thematibus demonArandi#

fibi fufBcere folam evineere ftuduerunt in fuis

Lexi-pis. Nec aliorfum forte fpeblarit muitus atque inde·*

feifus labor _{plurium annorum Cafp, Neumanni, quum}

novos vocum Hebr. cbaracteres fen femina bilitera

Iiis _{diefba, meditareturb fusequfc bypotbefi, ut eam ubW}

vis _{ipfemet nuncupat,} fuperftrueref. Quam _parunv

vero fuis hypotheOhus , (juantUmcunque vel fua vet

äliorum induAria ädbrtiatis & expolitis, Äderet

ipfe--met fub finem vitce fu£, cernere licebit ex

pmfcixb-ne, tertiae parti Clavis dömas Eher pr'aUrbiTa, ubi viχ fatis _{ipfi cauttim videbatur Ébraifmo a futurö dlfcrimi-·} lie, ex abufu hypotlkfmm fuariirfi fa eile'eventuro.

Éo-que ipfo vrir

fagaciffimus

prcefagiit baud dubie , quqct

noftris tandem diebus evenit, tit' L. _{Hebr; efusqtie4}

themafum _traélatio, iriiprudentiorum _quoriindam Or pera , in rem ludicram ferme' devenerit, Audio förre

) O ( _ί£*2>

magis, i] iiod miruin, eruditorum litibus fubiacet,

eo-in hac arte _{dogmata quaelibet, quantumvis folida,}

e-vertendi. U _{ipfu-m fi aliundé non c αηΠaref, eviden¬}

ter _{pr.pfecto apparet ex>Tabella quadam}

, Holmiae ty¬

pis expreffa, vernacuio idiomate feminuin L. Hebr.

in fuis areis obviorum feriem & _fignificatum

exhibitu-ra _{, tanquam fundamenta univerfce L, Ilebrea, Sveth.}

grundritning till hela Hebr. Språket, ut habet fröns tabulae; _{quod & atKdiori fortaffis, fi non eeque ulli} a-Iii, fult perfvafum, Νobis licet tanti non fuerit vi·

fa , ut in radice voc. noitri fuppeditanda coniuleretur;

noiuimus _tarnen, cum ad manus eifct, plane

praeter-miftere, ne rei ignaris eifet fraudi. En vero fernen

in _{platea anguloque concurfus literarum 0 atquc}

obvium I haft wända _{up ned, fo/oda, häpna. Him¬}

melj der, namn: _{quae latine fonant: fubito evcrtere} aut _{pervertere; delolare ; chftupefceres Hebr. DD*^ e&~}

lum H. : Ibi, _OT Scham_{: Nomen, CW Schern,}

Ecquis hic non perfpicit, dummodo vel levern

analo-gise Linguae Hebr. <ceperit guflum,

Non benejimllarum åifcordia _{femina rerum?}

;Qua dixere Chaos.

Ον. Metam. L. _{I. 9.}

Urrum vero .unum _{, an quatuov femina diverfa, hoec} area filiere nobis _{velit, haud facile hariolamur;}

quan-tum vero ex hypotheii licebit oolligere, _{evertendi aut}

pervertendi _{fignificatus, qui primo loco ofFenditur} ,

reliquis haud dubie erit generalior > atque fequentium

thematum _{conceptum, fpecialiorem forte, fub fe} com-prehendet· Ceterum harum idearum nexum ac

con-venientiam aut _{fubordinationem qui rite pereeperit ac}

demonftraverit, is demum _{agnofeet methodum illam}

ma-thematicam hu_{jus tabulae, quam mirantur adeo & ce*}

Γ _tJ® ) _ö t tE» _Si

coritmqUe Animos in

diverias diftrahit

iententias.

B Forv

ne _{, an} fecus, alii judicent. Quod fi _{praeter rei}

ve-ritatem _{prseceps ibi Judicium^ au&ori tabulae aliisque}

intempeftive favens , aliis pariter iniquurn deprehendas, non tam novellis _{, qu« relata referunt,}

autTypothe-tae, fua haud dubie agentl, quam aliis , enarranda

fuppeditantibus, tribuendum arbitramur. Uti nec

te-mere Ephemeridibus Germanicis, Aires und Neues di—

dis, id prorfus vitio vertendum veliemus, quod falfo

fibi narrata, eadem talia, qualia accepere.,

recenfue-rint_{5 puta de Gamenar. Upfal. inftituto ac methodo}

literaturam Hebr. tradandi 5 vid. _{p. 638.} An. _1738*

cum tarnen ill« fem_{per illibatam, utut clanculum}

fae-pius attentatam , caftitatem fervaverint ab iis, qi^e

di-do k)co commemorantur,illisque tribuuntur. Magno· pere iane dolendum, in commercio literario

ejusmo-di _{impofturis viam praecludl non pofTe, quo minus} pro veris nug« vendantur Ledori fcepius , public«

heic fidei _{haud parum derogantes. Sed h«c in träns-*}

itu. Nobis ut nullum heie _{prsebet ufum Tabula ifht} fupra memorätaj ita reliquam ejus indolem atque nae*

vos plurimos _qui noite _{cupit propius, adeat}

diflertä-tionem eruditam fub _{prseiidio Cl. Mag. & ReeT Sch.}

Dn. Bened. _{Krook, de Interno Liter. Hebr. valöre}*

& _{fcminib. bilkeris, juiTu & au&oritate Ven. Conf.} Acad. Aboénfis _{plane laudabili, habitam An. 1749. v»}

