Dissertatio philologica, de salis usu in sacrificiis Hebræorum, quam, consensu ampliss. facult. philos. in reg. acad. Upsaliensi, sub præsidio ... Andreæ Boberg ... pro gradu publice examinandam sistit stipendiarius regius, Hermannus Hoekert, Angermannus

%

4J. F. F. gS.

ÖISSERTATIO PHILOLOGICA,

De

SAUS

USU

IN

_SA'

CRIFICHS

HE-BR^EORUM,

QUAM,

Confenjtt

Amphß. Facult.

Pbiloß

in _{Reg. dead.}

_Upfahenfi,

Sub

PRiESIDIO

VIRl

_CElEBERRlMl,

DN,

_ANDREM

BOBERG,

L. L. O. O. PROFESS.

_{Reg. &}

_Ord,

PRO GRADU

Publice _{exAnfinendam ßfiit}

Stipendiarius _Regius,

HERMANNUS

_HOEKERT,

ANGERAMNmiS.

In Audir. Guftav. Mai. ad d. i. _Junik

Anni ΜPCC XL.

H»rU, _{pofi meridiem}3 foiitit.

.mm 0^3

§. L

* _{poribus effe utilius?} « dixcrunt antiqui;&?

10!e

& iale nihil cor· I _{quibus mica falis}

in-S cft , facile id

conce-dent cunili. Tolle e rerurn natura

iolem, & omnia

frigörs

rigebunt

in-fando, omnis generatio

ceiTabir,

atq$

in Iocum almas Iucidarque hujus aurae

perpetua

fuccedet

nox;

omnia

in

anti-cjvum chaos >

& antiquam iilvam

re-dibunt. Tolle item _{falem, &omniurn}

rerum facile diffolvetur _compagesj

atque e regno ciborum condimentum

pracihntiriimum,

fine quo

vitas

cultio-xis ratio fibi non conftare poteft,

im-mo condimentum condimentorum

o-mnium fimul tollas necefle eft. Non

Itaquc miremur, fi,

apudHomerum,

<β§ "Ο fa

4

J

fal &Μξ λ) audiat5 &a Plinio hocce

condecoretur encomio: vita humana

flne fak confiftere nequit>adeo neces*

farium clementum cft b). Neque ab

his diflentit _{Jobus, dicens:}

.D^D ^3Djnum quidcomedetur infipidum

Absqut fale c)? Confentit ipfe Salva¬

tor: KrtAoV re αλας _{d)» Ceterum ad}

falis commendationem vel inde maxi¬

mus acccdit _{cumulus,quod non}

_folutn

apud profanas gentes, fed ipfos

quo-queJudseos , omnibus in facrificiis iic

adhibitus. _{Egoufurn ejus in facris}

He-feraeorum deiineaturus* humanitatem

tuam, B. L., qua decet obfervantia»

mihi _{expeto9 ut}

_tumultuariam

_hane

opellam in partem meliorem

digneris

interpretari.

a) lliad. ι, b) Ρlitt, Ν. Η, l.pi.c.ji

>) J»h.ΛΛ d) Marc.ρ: ρ»,

§- II.

Mandatum divinum, defåle in

fa¬

crificiisomnibus adhibendo>Levit. ca-put i:

iz»hisverbis

exhibet: pip

nbo _npwn

_iéi

_nSqn

_inmo

•panp ?D

Py

-]ππ:α

byo

ynbx

ma

3'lpD> Ornncm oblationem munerU

*ui_falefalitQ

> neque cejjarc fmit» falem

4 Si ' © SB

foederis bei tut a munere tuo: tum omni

oblationc tua _{offerto falem.} Sic _vertit

Treméllius ; neque adea difcrepant

verfiones _{reliqua?, ut in difterentia}

il-larum _{notanda arque expönenda diu}

nos detinere videatur necefiarium.Ob*

fervafie fufficiat, vocabulum ΠΓΉΟ>

radicem _{agnoicens verbalem, in}

Ära-bica _{lingva fuperftitem, in}

ftri-«ftiori _{aeeeptione fignificare}

oblatio-nem ex flore tritici, oleo & thure,

adeoque facrificium rerum

inaninnata-rum$ in latiori autem iignificatione,

qua: aeque huic vocabulo eft folernnis,

ufurpari pro omni

facrificiorum

gene-re. Ut adeo _{per vocabula f21p}

intelligatur omne facrificium,

five fit _{hilafticum, five eucharifticum;}

five alius _{generis· vidlima aui. hoftia.}

OWervamus _{praeterea , verbi«;}

_rf?D3

ΙΊ70Γ»,. ipfum includi praeeeptum,

de

omni facrificio, fale condienclo, vel

afpergendo. Quod idem

reliquaetiani

yerba

inuuntj

namque

in S. Sac

ra

haud

infrequens

eft, peculiaris

emjphafeos

gratia, eadem verba in rebul

majo-ris momenti _repetere*

o 1* _f

$. nr. . ·

Mandato autem huic divino, fe-Vero adrnodum, utpote quod in uno

verficulo, ter eft repetitum, quatenus

itiorem_{gefferint arvi}

pofterioiis Judxi,

omnium _{primo erimus}

_vifuri.

_Ut

_in

aliis, ita & heic, nimiarn gentis hujus

& _{fuperftitiofam legis}

_{ακξίβείΛν}

obfer-Vare licet· _{Namque non tan tum}

ob-lationes omnes t _quas unquatn

altari

imponebant, & hoc

rede

quidem

&

fecundum mandatum divinem,

falie-runt; fed _longius quoque,

&

eo

de-mum _{fuperftitionis funt}

progreifi,ut

ligna infuper) qua; ad

facrificia

com*

burenda eranc adveda , quin etiam

adfcenfum ad altare fale adfperferint j

Uti exMaimonidis &Ob. deBartenora

notis in Mifchn. Erubhin cap. to. 14.

qflendit Celeb. Lundius a). Clivum

autem _quare fale

adfperferint Judaei,

hane cauifam, in notis adErubhin, R.:

Maimonides &Obad.deBartenora ad-ducunt; ne inafcendendo

veldefcen-dendo facerdotes vacillarent> fed

fir-itio utererntur _{gradu. Propter}

mul-tam enim ex carnium fruftis

deftillan-tctn

_pingvedinem,

_atque

_{multiplicera.}

8 _{<1 o I}

adfcenfum & defcenfum, adeo lubrica

baud raro veftigia reddebaßtur, _ut

ve-rendum eflet, ne graviori aut

turpio-5ri _{lapfu deciderent facerdotes b).}

_Quafi

vero _{id, quod condimenti &}

corolla-Tii inftar facrificiis addendum _juflerat

Deus, pedibus etiam prascepifiet

cal-candum! _{Quafi lignaDeo etiam efient} ©fferenda ! _Quantus,

_genjishujus,

ron fuit _{pruritus αχυρ£ν τον λογον τ&}

Csif, t?j τγλρο,Μοέι αυτών c)} Sal vero

jhocce, in lacrificiis adhibendum,

fe-)cum non attuliife _{privatos homines}

iacrificaturos,· fed communem

habuis-|e 3rcam feu fifcum, unde fal,

famo-fo ifto ficli _{dimidio, coemeretur,do¬}

cent _{Rabbini:idemque circa ligna efle}

fa&um. Qnania fcilicet, praiter fal & ligna» alias fecum facrificaturi

adpor-tabant _{d). Si noftram » circa hane}

rem, _{poftulaveris fententiam,} parum

abeft, _{quin fal etiam eos adferre}

de-lauirfc _{cenfeamusj liquidem non}

cxa-Iieno,fed fuo,Deoerat facrificandum:

licet prxterea fal ad publica facra

fu-crit aflervatus.

ä) A i. e>v* *)

Scfcif. /.a.c.//. _{e) Marc,7:t$.}

4) lund.

ieöité

qftitfcmb· l.$.

