JOHANNE MAG.

L N.

J.

D1SSERTATI0 GRADOALIS, EXPLANANS

IN

NOVO TES

FIT

MENTIO,

QUAM,

ANNUENTE AMPLISS. FACULT. PHILOS-

IN REG. ACAD. UPS.

PRjESIDE

MAG. JOHANNE

Gr#:c. Lit. PROP. Reg. ^et Ord.

PUBLICJE CENSURJE MODESTE SUBM1TTIT Sttpendiarius Piperianos

OLAVUS JAG. ALEX. WEIDER

TEMTL ANDUS.

IN AÜDIT. CAROL.

MAJ. DIE XXVIII. FEBR.

ANNI MDCCLXVII.

II. A. M. S.

UPSALI IF.

ImprelTLim apud Jon. Edman Reg. Acad- Typogr.

a ef! hominum malitia 8c frena

mordendi licentia, ut parum

föret

focietatum felicitati confulturo &

(eeurirati, legibus fanc.itis vel ma- ximefalutarihus, nid earum fanfÜ-

tatem conftituta maleficiis füp- plicia tuferentur, Quare nec infti-

tutae civitatesfuperant «tatem poe-

narum, nec ullam novimus _{gentem, quae non} hujusge¬

neris

repagula oppofuerit

increfcenti protervitati:

Sed

vero in modo puniendi maximam obfervare licetva- rietafcem, non 111 gentibus modo diverfis, verum in u-

na etiam eademque civitate, pro ratione temporis 8c rempublicam circumftantium rerum, qu«

modo

fva- dent, ut, invalefcentibus vitiis, exacerbentur fuppli-

cia, modo jubent, novis emergentibus

flagitiis,

novas

excogitare poenas. Sed vero quam varia &diverfayi- guerint

fuppliciornm

genera a nofrro alienum

«II

pro-

A po-

m

y

3

( é

pofito apertius explanare; eo quum tendat opera qua-

liscünque

noftra, ut,quarum in

fcriptis

N. T. fit men¬

tio, praxipnas ^poenarum fpecies, ^ut Julerit facultaturrt virium ratio, ilkiftremus.

§. H.

'Airöawocyooyov ysvééyau Joh. IX: ^22. XII: _42. XVI: 2.

Oute in difcipulos, poft Magiftri abfceflum, ex*

petitura cfient mala preenuntians falvator, indicat etiam futurum effe,eos ut facerent Judeei uTroiwoLyoöyas a), Cu- jusmodi animadverfionem, qua etiam eo tempore,_quo poenas infligendi jus tranfierat ad Romanos, culpas

noncivilesminus,quamfacrascöercendi

facultasSynedrio

vel raPpTTOcompetiit, _utpote contumelise pleniflimam,

maxime horruiiTe ludseos, inde confliterit, quod, quum

ijlorum

multi addicti eflent MefTia:, id tarnen profiteri

non auderent, veriti py u7roo-vv<%yooyctyévoovroti b): quem- admodum etiam revera ftatuerant, ut, qui pra: fe fer-

ret habere fe illum _pro Meffia, is ecTtGcvvoiyooyos fieret e). Quorfum autem ifta fpeclaverit poena, priufquam aperiamus, e re fueric noftra in vocis avvcxywyyjz figni-

ficationem inquircre. Ipfi vocis natales dvro rä ^awoi*

y£tv> colligere, _congregare^ deducendi, docent manifefle,

nativo fignificatu ^notare vc&yayrv, rmx^rot (rwccS-gciafjicVy congregationeni & conventum quemcunque vel coetnm. Hoc fenfu a LXX Interpr. ufurpatur frequentiflime, quibus familiäre eft red dereto my awccyxyyjv, quemadmodum viciflim, pauca fi exceperis loca, ^re

Vnp

redduntocxAj?- clocv.obfervare licuitNeque iftiusexempla in Scriptisnativte fignificationisN. T,nullaNonprorfu*utique

A ¹ alio

é* _22.

~a)

JOK XFI, b) JOH, XIJ. _C) JOH. IX.

»

) 4

C @

alto fenfu explicuero bis ^a JOHANNE nominatam^<rw- ayayrjv r& crotTctvu dJ. Seci fic tarnen multo ed illa no- tio frequentior, qua

crvvctyooyij

den^{o cat} locum, quo le¬

gis leciioni, hyranis &

precibus

vacatura gens,

Sabb.i-

ti in primis diebus,.confluxitj ut enim filentro praner-

eam illa loca, quibus Chridus dicitur docuilTe ev retis evvayxyccis toÖv ialcdoov e)} vel ^ea prareip.ue effata idam

confirmaverint notionem, quibus ^ea tribuuntur rocis cwayooyods, quse non nid de

atdificiis

inteiligi poflunt:

cujusmodi bina obfervavimus in LUC/E fcriptrs, al¬

terum ubi eKocTcvTMqxcs in urbe Caoernaum dicitur ^te¬

dificavifie a-vvayocynv j), atque alterum,

quod

JufttCo-

rinthiacr domum indicat iruiile cwopcgBeav rr\ cwayayq

g). Neque ed Graccis & Lat

in is fcripto: ib tis infolens

ille mos transferendi vocabula a fignificatu populi col-

ledli aut rei geftar ad

fignificatunrr loci,

übi vel res ge-

ritur vel populus convenit: quis enim

ed,

quin obler*

vaverit fav.&qmecv &

avvé^iov

non ab Eccleiiaflicis magis,

quam profanis auctoribus

adcommodari templo defi-

gnando & loco, in quo conventus

celebratur? Quin

etjam ccy&va nofare &: cértamen & locum certsminrs,

fyo/ucv

& curfurn & locum

ubi curritur,, Béctv fpedacu-

lum & fpectandi locum;

geflationem denique

&

ambu-

laiionem ufurpari de loco,

ubi leeticn gedabantur &am-

bulaeionibusvacabant, noeifilmum ed.. Utra vero ida¬

rum notianum in com-pofrto-^, ooTtoavvdycoyo^y loeum cx-

igat, controverfia ed inter

eruditos:

in qua

exentierr-

da ita verfatur SELDENUS b) ut, quum ex Helleni-

flarum tum Johannis ipfius

loquendi ufu depromtis

argumentaodendere nitatur, ro cc7To7vvccyooyev Y\ctelvy

Inihil d) Apoc, Iij>. III. j>. e) MAI TH. IF. 23,

XIIL

ff. LUC. IV. 73. JOE. XVIII. 10. f. VII. t. g)

Att.

