3&'i,
Q. B. V.
SPECIMEN ACADEMICUM
; de
LEONE X,
ΡΛΡΑ ROMANO,
vitiis virtutibusque sat
nobilitato,
QUOD,
SUFFRAGIO AMPLISSIMI ORD. PHILOSOPH.
AD REGIA Μ ACADF.MIAM UPSALIEN SEM,
praeside,
VIRO CELEBERRIMO,
Mag. Ρ Ε Τ R Ο EKER MAN,
Eloquent. PROFESS. Reo. et Ord.
PUBLICE FENT1LANDMM SISTIT
andreas forssell,
00 THOB URöENSIS.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE VIII. JULII,
ANNI MDCCLXII.
HORIS ANTE MERIS0L1TIS.
U Ρ S A L II.
A
MONSIEUR
Ρ A T R ,1 Q U Ε
ALSTRÖMER,
DIRECTEUR GENERAL de Manuta&urie
a Alingsås,
MONSIEUR
AUGU.ST Ε
ALSTROMER,
a la prote&ion of aux genereux foins de fen Mon~
fieur votre Pere
5que ma familh doit fon bi en Etre ;
a mon particulier, depuis qne fai t honneur de Kous
étre connu, je Kous dois, Mejfiieursune infinite de bien- faits» Ρour TS.ms donner cependant un teracignage de ma
fenfibilité, fofe prendre la hardiejje Nötts ojfrir ce petit Effai de mes études academiques. Kons redottblerez mes
obligations > Mefifieurs, fi vous daignez a gr éer cette foible
mar qne, que qe Kons donne, de mon zele, & de nia. re- connnifance & fi en méme temps Kons vonles bien η avoir égavdy qu aux vites finceres dJun cceur qui Kons appartient
et jujle tiire. Ne me refitfez pas ces faveurs je Kons en
conjure o comtez fur la purete de mes fentimens U fur
le parfait refpecl avec le quel je ferai tonte ma vie.
MESSIEURS
Kotre tres humble U5 tres obeifant ferviteur
AND. FORSELL,
VIR Phrimum Reverettde atque Clctrififime,
Da JONA FORSSELI,
Ecüleßärum
,qua; Duo in Hol , Sidene & Horla colliguntur, PASTOR Digniifime, AdcuratiiTime. j
VIR NohiJiffime ataue Strevuiffime,
Dn. BENEDICTE FORSSELL,
In Legione Pebeßri locum tenens,
nec non
SpeEiatiffime atque ConPiiltiffime
Da JOANNES FORSSELL,
Ad Coliegium Militäre Holmenié Reviiör Dexterrime,
PATRUI lon ge Honoratißimi.
Multis, dü&üs, iisque maximis, in hoc qualecunque lpecimen me beneficiis collatis Academicum ad-
Veßris, Patrni Cptimi, nominibus dicatum volui, de- buique, gratißirnum meum animom Vobis , ut potui,
declaraturus. E.tenim, a Parente oi'im dodlißimo infigni-
que Poeta , mihi licet arwtiori yinculo neceßitatis con- jundlo, honoris tarnen caulla heic nominando, Vobis natis, hereditario quafi bcno xeliäum eil, ut memet
Muiarum cultorem, quacunqiie licet licuitque facuitate adaugere non gravemini. Precibus ergo Summum Nu-
men nunquam implorare deiinam, veiit Vobis, Patrni 'BileEtißimi, meritis a'tateque venerandis, per reliqVum
vita' Veßra curriculum
,gratia fua ita adefie, ut in Ec- clefia
,familiaqi.e commoda & iolatium res Veßr a per¬
belle iuccedant. Permanßirus iemper
PATRUORUM OPTIMORUM
cnlter humiUimus
ANDREAS FORSSELL.
DIRECTEUREN
Ofver Alingsås Stad och Manufaclurle
ADEL ach HÖGAGTAD,
Herr CARL FORSSELL
Samt
DFG DÅD LA FRUN
CATHARINA KOLLBERG,
MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR.
Om hogit jag nog efterlängtade formåtit trodde, tillfallet, at antingen jag vid detta alde-
les eller ock til en del, kunde afborda mig den
flora iknld, fom en, ifrån förfla lifsborjan och
til denna (lund, om upfoflran mig ådragit, då
vore jag efven få otackfam , fom dåragtig. Eder
huldhet mot mig, kårafle Foråldrar, har altid både i medgång och olyckor varit lika flor, och har jag Randigt varit et drygt mål for Eder prisvårdafle ynneil och ädelmod. Öfvertygad om
Eder gunft, famt at defia papersblad med blida¬
re ogon anfes, vågar jag i ödmjukhet Eder dem
upoffra, fafom frugten af Edra omkoflningar, och
et fåkert tekn til min vordnadsfulla undergifven-
het. Så långe jag lefver, ikola brinnande fuckar
om Eder fåilhet och beflåndi^a vål til Forfynen upfåndas af mig, fom med djup och barnilig
vördnad framhårdar
MINE HULDASTE FORÅLDRARS
ödmjuk lydigfte fon
ANDERS FORSSELL.
1. Ν, J.
