Fructus contemplationum naturalium leviter libatus, & ex consensu amplissimi ordinis philosophici in academ. Salana Suecor. præside ... Joanne Bilberg ... publico bonorum examini modeste submissus ab Andrea Hagberg, Gestricio. In auditorio veteri majori a

FRUCTUS

CONTEMPLA-TION

UM

_NATU»

RALIIIM

Leviter

_libat.us,

Sc Ex

_confehfu

Amplißtmi

Ordim

_Philofophici

in _{Academ. Sa/ana Suecor•}

PR^SIDE

Pn^CLARissmo vmo,

Dn.

_JO

_ANNE

?ö3$5£9S<Öi

Mathem.

Pro

fest

Ordin.

Pubiico bonorumexaminimodelte fubmillin

ANDREA

_J^W0S5O©/

Geftricio,

in audltorio Veteri_{Majori ad diem} Xy:Oäobrts anm i 6 $ 6.

'«aV

M

- ©ent

St'ebome dbe#s

od;^dl<ad)tabc/9S3a(betrobbc/

od) 5vonf^fcrDige Qtcmi

gorndmc

%nmml

o4&ovgare/uti

s.gorfdmbltngt

Stock-h

olmÄtne^ogtdlffege

il)km/

_ocf;

_bogtd|)?fc

_}

be

_@fynn«re/

_od)

_tblanb

_bem

_i

_fpnnetfyt

ojSjS? 2ifont

iag

på

bt lebige

@runber/

b

em

iag/

a

i|a\utom

min«

ämbete# ©pflor f febaniag

owärbigwarttallar til3)Mbarberarei£>r>

betbdrwib

§Örfamblingen/!;dr

tunnar

äga/

icfe

_j

(>ar borbr

nebgräfrca

ber

^unb ben gobe

©«ben

J

näbigflf»5rl4nt/ ep

&efl<t fa allbele*.

förgäta

bert

éufliagfrän

SSngbomen bra

gir

ri(

be

löjlige

Aca-demifftStudier,jjdlj? eftfer afla

belaraffywariu

banba

QBetrenffap

/

fafom famprl.

aföiufen#

$<*'

i

farOKeniffianförunte

©äfmor/bafma

err

faman*

bangfomen

rodl ibopbdffrab

itdbfa

meb^Ä

J

annan/fäarod) ben/fom i

bend?.@frtftr

arbetatJ

itfebet)änbeligen

ftgutrebafan/minbref)a"

Phi-lofophien eller ben

förnuftiga

^BerlbjligeSBii#'

Jeren/fåfom^n

grn

fin

$ienarinna/tt?(b

Rauben

|afmer

>

3lrfä/ e^itrii mål

iag

på giontfberg

bar

j

wiffaij/

jjar

*«3bocf

baffr mir

jbga

pä

ber

fagra

>

ParnaiIo,bmilferiagicfeuran

mi^nöpe

för

man*

gelafmebelfäbrår

mä(?e

lemna/

od)

förrp

ril

ful'

föl/anaf mittförfia

ppfär^djögnemål/ fyariW

mig unberffär berra

ringa

prof

i

éiuferläm fmna

*

-i _{fd$anbe£ fa6<inMateria, fom fä»dlmtitalte}

®i?bjf;elt<ja£färnämfle od)färafle äf»er»daan*

beod)_{fiSrliif?anbe/ fäfomod)befärnuffttge/)eb«}

i ntngarsdevoteftfrjitrtoati f ocf)fäncfn?er5tgebe#

> _trad)te(fe/

nembl. benJfrucbt oc^

npbyggelfe

j

fom

en

råttfmnab (Cprfften af

t>e

rtaciirlljjé

i tfng/ o<$

fynllge Creaturs

balfo

fame

betraf#

tanfce _{fyctfvca tan}> lj»Hfai fä »dlben mmfle

fom_benfldrfla/

_{dre^tmetfbfab/Profefforer}

_od)

4 édrare om ben _{flora©üben# emiga »areife}

_od)

, imberfußafärfim/fampt floramad)f od) owfdbe# j

lisa sobljeet;

be

bdr

meb

ftn

o^p^6riga fiSr^drigeU

j fe od)fdrwanblinspäminao*»äro»atadwst)ef/

1 _{od) »ib bet}

fammaiwrj)<$ta!o£en

ärräodjf

längancftter bet e»t$a opr^än^ell^a.

Olu/ _{fåforatagolttjbfdrnuifltt fåbanabefrocbeelfertoarif}

<£££?l/3Btne_gornärae ©onitar e odt) £ogtälffeltg*

< 5lf)ärare/färeod? angenäm«;f<* bofioer jagpcb/iierawäi(ti

ät_{betpga min flora forj)ilcfjtelféaf&«n»prbfararaetbog*}

fommelfe tag bafwer afeörcmange QSDäfgarntngar odj

gunflfge ftnnelag/betta fpäbaAcademiffaafroel©bre

re-fpedtivc_{£?ber«>crt>e9|ampndedicera ocf) ttlagna meiat;} ©nffanbeö afetttrogetåtertaGber famptl. utt ^mard ©cb enö _{berdmffgaod) lofltgafärebafroanbeaflbugneltg}

framgångocf) QBålftgneffc/ ocf)atwtbetta©ubjgör»

maatiocf)beg tttfenbe3«er' od) fpnfl jlpcfettbdrmattefä

betracf)ta/ af tptbär en gangocf)alttjb måttemår©ub t

i pen flora £jmraelffa©aalen Auflebtemoot3Cnf?c^rettf^ bopabeffåbai aUiD fbibliftvanbetV

©cvj^inealtTeU^orare

oc

förnäme

@tmm

k2regne ©iåuforjate od)

, ZienfiffpiNgf Xiånare

PR/KFATIO;