XVIII _j b} de J. K a Lik IV. c. ß.

®

)

y

C ®

nihil effe aliud, nid prohibere aliquem a familiariori

ufu & congredione aliorum lua? gentis,quum interim,

ne c &7;ccvvixyooyc£- templum & Synagogas 'ntraret, in-

terdidum non efiet: & certe', qnod urget SEL 1)ENUS,

to &t>cqwdyuv a I,XX Interpretibus ufürpari in fenfu ge¬

nerali pellendi, exterminandi &privandi, id nos.damus,

& lubenter quidem /);quis vero inde efindet, cl^oc-vvcc-

yooycvdici, cui ineerdidum tantum modo fit popularium

u(u & confvetudine? Quin ita potius argumentaritas fuerit: quiadncavvdyeiv Hel lenidiseftpellert, extcvmmare, ideo aKca-vvccyooyos in _genere dicitur, quisquis ejedus &

externoinatiTS fuerit, unde autem illa fada fit ejedio,

ex locone conventivs Juda?orum, _{quem cwxyvyrv va-}

cant;, an veto tantum ex coetibus & familiari eorum

congreffione,^quum generalis re arzroowaycoys notio^non dedniat, aliunde dijudicandum eff. Et quidem ad di¬

am dabiliendam lententiam videtur fibi SELDENUSar- gumentum invenifie non contemnendum in loquendi ufu, _quem alias fequitur ^JOHANNES: quumenim,in- quit, illce cc7rcauvccyooyov ysvs&ca & itoisiv tantum- modoa JOHANNE .frequententur, non tam, quordim

valeant ifhr, exiftimare convenit ex ifla notione, quam ceteriEvangelifta?^cum vocabuloawoey&yifcjunxere,quam

potius ^ex

fignificatione

ipfi in Scriptis JOHANNIS ad- hrerentev illum autem hoc noraine intellexifle conven- turn qualemcunque & congrefium, patere art ex illis verbis, quibus Salvatorern inducit ita de dodrina ejus

interroganti

Pontifici refpondentem: lyd ttocvtots

sv rij awctywyJf h tZ fsfoo k). Heic enim exidimat

haut commode avvotyxyrjvdici pofle

dgnificare

pecuiia-

rem aliquem locum, fed potius qualemcunque Hie- rofolymitani _populi conventum publicum. At nos con-

A 3 tra

Tfvfd.

IL

Reg

F. h C. 7. k) XVIII ^20.

« ) « ( @

fra jiidica mus, rnulto fenfum fieri commodiorem, (I priorcm ipfi fignificatum heic yindicemus: quum enim cwocyooyrj & legcv eonjungantur, quorum hoc, nemine;

repugnante, defrgnat locum publicis deftinaturri facris obeundis, maximé ad fidem _pronum efl,etiam altero

illofignificare volqifTe Evangeliflam aliis facris dicatum locum, _nempe Synagogam: ut, quum publice facriso-

perati fint Judazi, ^quum in Synagogis tum templo, in-

dicare putetur Mdllas, fe _utrumque celebraffe locum,

& palam docuille flatis cliebus colleblam turbana u-

trobique. Neque, noftra quidem fententia, multum praeficiii invenerit SELDENUS in vetuftiffima excom

municationis formula apud EZRÅM /) nbUH ^HpD bil*

atxsciXqcrercci octto exzÅwicts tyis a7ior/Jas^ ut LXX reddunt.

Si enim, in _quooftendendo.multum opera? collocat VI¬

TRINGA _f»), aliquid difcriminis intercedit inter bDp

& my, atque huic, non illi, refpondere Grrecumawcc-

yooyyjy, dixerimus ^to bnpD aliquantum plus fonare,

quam ol^oawocyccyov 7tcis7v; Sed demus tantisper id

EZRAM fuo ediTo fignificaville, quod tm ccttotwx- yvyov ytve&oti intri'eTum voluit JOHANNES, ^an inde efficitur relpici tantum ad prohibitum familiärem po-

pularium ufum, & non fimul ad jngreflutii in Syna¬

gogas?

Equidem

putavero utraque

fasi

indicari u- trumque.- quemadmodum enim, qui EZR/E _tempore indigni habebantur rij rys otTSor/Jcce szxXyjalce, il Iis ^nec permifllim putaraus liberum ingreflum in loca divino

cultui dicata, aut facrorum focietatem, ita nequc cxi •

Rimamus infequentibus temporibus

fynagogas frequen-

care licitum fuiife illis, queis, folemni decreto, inter¬

diurn fuerit aliorum congredione. Sive enim, qui

Chrifti tempore invaluit, ^morem re dxoavvxyooyxs noi- s7v

l) X, ^8, m) de Synag. veteri L. /. pars I. cap. Z.

®

)

⁷

( @

tiv\ retuleris ad illam excommunicationisfpeciem, quam Jud^orum Magiftri vocant TU> five adalteram illam di- dam C5in, condat tarnen ex illis locis, _{qua? ex} Hebrae-

orum (criptis excitarunt SELDENUS & VITRfNGA

non licuifle excommunicationis fulmine idis cuiquåm popularium fuorum adfidere, atu propieri commercio

cum ullo mifceri: qui ergo faeri potuide putemus, ut tali homini integrum eilet fynagogas

frequentare,

tibi

conferta turba conlederit facrorum caufia. Certum n-

tique nobis ed, ipfam excommunicationis ^naturam fer-

re, ut, qui, ex judicis fententia, cxcidit communione coecuSjis etjamexcludature loco,ubicoetus congregatur;

adeo ^ut eadem ferme t£v ci7rocwc&yooyocv conditio fue-

rit apud Judasos, ^ac in Gallia ölim fuifle eorum, quos ob commi(Tuna delietum facrificiis interdixerc Drui-

des, mcmoriae prodidit JULIUS CAESAR o]: Si qui^

inquit, mit publicus aut privatas eorum decreto nonfte- tit, facrificiis interdicunt Hetc poena aptid eos eft gra-

vijjima; quibns ita eft interdiBum, ii numero impiorumcf [celeratorum babentar, iis omnes decedunt, adiium ^eorum

jermonemque defugiunt, ne quid ex contagione incommodi accipiant.