B ° !& 7

lv*

Ritum hunc, in facrifieiis

fallen-dis, foli Deo ejusque

mandato

fuos

debere natales, muitis probare

duci-rrus _{fupervacaneum.}

Etenim

Mars-hami, _Spenceri,

_reliquorum,

_ex

fa-cris

_{^Égyptiorum,}

_aut

_aliarum

_gen¬

tium, facrificia & ritus

Judaeorum

par-ne omnes deriVantium,

opinionerna-Iii _{jam dudum notarunt}

_&

profliga-runt: Ut finehatfitatione crcdere

con-veniat, ritum quoque

hunc,

λόγω

τ£

conformem, non aliter

invaiuis-fe, quam ΠΚΤ» Γ1ΪΪ "WN

Teil

Moii λ). Cum vero haud

facile

quis-quam ignoret,

falium

diverfas

dari

fpecies , baud

abs

re

forfitan erit»

qualenam fuerit

illud

fal,

quo

in

fuis

facris ufi funt Judari breviter

indaga-re. _Itaque

quamvis

non

medtoeris,

in hac re definienda, nobis occurrat difficultas , atque wrt^ το γίγ^απται

{pgovew

,

nobis

non

iit animus

j

vitio

tarnen , quod fperamus, non

verte-tur, fi & heic

periculum

fecerimus.

Vocabulum rAo* quod in facrotextu habetur,

generatim

Jal

quodewnque

5

fpeciatin

vero

fal

tum commune, tum

i Μ * _m

ininerdie_{notaredccet Stockius £\Cutt1}

quo

fere.

conveniunt Philofophiqul

falis Voce, a Grxca _{*λς, per tfanspa*}

iitionem formata _{, in iignificatu}

la-xiori _{inteliigunt omriem materiam in}

aquain refolubilemj titpote fal com¬ mune_{j chalcanthum}

j nitrum &cjfpe-cialiori aütem _{fenfu* inteliigunt [al}

taηtum _commune,

proptef üium mul-tiplicerh in culiria» alias cuHnarium

di-&ümi _{qüod Vel ex terra effoditur $}

variique eftcoloris, vel ex _aquis

fal-ils _{per éVaporatiotiem paratur c). '} Quajtlnarri vero ex Iiis falis _fpeciem

in fuiS facrificiis _{adhibuerint Judai}

,

ififficilius eft _didu, cum de hac re fi¬

léat _{fcriptura facta, Credere autern}

fas eft* eos _{ufoS fuiflfe} fale _communi,

éoqtie cum _{primis» quod} proxime ad

manus habere _{poflfenti fortade Sodo*}

Hkiticd_{5 p étifö ex lacü Afphaltite.}

Hu-jtis eriim falis _Ufum, äccölis effe

fre-quentem> difcimus ex his Verbis G *

leni $ åquas falfas _Afphaljitis defcri-feertist _{fySvtdi 7tόλλοι των}

ττέξίοίκ,ωΡ,

ίΐς _{οσάπέξ ημέϊς}

_τύίς

_{αλλΰξ άλ&ί. cit.} Re-ländöjjh Falaeftittaj Üb. i. c. _3g. Qui

faricer affirmat$ Sal Sodomiticutn_* ple«

w o m 9

'

/ _{fumque ad.falitionem vi&imarum}

ad-fiibitum fuifle _{$ quod i? illud haberi}

non _{poflet, licuifle uti Oßracienß d)K}

Utriusque autem falis , rVDHD fibo

atque * Sodomitici & Ifta-'

Yokini , apud TaJrnuciicos crebra eft

mentio; ut docet Buxtorf. in Lcxico

Talm* Ceterum_{prioris ufutn in facris,}

contra Rabbihorum _aliorurrtque

fen-tentiam ferecomraunem> argumentii

haud contemnendis dubium reddere

eonatur _{Leydecker. i) Ex valte falis}

- hbo _n\3

i.Sam. g: ij. etiam habere

poterant Fal j utpote cum ibi, fi fides

habenda _{joh. Viftgando, fuerint}

pu-tei, e _{qüorum aqua fal excoxeruttt/*).}

Neque enim credibile eft, quod

pro-pius habere poterant,ex Ioco

lohgin-quiori eos petiiiTe. _{Anne vero} fal il¬

lud fnineralé five _{metnliicum, cujus me·}

min_{it Plinius ; quod pluviis refißere,}

fdificiüejj materiam prabere queat ff)9

heic aut alibi natum, aut uiitatum fuc*

i rit, id quidem Phyiicorum filiis

accu-ratius _{difpiciendum relinquimus,}

Ad-mittendum cenfet Cel. _{Pfeifferus; g)}

qui uxorem Lothi, in ftatuam falis ;

ejus-to _{4g§ o fur}

ejusmodi, ob in obedientiam

fuam

j

vult immutatam fuiflTe.

a) Deut. /. 3. £) C/*p. //«fp, «Γ. V. T.