$. Ι·
Luditur, Prologi, & in mortali argument!: theatro, fabula hujus quidem Sc
Nibil elf C'ib omni parte beatnm. a)
Hiftoricorum fontes qui confejtaei ayet, veritatem tarn
tx exploraturus re!, idem ille, mlhicrede, nen fe in- opia laborare, ied copia potius circumfiuere, ingenue profiteatur, neceile eil·. Exilat in manibus Com. Ne-
pos, inftar omnium, heic evocandus teftis peridoneus, quippe qui de Pauiänia habet: „ut virtutibus eluxit,
„fie vitiis eil· obrutus» C. χ ; deLyiandro : magnam reii-
„quit iui iamam, magis felicitate, quam virtute, par-
„tam C. 1; de Alcibiade: nihil iilo fuit excellentius, vel
„in vitiis, vei in virtutibus ; ut omnes admirarentur, in
„uno homine, tantam inefle diilimiiitudinem , tamque
^diverfam naturam C. 1. Inftas fortaile, a nobis difpu«
tata loeum inventura in ingeniis tardis & mediocribus,
minime vero in heroicis & prima;, ut ajunt, magnitu- dinis, atque adeo in ftecem Romuli cadere, non in Pia¬
tonis Poiitiam, b) ied in promtu eil·, quod refpondea-
mus cum Piinio majore: „nemo mortaiium omnibus
„horis iapit; c) cum Piinio juniore: nondum quisquam
A e,exiti-
f
# ) 2 ( #
„exflltit homlnum, cujus virtutes nuüo vitiörum con-t
„finio unquam lamerentur.; d) cum Tacito: vitia er out
„donec horaines ; e) cum Petronio Arbitro: „nemo no-
„ftrum non peccat, homines fumus, non dit;/) cum
„Seneca infclamante: nulluni magnum ingentum fine
„mixtura. dementia fuit g\ Sed ne, fiucius in fimpu- lo, fd quöd proverbio veteri. vetamur, quaeramüs/fi¬
ne circuitione, viam & rationem liceat nobis aoerire,
qua LRÖ Papa, ejus nominis X., ob virtutes iingula-
ri laude iit deccrandus, contra ob vitia dignus utique,
ab omni poilei itate qui male audiat. Id operis, quan-
tum.a noilra profieifei poterit tenuitate, ex^dificare flu- debimus, gratia & humanitate B. L. folita, quam ofH-
cioie imploramus, fulti fotique.
a} Horat. L. IL Od. 16. I·) Cic. ad Attic. L. II. Ep.u
c) Idift. Ν i it. L. VII. C. 4.0. d) Panegyr. Irajan. C.4. e) Niftor. I. p. C. 74». /) pag. η8· g) 1 ranquiL· animi C. ij.
Leonem X, Pontificém \IL Romanum
,ex Sere- niiiima Familia, dicia deMedices, quam matrem, re- flitutricem & altricem iiudiorum fapientiie, u-nde lux egregiarum diieiplinarum per italiam primo, dein Gal-
;liam
,Germaniam
,Hifpantam & ornnem Septentrio-
nem efc didufe, cum Graevio a) jure vocamus, genus
duxMle, hifroriarum produnt monumenta. Lucis hujus ufurä-j die nona Dec.Ä. 1475» Florentia; frui coepit, ti¬
bi pater ejus Laurentius Mcdices bp vir de literatis atque ingenuarum artium progreilu· immo-rtalfter meritus, ad gubernacula imperii iedebat- Coryphaeös hie literarum, divinam ibique iimilem, in puerulo, comperiens ind- olero, pro eo, ac ipfe, ab ineunte aetate, feientiarum nedtar, 110η primis deguftaverat labris, fed pleno hau-
hu combiberat, informationem cari hujus pignoris, in
varia Literatur« genere, iiudiofe diligemerqiie procura-
yerafc
•Verat. Qnapropter Angelo Politiano, tum temporis,
utraque lingva Gra?ca & l.atiali facundiiTimo , Bernhar-
clo Miehelotio, &Petro Aigineta:, e Grreci-a oriundo c)>
ceteros ut taceam
,noftrum erudiendum pérpolien- dumque dedit. Seduia clariiTiniorum ejusmodi viro-
rum inflitutione
,non potuit non fieri, ut Leo, in quo
inge ni i vis regnaret, una cum felicilTima memoria, ju-
diciique acumine, rnirificos inTcientiis, Principis per- fonam ornantibus, fecerit progreiliones. Nec, hoc fo-
lum nomine, pueritia ejus felix judicanda erit. Acci- dit enim, praeter omnium opinionem, ut Papa Innocen-
tius VIII. in Cardinalium Coiiegium npflrum cooptave-
i it, vixdum annum explentem XIV. Dignitatis tantai
proveflio, rara licet & iniolita omnino, legi, utpote
plus quam 50 Pontificum tempore , invalelcenti, ne
quis minorennis Cardinalis fieret, maxime rcpugnans, d) cauila fuit, cur, in Academia Pifana, ubi, itudio-
rum gratia, hucusque ha?lera t, non diutius potuerit com- morari. Romarn ergo plus luxu, quam pietatis fludio,
ornatum eum miferat Pater, quippe a Politiano prasce- ptore , cujus mentionem fecimus, infanis amoribus ni-
mium indulgente, & nullius propemodum religionis ad- iectatore, hac in re, non degeneraverat; ita tarnen, ut librum, i ρ hus uiibus inferviturum, confcriberet, quomodo
& aula & ingeniis hominum reäe uteretur filius. Obi-
tu genitoris tandem nuntiato, ad iuosque redeunte la-
res
,qui itidem gratia & fa vore prolixo Joannem am-
pleAebatur, Papa Julius II. A. 1512, nomine & hono-
re totius magni Ducatus HetrurLeLegati eum decoravit;
quare, in pradio, adRayennam, acerrlmo, interfuturus,
a Gallis eil captus. Hac eadem captivitate poileaquam
excellerat, Florentinos, defeclionem tum machinantes,
non fine maxima cura placavit fratremque Petrum ha-
benis moderandis prsepofuit, obortos ad furores ac
A 2 vim
& ) 4 ( &
-v im civitim fubterfugiendam , qui i tv ex? dum bis ab-
ire cogeretur, flda animo ejus exuicerato tum prtcbi-
turus io'atia.
d) In Epiflolis a Fahricio elit. p. zr. Lea. b) Cfr,
Di ff ert. Ampßjf. Dn. Preeßdis diFhi, a Job. Henr. Liden Cfirogotho A. /7 <fo, habit am, de Favore Sereniffima? Do-
mus Medlcete in migrantes , ab Oriente 111 occiclen-
tem, literatos & literas p. 24. fea. c) Lome jer de Bi-
bliothec. p. 19η. Item Balias in Diclionar. -Hißorico - Cri-
tico, fub ArticnL Leen X. d) Conf. Seckendorf. Luthe-
ranifm. L. I. p. ißo.