pag. 41. pr« ceteris. Conf. Max. Rev. _{Arehi-Prsepof;}

Strengn. Mag. Liungbergii animadveriiones in eandem

tabulam. De methodo autem illa _fuccurrendi

Ebrai-fmo e_jusque defe&ibus

, petito fubiidio eJingujs

O-rient. _{reliquif, non eit quod operofe hic diCquiramus,}

utpote cujus & ufurn & necefHtatem tptus

fe m» ) o ( «κ®

Forfterus enim , cum

aliis nonnullis, illud deducic

ab _{"]Sn i}

_vi

_t,

ambulavit, inceffit

_{> putans}

_hoc

voca-bulo _fignificari,

_minifterium

_fupernum

_{c&li\ quoil}

_in

h<ec inferiora habet e\ Alii miila hac origine, ro^ö a

derivant, radice in Hebraa lingua hodie qui·

dem _{deperdita, in}

_Arabica

_tarnen

_adhuc

fuper-ftite, & mittendi notionem confervante: conten* tjunt,

illud

fic defeäive pro naabD fcriptum,

tue-rj _{fignificacum operis aut}

_artificii.

_Ita

_e

_Rabbinis

Kimchius , qui in Corpmen t.

ad Jer. VII:

18.

fcri-bit: own TOD ΊΟΠ Deficit κ,

exponitur autem per opus

cxlorum

y

vei

ut

habet Ben

Meleeh in Af/W*/

_jfophi:

_{nsnen τοπ} Z>-^c/f K ö" Radix ejus

eß

unde

Abarbanel ad

Jer. XLIV, notat: own

rfifroff

.oncrjöön 1DW

WK iro^oi TWSP

bnj? b3DOrT

taV

töftj DW «in ÖTÖWfi

ΓΌ^οα

S03 arbttrantur Interpre߬

tes _{qund 0*0ΦΓ7}

ΠΟ^Ο

/&"

ufurpatnm. de

omni-i«/ ftellis, tum ill£ Dei

opficium

fint & opus,

mSfåh

■&.. qnod

deficiat

&

in

DWn

rp>0.

Cum

bis inicio facere videtur Vevfio LXX _merpretM ,

exponens

vocabula

hasc

per

<τ*%τιάν

m» uoxvQvrp. Cap. VII. Jer. ut

&

Chaldaiea Paraphrafis.,

tjuaj

vertit

kW

rDDD1? ßelhs cdorum\ immo Syra &

A-»v · flA _ffjuttci

aghövif & aeprobavit.-"' Videantur tarnen cautel« heic

ηόή _prorfus neglig^ndae, _quos fuppeditavit Vir _fummi

& acuminis & eandoris V. E. Lcefcher, de Cauiis L.

Ebr. C. X. _{14. Cfr. Viri ClariiT. Joh. Simonis}

Area-ßum Formarum pag. _6.

e) In Lexic. Ebr. _{p. 196. Eodem tendit Hillerus}

ga»

"Λ,·

) o ( IX

rabica; quarum

illa

I.

c-

habet

militU cdi; bec,

U*J)

oIå^V

copiis

cdejlibus,

ut

verba utriusque

verfionis

reddit Interpres

Latinus.

Accedunt fllis e

Chriftianis

Scbindlerus

i

Cocccjus

,

Caßellus f) Lut

berus,

Junius

Jremellius, Pagmnus

,

Ariai Montanus , O

β

ander,

Tigurini,

Vinavienfes,

^)·

Huic

interpretation!,

prse

aliis,

pon¬

dus addere conatur &'*/.

Awama,

qui,

poft

allatas

varias variorum de PD/ö

Tententias,

hunc

in

ιηο-dum diiiérit: Frußra

hec

difpurantur.

Hypotheßs eß

falfa. n^D »0«

(ignificat Reqi/iam.

Rrginam

cdt

DWH dicerent, ztf ι

Reg.

10.

ΓΟ^Β

R<?-gina Sabje.

Aß

hic

efl

PD^O

uwf

in

ftatu

regi

minis

poßta ab

abfolut

o PDtf

?D,

quod

proprie

opus,

labo-ra« _, vel

artificium

ßgnifieat

h).

AIii

deni-quea

regnavit,

Rex

fui19

natales

vocis

hujus

repetendos

cenfent;

unde

,

ex

eorum mcnte,

OWH

PS^D

notat

Reginam

coelt.

Ha?c

iententia

haud _pauciores

_invenit

_patronos.

Favent illi

_e

Rabbinis Raichius & Don Jßaac

Abarbanel

/'),

qui-bus _prariverunt

_forfan

LXX Jnterpretes9

diflentien-tes ipfi _a priori

verfione

fua,

quater

vertendo

:

βασιλ(σσΥ) τον έζανον

k),

quos

etiam

hic,

ut

alibi,

fecutus Arabs in commatibus iisdem

habet

i£=AA reghue cdis aeque ac

Syrus in

commate 19.

reddit quod

omnino

obfervan-dum. Ε Chriftianis vero

Interpretibus

ac

Philo-B 2

lo-f) In Lexicis voc.

g) In

fuis

veriionibus.

h) Antib. Bibl. ad

Jer.