OUodplint

eß: non_{conßare cuiquam}

a

fapientißimu

vifts

_m&rtälium

dictum

liqutdo, necHeers, _{quidfacturus,}aut *

non (aättrus _{ßt, certa}

pronunciare: quodm vitanonpaucaeveniant tum,tuea_nefari¬ as,quttdecrevcris,tumsa_ut,furias,

qunenonconfli-tUeris: id_{egofcpe 'malusanimadverti,&inme}

ipfp

verum_{effe aliquotiesexpertus[um.}

Praterlapß(unt

anni.hatcditamuht,in dea _{quoduhißimamAcadc> 4}

mite_{paleeßramretinquere, &alUin}

caßra, eidem

tarnenminime_{adver[a,ferente fic}

provido fato,por

ßulanteq,rerum mearumßatu, transire _neceffum babui,tautalias no_{minima eidem diutius}

operandi> ineademfy metidterius exenendi>_fludioteuerer ac

amore. Tum verorix in _{animum inducere}

potuh

me_{tinquamad eademSacra}

reverfurum,

auteos-dem,_{quibusmeabdieaverarn, lalores}

denuofubi- T

tur um, cum abunde tumadrem _{prajentem mihi}

yidebatur, tnntiactam_{prceclari oper'ts velminima}

jeeiffefitndamentu. Geterum,cumad aäum ipfimi

deduccremartem_meam,

teiuaremvcqutd toffent

hinner_{i,quidq^ ferrerecitfirent}

> deprehendifacile

jj/fequamfidant focietatem, et mutuum

auxili-mm tota_{difciplinarum c ohors}

ac _Encyrlopndiafibi

itmcem_praßetac

requirat, quamfy

afttifiWQ

r.exit

4

ac_{catenainterfejun}

pantur _{dijciplinx,utipfa ade o}

(irentia revelata , _quanquamin

c(fe fnoceteris_non

iudigeat,iltistarnen _{(quatenusin ea rite}

inteUßen-. da, explicandave,

operam ac _{minißeriumnon con*}

temnendum nobu _{iommedant, acinträ limitc sfu* *}

con-osconßhuti_{[ut cuhorés,fobrie ßttgulafuu aprante}

principiis)i arerehand facilepoteß. Prteterea

au-divinen _{femelquotundam, quipaulo emunttioris} * närtsfuere_{-yemtfeattentm}penfitarunt,querelas, de

prcepofleranonpaucorum,qui fluåits literarum

no-men_{dederunt, audacia, in alm,} tumetiam in

boc^quodDEigratia,fuflineo,_munere>quipaulum

aliquiåultraprimas literas progreß't, fal(ainduti

flient'usperfuafione, impudenter adconcionandi

4 *««««*provolarenon verentur, acjure quodans.

poteflatis,quohoc hominumgenusintume[cit> ma¬

gno_{fuperdlio imperitiamfuam alits inculcare,}

ean-demßvendere conantur, caput rei eßeputan*

tes, ß_{nihilfapiant, audere}tarnen&clamare,

quo-»MW«f_{plurimum viribus(untrobuflts,f}

vel_{exigua prorfus,vel nulia ceterarum}

dijciplina-rum,&Sacrarumliterarum_peritiaßnt

inßrttcU,hu-x _maniaribus

rå a limine _{(alutatis. Ego ver»} bas_{querelas, bcec maturiorunijudicia, bas aliorum}

reprehenfiones non tegretuli, fed inträpenetralia

peäoru altim admifi, ad emendationemvita melio'

•ris _{meteconverfurus,}omnem_{proviriltoperamnavA'}

vi_{femper, neinme ex te quo bete Ipfaquadrarent.}

-Itatfcefomnoexcitatus, & his quaficalcaribits

htci-tatus,_{tanquamUlyxes inerrorequojpeäarefolitum}

4 2thaca?n_verfustradunthifloriarum monumenta,ad

Pbilofopbicaßudia oculosreflexi,& quantum

occu-pationesalite, quibuscatervatim involvorjdentidem -funtpaßte, boris fueeißvis eudem vacarepro tnodm

lo_{ingenii mei adnijus[um.Quoa.eßet aliquid.quod}

*rocAmern*kliaamoliretur,& _{mequaft freno}

ad-firingeret, ne_apropoßto deßflerem, p utabamfttnul quadam in litern*raptim eße conjicienda, & quo-tiesoccaßo_{ferret, operialicui intexenda,utextaret ^}

hujusreipublicum etiarn qualecunq? teßimonium,

Vracipue verovifa eft mihi hac materies grataac

plauftbilis.,quippequainßitutomeo ac officiooptime

ionvenit,&_{confiderantem multa voluptate}

imbue-fe_{potefi. Hinc n.exinimm i Hud}

yv%$i

_creavrov

dijcitur,quodefjatttmprorejponfo tulit Crcefus Lyd»- ^

rumRex _{opülentißimus,cum exApolline fcijcitare'}

tur,_{quomodo conjequifelicitatem,& quidagens,id}

quodfupererat atatis, beat'tßime tranßgere poffiet.

rndiusa.fe _{noviße quisnequit, quamcumanimum}

fuumcuratius contemplatur. Hincetiaminnotejcit,

quamimmenfafitrerum natura, quam longelate^ fit dißu(a,adeofaeum con\equiiur ufummenshu*

mana,_{utßpeäabili&vi\endomundiopificio eiofta, \}

in_{opificemerecla, illum atynofcatacveneretur,res$}

momentanemcontemnere_{condijcat,at%adWernas}

ad(pirare. Vateor ingenue, me extremis fal-tim labiis hactam_{immen(agußaffc,imofrigide ni} m'is,ac nullo _{verborum apparatuhac natura}

arca-na traftäffe. _Sed

paratus(umad

deprecandum,ve-ttiamfe implorandam,qttamobtcnturumjberomeco

fußins,quod argumentumhoctarnfitvaßumacope- #

ro(um,utveleruditißimi fedulitatemfatigarepoßit,

&tarnen _{(apientix divina latices vix exiguos}libar

tutus_{eßet, quomodo a. tenuißima imbectliitas}

Nfl-Jilra _{fufficeret.? meum fuit conari, Vefirum erit}

in-ncxiii conattbusac_{piaßmpluitati}

ignojcere.Valete.

„

INJ.

§.i»

1

Um_{lingular,qüae}

_fub

arnple-xu,aclatiffimoPhilofophiae

ambitucontincntur,

difci-plinaejquatqjfuo domefticO,

quod ex

profeflfo

tradarit,

gaudentohjedo,acjuxta

u-be'ftatem rerum ,inejufdem

con{ideratione,ie-cundüm definitos Tibiiimites , quod Scholae

piacuitformale dicere>excurrunt,fua&utilitate

infigni,Sc jucunditateVarialuxurient,

eaq,pro-pternonminimiivenianccomnvendandae: nqn

exirtimaverimillam exiarn, quaerenim

natura-lium_{,quaeScmulciplicesfunt, Scinfinitis pene} tnödis variaittur» indolem ac _{proprietäres}

exe-qmtür, obmaximos fuosufusSc amoenitates,

quibusfuosafficitahiatores, debita jualaude

-irifraudatum.