§. TIL
At vero pertriflem hanc fortem fubiequebatur
fummus, in Pontificatu, fänRitatis gradas qui acceflerat.
f. ten im vix, per tres men fes, Florentia; manferat, cum fa ma & nuntius de morte Papae Juli i IL, iilico ut Romarn adproperarét, non tam fvafere, quam juberei Noder,
inValetudine prtepeditus, non nifi poft exequias Papte
demortuijhuc veniens, i ta rcente, in poflerum agenda;, fer-
vire occeperat, ut Cardinaies juniores eum Paparn con- fiituere praegeftirent, quorum fententiac tandem feniores
funt adftipuiati,quod, pridie disrupto abicelTu, qui febern:
occuparet, eo föetore, ex profluente fanie, totum comi-
tium impIéviiTet Leo, ut, mortifera veluti labe infe-
»dus, non diu fuperviRurüs, vel me b'corum tefttmo-
niis, judicaretur. Audiamus Varillam hac de re icripti-
tantem: "Il n'y avoit point encore trois mois que le
"Cardinal de Med i eis étoit rentré dans Florence, Iors
"que la mort du Pape Jules II. Ψ obligea fP enfortiry
Rponr aller a Rome. II fe fit porter dans une litiere, a
"caufe d'un abcés, qifl avoit aux parties que la pudeur
"défend de iiommer, & voyagea fi lentement, que les
"obfeques du Pape étoient déja faites, & le Conclave
"commencé , quand il γ ar riva* Le Conclave η' eut
ψ ) $ ( #
"pas Γι-tot fin i, parce qüe les je ines & les vieux Car^
"dinaux perfiiioieat dans une égale obilination , fäns
"nne avanture bizarre qui les mis d' accord. Le Car-
"dinai de Medicis s' étant agité extraordinairement par
"le nombre de v i ii tes
,qu'il faifoit chaque nuita tous
'bes Cardinanx de fa föilion, fon abcés i'ouvrit, & le
"pus qui en fortit exhala une teile puantétir, que toutes
"les ceilules, qui n' etoient iépareés que par de legeres
"cloifions
,furent empeftées. Les vieux Cardinaux r
"dont le temperament étoit molns capable de refiiiler
"auχ malignes impreffions d'un air fi corrumpu , con-
"fulterent les Medecins du Conclave fur ce qu'il y avok
"å faire pour eux, & les Medecins qui voyoient leCar-
"dinai de Medicis, & jugeoient de ia conilitution plu-
"tot par les mauvaife humeurs qui fortoient de lon corpsy
"que par la vigueur de la nature a les poufler dehor^y
"repondirent apres qu'ils eurent été gagnés par les pro-
"meilés de Bibiana, que le Cardinal de Medicis n' avok
"pas encore un mois a vivre. Cettecondamnation le fit
"Pape, en ce que les vieux Cardinaux pen fans étre plus
"fins que les jeunes Ieur voulurent donner une fatisfa-
"clion, qu'ils prefumoient ne devoir pas étre de longue
"durée. Ils les alerent trouver, & leur dirent qu'ils ce-
"doient enfin a leur opiniatreté, a condition qu'on leur
"rendrok la pareille une äutre fois. Äinii le Cardinal
"de Medicis fut éiu Pape lons un faux donne ä enteil-
"dre, n'ayant pas encore trente-fix ans accomplis; &
komme ia joye eil le plus fouverain des remedes, II
"recouvra bientpt apres une fante fi parfait, qui les vieux
"Cardinaux eurent fujet de fe repentir d' avoir été trop
credules. a) Addas, fi placuerk, ipfum Badium profi-
"centem, qu'il n'y eut rien qui contribuat davantage å Ρ
"elever åla Papauté, que les blefiures qu'il avoit receus
"dans les combats vénériensT'-l·) Hoc modo, ut ita dicam,
A 3 , extra-
& ) <? ( φ
extraordinario Sc plane inaudito, eleclus eil Pontifex non
fine multorum magna ipe; etenim, pra;terquam quod cla- riiTima erat memoria vir tu tis paternte, ipie liberalitatisco- mitatisque nomine maximoperecommendabatur. Iramo, die facra; coronationis, qui annuum fpatium confecerat
ab ipΓιus captivitate, fpecimen munificentia; plus quam
regia; edidit Leo: nempe effuia flint ab eo ultra clecies
centena aureorum millia, ita qukiem, ut Roma, pofl
Barbarorum inundationem, magniiicentiam tantam non
viderit unquam. Lteta igitur plebs, & fumme exhilara-
ta, augurabatur, fore, ut Roma, fub hacce reclione, fortunatiiTima evaderet, tametii contra, prudentiores 11011.
internaltterent conqueri id luxuria; genus Pontificem ec- clefiae Catholica; nee decere, nec prrefenti rerum con-
venire ilatui, ut pecunia, tam longo interjeelo temporis
ipatio, coacervata, inutiliter & nefcio quos in futiles u-
ius, profufiiBmo fumtu, erogaretur.
a) Anecdotes de Florence L. VI. pag. 233. l·) L. citat.
§. iv.