7.

i)

V.

infra

ig.

kj

Jer*

*8«* _{) o (}

logis:

_Vülgatuy,

Svecupac recentior Danun nee norr Kloziusl) Selde-ms ni) Frifchmuthus n) Fjeifferus o)

aliique pluresj quibus cnumerandis, ne naufeam.

ereemus _{Leäori, jam} fuperiedemus»

5. III.

Si in tanta fententiarum _varietate

v quse

ησ-ftra fit _{opinro, oftendere liceat, in eorum partes}

facile inelinamus , quibus ΓΊΠ^Ώ a"

defcen-dit, non iine iufficiente, ut arbitramur,

ratio-ne. Etenim _{quum derivatibnis citjuslibet veritas}

re-Se _{exploretur per convenientjnm formarionis &}

fignr-ficationis tum _{origine d), non dubitamus, quin}

fola _{hxc, quam noflranv feeimus,. dedu&io, ge¬}

nuina fit _{habendä, ceterae ver.o coattiores & im}

commodse. _{Literas, fcilicct quse Radicemex qua}

prodiit, tonßituunty\ηtegras Eetinetomnis, fi fa-lam femininam terminarionem _exceperis

,

neicia-mutationis, & _{regnmidi notionem,} tw. q^o propriam,

in fuo _{Regime fignifieatu fideliter fervat. Convenit i>} taq; &quaformani &_{qua(ignificationein} cumfua

origi-ne; dum _{reliquse vel utraque b)6 vel akerac)verae der»}

dm

/) Angelolat; p. i%é m) L. c. p. 245. n) Dif·

fért.. de MeiecJiet· caeli, _{o) Dub. Vex. C. IV. Loc. 42.}

a) Ita fentli Philologorum fui ajvi facile _princeps Jé A. Dänzius in Literat: Ebr. Chald« _{§\ 29. p. 280.}

b) Uti _{Forfteri & aliorum derivatio ab}

_q^n.

_Ea

e-nim nec literas radicales _fervat,.

aut faitem abjectio

nem 1 _{radicalis (fi}

quae heic per regulas Grammaticas*,

locum habere _{pofTetV ullo modo compenfat aut}

indi-cat: ηteßgnificatum _{fuae originis cuitodit; quod tarnen}

vide-y o (

duflionis nota deftituuntur. Quod quidem ade«

eft _evidens,. ut nullius facile admittat diflenfum;

neque dubio Sixt- Amama, in

verbis

iupra allatis

obnoxium _{efie queat. Kon enim}

_concedimus

_τδ

Srd?D hic efle vel Stat: Conflr. a ΓΌ/D, vcl praeter hoc vücabulum non reperiri aliud·, quod _a

defcendens, Reginam nötet,

(alterutrum enim

no'

rum, in _{argumento ejus} , efle.

praeftruendum, fa*

eile patet, cum fecus nihil concludät) baud

negan-tes, in utroque caiu ad exempltim e Reg. X.

ad^

du&um, CTdVd makat non Γ"0*?0 melecbet fcriben*'

dum fuifle. Contendimus _{potius efle}

vo-cabulum a p-p^ö diflin&um, licet _non frequenr

fcioris, tamen uiitatae form& dl Nec obftare ar~

bitra-mus» Ceferum ita heic docuiiTe Forilerum,. _nemo·

mirabitur , qui methodum ejus atque inflitutum in

re-liquis etiam vocab. e Dic-tionar. ejus Hebr.

hauferifc-Qua de re vid. Lcefcher. de Cauf. L. E. p. 13 r. 134» &

Alb. Schultenfi _{orig. Hebr,,Tom. II. p. 174* feq.}

c) Ita _qui a

ι«1?

deducunt, licet

commodam

gnificationem fuppeditent, tamen ipfa forma derivat«

vocis cum Radice non _convenityob defeclum feil,

me-diae _{Radicalis, quam adefie debere oflendit analogia} nullo contrario _{exemplo labefaftata. Neque hujus}

fen-tenti« _{patroni quicquam adferre valent, unde intelliga*}

tur, cur taηturn hifce binis locis litera itquinquies

ex-ciderit, qvum in relinuis, plus quam centerns, ubi vel

in Statu conflr. & _{affixo, vel in abfoluro occurrit,}

ra-dicem fuam _genuinam , fervato tf,, ubivis evi¬

denter ut h«c noftra fuam , commonilret* Hujus*

modi vero figur« _{etymologicae nuspiam pr«ter}

*4 <££# ) o ( (EX2J

bitratnur noftrae fententfe , quod in hifce tantum

binis _{JeremicC lacis occurrat e) , cum & sdem in} aliis _{obtingere, & ea nihilomintis}

_ialva

_{manere, res} fit notiflima _{/). Ceterum ex hiice eo tutiores}

Re-

gi-Fem. _{hujus formae taceamus,} provocare pofiemus ad

plurima nomina, nid res extra dubium omne pofita

effet.

é) PoiTet fortaiTe quispiam fufpicari eandem hane

formam voeabuli melechet olim etiam in aliis locis S.

textus ledarn fuiiTe, extra _{Prophetiam Jeremisc,} in

lignif. Regin/C, prsefertim cum Concordantise Buxtor-fianse hane exhibeant cum praefixo _{ut obviam in}

textu Hebr. i. Reg. X: 3. (per errorem forte, pro

15) & 2 Chron. IX: 12. unde, & nobis, & prseeun-tibus aliis haud leve robur eiTet _{explicationis jam al·}

latse. Ceterum loca illa in Concord, Buxf# citata alias in S. textu _{prsebere vocales, aliamque voeabuli formam ,}

cuivis _{inipicienti patet, videlicet Lemalchat,}

non Limlechet♦ Hauiiile hane ledionem _magnum

Bux-torfium, heic feitinantem, locis non infpedis, e. R.