■ §. nr.

kfuZiyooB-yjvcii

MATTH. X. _17. XX. 19. XXIII. 34. XXVII. 16.

MARC. _{X. 34.} XV. 15. XIII. 9.

JOH XIX. I. Aa. V. _40. XVI. 12. XXII. ₂₄ Ebr. XI. 3<5.

In illis fiuppliciis, quorum,non inter Judaeos mi¬

nus, quam ceteras gentes, ufus invaluerat, fuic etiam.

iL n) de Synag. Fettri Lih. I1L pars L c. o. o) de B. G. L. VI c. i*

®

)

J f

illud maxime frequentatum, quo in nudareorum ter- ga (asvierunt vel virgis & fuftibus, vei

fcuticis

& fia- gellis: quamquam & hsec iriter poenarum indramenta aliquid mterfuilTe difcriminis conftet ^ex i Iiis HORA¬

TH verbis, quibus Sfoicorum datanans päradoxon,

quo

piria

dicnntur eile peccata, docet poetfas eile de¬

lictis

^quandas:

Adflt, inquit, Regula, peccatis qua pcenas irroget ceqiias : NecJcutica dignum hcrribili fetlere ftagello. p) Quin etjam MaRTIALIS q), incer arma, vel, ut ipfe loquitur, fccptra paedagogoriun recenfet fcuticas &

ferulas: ut, quum hx

leviffima

fuilTe videantur ver- berationis inftrumenta, fiagella fuerint multo atrociffi-

rr>a, eorumque ictus ignominise plenifllmii ita quidem,

ut flagellis cxåi atrocius putaretur eile, ^quam vel vir- gis &

fullibus contundi.

lila ad fervorum terga fü¬

llte apta, hos vero liberis corporibusdeflinatos docet

MACER Jetiis r): ex quibus, inquit, cauffis Uber fufri- bus, ex bis Jervus flagellis cceditur. Quo refpiciens CI¬

CERO hoc nomine perftringit'Labien), Tribuni plebis, temeritatem, quod, ^quum Lex Porcia ab omniumCi-

vium corporibus arnovidet virgas, ifte flagella retule-

rit Jy. Ad hunc fervilium morem verberum adludens frepe PLAUTUS, comica jocationc, vocat fervos fw- biculaflagrit\ quod adfidue fuhjicrantur, vel, ut GRU-

TERUS exponit, fubigantur flagris, Gymnafta flagri u), quod il'is verberandis

fe

quafi exerceant domini; fer-

ventesflagris x) &c. Sic etjam quum Aefchinus Te-

rentianus

flagra

minitaretur Sannioni libero ( ufque ad

necem

p) L, /. Sat. ^{3. v. //7.} q) L. X, Epigr. 62. ^r\

de poenis L. X. f) orat. pro Rabir. t) Pers, Acl. III,

Sc. 3 v. 11. u) Afm. AIK II. Je. 2. v. 30. x)

Jdrnphi-

tr. Act. IV. fc, 2. v. 10.

• 1 9

( 9

necem operiere loris) rcfpondet hic flomachans ad tan-

tam indignitatem, loris? Liber! y). Nunquam ^vero ingenuos

flagris

aut fervos virgis fuifle csefos, non e-

quidem dixero: obfervavi enim, alia ut taceam docu-

noenta, in PLAUTI fcenam induci mancipia Sc virgis

& flagris purpurata. Sic utique, cui Amphitrio mina-

batur fcrvens

flagris

tergum, eum vocatulmorum Ache-

runta s)> quod ejus tergum ulmeas voraret virgas,

velut Achernns animas, vel, quod in ejus tergo, ut alio loco dicit Comicus, morcrentur quafi virgse. Et quum, inter jocularia invicem ja*Aa convitia, Leonida vccaflet Libanum confervum Gymnafium flagri} hic il-

lum vic flim adpellat Virgantm lafciviam a)y quod in ejus tergo quafi lafcivire & exfultare lolerent virgse.

Et funt profecto ha:c maxime cognatafupplicia; quare

nec nos

pigebit

de^ufroque conjunftim agere, inprimis

quum ea occurrant in N* T. Ioca, _qua? ad ^{utram re-}

ferri debeant fpeciem haut facilc difcernere _queas. In

fenlu proprio Sc fpeciali denotant Grsecorum pocsletv,

fAct^t&iv

& pccsiyzv icem ac Latinorum flagellare: queni- admodum etjam Gnecum /uecgi^ exprimitvim Latino-

rum flagelli. Sie exponit PHAVORINUS b) _Cp^uyys- Ae/cv, asiqocv Hk cyplva 7rertÅsyfxsvvjvy v\ xixÅrjroci Sc

quod JOHANNES c) eifert grseco vcrbo //«qrySv, id

ceteri Evangeliflae,

MATTHÄUS

d) Sc MARCUS e)y ad Grsecam indolem inflexo Latino vocabulo, efrerunt

rd> (pqotyiAASv: cui _cognacum Subflantivum (p^ccyyéheiovy

vel (pquyiAAicv, formatum ex-Latino fleigrum vei fla~

* gellum, occurrit apud JOHANNEM f) deChrifto ufur-

B pa-

y) Adelph. AB. II Sc. ^1. v. 30. z) Amphitr. AB, IV\ Sc. 2. v. 10. d) Afin. AB. 11. Sc. 2, v. 30. b) Lex.

Lit. (p. _{p. m.} 1842. c) XIX: /. d) XXFIL 26, e)

XV _ij. f) IL 15.