In folium Paparum Ä. 1513, die undeeimo Martii, eveRus Leo, qui antea Jo. Medices vocitabatur, nomen adiümferat Leonis, ex recordatione fomnii naatris, Cla-
ricite Urfinte, qua?, eum utero gerens, fe leonena ingen-
tem, Ted folito mitiorem, in altari ecclefia; parituram animo pradagierat a) afluteprovidebat, ne in Lateranenfi concilio, quod Julius inchoatuna reliquerat, fanciretur quid, diuturno Reformationis deiiderio conientaneum,
alias omnis licet cura; & follicitudinis videretur impati-
ens. Nimirum, eo demum perventum erat, ut non
tantum privati homines, verum etjam Reges ac po-
puli, Romante Curia; impotentem dominatum
,frau- des, vim, avaritiam, injuilitiam, cetera, tequo animo ferre non poilent: nam teterrima ifhec icelera boni,utut
numero pauciores, horrebant vituperabantque, anxie cu-
pien-
# ) Ί ( #
pieiido, ut ecclefix repurgatiö, in conciKo quodam gene¬
rali, feliciter tandem iufciperetur. Tenuis vero rei, multo exoptatiftirna:, fpes enaicebatur, poftquam Ludovicus
XII. Galliarum Rex, injutias a Jülio acceptas ulturus,
non modo publicis cuiis numis Romanam arrogantiam,
quam Babylonis nomine defignabat, feie fand]tus e- veriurum eile mini tabatür h), verum etjam Γη a
,& Ma- ximiliani I. Imperatoris auftoritate , purpuratos quos- dam aulai Romanae permovebat, ut Fiiis A. 15ii. con- ci'ium cogerent,"Pontificios errores cohibituri, i altem de
inveteratis univerfce, religionis vitiis corrigendis ierio
deliberaturi. At nec multo poft.it a ti ni t um eile concili-
11m Lateranenfe deprehendimus, ut afta Piiani conven-
tus animoie damnarentur & reicinderentur. Immo &
hoc in emolumentum publicumefticiebat Leo, ut Fran-
ciftus I. Galliar Rex, legem, quo? pragmatica vocabä-
tur, Pontificibus jam din odionffimam, tolleret, alias- que Sedi Romanse utiliores
,quibus Concordaiorurp
nomen eft, civibus iuis, fumma licet cum eorum indi- gnatione, imponeret. Néque heic diffimuiandum reor
Lee η em, publico elogio, literatormh pratjlåimn dici coe- ptum; quippe qui ab epiftolis non tantum habuit Bern-
bum & Sadoletum, viros pereioquentes, ied ad Bibiio-
thecam iiiflruftiftimam Beroaldum, accitis prtcterea gra- viftimarum artium pradla itiftimis Profeilbribus , quos
prarmiisftipendioquelargrori fuftentaverat, &ita quidem,
ut non deeflent, qui tantum Maecenatem, an alterum Auguftum, verftbus fuis commendaverint, vel doftorum
mulas hordeo, pretioiiftimis tapetibus, effiftb, laute &
opipare excipientem, qvurn eruditos antea, Roma*, mi- iere efuriifie conftaret c): id fimtil additurus, quod o- pus Complutenfium Bibliorum comprobarit novamoue
Veriionem Bibliorum Latinam, per Santem Pagninnip,,
elucubrandam curaverit,undenec miramur ftatuam mar-
more-
# ) 8 ( #
moream ipfi in palatio Capitolino, hac infcriptioite,
dedicatam exftitiile:
OPTIMO PRINCIPI LEONI X. MED. JOAN. PON-
TIF. MAX. OB INST IT UTA Μ INSTAURATAM- QUE URB EM , AUG TA SACRA BONASque AR-
TES, ASCITOS PATRES, SUBLATUM VECTi-
GAL, DATUM CONGiARIUM.
S. P. Q. R.
a) Vid. IVagenfeil. ad See XVI. p. j<fj. b) Cfr.
Mosbemti Hiß. Ecclefiaßic. p. 648. Lbfcher. Alba Befor-
mat. T. I.p. 96. c) Cfr. Dijjut. Dn. Lidern jj. 7. Lome- jer de Bibliothec. p. 198- Burceb/ird de Vatis L. L. tn Ger-
■
'man. ρ. 2,3η.
.
§· ν.
Sed for fan non i nere illa prtendia complura, qui-
bns profuit iuis Pontifex Romaneniibus; cum cetera e-
jus & cogitata, & dicla , & facla, detrimentum eis ac- célerårint pernaagnum, unde videtur parum abfuifie,quin
internecioni fataii iuccumberent. Itaque dicam de infiam-
mato ftudio, quo in exercitationes Pontificatui, &eccie-
fiafticis diicipiinis minus convenientes ferebatur, verba
Pauli joviiheic adlaturus: "Venationibus&aucupiis no-
"bilioribus adeo perdite (ludebat Leo, ut turbidiilimas
'Tagne tempeftates infaiubresque ventos, & frequentia
"rrianfionum ac itinerum incommoda obilinate conte .
"m ner et, "quippe antiqui uiceris beneficia adjutus, quo ab
"ima fede, quicquid itomachi vel jecinoris vitio confe-
-"clum föret, ienfim efHuere confveverat. In venando au-
"tem ficuti priccepta artis ad normam exaTiöris difcipli-
"nre patientißime obfervare erat folitus , ita feveri-
"tatem aipere admodum , vir aiioqui leniilirnus,
"femper exercuit, in eos pradertim, qui, petulanti dis-
"curiu aut vocibus temere editis, improviia feris effu-
"gia prscbuilleat: ita ut claros iape viros acerbifllmis
# ) 9 ( #
''éontdmeliis oneraret. At Γι quando imperitia, yel
^iortuito errore hominum, aut feris fubtiiiori aliquo ''infperatie fugie compendio fervatis , vel iis denfo
"in nemore contumacius larentibus infeliciter venare-
"tur, incredibiie eil qiiali vultus animique habitu do¬
lorem iracundiarnque praferret. Propterea amici &
"damiiiares ea temporis momenta, provocanda? liberali-
"tati maxime adveria, fedulo devitabant: quando alias
"fecundum opimam venationem, ac pradertim vario ac
"iniigni labore aliquo nobilem,maxima beneiicia,incre-
"dibiii benignitate,collocaret //). Hiice reRioni fuce Pon-
tificix Γι non nocuit, tarnen nee profuit; at nocuit, mi¬
hi crede, per vitam, omni dede:ore repletam. Acce-
dir, quod ante oculos ellent iacerdotum monachorum-
que flagitia, quibus & vere adplicaveris illud de Cre-
tenfibus Paulirtum:
eis) ψ ev seit, κοικά Β-ηξΙοί, yussqss aqyetl, h)
& cenfuram iitam, fat pertritam:
Vos monacbi, veftri flomachi, Jnnt amphora Bacchi;
Fos eftis, Dens efl teftis, deterrima pefiis.