ί« PFf. /*/. _c) vid Valch. lexic% I-hilof.

d) vid'. Antiquit. S. fart. 3. e. t.§.3'> e)

ΐίιη. lib. 31. c. γ, f) De Republ. Hebr,\

lib, 11. c. 3. ff) vid. Jfr. Ciauder, Diβ,

de_{ßale. item Gen. ι q, g) In Dub* ViX%}

ftntur. i. Loc.

§. v.

Certas ob _{cauffas, tum moraks} & _{fymbolicas, tum alias}

_fublimiores

_>

a Deoelfe _{praeceptum» ut fal}

_omni

₁

facrificio _{adhiberetur, nemofacile}

du-bita verit. _{Esenim, ut in aliis, ita &} heic , fua veritate nunquam defrau-

I

dandum eft hoc veriverbium: Deus & \

natura nihil_{fatiunt frußra,} Proinde9

Ut facillimum eft _{intelledu, hane} le®

gem ceremonialem, ut reliquas,

rei

fublimioris exhibuifle _{figuram & um- i}

bram 5 ita haud injucundum föret 9

rem illam _{praecipue adumbratam pro·}

«hus _contemplari, nifi _{vereremur* ne}

falcem in alienam meflem temere

es-femus _injeåuri. Cum vero antiquio-«.

ribus _{etjam Hebraeis id}

K ö H . ft ac _{proinde Myftice cxponi}

poffe:

_un«

de & _{frequcntius prseter COTOi fenfum}

literalem ac _{nudum, etjam Myfti*} cum, in facris literis quaeiiveruntj _eo

magishoclicebit PhilologisChriftianis acutioribus, latentia heic myfteria in· dagare atque detegere; utpote quibus

ex Novo fcedere conftatevidentiflime»

cultum omnera LeviticumMefliam

ve-luti centrum , animam» & fpiritum

fuum _{refpexifife. Nobis fufficiat in hoc}

negotioattulifleexplicationem Vatabli: Chrifius ver usille ac cstießis eß fal? quo

tam _bominety

quam eorum operaj

red-duntur Deo _{tamquam cibus fapidus, grati}

€f_{jucundi: quo etjam bomines in ipfum}

credentesy ita(quamvis mortui) a

putre-faßione confervantur , ut refurgant ad

perpetuam vitam. a) Hanc

interpreta-tionem _{plane approbatam}

dcprehen-des a Calovio in Bibl. Illuftr. Quin & alias _{quoque ob cauiTas ufum falls}

in facrificiis ehe _{injundum ,}

fufpican-tur

_{interpretes, in}

_diveriiiiima

_licet

in hifce rimandis abeuntes. Rabbi Sa«

lomo _{hujus rei hanc fuppeditat}

ratio-nem: _{Aquis terreftribusasgre}

ferenti-bus, fe , per interjedum

firmamen-tum, a cceleßibus feparari, Deum aic

ΙΑ H m

promi(i(Te, illarum

olim

ufurn fore fa-,

crum, qvum fal ex aquis concretusfa-'

crificiis admifceretur- b) Hane autem

f^bulam

narraife,

efl refutaile: unde

Sc _{F.agiusfiultam & ridieulam rationem}

appcllat. e) RabbiMofes Maimonides,

cui _{alioquin foli} , inter Judaeos, fal

ineife dix-eris, hic plane

deprehendi-tur infulfus. Etenim falem propterea

Deum_{praccepiife docet,in facrifiriis}

ad-hjbendum> quodidololatrae Wt ooboboi Durton D^:yn

_anpny,

i

0ΠΌ3"φ

t tligerent ad oblationes

fuas res dulces , easque melle inungerent.