$ )

10

C ©

patum (kcc) 7i'etyo-ctr (pgctyékkuy h<s%brmv)\ qua? verbacol-

lata ils, quas fupra ex PHAVORINO adduximus, ^o- ftendunt, fuifle fActziyo&s feu flagella ex funiculis con- torta: neque tamen unius generis fuiile exiflimamus;

nam i/As h. e. I^orum, vel loreus funis, & , iyhr-

&eiv & )uo&?l§Ew ufu folentinter fe apud

auärores

_permi-

fceri: quomodo fupra ex TERENTIO v idimus, loris operire idem efle ac flagris cxdere, & PHAVORINUS g) exponit ifxclraetVy ^, cc7ro t& Ifjtcts c ayjfuciivsi ro

Åaqov. Cui confentit POLLUX b) exponens /uotsiyees per ijucivrccs', /or,?, vel /or^ox fiwicu/os,& v^ptyjfis&s, h.e. in- terprete SVIDA, fingraex corio adhuc fetisjuis mumto.

Fatet ergo pd^iycis &

gxß.hs

diverfa csedendi inftru-

menta fuiffe, _{quum ex} loris & cujuscunque ge- neris funiculis contorta fuerit, ^xßfos verofit virga vel bacillus, unde

qccßhi^eiv

effc _virgis citclere: quo fupplicii

genere PAULUS dicit le ter adfeåum fuiile z), uti ^et- jam revera Philippis rfna cum itineris focio Sila, Ro¬

manorum juflu,

i^ußflSrjy

virgis cacfus efl k), Ad u- tram vero fpeciem referri debeant ihre plagte, quibus

Fetrum & JohannemHierofolymis cafligarunt Judaei l)9 haud facile dixeris: ex generalioris utique fignificatio-

nis vocabulo, cdqeiv, nihil heic determina^veris: nam,ut LUCAS m) exponit ^ro

gotßftgeiv

per ro

tyeiv,

ita vicif- fim, quum Chriftus in Evangelica MARCI hiftorla di-

cat difcipulis »),

Ttu^dxrariv

v/accs eis

awefyicc

nou eis <ruv- uyooyocs

$ctgrjat<&e,

eadem tamen pracnuncians apud

MATTHALUM _o) utitur fpecialioris

fignificationis

ver- bo pctsiy&V Trocgccdcoaaai, inquit, v/uccs eis

cvvéfyicc

n&j ^ev

rttls avvxyooyocls oivråv lAcvsiyaZcftrtv ^vpols. Cujusmodi

^lyoi g) Lex. L. M. p\ m. $41. b) Onomaß. L. III. ^e. f.

i) II. Cor. FI. 1/. k) Ach XVI. 22. I) Att. V. _40*

m) Att. XFL 22, FL v)

Al///.

$. o) X* 17»

® )

JI (

<?/<ymw Synagogicam, caftigatoriam fühle, eoque fine fufceptam ^, ut ad frugem perduceretur flageliatus, ^ex-

jfiimat VITRINGA p% & conftat quodam modo ex

iliis, _quse

Apoftolis contigere,

ut quos judad fiagellis

& virgis ca^ciderint non femel, adaitis minis, ne am-

plius Chrifti nomen adnunciando ecclefiam _perverte-

rent. Sed fnit prteterea & alius

flagellationis

finis: nem- pe anciquiflimi moris fuit, ut, qui vel in crucem ageti- dus erat, vd fecuri percutiendus, is prius virgis vel flagellis csederetur.- cujusexempla moris, quumin Ro¬

mana hiftoria frequentiffime occurrentia neminiquenon obfervata fint, nulluni adferam: ^monuifle contentus, nondum intcr eruditos convenifTe, utrum ifta fiagel- latio, qua, Pilati jufiu, in Chrifti tergum fiaevitum fit,

cx confilio judicis praevia fuerit, ut mox (equeretur

crucis fupplicium, ^{anvero eo} fpeSaverit tantum, uti-

fta caftigatione quodammodo latis fieret Judafis, atque lllorum vi&a remollefceret ira. Prius fvadere viden-

tur MATTHET vcrba y):rcv tyaSv (pqctyeXKdo-ocs _7i<x$é-

iccy.sv rivoc

sxvfccSij,

congruentia prorlüs MARCl rela-

tioni _{r)j ycy} 7rot<?s$oox.s ^rov fyaSv (pqocyeXXotiois tioc savgaSfj, quafi indicatum eilet, Pilatum, quum jam certumeflét

morti addicere Salvatorem, mori ut obfequeretur Ro¬

manorum, praevia flagellatione cruci eura devovific.

At aliam fuiile Pilati mentem facileut credamus, nos induxerit JOHANNES, qui magis partite & diftin&e

totius aperit proceflum judicii. Quum enim, diligen-

ti habita quteflione de crimine, quo a Jud^is cora-

pellabatur Chriftus, nullam inveniret cauflam darana- tionis, _neque ideo tarnen fe compefcere pofie videret adverfariorum vociferationes, juffit ^cum

flagcllis ca^di

B 2 (c.

p) de

Synag.

vet. pars, L h, HL c, II, q) XXFII

26. r) XV, if.

©

)

12 (

®

(c. XIX. i.)* Ne vero quis exiftimaret hisce inBiclis plagis eum infelici ligno deroviile Filacum, addit Ev-

arigelifta,

in fequentibus ejusdem capitis verfibus, Ro-

manam Pratorem etjampoft verberationem omni con-

tendiffe _operc, ut, fedato Juda?orum furore, Chriftum fervaret, & tandem, _quam videret ^eos obftinaviflea-

nimo perdere innocentem, adnuifle votis eorum. Cu¬

jus-narrationis feries dat locum (ufpicsndi, eo tantum

coiafilio & fine

flagellis

cxfura fuifle Meffiam, ut hoc

modo

caftigatus

liber evaderet^exjudicio: _atque id prae- ftifte Pilatum, quod confultidimum fore declarat apud