§♦ II. Phylieorümquaeftiohes hufquamex¬

terminandas cenfet Cicero5 eilenim ut aic»

amiaorura_{quafi pabulum naturale,}

conlidera-tio naturae i erediores enim efficimur,Scres

fluxas de cädu'cas _{defpicimus, menteSc}

cogi-fcaüone inexklUa dcfixi.. AcadtQu«ft,1,4.tum

Tuscu: _{f.Noham etiam., ut ex Sacrisconftar3} in hac fcientia _{experientiam , non}

_vul¬

garemftbi

comparafte

hinc

colligi

poteft*

cjuod ahimantia tantum non omnia,

longo

temporein navigiofuo congregata,paverit

ali-rneritö euilibetconvenientiffimo. Utenhii_.

Ariftoteles aureos illos libros, denaturis

ani-inalium, quae inter praecipuas Sc

utiiiffimas*

docftrinsenaturalis* _partes,nonimnieritoceh. _t

fétur, _{defcripturus,} pervenatores, aucupcs*

Sc_{pifcatores, naturasanimalium}

_oblervari

_*

_&

multas beftias ali curavit, ut conlpici _earurti

natur», _{partes* modusgenerationis,}

vi<ftus*

ingenia, ac virtutum, vidorumque

ftmuläcra

poftertt , 8°o talentorum fumptus

fubmini-ftrante _{Magnoifto Alexandra:}

_icaNoha,

_cunt omnium animamium _{genera fimul}

_colie&a,

in Areahaberet, &toto, utvolunt,annohuie

rei vacare licuerit, _»queacAriftoteles,

fingu«

loruninaturas _{ipfe contemplari Sc}

aperirepo-tuit. Ariftotelem enim, in

_{plerifq,defcriptio»}

nibus, non ea, quaripfe obférvarat*

Ted

quae

abaliis* _{quibus inquirendi ftudium}

_dedit,

ac-ceperat* monumentisliterarum

commendalTé

exiftimant. Imo Glearchus Ariftöcelis difci- 4

pulus, AriftoteleminAfiaeumJudaeo

quodam

cruditiftimo converlätum fuiiie fcribic, qui pertraditionemab Hebraeis in his Sc

talibus

re¬ bus,

tos,fHericiamhaofiife_{^oTüent,&r:ta cjatclem}

Arirtotelem reddidifle _{participem , vel certe}

-certiorem. _{quin ScÅriftobtrlus quidam}

Judae-«s, ex Mofe«Sc _{Prophetis, Philofaphiam}

Pcri-:pat: manaffe , nullus veretur adferere , teftc

demente Aiexand:Strom.

§» III. Convenitcerte inter omriés rc»

%amnaturalium_{fcientiam,graviffimisteftimow}

t niis,argümentifq; ab ipfanatura petitis, magni

deberi _äeftimari, acutiliUiraamefie.

Nihibe-inifn intanta, _tarnq? immenfa_reruni univerfi-tare, iners , nihiltemere aüc fortüito

conge-ßum: fed _{(inguia,viquadam irdita}

,admirabr-liq; viciflitudine ad finem fuum condira,

mi-ram _auctoris

lapientiam,bünitaternacimmen*

dam_{pocentiam,dätdritteldis argumentis}

longo lateqiexbibent ac loquuntur. _Maximeaucen^

hom oi_p(ep.

ixp0x3o~{a((j^,corporifq,huma nifa-* fericalum.mo arcificio elaboraca> tum_praccipu#

mensiphinfufa,_{infitarqimefitinotitiaeac ideae,}

leternaeveritaces aclemina_{legum, ütprac cece«}

fis _{au&orem incimiusreprsefentar^t,}

agnofce»

ist Sc celebraret.

§. IV. Certiflimumautemefthomincrii

4 std _{agnicionem Dei Sc fapientiae, julbiciae}

5

bo-fiicatis, _{operumqi divinorum celebrationeni}

praccipue effi&umefle. Hsec aucem Oei

co-gniüo, Sc hinc nata celebraci© ,praccerquam

*i■•

> A i.

*quod ex'

jfåcris

literis,

nefcio

an ex

ulla

påfté

Tiauriri _{poffit purior,}

_{limpidior, devotiorq,,}

quamexfedula & pia rerum

natüralium

con-templatione, Sc afpedlu non

fugitivo?

ideö

Tiamqj mente,

intelligentia»

ratiocinatiohe,

&

judicio praeditus

eft homo,

inqs

hoc

pulcerri-Hitimmundi theatrum introdu&iis, ut fefe

a-ipiciens, Sc omnia mundi corpora,

dodtrinå!

coeleftis_{efficeretur capax, Deoq; le fubje&ürü} "elTe,omnia decentiordine peragi,

fefeqi

obe-dientiam_{legi> menti}

_imprelläe,

_praeftare

debé-re ftatuat.

§• V. Quanquamaüteminnaturarerurri

hihil tam minutum, _tamqj

vile>aut abjeduni

fit, _quod nonaliquid admirationis

faciat,

Si

Deum elfe oftendat, ut Tarentinus Heraclitüs

dixifle fertur, cumincaläquadamfurnaria

di-VertifTet: introite, funthic_{qüoq$ Dii\ tarnen}

riullårationein _Cognitionen!

_aliqualem

Maje-ftatis ac_{amplitüdinis} opificis evehi

poteft,

ma-gisqiaccendiinamorem,acejus

verieratioriem

homo,quam cumfeintime explorct,

inentisq»

praefertim naturam

contempletur

curatius*

quae lucefuagaudet nativa, cujus

divini

mune¬

risviresfiexcutere_{expeririq,velimus,}

invenie-mus eximiasampliflimascp dotes_acornamental

quibus cujusqj mens

affatim

eil

inllruCVa.

§. VI. DEumergofiquaeris,

inquic

Au-•

gufti-guftinus, noli foras ire, inte

ipfiim redi,in

inte-riorihominehabitat veritas> illuc ergo tende,

undeipfumlumen rationis

accenditur.