Nathane _{prceeunte, cujus tarnen errores plurknos} ,

e-mendatos a fe, exhibet ad calcem Libri, hoc _negledo,

pronum eil credere; ut & Clariif. Lexicographos Stoc» kiunn & _{nuperrime Reckenbergerum tanti vir!}

audori-tate & _opera confifosr, aliquanto fecurius hane

ledio-nem iuis Lexicis inferuiiTe , Jocis iisdem citatis, licet_e·

am nec ullae variantes lediones» _{quantum novimus,}

fi-ilant. _{Quorum tarnen clariil Viror. farnas, induitriac}

8t iabori _{eximio, nihil hic temere detradum volumus.}

f) E. _{g. rPHJ Ex. 41: ii. eil ä7ταζλεγψενον ,}

& nihilominus manet _{ejus diilindio a mu : rCDD}

quoque tantum Jud, 16: 13. 14. occurrit, nemo tarnen

mi-€3® ) o (

gin<z

notionem

voci

huic

adiignamus,

quo

cer«

dus conitat, Judseos ad

imicacionem

Gentilium^)

tum

nus cuivis perfpe&um

arbitramur,

hoc

voeabulum

ubique occurrere in regimine

feu

Statu

Cotiflruffio

y

nullo _{quidem, quem}

videre

licuit,

Interprete

hic

dif-fentiente, _{Quem Statum}

formcimque

nominurn

Hebr.

conftruStam, notam Genitivi

cafus,

ubivis in

S.

con-textus non dicam capitibusaut

commatibus,

fed

fingu-lis fere veriibus obviam, & in

plerisque

vocabulis

,

faltem cum fuffixis, femet diftinguentem a

forma

ab-[bluta Grammat. diåa,

ii

crederemus

,

praeter

naturam

& indolem Linguae, e cerebello

Grammatieor.

Rab¬

bin. enatam, eique adeo ut fpuriae

fi&seque

nuncium

eiTe mittendum, veremur profe&o , ne

praecipitis

ju-dicii & conatus parum prudentis merito

argueremur.

Certe, _quantum videmus, vix

ullum

gratius

officium

praeiiaremus

Spinoüe

affeclis, ejusque

farinae

aliis, qui

omnia in S. textu confuia parumque

difcreta

vellent,

quam ii

hujusmodi

fubiidiurn

Linguae

hermeneuticum

in fenfu eruendo , fublatum iremus.

Vis

&

poteftas

tajuum, ut a nulla

lingua

abeft, it

a

ab

Hebr

xis

non incuriofe hsibita , fed quantum

forma

vocmn

per-mittebat, definita fuit: Verba fünt

Cl.

quondam

Alb.

Schultern, Vindicis Or. Lingv. &

Statoris

maxime

ßrenui, tion (ine gravi harum

literarum

jadura

nu-per defundi.

Vid. ejus

InfUtv

Gram.

ρ.

18o,,

ad<j,

p.

184. feqv. ubi indolem

flatus

conitr.

natura

Linguae

eonvenientiflimam folide, ut reliqua,

demonftrat. Cui

jungatur i

ii vifum

fuerit,

Joh.

Verner

Meineri

die

wahren _eigen!rhaften der

Hebr.

Sprache

ρ. hj.

feqq,

& Comment. Gr. L Ebr. G. P.

Zenkel

part.

il.

p. 453,

g) Gentiles in

fiélitiis

fuis

Numinibus

mg> ) © (

tum _{denominationis,' qua reipe£tu}

fupremi regt-ijninis fei uti voluit _{ipfemet.Deus b) ejusmodi}

.fe-ipe nominibus falfos fuos Deos a ie invicem diicre--vifie., _{quibus regnandi & dominandi} erat jun£ta

idea ; -id quod vel fela _{in facris frcquentia nomin*}

*$3 &iatisoilendunt. :§· IV.

Viia ne _{genuina origine vocabuli}

;Γ"070· in-.rfleque , pro ratione iriftituti vindicata ei _Regin#

notione, certioribus _{jam päffibus progredimur,}

dif-quiiituri de SuhjeBo, cui _{prcedicacum Regin# c#li}

com_petat. Non _{licet in hoc determinando}

cenfpi-irantibus inter fe _eruditorum

_iuffragiis

_inniti,

cum

quilibet,

wium _{fignibeantia, ut Beli, Adonidis}

, Malachbeli, A«

gliboli &c. V. VoiT. de Idol. L. 1. c. ιύ. &: II. c, _4.

Agnofcebant feil, ex natur« lumine _Supremi cujus-dam _{Numinis dominium in fe, &}

res ereatas _reliquas,

in eo _{, quippe}

, leges nbique terrarum & opiniones

von-venire vide_{bis, Denm effe unum}

regem omnium &

pa-trem^ ait Maxim. _{Tyr. DiiT.} 1. Tale Numen cum

Xuos Deos _{crederent, nec mirum fi talem facultatem} de fe _{fuisque, pro arbitrio}

, difponendi iis iribuerint_j

uti oftendit _{exemplum Obridis, qui}

vocatus eil

.απάντων, _{βασιλείςmlκύριος, ap. Plut. de Ibd. & Ofir.} p.m.354. 355· Exhac vero eorum _{opinione de Diis}

fuis, quin memorata nomina _{profiuxerint, nullum eit}

dubium. >

h) _{Deus, ob infinifam fuam poientiam ac}

fapien-tifiimam _{hujus univerfi gubernationem}

, in Seriptura

Sacra _{frequenter admodum}

appellatur , immo

qSD iPf. XXIX: ΙΟ. XCV: _{3. & a Judxis in}

cornmußi _{gratiarum adione}

t*3) ) O ( t

^quilibet, pro

aflumta

de

iigmficatione

vocis

J-öbt)

Ihypothefi, opus aut

reginam

cseli id

dicat,

quod

hunc titulum commodiffime fu it inere pofte ipii

videtur. Sic, qui

vocabulum

iilud

per opus

expo-nunt, intelligunt, vei

calum

unwerjum , qttatenus

bona _{tempeflatis cauffa}

_{exiftit, uti}

B.