LUCAM fy ^, inquit, ol^iov 3~ocvcct8 eft 7re7r(?cty/uév<sy dvTM* Ylocdlvcrots kv dvrov cc7roÅvcroo. Quidquid autem de

cauüa rris f-icc^iydreooe Salvatoris exiftimatum fuerit,noÄ

tarnen fine caufla creditum omni xvo fult, ad palum

vel columnam ligatum illum

flagellorum

ietibus ter-

|am prabuiflé, quum ita tulerit recepta confvetudo, quod ex ARTEMIDORO, EUSCBIO, PLAUTO &

GELLIO prolatis teftimoniis oflendpnt LIPSIUS _t) &

HASiEUS u). Utrum vero

flagellandi

rePci fuerint ^co-

lumnse

adligati,

an vero proni palo

fuperimpofiti,

^am- bigitur: HAS/EUS x) priorem corporis flagellandi fta-

tum Romanoruin moribus convenientcm fuifle putat:

quum contra LAKEMACHLERÜS _{y) ex Mifchna eruto}

loco quodam oftendat, Judaeos non ereSos

flagellavif-

fe ^aut fedente?, fed inclinatos, ex prafcripto _{legis z),}

& profternet eum Judex. Et quidem Paulum,

"flagris

deflinatum, eo corporis habitu fuifle palo adfixum,vi-

defur fibi L. DE DIEU po(Teconcludereex verbis LU- CdE a): 7r»c£Teivoiv dvrov rols prsepofitio, inquit,

7t(>0

<■■■■■ — ^" "

I«.i IT ■ i

C) XXIII. 16. t) de cruce L. II c. u) obfer, ad LAKEMACHERI Difp» de palocavni Pauli dato. x) Lx,

y) Difp. depalo Pauli.

»j

Deut. XXF. 2, a)Att* XXII. 2j.

6

) n

C 9

9r$o indicat eum fic fuifle tenfum, ut fuperions corporis

partepronus columnaj incurriberet: Quin etiam ad hune

morem

flageilandi

reos incumbentes palo in terra de-

fixo _putat LAKEMACHERUS b) Paulum adlufifte ve«

xatidlma illa r), yot cKoÅoip r?j crotqyj. tmKotcm W

enirn

dcdgnare

ait palum vel columnami, quam datam

fibi carni dicit, ut quodammodo exprimeret datum

nudati corporis 5c palo incumbentis: atqueita pofitum

pone addans åyysXos cruruv h. e. minider vel carnifex

hoÅcc(p^s,non pugnis ca?ciderit, quas fpecialior ed^ver-

bi notio, féd in _genere verberaverit, quam notionem ipfi vindicat quura ejus originatio tum plurium audo-

ritas fcriptorum, exponentium illud generatim b,

rv7rreiv, /uu^/ySv. In _quam Paulina gjaeooc explicatio-

nem excutiendam Ipecialius delcendere _per accifasnon licet facultates, ut qua? non tam fvadeant _quam jubc-

ant, ut, quoad fieri podit, hane tradationem circum cidamus. Supered ergo, ut enrfim & breviter difpi- ciamus, an a PAULO ti) nominatus tv/jmocvxrpo? ad e- am, quam tradamus, Ipeciem referri _queat. Fuide

rvytootvicryov diverfum a yu&iydiaei, facile quidem nobis V*r

perlvaferit ^PAULUS ipfe, ut qui in adlato dido didin-

guat ro rvfj.7toivoct utio ts yu^lycav ntslqoiv Kuße7v, led,

quum prtecipua horum diverfitas fuppliciorum condi-

tide videaturin illorum indrumento, nihil obdat,quo- nainus eumdem utrique

addgnemus

locum. Ed enim rvjAiruvQv, TrXecvuvya rS ^y, pro

rvfåocvov*

didum unorå?

rvTTTetv, fudis vel baculus, quo rralefici concidebantur:

Sic S VIDASexponit rvyrruvu^ ßcixXu,j*vXu fv ols srvy-

Ttccvi&jv, _{s^avto ycif rutryj rij} riyccglu. Et Etymologus dicit,u7FcTvy7rctvlo-o6t non edeabrA&V cc^oarsYvuiyuKKu^rvy fiuvttyunotvytzoivijo£57

^vkoyjctrs^

vkvjocxtivjcaAec;.Queiscon-

.. B ₃ fentit

b) rit.Difp. ~T)~n.

^{Cor. XII,} 7. ^XI.

7)Ebr.

3f.

m ) H

c i?

dt SCHOLIASTES ARISTOPHaNIS, ad verba Co- mici, oj rvfÅJTccva, v.u<pojves-> dqyjfyrs ej hcCC ^obfervans:

tv{a77uvlx , £vhcC^, ?(£>' ois stvfa7i0cvl£cV^{, Yj} ßöCKÄCC^, 7TUgCC totu•

Trre/Vy qyxv jZuÅcc, ols tvtttovtoh ev rols v\glots ^{o t} ri/uwgé''

pevci. Non vero eft cuf GATAKERUM /) heic au-

diamus, ro c£r mutantem in e'v o7r, _quum fignifica-

re videatur 5CHOLIASTES, ru/^&vov & notare li- gnum, Igd v, cui impofitus, vel ad quod ligatus ^reus percutiebatur, & ßduhov feu lignum, & er^Vrero, Quam

utramque t* tv ^7:civa notionem agnofcit FRACISCUS JUNIUS g): ^nomen, inqu.it, grgtcum TyfxTrctvov modoin- (Irmientum iHud fignificat, quod pidfatur,vel in quodpul- fatur,modo inftnunentumpulfans, fuftem. Et quidem pri¬

ori fenfu fumtum tympanum dicit fuiffe machinam,

in qua reorum corpora

graviftime

diftendebantur, a»

deo ut nullam fui partem movere poflent, fuftigan-

tium plagis in omnes partes expofiti. Neque diften-

tit HASfEUS /j), licet in enodatione inftrumenti illius paulo aliter verfetur; exiftimat ^{enim TvpKocvov} fuiffe ^pa-

lum ,

fuper

^quo verberandi proni extendebantur, nec adeo diveifum fuiffe ab illo ligno,- quod avdke7rx vo-

cat PAULUS. Et quamvis nos ipfam formam &ufura rvfjiTrdva definire non åudearmis, fufficientibus deftitu-

tutirci monimentis, quominus ^tarnen

adfeveremus,

prak¬

ter magis vulgarem illam Sc propriam notionem, qua rvfx7Jcivov notat fuftem vel baculurn, quo quis percuti-

atur, etjam ufurpari de machina vel ligno,

ad

quod

ii TVjjLTravi&fAevoi conftringebantur, obftare videtur nihil.