Ra-tionisvero _hujus naturam.eftTentian), Sc

quali-tates_{indagare, oppido eft}

difficilc,cumnec

_in

fenfus incurrat,nec fub imagine materiac _eam

concipere queamus. Hoc tamen

leiendum

cft,reali interfedifferentia,hominispartes

eften-tiales difcriminari, animamncmpeSc corpus? illamimmaterialem, _{fbapropriaeftentia&} ex-iftcntia_{gaudentem, omnis accretionis}

exper-tem? hoc exmateriaconflatum, adeo utnihil

inhoc_{reperiamus,quod}

_{ab illa}

_prorfus

non

ab-fit, Sc viceverfä, exceptisfaltemiis, qux

adt

quamyis fubftantiam referunturexaequo«

llli-usintimum_{attribqtumeftcogitatio,quaeScres}

$nateriaies,&ab omni materia lecretas

perpen-dic? _{Corporis vero attributum proprium}

_eft

éxtenfio*cuminlongum, latum Sc profundum

porrigitur,iners

perfe,Scnihil percipit. Nam

cjuanquatn

pulcra

eft membrorum,ac

concin-na_{difpofido: alteriustamenfunt inftrumenta,}

ac_{animaeimperiofubfunt, Visautem illa}

co-4 _{gitandinulliinhaeret}

organo,fed eftplane

fpiri-f talis, acftuola,

illaqjftneintermiftione, quando

inftatufuo_{durat,cogitationibus operatur,} in-finitis modisvimfuam_oftendit,infe _ipfum

re-ditarefle<ftitur,noYas formas induit,

r

nisqjfuae nova lemper _{acqmrit increracnta,,}

caq> non tant um quaefunt, fedeaam

privatio-nes ac _{negationescompleéfitur.}

§. VII. Haec ert illa 3nima, _quae nos!a

brutis _diftinguit,

eorumq» atrtiönibus , quae

a _{corporibus dependent, vel}

afpiritu aliquo

hominibus_{longeignobiliori: curnrta in iis} ne-ceflkate _{quadam peraguntur: homoaureni-..} confultoacdeliberate_{agic, atq>ad eandem}

me-tamnon eodem. tramite_{pervadic, concenditqj.}

Manifcftum autem ertiltam värms ac innume-.

rabilesedereaéfiones: modusautem_quoutitur»

vel_{quidfitiHud,perquodfuaexequaturmunia,} inrelie<rtu ertmaximearduum.Toues clamantur

principia nobifcum nata, communia, j^otvcu

tvvotoA, fexninavirtutum,diftincfiohonerto

rum6c_{curpiumj féd quomodo infint,}

&

quid

finr,nonfacile_{paret. Exmemoria quidem, ut}

inquic Cicero, exinventionisfubtilitatevim

mentis _{agnofcimus: fed quomodo fefe haec}

naturafua_habeant,vix_{conjedlura quadam}

pro-babiliafiequi

portumus.

5. VIII. _{Duplexvero munus ert caufae}

primae utex-emplaris: Priusutcururtaartificiolé

p'rocreet, Si rei cuique modum, ordinem_.,

menfuram, _{8cpondus numerumqjprarfcribat,}

diterum ut _{fuiimaginem memibusnoftris}

im-primat,easq>illurtret, quo rerumcertam Co¬

griftfonemhabeamus. Primumergo

coriftas,

audlorem naturae, hominiscorpus, omnibus numeris abfölutiffimum , finxißej eiqi

poil-moclum inffaffeaniniam, _{cogitacione, intelli¬}

gentia, Scratiocinatione praeditam. in

hac

iu-cetnotitiaDei_{archetypi,ordinis,numerorum,} Sc _{propordonis ( quae in}

_{animolemperfnnt}

praefernes, in memoriaautem noniunt,

niii

poftquameasdidicimus.) certaSc inimota

di-flindtio _{juftorum Sc}

_{injuftorum, tfgbAjTrcrtf}

Epicurovocataf anticipatanotitia, quaeomne

ratiocinium antevertit, feu lex Scluxnatu raes

feptoaeterno,honefta ac turpia

aifcernens,

ac

vera_{veraciaq>praecipiens.}

Unde

_omnes

ho-neftaeleges, quibus vitaregitur

humana

j tota

virtutumdocbrina,Scomnis adeo fäpientiahu¬

mana_{profedia eft. Sed}adhucforte in hac_re

nihilo fümus_dodtiores, cumcirca corticem_j.

tantummodo haefilfe videamur. _{Itaq>dicimus:!}

Sive perideas,quaeinipläanima potentia

con-tinentur> _quasq;illacontemplatur: live, per

fe _{ipfam, luamcjj naturam, ut}

_fol

_{radios a}

_fe

jpfo projicit,promptam,agilem

&expeditam

eile animam, ad _{quodcunq, percipiendum ,}

quod in eam cadere voluitDeus,

nifi

irapcdi-mentum aliunde , vel ex craflo, auc minus

habili _{corpore, vel organis male affedtis, vi*}

tiadfq» objiciatur,

illamcji

quo

ad

fubftantiatn

$

nec fuam fentire infantiarn

* neeaageri_}nec

minui.

$. IX. _{Ratioicaq;eft proportio,merv} furauniverfalisSc norma dire&iva omnium

att^ionumhumanarum, hve in_{contemplatione} fif_{occupata» five in actione Morali verfetur}• omnia _{difponit, cuncia inordinem redigit,}

praeterita reroinifeitur, futura quodammodo.