Et _{poft patica: -q-q}

_KSfpn

_tib

pl

if/D DHl33npD adeoque nullum in facris

iUtrum fal invenies. c) Ceterum vel

le-viter in _{antiquorum monumentis}

ver-fato _{patetj huic fenterwiae fuam}

veri-tatem non conftare. Vix quemquam

latere _{poterit, Diabolum etjam heici}

Ut in aliis _{quamplurimis* Dei fimiam}

e^iffe, atque quod Deus iibi facrura

eue juffent, ad eultus _{profanos &}

i-dololatricos traduxiife. _{Neque enim}

fal modo _{pagani & idololatrac ad}

mo-lam falfam , (iic vocabant far toßum,

fåle _{adiperfuHJ) quod eo molito} ho-ftiä

I ο ^ . 13

ftia _{adfpergeretur d), liba & placerr}

tas, fed& fingulatimad facrificandum

uferpabant. e) Id quod veiex uno

Pli-nio difcimus: Ille enim _{dignitatem Ta¬}

lis _{probaturus: Maximay}

_inquit,

_{in fa»}

cris_{falis auttoritas inteUtgitur, quando} nullλ _{ßne tnola} falfa conficiuntur. /) I,

dem innuit Prudentius de idololatra

ita canens:

Ridiculosque Deos veneransfale^ceßitCy

thure. In Apoth. _{V. 178.}

A _{quo non abludit Ovidius}

_üb.

_I.Faft»

f y. 337.

afntef Deosbomini quod conciliarevalerety

Far erat & _{puri lucida mica falis.}

Hoc autem ritu id potiffimum

inten-difle Romanos , ut Deos iibi

redde-rent amiciores & benigniores, vide¬

tur bis verbis indicare Choulius: Le

fel fe _{jettoit par}

_deifusj

_{non pour}

_la

naturelle fertilité , ou pour rendre

graces aux Dieux de leur nourriture,

rnais _{pour ce que c'}

_eiloit

_{le fymbolc}

d' amitié g)t

-4) vid. not. in Levit, t, 2. ip, f>) Sau?

bert. de _{fäcrif. pag. jjf. p) in not. ad}

Faraphr. Cbald. Levit. x, d) vid. Mort

jSfevocb. part. c, .f/. vid. Säubert.

Μ «Sei»

äe_{fdtrif.e, ig, f) Säubert, Ith elf, p*}

yjö. g) Hißer. Hat. Hb, 31. c, 7, h) tit. Säubert, de_facrif\ cdp· 24. p, m,Η6·

$. VI/

Rem _propius

_{attigiiTe fibi haud}

dubie vifus eftR. Levi Barzelonita, qui

falem in facrificiis adhibitum has ob

caufas, tradit :

jnpb

crcnym μιβπ cnai nanpra mcow

vSy

□^"anni ut excitetur anima

fa-erificantis 5 Det mandato dtbent efferri res bona_{^fvaves, tpfiquegrata a), HxC}

forte non _{usque adeo funt} abfurda, ut veri _{fpeciem haud admittant$} fin vero accuratius ea _{perpenderis, ipfutn}

negotium non exhauriunt. Eteniin» nihil nos, aut animam noftram, ut

prxceptis

obtemperemus,

magis debet

«xcitare,quam voluntas & mandatum

divinum: _{quod quidem in hoc} nego-tio habetur _apertiffimum9 ac

aliquo-ties _{rcpctitum, ut non fit opus}

_aliud

incitamentum _{fingere. Quivoluntati}

Dei mandatis feriis ac evidencibus

fi-gnificatae, morem gerere recufat,

vix

aliis_{quidemfignisad hoc adduci} pote-rit· _Agnovifle

_yidetur

_ipfemet

_Rabbi«

m ° $ ls

ipfe mox

aliam} haud dubie

fibi

pro-piorem vifarn , fuperaddat. Neque

enirn fat _{prudenter ac fcite fe}

docuis-fe _{putabat, ad faporem palatihumant}

hoc fuifife inftkutum, ut ofFerrentur

res bonae, fvaves ac ipii _{gratae ·, *3}

w1? my *6 rfcö ^20 bo 5 quia

nuüus ctbus _{bomini gratus efi finefale·}

Aliam _{igitur nobiliorem}

_cauflam

_8c

majoris momenti huic adjungendam

eile_{probe intellcxit:adquam} acceptan-dam _{longe erimus faciliores , quam}

: , .aliam ha»nc Joh. Clerici, anguftamnk

mis ac fterilem. H«ec autem docet

Clericus _{b): Cum facrifitia fierent, ut}

Agnofeerenl bomines , fe Numini debere ta

t quibus viblitarent, non modo carncSy

-■aut _{farinam, aut liba, (ed falem etiant}

ojferebanr; fine quo vivere vix poffumus» & quo eibi omnes,fifrublus ixtiptASfconj

diuntur. At _{vero, hace cauflfa ut Rab*}

.bino, antea laudato, fere eft memo·}

rata_{5 ita praeftantiorem illam akerarci}

jam contempiabimur, adeo non con·«

temnendam, ut eam _{pacnc faciamus}

noftram.