Ergo non potuit non Reformatio depofci, fiquidem in
eodem luto & vitiorum coeno turpiffime feie volutare
riec intermitteret ipfé Papa, unde Bselips: "il mena une
"vie pen convenable aux iucceileurs des Apotres, &
töut-a fait voluptueuie. c) Audiatur iterum Jovius:
"prreclaras liberalis excelfique animi virtutes, cum ni-
"mia fiepe vita: luxuria, tum objecta libidines obicura-
"barit:' ita tarnen, ut jucunditate blanda facilisque na¬
tura potius, äc regia quadam licentia, quam certo de-
"pravati animi judicio in ea vitia prolabi vide· etur ,
"cum frequenti blandientium turba cubiculi föres ob-
"ießa paucos admitterent, qui alioqui docilis verecun-
"dique hominis iolutos mores cohinerent , amicorum
"optimis ad ea conniyentibus, ac libenter fefe illecebrar
B "rum
% ) 10 ( %
"rum miniflris imraifcentibus, ne gratiam, apudTum-
5,mos Principes in lubrico pofitam, in difcrimen addu-
"cerent, il ingratum auribus potentium repreheniionis
"officium,honefhtas atque benevolentiae ipecie,fuicepis-'
"fent. Sic hominem, hilaritati humanisque fenfibus
"facile fervientem, mirum in modurn, incitabant p!e-
"rique Cardinalium, opibus actateque florentium, qui„
"illuftri loco na ti, ac liberaiiter educati, regio luxu vi-
'kam in veiiationibus, conviviis atque fperiaculis ii-
'"bentiffime traducebant. Addit neque caruiilé Leo-
nem infamia criminis, horreo dicere, Sodomitici, pa- rumque honeide nonnullos e cubiculariis adamaffe. d}
Non foius eil Jovius, qui in Leonis mores libidinofos ipurciilimosque invehitur, fed cum illo coniéntiunt plu-
rimi, neque aliud fibi vokmt verba Onuphrii Panvinii:
"id unum Leoni datum, quod voluptatibus, .venatio-,
"nibus, aucupiis effiife deditus, luxui & fplendidiffimis
'"conviviis, muficjequemagis, quam tantum Pontificem
"deceret, totus impenderet. e) Sunt itidem, qui con- tendant Leonem, Petro Bembo poid iermones, de Ev- angelio ultro citroque habitos, reipondiile: En! quan-
tum nobis noftrisque profuit illa de Chriido fabula. Sub-
eib itaque cauiTa , cur Eques Erancus, Ulric. de Hutten
in Dialogo , qui Irias Romana feu Vadifcus in Roma¬
nos aurifugas inicribitur, quive, fub Pontificatu Leo¬
nis X., in lucem prodiit puolicam alia inter htec adferatr
"Tria, VADISCUS ait, pauciflimi Roma? credunt, ani-
"marum nempe immortalitatem, communionem San-
"ctorum & infernorum poenas. ERNH. perivafit. Exi-
"idimo enim,fl animam crederent immortalem, utique
"eam excoleret quisque, ejusque commodis inierviret,
"nunc corporis voluptatem in tantum fectantur, ut ani-
'knam premant modis omnibus. Illam vero beatorum
"communionem fl quid facerent, et; am ejus participen
"i.
."effe
) II ( üfi
"eTe vellent. Porro de poenis infernorum vel verbum
"dicere, inter ptxeclaros hos Quirites pro anili eil fabu-
la f). Quid, quod reierunt aiii iedifle, aiiquando, ai Pa¬
pa^ Leonis meniam duos Philofophos , de animarum poft mortem ifatu in utramque partem difputäntes: al¬
tera autem
,pro immortalitate animx pugnante, altera,
contrarium tuente
,litem diremturus Pontifex
,vere, inquit, tu adfirmas immortalitatem animx, ied oratio oppofita valtum facit hilariorem , fimul adjungendo , perplacere iibi veterem Cornelii Galli verficulum:
Et recht in nihilum, quod fuit ante nihil, g)
H$c utpote veriiiima non diiTimulare potuit Leonis
iucceflor
,Adrianus VI. Pontifex, Francifco Cheregato Epifcopo , qui in comitiis Norimbergenfibus nuntium Apofto'icum ageret, hanc exhibiturus mandati formu-
lam, ut ingenue fateretur in ipfa fanåa Sede, ab aliquot;
annis, abominanda pleraque perpetrata, multos fuiile
abufus in fpiritoalibus, multos exceillis in praiceptis, de- nique omnia fic in deterius mutata, ut lues a capite ad
membra, a fummis Pontificibus ad minores PrteFules di-
vergens, late fe diffuderitj ergo fe navaturum operam
diligentiiTimam, ut, ante omnia, Curia Romana, un- de forfan tot mala funt derivata, corrigatur. h) Nec
deeit Baptiftse Mantuani teflimonium, ad ejusmodi fon-
tera religionis, ne gravius dicam, turbidum, digitum
inte nde η tis :
Sancle Pater, ßiccurre, LEO, respnblica Cbrifli
Labitur cegrotatque fides jam proxima morti;
atque ejusdem Diftichon alibi:
Vivere qui capitis fancie^ clifcedite Roma,
Omnia cum liceant, non licet effe honum.
d) To?n. II. de Vit. Leonis ρ. ip6. b) Tit. I. v. 12. r)
L. ciL d) Ibidem ρ. ιρ8. e) Vit. Leonis X.p. 331. f) Bcelius
Β 2, loc.