praefagit, & quo _plura menscomprehendit,

hoc reddicuraiacrior ad alia _percipienda,

ma-gisqjtumperficitur,quo.ad res fublimiores &

diviniore$aciemfuam_{dirigit, Sedneq ea eft}

visac _{capacitasmentis, ut res omnes}

tanquam

Unointueatur_{confpe<ftu* verum adunitatern}

revocat,in varias_{parteslécat, easq,feorfim}

ev-p.endit,interfe confert,donecreiipfius

vcrita-tcm_{cpnfpicerequeat'figillatim, & hic dicitur}

ajbftradlus _{percipiendi, modus. H"jus ver0}

quae dicuntur partes, intelleäm & Voluntasi,

nec interfe, necab anima realiter

diftinguun-t^r,cum tantavis ullius accidentisefTe noru

poflit,uta&ionemimmanentem,quae

princi-piofuo ineft ,edat,exinde ctiam

progrelTus

in*

i^nfioitum forte

ftatueretur-§. X. Solent_Philofbphi

_{huicaflignare}

habitus_{quofdam inprimis, congenitos,}

_quiad

Cognitionen*fpeclant, intelledlumnempeprin«

cipiorum, &fynderefin, quaeadagendum

tinet. Hos,_{ipfas ideas}

_dicimus

_efle,

_iéu

incli-nationes anirnse naturales, velanipiam_ipiäm,

quaehisfacultatibus naturafua gaudet, Habi¬

tus autem_{qui ftudioac}

diligentia

_comparantur,

in qua parte,anima?*ne an corporis, coUocari dcbeant,nonfatis. manifeftum eft, cum

oppi-dodifficile(it _{intelligere, quomodo in anima,}

refpiritali,_fpeciesquaedam_&quafi veftigia

im-primantur6c remanea.nt> yel qqomodoex

fub-je<ftoimrnateriali, qualitasiterum

fpiritalis

ex-pellatur, quodßt,cum res mempriaemandata iterum_{deperditur? Nosverocum jmagnino-,}

HiinisPhilofophisexplicarieospoftenon incom-inode arbitramur, periinpreJTain cerebrove-ftigiaexcrebrorepetitisactibus ,cum nempe

cerebri_{qu«damduririesemollitur,{uperaturq;,}

&_{rpiritusanimales, quivehicula}

funtconceptu-Um,facilioremßbi viam ftruunt,nbriilas

ner-vorum_{expedite pulfanr,}

poros ventriculorum

Cerebri_{fubinde apenunt,Sc ita in fede}

memo«,

pae _{relinquuntur,}

qua cumhospene confun-dere_fuftinemus. ex his autem iteratis acribus

facilitas_{quaedamacquiritur,quaehabitus nomi¬}

nevenirefbletj_{quo verocrebriorSc} diftindlior

haec_{eft,eofaeftiusSc diftin&iusanimapereipie,} totusqjtumhomo,corporeScanimaconftans,

habitu_{acquifitoredditurinftrueftus :}

Inceilecftu-alesautemdici _{poftunt, quatenus}

_inteliectui

fub-10

fubliint,&a

_{menteregantur,illu(lrenttirq;,cußi}

nempeilla>ceufax& regina, Ipecieshasc

me-xnoriaefede_{repofcat,ad; ufum, proarbitriofuo,} inrebus civilibusacnaturalibus,applicitura.

§. XI. An vita hominis abanima ratio¬ nalenab alio fiuat_principio, demonftra.tufa-cilenoneft>cumvideamus Sc ceteraanimaiia»

plantasetiam Sc arbores eodem pene

modo

vegetari,crefcere,acincrementa capere;

bru-ta etiam variis adfedtibus Sc frui Sc _abripi»

quippeSpirituvitaii gaudentSc fentienti

facul-tate,_{quarumbeneficio vita Sc} fenfu potiuntur.

Sedhanecontroverham _jam nonfacimus 110-itram. jCeterum ancum_Cypriano, in

Prolo»

godevirtute Chrilli, ftatuamus, corpusextra

culpamelTe,Scqusecunq jin homine

pullulant

vitia, anima? imputaridebere, corpore

enim

haneuti,afferit ilie, utfabrum malleovel"1"

cude,excarnepeccatum oririnegat, Sc non

nifi_improprie

_dici

_{autumat, carnem}

_adverfus

fpirirum contendere,eamqj cum

proprio

ar¬

bitrio rixari? an liberemus animam Sc carni

imputemusvitia? velanutriq; eadem

afligne-anus ? Heic difficultas non minimafefeoffert,

inipfiim ancipitum cogitationum

Labyrinthum

inducimur. Veruntamen, animam fibi

reli-éfam ,h. e. cum exequi valeat,

quod

iuadet,

vel ad_{quod fertur, ad vitium}

_niorale

_vei

falk*

n

tatem_{aliquamperfenon p ropendere dici poffe,}

&_{defendi putamus, quia inertipfiabiplbprk} niordio _rig> hoc eft confervandae

exe-quendoeq;

legis naturae amorSc notitia,

vircu-tum

vitiorumqj difcrimen, tumetiarri

conlci-entia, _{cjuae diciturAntecedens,ubicumationc}

futnracomparatur,

conjequensv-ero diciloiec„

cumqu2eatafunt,adracionis trucinam _exigit,

quaevelmentemhominis def&nditvelacculär,

incuflotp

terroreacIcelerum recordatione, an-»

teaCtamvitarnveldeteilatur, vel ob rectefata

tranquillitasScJaetitia cordis_(équitur, quae vi~

tamluvet &tuctur. _{Equidem repugnac ho©}

ipfumcum_{potentia Sc bonitace immutabilis}

DEi, utipliadfcribamus nabis datainelfe

intel-ligendifacuitatem,fallacemperle & polmve,

autin mala moralia_{perfe, Scfuanatura,}

feren«-tern,cum&fciendorum&ationummoralium

norma_fit,

quae vera,infallibilisSc immotaelfe

debet-'.

§. XII, _{Quamquam autem inviti,}

qua-tenus in _{campo verfamur Phiiofophico,rcbufr}

aliquod e facroCodice petamus 5 _atramen,

cumSc huicrei_{egregie nobis conlemienteni-»}

habeamus Gentium _Tloäorem, tum Sc fuccen«

turiantés _{Theologos tantum non omnes, nsc}

paucos_{pbilojopbos, qui ad autoritärem Apoßoli}

hacin re

provocarunt, veniam impetracum,*

mo-iri modelte confidimus , fi hujus rei ii?*

perficialem faltim mentionem

injeceri-mus, Dicitur hacc cadem nocitia Naturalis

Apoflolty

ctAjf^«öt;afTerkur

etiam spyov X

va/ax

fygßßlov

ev Tcag

xctpJicug eBvoov:

Ar»

gumentum procul dubio. infallibile> legem-.