Lutherus, qui

ad _{Jer. VII. notat}

_Melechet

_beiß

Wirkung

DeJJhim¬

mels _{Wirkung ϊβ}

_das

_{er regen, t}

_hau,

jehnee

_,

frofl,

reis

, kaIte, hitze , Iiecht,

fchein

und

fumma

aller

ley

weiter IOgiebt: vel Exerettum eli, ieu omnes res

ca-leßcs;

quemadmodnm

Coccnus

explicans

vocabu-lum hoc de rebus ealeßibus, βeIiis CS meteorts, xalorum

_{tfuppetiéStili}

_*):

_{nec non}

_Hülfe

_{mannus ,}

qui

arbitratur, non operofum eße

ferutari,

quid

per

hanc

vocetn intelligarur _{, cum}

Prophet

_a

feipjum

explicet

_c.

ViIL 2. denomrnans Solem, Lunam, cf omnem

mili-tiam cali _{a), a quo non}

_proeul

_{abit B. D.}

_Oezeliur.

Melechet, 4/4^/, inquit,

hvilken

Sudarne

an¬

ropade, r/ji·

tilbådo

himmelens har

b): vcl

c

ert

am

C diu

*) In Lex. voc. "jaS λ;

Comm.

ad. Jer.

VII.

6) Annor. Bibi. ad 1. c. Propendet in hanc

explica-tionem Vir ClariiT. Joh. Si l onis, formarum Hebe. Scrutator _{atque inftaurator}

fagacifFimus,

_cujus acumi-ni & folertise ingenuae mukum jam debere eeepit li¬

teratura Hebr. Vertit ille in onomaft. V. T. vocab.

, ut hujus formas folitarium & unicum , ortum

a _, abftraéte quiriem _, regimen, dominium; ita ta¬ rnen _{, ut} metonymice denotet ipfum fubjeftum, fed

generalius Solem, Lunam Pf

Stellas.,

quas

regimini

di-ei & no&is _{praefunt. Gratulamur}

_nobis

_Viri

_heic

*8 _{) c ( «χ»}

filtquam conßeüationem aut Siderum _{congeriem; nti}

Athanasius _{Kircherus, qui hane}

quoque nU3 O-D Res;. XVII: 30. vocari autumat _{i*). Uli autem,} qui

Regin# notionem voci huic tribuunt, fub ea

appel-latione _{defignatam vokmt, vel indeterminate}

Scei-lam _{quandaminiignioris magnitudinis,ut VatMurfk.}

ipfi haud dubie facem heic preferens Rafcbius, qui

ad _{Cap. VII. Prophetx noftri hiec obfervat: 33*3}

pw1? DWn _{pK"Up ΓΠ Stellam}

ma-gnam vocabant _{Regtnam e#li, ex fignificatione Yegint *}

vel Determinate _{ot) Solem, Luminare illud magnumr}

a _{qua opinione}

nec alienus eft Vatablus, dum ad

L c. notat: Djbd? _i· e. flcII# pr#cipu#t _qu#

eflSol: & c, XLIV, addier Abfurdum nonvideri debet9

quod big per Reginam

C#h

intelligatur Soh mm WOW-,

qnod Solem fignificat Ebraiee , f&minini generis

efh

Quam

quidem

explkad-oncrn- iρii & aliis,

ejusdem

iententive, _{ßgnifieaverat} hiice verbis Kimcbius: Ex*

ponunt quidam vocabtdum ro^D1? ex R, *p£, ejusq? fignificatu5 q.

d. flella

magna in c#le, qu# quaβ re¬

gnet [uper rehquasy qu# iρfe eß Sol. β) Veuerem 5

quae expofido debetur Theodoreto ita diflefenti: Ré*

ginam c#

It

vocant Venerem, nam ef Gr#ci nuncupant

eam Uraniam i. e»C#leflemd)γ) _{Junonem,quaeeftmens}

Hottingen\ ceu patet ex verbis ejus: Pkoenices, vel

ab*

Jolwe Aßarten appellarunt ffrjQ Dominum, vel attribu¬

tive

videtur Cl. Clodius in Lex. _fele&o) 9 Subjefturn ve-ro fpeciaiius aiiquorl _{mal lemus, quod fuppeditare vi¬}

detur feries Sacri Confextus. c) _{Oedip. ^gypt.}

Synt. IV. pag $62 d) Comm. ad Jer. 44 : p. 193* ldem fentit Seldenus de Dis _{Syris Synt. 1. p.m. %iii}

$*2) ) o ( <SÄS

ι*

itveDomlnamCtli,Re'ginam

C<clt,

Jer.

VII.

&XLIV,i.e*

jfunonemOlympiam e):

ί)

DeamAjrorwn

c

(tieft

an,

feu

Fortunam C<eli: tjuorfum

fpeéiant

haec

Philaftrti

verba: Aliλ htercfis eft in

fudésis,

qua

Reginam,

quamö fortunam

aclt

nuncupant, quam

cjT

czleftem

va-tant, /« Afrita

invocabant /).

f)

LU

NAM

*

quae

fc

·

re eil: fententia communiiiima.

Hac

de

rc

Don

I-Jaac

Abafbanel,

ad

e.