Ad maehinam iftiusmodi vel palum^, non fuftes, re-

fpexiile videtur LUCIANUS i) illa ^, qua

fuftibus

cae-

e) TtkbTcs p m. 2j })

Adverl.

Mifcell, e. 46. g)

Parallel L. _3. b) Obs. ad

LÄfEMACHFRI Differt.%

Palo Pauli, i) in Cataplo.

@

)

*5 (

®

fcjefbs Vocat rsf Ix tvyttoivxy sc dum auflorhifloriae Mac- cabrrorum de Eleazaris fupplicio loquens, dicit dv&ctt-

^STOOS S7t) ^TO TVfJLTTCCVCVWfOPtjySy SC ^mox TOCTO6VT06 2171Od V fjjrl

to tvfa7toovcv svs'hos vja&s k), ts tvfxttcsW nomine manife- flum eft nihil eum intelligere pofle aliud, nifi inftru-

mentum _, quäleid _cunque fuit, reis inferviens conflrm- gendis & diftendendis. Et fi in verbis fupra ex ARU STOPHANE prolatis tv/jmczvoov nomine dicas intelligi

non pcffe palos, quod tarnen fufpicandilocus non pror- fus eft nullus, fubjeclo utique vocabulo, KuCpocisc, de- fignari machinam illi non abfimilem, quam vocant nonnulli _rvfjwuvovy conjiciendi copiam dat SCHOLI BA¬

STES ita v.v<pwcts depingens, ut ferme f olent ilii de-

icribere rt^uTraya, qui ea exponunt palos vel machinas, queis adligati sc incurvati rei

flagellabantur.

Ur vero altera illa notio, _qua rvfjvxscvov denotat fuftem, magis propria efl Sc vulgaris, ita inde cxiftimavero ro tv/uttk-

vl&éctt

eile dictum, _atque eile adeo rv^uvii«Bixi, ex-

ponente HESYCYfO, 7rx^a<rs<boci (tv/attocvoi?), 'iffyvgovs Tv- Tfrec&oiu Hoc fenfu ro ztAjjcraeSoci $ioo TUjUTrccvocv&C 7toctf<Boct

ßetKTtjglotis

h 7tu$c6bÅfa.8 ulurpantur apud PHOT1UM /): ctiootirj, inquit,

s$é£$itoku$te%oov

tocsttoAAqjV Itt; rSvoots

<$icc t60v TjJjMTlotvoov ttåyjyucy kcil yctg 7lohXctl£ STTCCiSTO ßoLKTV]- qiuls. Hujusmodi atrocifTimi _genöre fupplicii adfe&una

fuifle Jacobum fratrem Domini, adferit EUSEBIUS, eunaque fécuti Hiftori# ecclefiaflicsefcriptores alii,quin etjam Timotheum gvÅoo ?rAnyhru interiifle conflans eft opinio. Et certe folemnia fuifle etjam iftius generis

tormenta primis Ulis feculis indicare videtur ORIGE-

m) adverfus

CELSUM difputans de gloria mar- tyrn; «AA9 inquit,Jiwj Trocgs^o/Jisv ro trooyco

zgeßX&VHgf

007(0

k) II. Mäccab. V. !<,. ig. 1) Vid. GATAKERUM I, e. m) contra CELSUM _{L. p. 414.}

©

(

®

cctfOTV/ATiOiVi^SIV., & ^mox, SectpltJ?ys TO il OC^STijv U7tö'

rv/jiwcivi&t&xi k. r, A. Ubi Metaphrafles Latinus gene¬

rali ufus vocabulo reddit cc7roTv/jc7rocvl£8<&cci verberäri, Ne- que reticendum eft, accidifie buic verbo, quod aliis fölet, ut a fpeciali & propria fignificatione ad aliam generaliorem ^ranslatum adhibeatur de quolibet ^tor-

mento 5c atrociori mortis genere. Sic ergo patet id

intereile inter

gc&ßil^etvi

^oi^l^siv (ive fxoc^iyüv & tv[a-

7rccvl£eiV) quod

fccßil&tv

fit virgis csedere, fxctslfav

flagro

contundere,& Tvpi7rctvi£eiv bacuio vel fufiibus concide-

re, id quod POLYBIUS vocat ^vKoko7ts7v^, atque iftc*

fupplicii genere caftigatam fuifle ait Romanorum licen-

tiam militum. n)

§. IV.

IJg/CBtjvoCl

&

ii%CTOfi?l&tfVC£l,

Ehr. XI: 36. MATTH. XXIV. 51. LUC. XII. 46.

Poftquam Apoftolus in Epiflola ad Hebrasos cap»

XI fidei vim 5c fruTum fufius commendavit, _{per e-} xempla eundo eorum,qui ab ipfisprimordiisrerumvixe-

runt ad feculum _usque ingreflus Ifraélitarum in ter-

ram patribus

promirfkm,

tandem, quäfi exemplorum

nube preflüs, qui recentiora tempora fuis illuftrarunt virtutibus, fummatim coraplexus dicit eos vel ^eo ipfo

luculentifTima dedifle fidei docurnenta, quodimpiorum

vexationes forti animo pertulerint: alii cnira ^eorum tTvjjMoivlt&vivccv, de quo § 3. a5tumeft, atque alii bry- Srl(roovi dijfetti funt^ ut BEZA reddit, vel, ad vcrbum propius, ferra diffeBi funt. Quod quidem (eribentis Apoftoli animo obverfatum fuifle Efaite necem, quae

ligneas inftrumento ferrxillata fit, communior fuit Pa-

trum opinio. De

ipfa

hac

traditione,

^a Judadsad Chri-

n) Hiftor, L. VL ^c. _5/.