Moralem, quo adprimaprincipiaanimae

fuifle

Connatam ac coaevam,alias forte, fiveritashaec

Sc notitiainfita _negaretur, implicaretconcra-di<5tionem,fecundum illud _{Meraphyficor;} Im-poßibileeßidem cßeatß nonejfe. Hanc tarnen-.

notitiam& veritatem non ad omnia

extendi-mus,cgm obmultascaufäs,inconclulionibus^

Sc _{ii$,quaefuntremotiora, cefpitet}

ratio,aber-retqia yero. Porro deprehenditur animam-»

inter &_{corpus perpetualudtaac litigiurn,cum-,}

oneri_{pjerumqj fitputridum illud}

_{dotnicilium,.}

mentisq;conatus molefua retardet,ac

iifdem

relu&etgr, quippeinfitaeftanimaelex

moralis.

Sc in naturalibusac civilibus ferturadea,quae

legi DEi funt conformia, quamquam

apud

quosdamtarnclarenonfulgeat,qui

adfe&ibus,

Corrupxa confuecudine , perverhsqi

exempüs.

(edudti Sc occaecati, in vitia _{quaevis enorrma} prorupcrunt. Caronempe horuin

caufäeif,

ex_{quainordinatiaffeélus profiliunt,ac}

multipli-cibus_{fhrnmis, motibusq* viciofis contra Ju¬} diciummentisaeftuances,animamindeviaac

di-.

...

.... *i

Verlatrahurit, adeouctotushomö,cum öbniti

impar fit, in mortiferum exitium

delabatur.

Quoautem_corpus humoribus nocentioribus magisredundat, organaq? habeat minus ido-nea,eocitius ariima obruitur _{obfufcatürqt,}ut vimfuamexerere nonvaleatj necin refradtari.

um fuum _mancipium pöteftatem _exercere,

Tedex eolabemcontrahit,haud aliterac vinum

generolumexlagena fitu obdud^a*

niucido«^

doliovitiätur.

§. XIIL

Duplex

autem

gubernatio&

obedientiaeft,nam_{cupiditates &afFedlus} cor-dis, moti_{perfuafione feü argumentis ab}

ho-nefto& ütili_{fumptis, ad öbediendum rationi}

fledluntur. Potentiaveroiocomoriva, f. Or¬

gana motus localis,nervi, mufcüli,revovTSg>

8cexternamembra, herili_{imperio coerceri8t}

cogiad obedientiampoflunt, edamfi cördis

affedtus_{reptegnent. Itaeriimconditi luiitner¬}

vi_{,utrati'öne cieri pollint* Cum igitürratio}

feunotitia incerebro_{indicät,quomodo} movetl-dafunt membra: nervi_{vibrati,lpiritürtlanimär}

lem,qui

vim motivam membris impertic, ixt

mufculosdevehunt» hi chordas, aquibus ex¬

ternamembra ad meritis8c voluntads _imperi¬

um _{moventür,impellurtt,}

§. XIV. Sed tarnen omnino requiritur

commoda inftitudo, ne curpißimis

vitüsfefe

*4

maculent* ut exconfuctudine prava,' _{rel ne¬}

gligentiafupinacallus quidam obdtKatur>& in

naturam habitus iile vitiofos abeat Unde

diltinguendumputamusinter Materielle ScTor-WAle.lllud funt_{praeceptiones& nociones}

omni-buscommunes, hoc confiftit veiina&ione,

velin _{ftupore& negligentia. Inqjuihusautem} liaecrainusviläfuftt_{iplendere•,fernen iJiudculv}

turaminus_{fubegerunt-, Namficucfernennon}

jfrondefeit, necprofertfrudtum, nifiterrapri¬

ns aratroIciiTa,apta reddaturfeminifovendo;

fic homo nullum edit mcntisfaae frudtum* nifi carnalcs _{cupiditates extirpet, culturaqj}

terramfuam fubinde_{fubigat,alias}

computrefce-re ac conculcari videtur feinen iftud animaej

ignisqj illiusquafidneribusfopiri. Suostamen aftedtusmodoa_{corporeprorfes diverfo}

fentit

animajimo corpus_{Sc animainutuaexperiuntur}

eommoda,gaudiaacdetrimenta,magnusq> ho¬

ffuminterfeeft_{conlenfus5ac fidafocietas. Gum}

autenianima_{ipfefitimmorcalis, necunquam_v}

pereatjquodEthnicietiamnoveruntj_corpusau¬

tenimutuum_animae,Cum

unitafunr,praefi:atau-xiliu>inde a ratione_{prorfus alienumnon}

vide-tur

_{fiatuere,corp*}

_aiiquando

ejusdemvel

felici?

tatisveiinfortunii_{particepsfüturü»oetnpecuni}

hujusaevi_{aerumnas,iaboresq* perferat, animaeq»} caufa mukum_{laboret,tumilkmadinalaquaeq*}

etiamfedüeat. _{Hocipfürneni'm Ethmci,lola}

rationedu<ßi, novere,dumiedes beatas_Elyfios

fecere campos>adcjuos neminidabaturaditus

nifipurgatusforet,quaepurgario etiam

perfo-lutionemanimae e_{corporecontigic» quo cum}

deinde_{conjuncßaiterum,felix}

Eiyfiorumpef-petuoincola v'iveret.

§. XV. Porrö_{corporis, & ßjuxanimae}

Inferviunt,_{organorum confiderario,} non

mi-nimam_{prseßat utilitatem,}

_{jucunditatemq;}

ad-fert. Nimirum ex _{fingularum partium}

con-ftrudlione, fitu, _{coagmentsdone, fubßantia,}

Egura, qualitatibus, viribus 8ca<ßionibus, ad certosfinesdeßinatis, _{magna eluccc Creatoris}

fapientia8cbonitas,multascphomo inde

perci-perepoteß utilitates. Sednonpatiturangußia

temporis^meinfingulismembrisac

minurifli-mis_{particulisimmorari. Harum enirn}

re-tum traclatioaccuratior, alibi _longe

commo-diusvideri_{poteß, ßricßim tantunimodo ea»}

quantumnoßro conveniant_propoßco, fumus

tadluri. Mirabiliscerteeß cerebri_ßru&ura,

«ijusqiinteriorescavitates, ac ßexuofo dudln

ventricüli, tmde_{Spiritusvitalis in corde}

ge-neratus,8c in cerebro illußratus, 8c_{per nervös}

£ arteriasjtotamcorporis machinam

pervoli-tans,immediatumvit«animalis,

rnotuscj,or«. gauum eß;