Φ ) 12 ( Φ
/or. c it. ρ. 83' g) Fr eh er i Theatr. Eruditorum p. p. h) Wa*
genfeil, ad See. XVI. ρ. ρ 66.
§. VI.
At objeRaveris nominatum Huttenum, prafatio
ne ad Leonem X. preemifia in Laur. Vallte libelium,
contra effictam & em entkam Confrantini Donationern, denuo editum, adpellare illum orbis amorem^ humani gene- ris dehe him, reßauratorem pacis, heller um extinSlorem, auclo-
rem fecuritatis, tur bar um Jedatorem, patrem ß%dioriim^fomi"
Um literarumogtimarum artiimi^felicisqne ingeniornm cidtus
reparaterem. Reipondeo ab Hutteno Papam, blandiilime
eße bis quidem titufis bonorificentiiTimis ornatum, non
quod reapie talis eilet, fed quod Chrifüante civitatis ium-
mum ta'em eile debere Prad'ulem & Antißitem arbi- traretur, unde nec verebatur animo viriii, & metu pla¬
ne vacuo, inßuperiores Papas graviter invehi, tanquam
depeeuiatores, fures., tyrannos & iatrones; iigißatim
Julium II., cui, ante quadriennium, I.eo fueeeßerat,
tam quam exitioßilimorum jbeilorum facem & tubam in-
iectando. Sic in literis ad Bilibald. Pirckheimerum nec reticet improbitatem L eonis & fexcentos Florentini Ex- communicationes, quas tarnen multis magnisque de caus- fis vileicerent
jcum iub venali Decimo, omni palea le- viore, omnique pluma mobüiore, & auro loquente cun- Az ßlerent, quemadmodum infcriptioni ä Leone fadße
in tabula publica, bis literis, fivenumeris, MCCCCIX ejusmodi explicationem adjunxerit: Multi Cardmales C&-
ci Crearünt Ccecum Leonem X:mum. a) Nec Judicium
rnitius de ipfo L.eone fedet Dodlori Lofcher: "ließen
'Xeben war vollkommen liederlich, fo dafs PaUavicinus, 'Oldoinus, Bern. Saccus, Maimbourg, Varillas, Guic-
"ciardini und viel andre Pabftler geßehen, er habe den
"Ιϊόmilchen Stuhl proüituirt. Seine unteriattliche Be¬
gierde
& c Φ )
"gierde nach gelcL, bekennen eben diefe Scribenten, ja
"der Tonil eyftrig-Påpilifche Spondanus. b) Ita vero in¬
gen ue confketur Paulus Langius, teilis, eo eevo, & au-
ritus & oculatus: Leo äuri fitientiilimus eil, nimirum
"cum Romanorum avaritia: Florentinorum accellerit cu-
"piditas, crevit auri facra fames in immenfum. Amore
"auri & nunc Roma: cun£la venaliafunt: auro median-
"te Simonia toleratur, Prcebendarum pluritas in infini-
"tum conceditur, beneficia dignitatesque Cardinaiibus
'*& Protonotariis atque amicis Papee refervantur, exfpe-
"ctativee gratis fine numerρ conceduntur, Annatee abs-
"que ulk dilatione temporis exiguntur, durius premunt
"& opprimunt &c. c) Sic jdefiinationes Lutheri juilas
fuiile largitur Valerianus Magnus Mediolanenfis, tit in-
crepationem emendationemque Romani Pontificis ür-
geret, in Prolog. Regulär Acathol. ad Bibliilas : fateor
"fuiile iüb finem Tuperioris ieculi,cur homo, amans boni
"publici ac prudens voluerit réformari apudnospleraqué
'Talva fiel ei integritate, nusquam deformata. Fuerat, ea
"tempeftate, Catechifmus Chrifliana; plebi rarus, igno-
"rantia frequentior, mores in po'pulo corrupti usque ad
"erbis icandalum. Infederat animis ex infeitia illa fre-
"quens Tuperilitio in cultu San dl or um , in veneratione
'Tacrarum Imaginum, in devotione erga Sandtorum re-
"liquias. Inväferant plerosque Eccjehailicorum Ambi-
"tio
,Simonia, Pompee, Lelicia?, Quadlus etjam, cx
"jurisdivHione EccleTaßica,gravis populo Chriiliano I-
"piee Indulgentiar a privatis Eccleiiäuicis fepius trahi vi-
"debantur in nundinas. O! mores, o! tempora. Sed
"o! iram divini Numinis, defuit, qui expoilularet op-
"portunam Reformationem j nec tarnen defuere, qui in
"orbe creparent Teceilionem ab Eccleiia Catholica. Cete-
rum ordine dicendorum ad cauflam Lutheranam devol-
vimur. Crederes Leonem, qui, fimul ac Lutheri The-
.
ß 3 fes,
& ) Η ( Φ
fes, ad portas templi arcis Wittebergenfis, pridie Ca-
lend. Novembrium A. 1517. adfixas, fibique transmifias perlegiilet, 11011 potuit 11011, veritatis vide licet convi-''
&us, adftanti lacri palatii Magiftro fummo, Sylveftro
Prieriati in aurem infuiurrare: Che Fra Martino fos- fe (aliis ha veva) un bellifiimo ingegno, e-che coteile e-
rano invidia Fratefche, i.e. Fräter Martinus optimo in- genio eil preeditus, & hxc fapiunt invidiam monacho-
rum : crederes, inquam, hunc ieonem Indulgentiis, adprime exoiis, modum obicemque iiiico pofiturum,
at tantum id abfüit, ut nundinationes impiiiTimas in
Helvetia per Bernhardin. Samionem Francifcanum d)
,per Joh. Angelum Arcimboldüm in Scandina-
via e), & per Joh Tetzelium Dominicanum in Germa¬
nia/) alibique terrarum, Qua^ilores loquor & inftito-
res, bipedum quadrupedumque nequifiimos, ionge la- teque aifieminandas jufierit. Ergo fallit & fallitur Eraim.