C*

)

17

( S

ftianosderivata, nihil ftatuimus*. didicifle ex Pauli yer- bis contentij fuifle olim, quibus poen#

placuerint

pa¬

rtim memores humanarum iegum. Åt dubito tamen,

an usquam gentium pubhearum aufloritate legum fan-

citum fit, ut, ob uilum

delirium,

vivi homines di£

fecarentur medii. Quod enimleges XII. tab. apudRo¬

manos permififle dicuntur, ut, qui multum contraxif-

fet ^tcris aliesi, ^nec fblvendo efiet, illius _corpus fieca-

rent & partirentur Creditores, id ita explicat GELLI-

US o) ut dicat capitis pcenam, fäncicndac fidei _gratia,

horrificam atrocitatis obtentu

novisque terroribus

me- tuentiam reddidifie legis au&ores. Ict quod facilc ^con-

cefTerim: quod yero porro addit, diileitum efle quem- quam antiquitus, fe nec legilTe nec audivifie, de ^eo

licebit nobis contra fentire.Nempe de ^quo leges filue-

runt, eo non nunquam fupplicio infiigendo fuam cru- delitatem nobilitarunt immanes tyranni* tlfoem yei

^Xorcfxlus

foeditatem non prorfus inauditam fuifle an-

tiquioribus Grsecis indefibi videtur GODOFR. PREUS-

S1US p) poile probare, quod mentio hatin

HOMERI fcriptis: ^verum tale fl intellexeris fupplicium,

quo quis ferrce vel fecuris- aut gladii inflrumenco fin¬

data^r & in duas partes fecetur, dubito ^an Hornenens

$iot{j.shic>iAC£

illi inferviat .illuflranda?, Ncque porro ad¬

leveraveroeo rcfpexiile APvRIANUM q), dum de fer-

vo & Domino _agens dicit: reverfusDominus, n&ji$av

ccvrcv (ctxcvefAcv)(rcßc6goo£ dtoiTOKTGGfJisvov, såy.vgccs ersfAsv. Ge- neralioris enim fignificationis eil" verbum fimplex tJ-

ftww, quam ut null© ftipaium additamento dici queat definire id fiupplicii genus, de quo nunc agimus. Quod

o) Noä. A\ H, L. XX. c.I. p) Difp. de

^f^orQfxloc

fervinequam, fuainfertaefi Tbef Theol. Pbilof Godjr. Men*

then. q) Comment. in Epitt, L, 11L c. 22.

$

)

i8 C &

fi vem ad hane claftem retuleris idam poenam, qua Metii FufFetii perffdiam ultus eft Tullas, ^nos utique adverfantes non habebis: _partim enim referre exiflima-

mus, utrum dille&io fiat ferra vel gladio, ^an quadri-

garum inftrumento, quod in Albano factum eile, me¬

moria? prodtdit LIVIUS r) Sed apertius tam immanis exemplum crudelitads in Caji Caliguiae vita confpici-

endum exh ibet SVETONIUS /): muttos, inquit, fmie-

fii ordinis deformatosprtus ftignmtum notis, aut ad metat•

la aut ad beftias damvtav.it, aut befliarum ^more qnadrupedes

cave a cöercuity aut medios ferra dijfecuit. Adde, quod

VALLERIUS MAXIMUS t) dicit Thracix ^cvidam re¬

gins?, rabiofa furenti crudelitate, nefas non fuiüe, vi-

vos homines medlas fecare. De hac fiipplicii fpecie ^co- gitaviOe Chriftum, dum apud MAT11HA.UM u) &

LUCAMv) fprvo nequam & improbo minitatur ^oro- f/locv, nobis utique perfvafum eft. Nullam enim vide-

mus rationem, cur a naftva, multorumque auTorita-

te fcriptorum confirmata, notione recedentes, alio con-

fugiamus, atque BEZdE aliorumque leeuti veftigia ^ex- phcemus heic

dyjsrc^siv

per dcpcfdeiv, [eperere, fejiinge-

re: quaft indicaretur tantum, a cetero famulitio eum

eflefegregandum. Damus quidem lubentiftlme BEZdE, Cognatum verbum oictTftqaGSN vel

diccryfy^iv

ita ufur-

pari ab HOMERO, ut, quum dicit y ), tdy ds @&åev-

cccvTs

^érgctysv

at juxtatarnen contendimus, efle etjam hujus verbi aliam priorem & propriam notionem, ne

ipfi quidem HOMERO non frequentatam: eft enim

hotT}xr{$Gscv

Köcitfj.ee B'ocÄccGayjs z) nnvibus (ecarc vel fin- dere mare. Licet ergo verba ha?cce

hyoropm

& J/a- rprjo-o-siv, ut origine

conjunSillima,

ita propria riotione

non

r) L. I.^c. 2$. J\ de Caio Caf. c, 2*1. t) L, IX. ^c

2. Ex. 4. 11) XXIF. 5/. x) XII 46. j) Jl. a, jj,

%) Od, t. 40p.

© C 19

( #

nonlecundariumdiverfa fint,transferrc^non ideolicettamenad alterum:alterius_qua?fignificatunsenim in

quodque

verbum conveniat notio, ufus docebit audto-

rum. Donec itaque ofiendatur, ^ro

Å%crojU£<y

occur- rere, 3?que ae (hctTjArjaceiv, ^{in fenfu} feparandi & fejun- gendi, a noftra nos divclli non patimur fententia, &c explicamus d/%oro/x?7v, diias in_partes fecare, utlic idem ferme -exprimat, ac THUCYDIDEUMillud, vr^leiv.

Qiio modo fi verbum hoc explicueris, qua?ri poteft,qua

rationeilla

^lyoTOjxlocperadta

fit: utrum tranfverfimhomi-

nes medios diflecuerint, an veroper cervicem & dorfi fpinam diffiderint, ^ut _pecudes

plerumque

folent ianii?

Forte, quum ordinarium hoe fupplicium non fue- rit, 11 i in lege ^c nlHtutum maleficio, _dicendum, non

fuifie ejus infligendi definitam rationem , led, ut quem-

uedocuit ingeniofa ftevitia, vario modo quadiviflelu-

ibrium an crudelitatis medicinarn.