é) vid* _{Hotting,fur,Hebr,LextcjyK}

fi in åtviti t; iu

lé _{gf o 18»}

§. VII.

Rationi antea a fe addudae hane

adjungit R. Levi;

nSo3

$1 Π?

ID^OI

•m ·?$ _{o^pD r^on d ton ηπκ r^y}

'DI fmni iDönn by ysöi , habet

präter ed falU ufus aIiam rationem, innu*

entern , quod quemadmodum fal _omntA

confirmaty &a corruptione atque putredi·

»i _{confervat; fic in facrificii negotio ert*}

fiatttr homo A cofruftione, ferpeturqued*

'nima _{ejus , Cf Aternum ftabilis rnaneat*}

Egregium profedo Dodoris Judari ,

'

& acvi _{quidem pofterioris,}

ratiocini-uiti, _{quodClerico, Spenceroj aljisqj}

jllorum aileclis, utut _{Chriftianis,argre}

extorferis, noftro _{quidem judicione«}

quaquam improbandum. Ecenim ttf·

tiori tramitein ritus _{hujus rationibus}

inveftigandis, mea quidem fententia^

tion _{poterit quisquam progredi, quam}

(inaturam & _{propgetates falis accura·}

tius _{paulo fuerit perfcrutatus. Qua»}

fenus _{enimDeo, fymbolis quibusdam}

aliquid indigitare in facrificiis?placuitj

rcrum _{ejusmodi ufum &proprietatem}

illum _refpexiflfe nemo

fortaite

dubita-verit. _Qaorirca , licet difficilljmuin

lic_{? apodidicam cauiTam ubivis decla*}

CS! O ist if

rare,, deprobabili tarnen

ratione in*

venienda> non _defperandum éfife _pu*

tamus. Novimus auteminterproprie* tates falis, praecjpuas recenferi duas;

alteram _{nempe, quod omnia reddat}

fapidaj alteram quodputredini

refiftat

& rerum _{corruptioni. Itaque}refpeda

prioris effedus*

quod cibi,

accedente

fale, redduntur fapidi, fufpiciari

licc«

bit,vidimarum _paricer ac

offerendum

gratam acceptationem»

Deum

volu·

iife innuere5 ut haud aliter, ac cibus

fapidus, ipfi grati

effent acceptique*

Sicut enim cibi» alias licet infipidi,

ad-dito _{fale, evadunt iapidi5 ita non tam}

fale _adfperfa

_facrificia,

_quam

_ipfimet

horniges rite facrafacientesDeoeranc

obledarnenta : .ut inde exifteret m Hin·*? nrn <0?

«Vi»

odorfv*-viffimur. Huc forte fpedaffe

credide-rira falvatorem _{generis humani> qvum}

angelum ecclefiac

Laodicenac,

&

cum

eo _{hypocritas omnes,}

dicit fe fieXSup

βμίϊΛΐ

ίκ ra

ςοματίς

ca , b) evomert

veUe ex _ore, quafi infipidumcibum_at·

que infulfum.

a) Levit. ι. v.ult. cenf, Eph,/, a. b")

éip$V. if,

ig m ο ι» §. VIII.

Effe&um falis alterum in §.

ante-cedente hunc _{indicavinius, quod}

pü-tredinem avertat. Sc rebus, quanturti

convenit, fuum vigorern & ftatum a

corruptione liberum confervet. Id quidem quotidiano difcimus experi·

mento; Et practerea Erafmus Rote»

rodamus his verbis confirmat: habet

in _{fe iünd maxime divinum fal, cjuod A}

corporibus, vitA deßitutii, putrefactio*

nem ö* tabem arceat, necfinat prorfutn

interirei diuveluti mortirefißem,anima* que , quoad licet, vice fungens, a) Re»

fpe&u itaque hujus proprietatis Deut

Videtur

_innuiite,

_{focdus quod cum}

I-fraclitis inierat> ftabile firmum atque incorrupcumdeberepermanere:

quem-jadmodum cibi, fale conditi, non fa-«ile _{putrefcunt, fed diu admodum}

durant ac confervantur. _Quem

fen-fum vel ideo neminem _fpera

negatu-rum,cum vocetur Cil hocce ΓΡΌ ΓΡΟ

h» e. _{/4/, quo faedus hoc quafi falitum}

erat, ut _{incorruptum & inviolatum}

duraret, ut _{loquitur Matth.}

Marti-nius. _{h) Maximum vero, huic}

expü-cationi inde accedit _pondus,

_quod

<ΐι§ ö Hi τψ

converiim quoque

dicatur

fY?Ö tbtyy c) quae verba

Vulgitus

ita

reddit:

paffum faliserit fempiternumj

&

LXX:

Αι*3·ηκη αλϊςum*. Evidentius autem

Lutheri veriio Germanica hunc fen*·

fum his indicat: fol ein

unöer-twfentitci) ^unb fein/ croig

für

Dem

ren. Sic 6c Succana, ett

oförgångeiigit

ed) cwgt fdrbunö.

Quae

ipfa

paduni

firmura & (labile _quod

_refcindi

ne-queat, hic fignificatum

fuifTe,

perfpi-cue declarant; urpote cum pro

fyno»

nymis fere habeant

vocabula

l"6ö

&

B?iy5 perinde ac

Arabs

in

fua

veriio-ne eoinclinat, _ut patet ex

Latino In»

terprete, qui

verba

ejus

ita

transfert:

paBum durationis feculi»

Quin

&C

fäte-tur _{ipfe Joh.}

_Clericus

_,

quod

mira-mur, fatdus aternum hic

fgnificarife4

q%areejuswodifacdus dicatur

foedUS

ia-Iis _{, höh ita liquere putat :}

_quamvis

non defint _ipii

_rationes

probabiles

_, quas adfertj ita tamen ut

iis

parum adquiefcat. d) Crederes forte

Clers-cum fuae haeiitationis occafionem

eflfe

nadum a _{Csjetano ,} qui pariter negat> ie _feire, cur paftum finrum

&

(labi¬

levocetur_paliumfalis. Ar_veroyquae

%o m o

aliis fufficientes hac in re vifae fuerunt

rationes, ex falis natura defumta,

pari modo etjam his fcriptoribus, ii

ad eas rite attendifTent, caufiaffi

ap-pellationis haud obfcuram detegere potuifTent. Qui rationes plures

col-iedas _{defiderat, adire poterit}

Rechen-bergium, Joe. ein &Polum in fynopfi

Crit. loc. cit. & alios,

4) Adåg.centur. 1, adag.12» b)Le*

Xte. Ρbil11, in voce fal. _{c) Num* if. iß»}

d) vid. CowtHCHt. in Νum» ig. iß,

§. IX,

Praeter _{ea,quac allata ftint, etiam}

aliam _{prarcepti, de falis ufu in}

facrifi-ciis) cauiTam moralem fuifTc, _iufpica*

mur y _quam haud cun&anter eade*n

haec _{proprietas falis fuppeditatj} nem-pe fedulo vitandam eile omnem invi¬

ra ac _{moribus corruptionem. Etenim}

quid, quasfo, fcederatis Jehova: ma¬

gis conveniret, quam foedus ciyn Deo initum fanite obfervare, & fecundum

conditiones ac _{legesj quas}

praefcripie-rat,vitaminilituere?Quid

vero

aequius

quam ad voluntatem tanti _imprimis

feederati mores _{componere,ut β-αιφξΟ'} K*i Λκαίνζχμ _{ίν&βνς viverent}α}?.

i® o Μ ζχ Henc fenfum atque refpe&ura

legis

hujus

poftulare

videtur ex

oppofito»

praeeeptum

negativum,

quod in

com-mate u.& iz. anteceditj ubi mel

&

fermentnm, ab altari removentur.

Quae

jpfa ut fueum &

hypoeriiin

Interpre-tibus _plerisque

_fignificant,

_atque

ideo

WC vitiorum fymbola

proinbebantur

y ifa facile _{perfuadernur,}

_hoc

_prareepto

de adhibendo fale, quod

contrarias

e(t

naturas, animum fipeerum ac

ingenu«

um _poftulari>

adeoque

_ut

candido

pi-oqueanimo

ad

aram

accederent

ho-mines, Deum

voluiiTe

eos

admoaere.