Roterodamus, nimium adblänaiens Leoni, in literis ad Fridericum, Eiedlorem Saxonia datis A. 15*9. qui icri- pferat nihil ipii magis eile cordi, quam ut tuta fit inno- centia, quippe qui Pater vocari gaudet, eos 11011 amans,
qui iubjpiius umbra quxftum tyrannidemque exerce-
rent, nec quemquam ita parere animo Pontificis quam
qui, quod xquifTimum fit, exfequatur; juxta licet Lu¬
therum ibi collaudet ab omni iufpicione ambitionis alie-
num, & innocentia morumprobatiffimum, in cujus no-
men ac famam inaniter debacchari, idque apud imperi-
tam plebeculam, prxlertim qvum ilie difputända propo-
fuerit, omniumque judicio feie fubmiierit, manfvetu-
dini Theologica; non conveniat. g) Nec filentio prxter- vehar Imperatorem Maximilianum, benignius de Luthe-
ro lentientem : Pfeffingero enim, Elecloris Saxonias Confiiiario, pofi: Theies Lutheri leclas, ita mentem ape-
rpit fuam: "Was macht euer Mönch? feine Satze find
4 '
- *
f'für-
❖ > 15 ( Ψ
"fürwahr , nicht zu verachten; er wird ein Spiel mit
"den Pfaffen anfangen. Sagt unferm lieben Herren O-
"heim, dafs Ehr uns den Luther Heftig bewahre, denn
"es kondtfig bald gelegenheit zutragen, dafs wir feiner
bedorffen mochten: atl eonem foedus, quod iecum pepi-
gerat, in partes Gallorum transeundo , violantem, his quidem probris lacerantem: "Nun ift dieier Pabft auch
"zu einem Bofewicht an mir worden; nun mag ichfa-
"gen, dafs mir kein Pabft, fo lange ich gelebt, je Treu
"oder Glauben gehalten hat; hofte , ob Gott will, die-
"ler foll der letzte ieyn b). Quidmulta? Exftare tarnen haud negamus epiftolam Leonis ad Gabr. Venetum, Or-
dinis Auguftinianorum Eremitarum Promagiftrnm, Ro-
mse tertio Non. Febr. A. 1518, in Qua ie procliviorem
ad lenioraremedia adhibenda fcribit, fi Lutherus in ipfa,
ut ajunt, herba compefceretur: "volo, inquit, te eam
"curam fuscipere, ut Martinum Lutherum, tUcB focie-
"tatis facerdotem, quem icire te exiftimo in Germania
"novas res moliri, nova dogmata noftris populis trade-
"re, quibus utantur, ab incepto, fipotes, revoces au-,
"cforitate ea, quam tibi Prafteclura dat, cum fcriptis ad
"eum literis, tum per doclos & probos internuntios ,
"quos te illic habiturum mukös puto, qui placare homi-
"nem conentur. Id fi celeriter feceris, non erit difficile
"modo natam flammam exftingvere: parva enim omnia
"atque furgentia paulum magnos vehementesque impe-
"tus non fuftinent. Sin differes & mal um vires fumfe-
"rit, vereor, ne, cumvelimus, adhibere incendio reme-
"dia non poftimus. Gliicit enim in dies labes, fortior-
"que fit & robuftior ,5 nihil ut magis eile nobis timen-
"dum videatur, quam mora. Sed fingula tibi me man-
"dare, hac in re, non neceile efte arbitror, tua te vir-
"tus, tua religio, tua pietas, tua fingularis do&rina ,
"quid te facere oporteat3 facile admonuerint» Toturn
•
"hoc
❖ ) ι* ( &
*hoC mando, ut omnem tuam meutern, cogitationem
"itudium, operam, omnem denique cupj diligentfåm,
"tum laborem adhibeas tu 11 m
,ut, quod vo!umus, con-
fequamur &c. Agnofcis ililum Bembi, vere Cicerohia-
num, quccnadmodum apud illum iegitur Libr. XVI F.- piitölarum p. 406. Qulcquid eil, in dammas publicas e-
'rupit ingens omnino Leonis ira, quippe fadlum eil Tet- zelii, Wimpina?, Prieriatis, Fccii & Hogoilrati calu-
mniis & accufationihus, ut, menfe Auguilo iniequenti,
Romarn evocaretur Lutherus, dofliina? iiia; rationem redditurus. Iile vero comparendi locus ut mutai etur,ut- que, in Germania, coram jucöcibusnon fufpeflis eaufläm
f" :ro audat. fö dicencii Maximiiianus, licentiam tum, haberet Lutherus, efiecere Eleftor Saxonia?, Fridericus, cum
tum Academia Wittebergenfis, id commoditatis pro Lu-
thero impetranfes, miilis literis & ad Papam & Carolum
Miltitium Equitem Miinicum, Romani Pontificis Cubi-
cularium & Legatum , his nia precandi formulis t da, auafumus, hoc patriot tuce, ut Ger manus Germano η c de/is. Verum enimvero, quodPapa non exfpeclandum pu-
tavit tempus agendique mod um contra Lutherumj pra-
icriptum, fit, ut CardinaliCajetano, tum Comitiis Au- guilanis Legatus qui interfuerat, homini inciviii, quo genere nihil eil intraäabi'ius, pluris audloritatem iui Thcmte, quam ecclef a? pacem facienti i\ & decimas ex Lateranenfis concilii decretis in Germania extorturo, li¬
cet hians ille lupus discedere cogeretur, nihil pecunia-
rum referens k), tota res examinanda committeretur /).
d) Cjr. Burckhard. in Commentar. de Vit. Hutten i Part.