XL1V.

noftri

Prophetx

adnotat:

KTO WDOT ^y D'D^n roto WTÖ

fW-röDn)

ono* ^yanw τηπ jTiynin Ί23 ΌΝΙ ΠΡoraicr

^run

CTH

w 'D tnpjn wm ewn "Uj3 γγπ inaiy rw

*ud nrrn DHniy rw mmr\) \rw ή

S3

by

"jto

;ΓΙ33^ 1D3 0*ϋΦΓΙ

ΓΟ^Ο

ΠίΟρίΠ ρ

Κ'ΠΙ

JTOSn

TOPS D^3 ΠΤΠ ΠΓ3 p *]?10 ÜV2

WDVH

j

2^Π2Π

ipya

irwnP

byn

nwn

CTH

ΠΜΡ

IDDI

own

nra Π33 wa

^y

vrn mno ;m:n

Py33

roafrn

ri3pj KM

lVfcO

napjp

DP

KVIP

ΠΊΪΙΚ

D«G

ΠΤΠ

MnpVPH bM PDPH

«Swtf

ex

illis,

(Interpretibus)

qui

iirbitrmtur, ##£ uöctf

deftgnari

Solem,

<7«/

omni

um

maxima ßella fit in

atlis-

Ceterwn

ego

jam

antea

,

fentiam

tibi

notum

fect,

quod

nempe

Baal,

quem

toluerunt, fuerit

refpeUu Solis,

atque

diSus ftt Mo

·

quia

iüe

reχ

eft fuper

omnes

filtos

fuperbiß

(jfob,

jfir 2/.)

Äßhctra

vero,

cui

ferviebant, fuerit

refbe

·

ßu Luna , Ci

ipß

Regina

Codi

wc

ab

a

tur.

Quem

C 2 Ww··

e) Prim.

Heidelb,

ρ,

406.

/)

Vid.

Quenited.

Antiq- Bibi.

C.

V.

Num.

3.

cf.

Dieterici

Antiq.

B,

p. 609.

qui

hane

Philaftrii

tradkianem

fufius

reccn«

fet & exagitat

το £22? ) _{α C £22?}

ad/nοdum Scriptum Solem _nomine Molecb _{appellat', fic}

vecat Lunam nomine _{Regime c<zli> Et ut Sol}

_refpecfu

lurne Baal dicitur , cjuod refpeStu Lunx fit inftar De¬

mini, _{qui de juo·fpkndore ξβ decore uxorißi£}

commu-nicaiy fic etjam Luna vocatur Afchoera, _{quod nomen efl}

feminint generis, qua[ι ilt'a fit femina _{Sclis, quin}

il-Uns _defiderio tenetur _{g). Ampliorem hanc Rabbini}

expofitionem r- dignam, quse fuo _ornaretur

calea-"lo , cenfuerunt magni nominis

Philologi.

Frifcfi-mutm eam recenfens, _{täfle adponit Judicium:}

Nott (lilplicet, inquit, beec Sfudizi expofitio , nec qüicquam

wdemus y cur in aliam concedamus (ententiam b).

Ea·

dem men te contendit _{Seldenus, Solem non}

magis

eße _{Regem e<eIi,} quam Lunam Reginam i)i nec non

Beierns, qui probabihffbmm & _{communefiimam eße}

{ententiam aif, in _Solon, innnnW & DZbo

Lunam veneratos _{eße A): A quo non abic}

Interpres Danus in bac fua annotationc: Himmelens

_Dronning,

Maaneden, Diana katded af _{hedningarna, hivis}

Kon-ge

är

Solen eller

ffupiter.

Confenriunt Dietericus _/), pferfferus ni)., Quenfiedius n), (jul fecum

fentien-tes adducit e Pontificiis: Com. a _Lapide

, Tirimm,

Maldonatum, Santfium , Cajlrium , Lortnwn_{; e}

Cal-vi niaηis:

Xvinglium

, Junium, & G. J. Voffium0

(Juibus & addere pofTemus alios _Huetium,

_JurieUj,

1. Fr. Buddeum- P. _{Zornium, ceteros.}

f V·

Tot _{tantasqne Eruditornm lites dirimere, etff}

fupra tenues ηofiras vires _{Ionge fit pofitum ;}

o-mnes

g) Frifchrrmt. L. c. A) _{L. c. i) L· c. pag}

245.

K) Addit. ad Seid _{ρ. ιόγ* l) Antiqu* Bibi.}

i. 6o#·

( o C

mnesr tarnen, quas adduximus,

opiniones

cum pa¬

ri _{gaudere robore non}

_videantur

_r

nonnullas

pau-eis _{attingere Rceat. Initia}

quidem

_eos ,

qui

per

vel c(dum untOerJum, vel ejus operattones in·

ceiligunt, ficco, quod ajunt,

praeterinius

pcde

f

cum enim iupra (§. III.)

fundamentum,

cui

fuam

insedifica-vere _{expoiitionem , pro}

_virili,

deilruxeri-mus, inde, quid de ea datueη

dum

dt,

facile

coii-fiare arbitraniur. _{Reliqux incerpretationes,}

_licet

aliquam veri fpeciem

pnebeant;'

tarnen

band

in-viti in eorum tränίϊmus caflra, qui Lunam

titu-lo _{Regina Cdßli ornatam}

_volunt

_a

_{cultoribus. Nam}

prasterquam quod

haec

iententia

calculo

nitatur

tot Gl. Virorum, qui acutiori forte, in

harum

re--rum contem_ρlat_ione polluere viiuj

ipfa

_quoque

per fe, haud

difficilem fibi

pofcere

viderur

aflen-fum. Etenim _{ipfa vocabula, quorum}

_{flabilivimus,}

quantum licuit, genuinum

fen

fum, in

cujusvis

animo non poffunt _norr excitare ideam

talis

Enris,,

quod in c&L· 11)

reliqua

carpora

c-jeleilia,

fuo

im·

perio nutnique

fubje&a,

regeret atque

dijpomret

b).