§,

XVI,

Ad

im&v

cedo,cpiäm pärtemlongius a cerebro fapieiis ArchitedluS _{féjunxic, neratio gubematrixiru}

arc£_{capitis»derebus (actisautcommuni}

_(älute

Reip. dcliberans, clamoribusceconomicäe,aiit

fordibus ciihnae _{impediretur. Primarii}

aä-teminhac _partemiraiida eopulatio

culiriaeco-iquérttiscibds, Sc nutrkiitis mortale hoc cor¬ pus, cummenteincorporea, & capace

lucis

•

&_{(äpientiaedivinäé» admoliet, velie DEüm}

•

initiaieternae vitae åc _{(äpientiaein häc}

mortal

_i

•vitainchoari. Monet itemDEürri, de vi&u

6c vitae noftrae _{corporalis fuftentatiöne}

folli-citumefie. Deinde_{fingularum partium} iti-fimiventrisfabricademonftrat,nos ad tcmpe-'räntiam* modum ac ordinerti cönditösetté,

Exiguum ventriculicorpus,angufti venatunrLj

Meferaicarum meatus, venariim in corpore

EpatisexilitaS 6cc. ingluviem, Sc nrmiam ré-pletionemnaturseinirnicam efie. Ethinc

coiti-pie&amur

temperantiarn,cjuae,non

folum

prii-denti*, verumetiam caftitatis, pudicitiae,

&

'aliarümvirtutumnutricula eft, _Ipfa

_va(ä

ge-nerätionisTumma_{diligentiaac arte}

_elaborata,&

variisanfradFibus_munita,commoneFaciuntnos

DEivoluntatemelTe, ut cafti_pudoris

decusdi-ligentertueamur.

$. XVII, Åmicitia:Sc

gratitudinis

mtituä imago

Jmigoeft Epatis adlio, cördi, g qUQcolorejn_/

yivificum, & vim exercendiadiiones_accipir,, reddens

_fanguinem,

_{quoaiatur: imo}

_hngula

to-tius humani _{corporis membra, miranda}

w/milS-etcc 6cplurimis vineulis ac offieiisin»

terfe_{connexa,6c fundHones fuas,}

quas alias äiiisnobiliores _{habent, ad}com munemtotius

corporis incolumitatem conferentia. imo>

Qmnium, intotaMundi compage, corporun^

coagmentatio,& continuitas miranda, de con?

jundtione

_6ccup,Quvu*>

_{animorum, &}

cordi-umhumanorum,mutua, nos admonet, uro«

ntnibus offieiis confbciationemtueamur, com* munemqjfälutemjuvemus» Omitto jam_*

teihmoniadeDEo,6cvirtutumfimulacra,

ce-tcrisnaturaenoftrae_{partibus imprellaj nihil de}

celeritate mentis, deratione,defenfuumadlio»

nibus,de modovifionis, deauditione,dena¬

tura_affedluum,

demodogenerationisaenutri-tionis,quiain immenfumtradlatio tumcrefcer

ret, _{noftramq} induftriam prorfus fuperare*}

opus6c aufus ille, Exftat Ladlantiiliberde

opificio DEiledtu_digniffimus,

_inquohumar

ni_{corporis &animae}

naturam,6c confiliaDEi

infingulorummembrorumfigura,

collocatior

ne, ufibus& fundVionibus_explicat,

_ad

_quem curiofum harum rerumIedlorem remittO.

$. XVIII. _{Elinguis,iners»ignaya, &}

_ftur

pidanon eft naturaetiam mceterispraeter

ho-minern ,rebus,fed

vivida,alacris,fuupoftenta-trix, quae fénfibusfuaviter blanditur,ut

contetn-plantem

multa commoneat, multa doceat*

firiscp

inscitarnentis.incitet,ailiciat^;.

Tä

kopa-ia £F-©é2 ttTi&GOS ToUg

7roiy[/,a-a _{vov-peva KaQéouvcci}

,

fa

at&ov

avrtf

$vVäLy,iv-*

i&f

S'aortiTBi

, Divinum

exclamat

oraculum. _Quanquam autem DEum nemo

viditunquam; tamenaliquam fui imaginem-,

acveftigium diipofint_in creaturis, _e

quibus

ekicéfcit _{ipfum potentiifimum Sc divinim»}

mum ensefTe. Namexelegandhujus

mundi

fabrica DEumeilé_{potentiifimum , ex ordine»} <juo fingula fiint- dilpofita in ufum hominum, fummurnbönum,_{quidivinaplane}

curaprofe-quaturgenusbumanum, eiqs apprime

confu-kierit»_{paterepoteft. Gertefi attente}

confide-rare acmeditari velimus, _{quis fitrerum}

con-ditarum decor& ornatus, quantoqj

artificio

Ortmiaelaborata fint, ac in hominumufus Sc

obledlamentaconflrudVa, obfervet, neminem

elTe crediderim,tam extreme _negligentem

Sc

per-verfum, qui non

cogno-fcatinfinitum

opu-mumqj &c. harum rerum eile au&orem:

imo^adeoafficiatur,uthis rebusnon

acquiefcat,

fed ad illum mentem_{erigat, cujus virturs}

haec

©mnia_vigerjtac

_fubfiltunt.

_Efiecit

_haec

_natu«

pr«-*st

Tx_{praeftantla,ut praeteralios,Antonius}

Eremita» propter diram Chriftianorum _perfequcndi

ra-biem?difcefferit inlocaavia acdeferta, _utibi¬

demnatur« _{cönteroplatione}

feobledhret,adeQ

ut cum_{quidam ab eo fcifcitaretur,}

cur tam_^

paucos velprope nullosbaberet libros,

refpon-difiéferatur,harcmundi _{fpetfaculaficanimam}

dulcedine _{afficiuht, ut vicem}

plurimoruni « _{iibrorumobeant.}

Certe _{contingeré faepefö¬}

let,ut exafhdua ledVione_taedium

cree tur

legen-tibus: verum natur* _contemplatio

tantas

vo-luprates,tantas

exhibetillecebras,utnunquam

fatietas _{fpedlantibus obrepere}

pollit.

i

§. XIX. _{Etinprimaquidem acie nobis} feie_{firtunt animaliairrationalia}

, quörum_non.

paucalunt,_{quae ratiocinium quoddam}

menti-untur, imo in multis _{hominum'naturam} ac

qualirates_fnperant. Horum autem omnium

accuraram_{mcditationem,}

plurimum prodeflb

ad _{ipfumdivinae porentiae,}

frpientiaé ac

bonitä-tis _gloriam,

advirtucum exercitium} 6c fanr-tatis_{confervationern,}

nemo eft_{qui reludletur}

j ac contradicar. Pietatiseciamexercitium hinc

^

dernonitratur,

_ncrnpe quoruodo _nos

homi-nes _{deteftari Sc}

fugere debeamus vitia illa,quat

in brutis _ipfis,

quse prona, Sc ventri

obedien-tiafinxit_{natura, execramur,&}

quomodo

fum-misfludiis _{aemulari, 6c in vita}

exprimere

*°

beamus virtutis_{a&iones, quarum}

_fimulacra

_in

jpilsbeftiis, rationedeftitutis,

deprendimus

ac

laudare confuevimus.