I. p. ijS. & Part. IIL-p. 48- & 82. h) AB. Peformat. I.
Ϊ. ρ. lid. c) Cfr. Mayer de Leonis X. procejjii contra Luther.
p. 46. d) Cfr. Difputationes, fuh Amplifj? meo Prafide, mir
"per hahitas de Zvingliana per Helvetiam Reformatione ,
itb OJ. Falkenfon Helfingo, e) De Joh. Angelo Arcimbol-
☆ ) 17 C Φ
do, Papali per Scandinaviam aerufcatore,' a Magiflr. Be-
ned. timmerman Q-Botb. f ) De Joh. Tetzelio
,Indul- gentiarum Päpxarum nundinatore, per Germaniam, irnpudentiillmo , a Magifir. Erico Sv ar t % Roß. g Cfrt
Burckbard. Fat a L. L. in German, part. I. p. 22 ß. b) Sec¬
kendorf. Lutheranijm. L. L p. 42. i) Melancbtb. Epifiol. ad
Garnerar, p. 134. k) Bnrckb. Vit. Hutteni p. 48- & ißg.
Fart. I. /) Cfr. Slådan. Comméntär. de ft-atu religion is p.
7. 8· β ; it. DiJpntat. fnh Praßdis Ampi dulhi habit, de Car- dinaii Cajetano, Lutheranifmum, in ipfa herba, oppreflu-
rp, a Mag. Lanr. Frigell V-Gotb.
§· VII.
Leonem,ut,in aliis,prodiga rerum luxurie difFamatum vidimus;.ita exemplojfine exempio, una die, XXXI Car-
dinaies creaveragiibi focios fi.iisq.ue ineptiis adiiricliores,
per pmnia, futuros. Utrum vero Julio II Papte, ob
infanum rei militaris animum, qui iangvinarius, jure
optimo, audit,quive in Concilio Lateranenfi, ab aulicis,
hoc cohoneflabatur titulo : Tu es Faftor, Tu Medicns,
Tu Gnbernator, Tu Cuftos, tu denique alter Dens in ter-
ris. Tuesomnia, iuper omnia, omnisquc poteftas tibi
data in coclo & in terra, a); ii arrogantiam ipediaveris,
moderatior fuerit Leo, incertum, credo, manet mane-
bitque, quippe quem in foiemni oratione, Epifcopus quidam adlocutus iit, ut ei perplaceret, hoc diclo Bibü-
co:Tu es Leo de tribu Juda, Radix Davidis & Salvator Ec- clefo. b) Quid, quod in tempora Leonis maxime con-
veniunt verba Abbatis cujusdam Urfpergenfis , ita fibi congratulantis, an inianientis: Enl gaucieRoma, quo-
"niam aperiuntur tibi, per Indulgentias, cataradhe the-
'Taurorum in terra, ut ad te confkiänt rivi & aggeres
"nummorum in magna copia. Latare iuper iniquitate
"filiorum hominum, quoniam, in compeniationem tan-
"torum malorum, datur tibi pretium c). Aliud & Chri-
C itia-
& ) 18 ( #
jftiano muko dignius, ad Juflum Tonam, olim fcripierat
"megalander noder Lutherus: reftituant Papasi tot ank¬
arnas impia doclriiia perditas, reftituant tot facultates
"fallacibus Indulgentiis & aliis fraudibtis exhauflas, refti>
"tu an t gloriam Dei tot blasphemiis violatam, reftituant
"puritatem Ecclefiafticam in perfonis & moribus tam
"foede confpurcatam. Et quis omnia numeret? At no-
"'/tra cauftä facilius vim & minas feret, quam dolos illos
"Satanicos, quos maxime haftenus timui. d) Cecerurcr Scriptores rei Rcclefiafticas, quas fub Leone dicenda re- ftant, adcuratiftime perfequuntur, &, una cum intole*·
randa Jibidine dominandi infatiabilique argentum,e toto Chriftiano erbe, Romarn convehendi cupiditate, ohre-
pentem imprudentiam ejus, in curfu Reformationis fuf-
ffaminando, i neu (an t coarguuntque laudatus Moshemitis*
ceteri, ne Diplomata, Bullas, Breyia Apoftolica com-
memorem, in Lofchero & Seckendorfio quas invenire licet; heic o ti tim quoque nobis fecifte profitemnr Dis-
fertationes, Ampi. Prasfidis duflu, non ita pridem habi¬
las e). Quare nonnulla in cognato argumento, ad gentern·
SvioGothicam pertinentia, in medium veniant. Érit ita-
que epiftola Petri Ingemari, Romas data A. 13, Abba¬
tiftas & Conventui Wadzftenenfi: The u-mfbrg ok be-
drofvilfe jak hafyer hafft ok ån hafver för heat as Catha¬
rinas åhrenda kan jak eij fullikrifva. Huru thet komb
til thet kan jag eij förftå: bidher troliga, thet hänger ån
på ytherfte naglen. Thvå Cardinales hafva nu tagit thet
til ftg, the willja oc mena faa Signaturam Fapas ad par-
tem i iondom; η aar wij hafwe Faat Signaturam, ta haf-
we wij aliamman; nppenbaare Signaturam fa wij eij u- than III! aller famthuiend Ducata. Jak hafwer fangith
Iii Signaturas pro hat ar Papa Leone decimo· moder-
no
,mala invidia & avaritia draga ftiårten dar öfwer
&c. /) Alterum· eft documentum Petri Magni, Recloris
L^omus
# > *9 ( #
Domus S. Birgitts, Romse,ad Conventuales Vadfleneti-
jfes A. 1518. d./50 Sept. Roms: J ikrifwen bidjandes
thet jak ikulle iorweriwa nokra afgift oc Carenas til
them fom komma i manwikth aller barnafaftaho , til
.