Hoc

ä) Corium a Gentilibus hablfum fuifle

domici-lium _Deomm, res eft notiilima. Teftatur id Arifto-t'eles Lib. I: c. 3. cle Odo, 8z Simplicius hane opi¬

nionem , φνριχ'ήγ τhoc

ύπόληψιν naturalem

qu

and

am exiftnnaiionem in animis hommum appe'lare non

dubi-tat. Cfr. VofT de Hol. Lib. Ii. c. 2.

b) Kon debet cuiquam abfurdum videri, quod

Soli 8z _{Lunte, rebus fenfu 8z ratione deflitutis} , regi¬ men _tribuatur, h?ec _omnia prseiuppönens_{> cum}

Stoi-é ₎ o l

Hoc in fD^D _{Judsei coluerunt, illndque Divinis}

adfecerwnt _{honoribus; fvadente absque dubio, ut}

id facerent _{imprimis fenfibili aliqua & infigniori}

praeftantia magnitudims & /plendoris \ qua illud

re-fiqna

fidera fuperare videbatur: (altem hoc minimc

abhorret ab _{hominibus, Divinitatem ienfu}

rneticn-tibus. De tali autem _{pne fideribus reliquis prae·}

rogativa , inter cae'leftia corpora, fi illa iisdem, ae

Judaei, five nudis, intueamur oculis, nullum ju¬

re fibl gratulari pofie videtur, _{praeter Sötern &}

Lu-nam. Hase ambo _{lumina, infigni iplendoris}

ma· gnitudine conlpictia, flcllas omnes poft ie

relin-quunt; fuo jure o^mi ηηΐκοπ dm illa

Lumi-ηavia _{magna9 a} Scriptore Saero, difta Gen. _{ι: 16.}

Quin itaque

akerutrum horum

nomine Reging c<c-h _{defignatum & adoratum fit, non videtur}

dubitan-dum· Produximus _{quidem in jf. fup. a Solis par¬}

tibus

ci _{quidem, quemadmodum in genere affirmabant,}

mnia _{fidera partes jfovis ejje, atque omnia vivere}

rationales animas _{habere., teile Auguil. de Civ. Dei} Life. IV. c. u _{; ita in fpecie Lunam contendebant ejfe}

flellam intelligentem ac prudentem, igneam ex igne

ar-tificioio, uti ex Stobaeo in Eciog. Phyf. refert VoiT. I c. c. 20. Nec abfuiffe ab hac _{Philofophorum}

men-te _{rudiores, facile} fibi _{perfvadebiti qui ad rationem}

attenderit, cur fapientiores _in hane _ineiderint

opi-nionem, quam ni fallor,, hii verbis exhibef Cicero:

Hanc in _{flellis conßantiam} 9 hane tantam, tam variis

mrfibus in omni gternitate convenientiam temporim

non poffum _{intelligere fine mente, ratione, confilio* Ds}

©ÜP ) O ( (££#

tibus fiantes nonnullos? verum cum

Philologoram?

tantum non ornnium, fententia vocab.

intel-ligatur

Sol

e),

nulla,

faltem

non

Jufficiens

,

appantt

ratio, curille fimul vocaretur

Regina.

Reftat

ita-que , ut Lunam

hoc

titulo

com

pel

ra

ram

dicamus:

ea enim dum contemplatione

Irbera,

n-ocfcu

cog-fpickur,

haud

abfimilis

eil:

Reginas,

innumeris

ReHis, velut totidem

pediflequis,

undiquc

circum-fuia , quas omnes

magnitudine conipicua

&

fplen«

dorc _{fuperat, earumque}

vehiti agmina

ducit;

ua-de etiam n'r^n faöa dicicur Gen. 1. Nec

impedk,

quod

Luna,

rtY,

aptid

Ebrasos ßt Mafc.

genens^

quominus

Reginas

titulo infigniri

queat

r

narn & alio nomine lemin. dickur nrf?; adeo ut

in hac _appeliatione

_rationem

habuifle videantur

_,

non tarn fexus Grammatici , quam

ccwfvetttdinh

Gemilmm, fuo exemplo iis fbrfan pneeuntium ;

immo menfuroe _ac originis dominii; a

de

o ur

Luna

di£ta fit _{Regina, quatenus}

_Lumen

accipk

_a

Sole, &

ejus faltem

reipe£hi

,

limitato

imperio

f

cxleiba

Numina moderatur d).

§. vi.

e) Vide Seid.

f.

c ρ. 177,

VoiKum fib,

c, c. 5.

Atque Ivaec fententia eo majori

gaudet

veritatis

fpe-eie , quo certius conftat, Gentiles Solem Regio titulo

paflim

ornafle.

In

vetuftiiFima Pheenicum

Theologia

vocatur βασιλεύς Θεών Cfr- Seid. 1. _{c. p.} 176* Vaie«

rio Sorano Regum Rex, Plauto, Supvemus Rex audit, Amphit. ii. 11. 201. immo Julranum See. 4.

Impera-torem Solem Regis nomine compellafte ex ejus

ora-tione εις τον

βχσιλίχ

ϊ}λιον fatis

conltat.

jpt-s

!

¥4 i © r SS»

i

i

«. VI.