§. V 'ÅTTOKS^CiÅl^rjVOil

MATTH. XIV. IO. MARC. _{VI. 28.} Aa XII« ^2. Ebr.

XI. _37.

Securi ferire maleficos vel gladio abfcindere ^cer-

vicibus capita lolemnefuiRje _atque etjamnum efie _gen-

tibus ferme omnibus, fugitneminem. Cujus modipoe-

nam_deruntHerodi expendiile Johannem memoria? prodi- Evangelifhr, MATTHÄUS a), Kry 7re/u\JsC6£ cc7rs- KäficcÅice rov loouwqv iv T5? (pvXoaoj> & MARCUS b)y K&j evSéces u7So^el\ois o ßoiGiXevs

ffTCficaXciT^oc

^{- -} - o Je ^M7isX~

Säv UTtsy.eCpccXKrsv ccvrcv ivrij (pvXccy.rj. Ad _quai verba ob-

lervant ERASMUS & BÉZA

tT7rex,8Xoiroo^oi

eile corru- ptum vocabulum, ^{mutato t} _ins, alatino Spiculator, quo

C 2 no-

*) X1F.

*~h)

^{Fl. 21.}

^

&

)

2=

( @s

nomine, afpiculo geftando,notati finto;

äofvtpvgoi.

Verum

quum ex

antiquis infcriptionibus,

quasin

lucem

protra-

xit GRUTERUS, conftet, nonexploratores fantummo- do & delatores, verum etjam milites imperatoribus proximos

&quafi

prxtorianos diRosa Romanis

fuifle

Spe- culatoresjkomniiim pn£terea,quosMiLLIUS3BENGELI«

US & VETSTENIUS infpexerunt, Codicum confenfus

receptamconfirmet leRionem ^, nequeexifüraamusquid«,

quam eile in Gratco textil immutandum, neque

aliunde

vocem (TTisxxAccToofcieile ab Evangeiifta formatam, quam

quidem alatino Speculator. Cujusrnodi horaines fuanon-

nunquam principibus commodavifle minifteria inpoe-

nis infligendis, ex permultis conflat ^veterum moni-

mentis. Dum SENECA in ^eo verfatur>ut exesmplis ^com-

monflret pofTe a fervis in dominos bcneficia conferri,

rr.entionem facit de fervo quodam, qui hello civiii profcriptum dominum

abfcondiderit,

ejus

infuper

^men-

titus habitum fponte fe obviam obtulerit SPECULA- TORIBUS, &, porreRa. cervice, nihil dixerit fe de- precari, quominus imperata peragerent c). Atque a- lio loco d) meminit de Centnrione quodam, quem poence a milite,

homicidii

criraine compellato, exigen-

dx pr^pofuerat Cn,

Pifo:

ille, inquit SENECA, quam innocentem deprehenderet morti devotum, juflit SPE- CULATOREM condere gladium. Ergo fpeculatorum

minifterio, & quidem gladii infrrumento, eft cervix ^no-

xiis prcecifa;ut ctjam JUL, FIRMICUS e) teftatur: Spe-

culatores facist, qui, mtdato gladio,

hominum

amputant cer- vices. Neque quidem

exiftimavcro ifthoc

minifterium

quidquam ignaminiae fpeculatoribus adfricuifTe:quamvis pofleriori

asyo

in

eum

fignificatum deflexerit

Specu-

c) de benef. L> III. c, 2j. d) de ira L, 1, c, 16*

e) L.

VlllyCm

16

©

;

ii

(■'©

laforis _normen, ut fpeculator & carnifex i dem valeanf.

Gladio, ut moris fuifle vidimus, decollatum fuifle Jo- hannem, non definite dicunt facri äußeres, Ted credi-

mus tarnen, & tradunt id Judteorura dolores, quod

ex illörum feriptis ofleodit YITSIÜS f). At Hero¬

dem tali'ufum inftrumento ^e medio luflulifle Jacobum

maniiefte docet LUCAS ^): dvslÅs

d",

inquit,

luKooßpv

rov cc$?A(pcv ^hjccvva [Acc^o&tqcc. Et quamyis

Apoftolo

Ca¬

put fuifle prsecifum liquide ex hisce verbis

confirma*

re non poflimus; ifli tarnen conje&urte adeo non ob-

lfat notio _, ut eam potius confirtmre videa-

tur. Fuit enim illud inftrumentum, quod

ydxo^oiv

vocarunt, iatius _quam %l(ßos, & ad iRus

caeflm

inte-

rendos idoneum. Sic jritpos &c

\j.d%ctgctv diverfa fuifle

indicat XENOPHON h : jJicl%iXi$otv, inquit, yc&ÅÅov rj

£7(fcs zTrcciVzuev' £(p* v^prjdS ydq ovr; rd fa?tü

xcttIIos

ycc\-

Kov _y\ ttAtjytj $ d^aysi, Patet ergof/.u%oi-fgo& & kö¬

tt/A eumdemadfignari locum, quum tarnen alias fveve-

rit auetor ille diflinguere

%o7ri$ot,

a ya%dt(<c6. Forte fu¬

it corum forma diverfa, ufus idem. Formam jmw/c)a?

delineatam nobis exhibet CURTIUS i) Copidas, in¬

quit, vocant gladios levitercurvatos falcibiis ftmtles, queis adpetebrmt belluarum (elephantorum) manus. Quid ergo obftat, quominus dicamus bujus formte gladios, acu¬

ta acie, fuifle ad _caput amputandura fatis idoneum in- flrumentum: quomodo novimus needum hujuscemo-

di y.cixcciföv vel

kots'i&w

ufum, in capitalibus infligen-

dis poenis, obfolevifle.

5-

YT-

' tfccvgot&qvcti.

MATTFI. XXVII. 22. 3 f. MARC. XV. _{14. 15. 27.}

LUC. XXIII. 2i. 33. Job. XIX. 6. ig»

C 3" Cru-

f) Mifcell. Sacr. Tom. IL Exerc, _ij g) Ali. XII

2. b) de. arte eqv. i) L. V11L c, 14.