Hoc _ipfum

_nifi

volueris,

fublimiora

haud dubie _{refpexit R.}

Levi

*

in

verbis

antea adiatis : Ρ"φΠ Π^03 pl

•nwn WD3 noann jo Dian

ly1? _{no^p 5 quorum}

latinara

veriio-nem antea exhibuimus §.

praeced.

Ad

hacc aliudit _{ipfe Salvator}

_nofter,

Apo«

ftolos vocans αλας της yrfi * fal terra

l>):_{qua verba Interpretes}

_explicant

de

inculpata vita s ut

ceteris

vitac

inno-centia _{prasirent* atque}

_do&rina

_veluti

condimentumfalis fealiis

prarberent

c),

Suum _{magiftrura in hi$}

_{fequitur Apo«}

ζ t _$§ ο Μ

ftofus? jubens nos

εκκα$άιξειν

την

λαιαν

_ζνμην

_{; &}

έοξταζειν

_εν

αίζύμοις

_&·

λΜξίνΰαζ κλι

άλη&ηίΐα,ζ d),

Uoi

voca-buiü _{ειλικρινείς, fugatn tmpuritatit,}

ä-λη^ίας veroßmülationis denotari,Gro«

tius obfervat;

_prascipue

_vero

incorru-ptac do&rinae

fimplicitatem,

atqueno«·

vas vitas caftimoniam ac _puritatem

e-gregie raonet Hunnius *)· Idem

hoc

alio loco fvadet _Apoftoius : ό λcyoi

νμων

7τάνπιι h

>άλαν

ηξτνμένος /")«

.Sed _{plunbus hiec perfequi > vetatcurri}

temporis, tum facultatum mearurrt

ratio. Hase autem _{qualiacunque Tuatj}

B. L. , asquitati ac bonitati

officiofe

commendo. Etenimmihijcum thura

non fuerint, mola falfa fuit

litandum.

a) T&. 2; n. b) Matth,j: 13. c)

vid. Recbetib. Hierolexic. Real. loc. cli.

d) ιCor.3: 7, S. 0 cit, Calov, inBibi, Jlluftr. f) Col. 4: 6.

Aionßeur

HERMANNE

HEUKERT,

CANÜ1DAT en _Philofopbie.

^Pprenant,

Monßeur,

qwe

vous

alles

donner au _{jour votre feconde}

dijjerm-J/ö» /' _{ufage du fel, dont les juifs fe}

f'erpirentdans leursfacrificesjjenefauroit

rti _{empecber, / amitié qui a eté} en-tre mus durant_{plufieurs année>s, denfai¬}

re eclater ma _{joie par ces mots, Cf}

feliciter de Z1 beureux fuccés de votre

dejfein & de vos travaux acbevés. Ne

xroyés ρas , ^a* /' entreprends de louer votre erudition _{, que vous avés acquife} par des veides & des foins infatigables,

& _{qui merite sf etre connue & publice^}

Votre_{favantouvrage en etant une marque}

*j[és evidente: mals _{permettés feulement,}

quejeme rejouiffe deceque vous avés

obte-nu tout ce _{que votre louable panchant λ}

foubaité dés fenfance, & que vous vous

et es ouvert le vrai chemin a la _gloirei

Jouiffés donc de toutes fortes de bonheur> & _{fouffrésy que je}

vous applaudijfe en

Voyant votre téte favante dans _peu de

tifo* _{garnie du Iaurier, qu ApoUon λ}

eorfacre a ceux> qutrefe

laffent

a tron·

ter le Parndjfe, _Vout tri excuferés»

Men_{βetit, fije me fie a votre}

modeftie,

tå _{pajfefousfilenceles louanges,}

_qui

_vous

font duks , voulant neatirnoins efperer ,

quenotre anctenne

amitié

ne

fera

diml-nuée tå cteinte. Cependant je vous

as-fure y que le plus grund de mes

foubaitt

fem toujours de vous faire

connoitre

%

que je fuisßncercmtnt

Votre tres humble tå tret obei_fant Servittur DANIEL SELANDER·