Quamvis,

ut

opinamur,

aliquatenus

ofterl·

iurn _{fit, nulli, inter caskftia corpora, melius}

coti-venire titulum _Regin# cceh, quam Lun&\ adhüc ta¬

rnen defiderari, dixeris demonfirandum , hunc

i-pfum a

Judatis

Uli

delatum

fuiffe.

Id

vero

iat

fir-miter, evinci pofie arbitramur ex coniretudine

•Gentilium, quorum Judati baud raro fuerc

ie&ato-res. Novimus certe apud alias gentes Lun&

cul-tum, pofl: Solis, fuifie primum atque prsecipuum.

De Chddais hatc narrat Maimonldes: Cum fecetΰ

te fcire opiniones ipforum, & rationes _fp(or_{um ,}

often-ditur tibi creduiitas eorum in ftelits, quod fint Dit,

quod Sol ht major inter Deos. Et di.xe.runt, quod

reliqut planet#fint Dii> [ed Sol tf Luna maximi Deo-rum a)· Eadem fere de Mgyptiis ref_ert

Diodorus

Siculus, duos videlicet efie θεχς άιίίχς τε mi

πςύ*

τ_ους τον τε ηλιον ml τψ Σελψψ , Deos tternos e·

osque omnium pr'imos 1 Soleiη nimirum & Lunam

quos hi

omnkim primo

fint venerati,

&

quorum

Uli Ofiridis buk Ifidis nornen dederint l·).

Gene-raliora iunt, quat "habet

SchoTiafLs Ariffophanis.:

Όί

_{βάφαροι}

_{τον Ύ]λιον, ml}

τήν

_{Σεληνψ Θεων}

μάλ¬

λον πάντων σέβχσι, Barbari omnium Deorum maxi_·

me venerantur Selem ξ$ Lunam c). Hinc cft, quod

uti Solera _{Regis, ita Lunam Regin#}

_appellatione

paffim ornaverint

Gentiles.

Sic canit

Prineeps

Poé■

jam Voflium, qui docet Lunam Tub

fcminae

fpecie

ab

^gyptiis concipi, quatenus Lumen a Sole accipit.

1.

e. _{cap. 24.} a) More Nevoch. L. 3. c. 30. b)

V.

) ö C tgj&

Ρtétarum: %αΐζε _ανασσα

Θεά

λενχύ&ί

Oi&T&tfiß

Salve _{Keglnα Dea}

_elit

_{luna Diva}

_Luna

_d)

_{Et Or¬}

pheus:

liaiét

θεά

βασίλεια

φχεσφοαε

Ata

Ιελφη,

audi Dea _{Reginay hicem ferens,}

_Diva

_Luna

_é).

_Nec

non Horatius: Siderum Regina bi_eorni_{$ ,}

audi

Luna

puellas /).

Ita

qnoque

Apukjus Lunam

lacrimofo

VLilru _{apprecatur: Regina}

_{C&li, fve}

_tu

_Ceres

_alnm

feu tu Cicleflis Venus Jeu Joror

Phocbi

g).

Unde

ec-jam apud Herodotwn ,

άςξοάογγ}:,

παρά τ&ν άςξΜ

dgXYjVv a dominio, tfn

od

in a

fl

ra exercet

b)y

apud

Abydenum vero βασίλεια βχλτίς

dicitur

/).

Profa-nis hifce ac idololatficis Gentilium

veiTigiis, Ju¬

dasos _,· & _qua appellationem Lun'^e _t

infhtiffe,

_ex

corum χακοζηλίοί _tuto colligimus.

Certe

toties·, in

Scriptura S. feveriffime vetita

imitatio

idololatriae·

Cananasorum Dent., \It _14. id evideneer declarar,

qua vix opus

fuiiTet,

nifi eam

aliquandoextiruram

praevidifler omnifeium Numeriv

(Cfr.

C.

Vif:

4): atqf

frequenter memorati;rHN Dir

Syru,

D^HX WW

DU _Zidcniorum,3 WO Äbominatio Moabitarum,

ÜWÜVAbominritwAnwMiitarum,ony0

'bhj

DuALgyptu

AjJatisfuperque

indicanr,quancum in

profana

Gen«

D

ti-(!) Homer: Hymn. in Lunam. e) Hymn: inLun.

Suffim. S. Calov« DiiT. de Selenolafria. f) Carmi

Secul. _{v.gy gd g)}

_Lib.

_{IT. Metannf. 237.}

_{h) Leusd.}

Phil. Ehr. mixt. _{Diff 47. i) Gror.} Lib. _j. de _Verit* Rel. Ch. in notis. Cf. Seid, de D, Syr: IL 2. A) Hifce

omnibus _{ffudei fervierunt,} Cfr: 1. Reg. 11: 5, 7. qui

ideo _{funt lucuknter tefles eorum}

_{χακοζηλίαςί}

_add.

ii m

'■/

w

tilium facra _{propenderint Judaei. Hanc Vera}

eö-rum propeniionem (jui confideraverit, _pariterque

interditta Divina _{fpecialia de} vicando cuit-u _Solis,

Lunse & _{reliquorum aftrorum cceli, Deut- IV.}

I9.

XVII. _{3, & alibi5 non eil cur dubitet, quin ro^o} apud Jeremiam

eadem

fit ac Gsntilium Regina

Cxli, h. e. Lima. Gerte hoc _{argumentum pr^eipui}

ponderis

asffcimatum iuit

a Vener, J, G.

Carpzo-vio, quum hanc explicationem ceteris _pratierre^

VicL

_Apparatus

_Hift.

_{Grit, ad Lib, IV* G} VI, _{§. 3. Goodwini,}

-;· v. X\ %

.η-· : e