$. XX. Plurima etiamremedia ex

be-ftiis_,ipforumq>

_partibus

_{defumiac parari}

pof-fünt, adverfus morbos tantumnon omnes, quotquotcorpus noftrum occupare

fojent, Sc

lingula membrainvadereac cruciare,

imo,cx

viiiflimis vermibus, fubterranatis Sc

dclite-(centibus,nobiliflima _antipharmaca

concinna-ri_{poffunt,utexdocflillimis}

_Au&oribus

_paflim

conftat. imo venenataetiamanimalia, Scqu«

efui minima_{apta funt,}

_hominibus

_maximam

praeftantutilitatem: virusenim Sc venenum-*

deglutiunt e terra,

ipfisq,

eft

epulum

plus.

quambene fäpidum. quinSc haec

talia in

ter¬

rae cavernis abdidit _nunquam

fätislaudanda

DHibonitas,ut_nunquamfineterrorc

Sc

trepir

dationehominis _confpe&um

_fubire

_ac

fuitine-reaudeant,Scut vix unquam_noceant,

nifi

_cum

proterveirritantur. Horumautem

quaedam

ivcupci

funt,Scfänguine, qui(venas,

arteriasq»

per totum corpus dilperlas,pererratj

quaedam

civcufxa,,

_(änguine

_{deftituta: quaedam}

_libero

cae-lo_{truentia, remigioalarum celeri}

_vel

_tardiori

motuaéra _{metiuntur, quorumquaedam,}

con-fufo_{agmine conglomerata, circumrotantur»}

quaedam amant focietatem, quaedam

ii

ftibus_gaudenc,

_qiiaedam

_åmant

_ali

_a

_b

homirii-biis, quaedam extreme

avcriäntur

homincm,

quaedamtantumvefcuntur mufcis, & prorius

abftinentfru&ibus,_quaedam

_eligunt

_{furtivas, 8c}

cruentas» aütcadaveröfas, mulcofas8c

putti-das _praedas.

§. XXI.

_Aqua

etiarrtj necfuis

muneri-bus_{privataeft, fed iifdem faccunda abundat»}

Si_{quisconfideretdiverfitatein8c copiam}

im-incnfam_{pifcium C}

_{animaliurnjtjuaeinoceano}

ac_maribus

paflimhafcuntur, nonpoteftnon-. fateri _{Elemento aqua:inefle miram}

faecundica-tcm,quodproducatnonlolum animalium ma-jtirna,veluticetos _(quorum nonnullos

fex-Sentorum _{pedumlongitudinis8c trecentorum}

latitudinisintraffe in flumen Arabiae teftatur Pbn

_lib.jzt/)

_{fed etiam}

tantam abundantiam

^varietatemjUtiyc» genera faltemin mari vi-Ventium idem Au&orrecenfeac, _excep.tis flu-viatilibus. Admirari _{irrtprimisliceat}

concha-rum _marinarnm

pulcritudinem 8c diverfita¬

tem tantam_{,(ut meminerim me Roterodami}

apud ClariflimumViirum Pctrum

Carpentcri-um,Anno1611 vidifie forte mille earum for¬

mas,tanta copia,

ut magnam cameram illis, tanquampretiofistheiauris, 8c_lpedfandis

natu-rae _{miraculis,inftruxerit 8c exornaverit. Has}

efieLuxuriantisnaturse _{infignia2 quibus}

1«

niifui ubettafematteftariVeli^nofteft dubiurö.

Addecus enim Sc ornatlim mundi_{pocius ea}

ipe<£lare,quam ad neceflitatemhominum

dixe-rim>in_{quibusScformarumSc artificii}varietas affe&ata videatur. Inde _quoq$Oceani fertili-tatemmiram deducere _{pofTumus, ut quiterris}

inanimalibus_{«ScZoophycis génerandis} nonfo-ltimnon_{cedac, fed}

quoqjanteferaturexnaturae

benignitate. Quodcum animadverterint

an-tiqui, Neptuno, quiOceano praeelTe

ftatueba-tur,innumeros fere liberos aflcribunt exdiver-(is _{Nymphispellicibusnatos,inter cjuiscftTri¬}

tonbcProtheus, _{quorum illaconchaminflani}

tubicen eft _{Neptunipatris,hic in varias formas,}

ignem, ferpentem, Sc inhisfimilesmutatur,

nonobfcurodocunvento,_{Oceanum eile}varia. rumformarum _produclorem.

jonft: de

Mi-rac._nat.p.28?.

$. XXib Tot_reptiles,tot

_greililes,

_tot

indefertis_{fblitudinibusimmanes,} Sc

feraebe-ftiat) tot cicures Sc manluetx ; alns veroad

opusperficiendumutimur , adaratris

fcinden-dumagrum,ad circumducendasmoias,

cete-rasqjhomini profuturas machinas,

quibus Sc

egeftashumana fulcitur, Sc opibus augeturres

familiaris. aliafuftentandae Vitae humanae funt

deftinatai _{quaedam utriqsreiinferviunt* vuriust} funt_{quacdara,qua: fideiinos cingunt}

_cuitodia,

excubi-excubiäsq; agüritj>ro

hcro, familia,

8cre,

vigi-f

lantiffimas.Imo quisnaturaefolertiam

induftri-am,artificium ,ficiteelaboratasomnium

fpeci-[S

'es, vires 8ca&ionespoffit vel exprimere vel

!" _{Txplicare? cum Omnium inter}

_fefe

_fit

maxi-me difcriminata natura, _naturajqj

refpon-"dens_{fingulans temperiés, ut non tantum}

ma-gnis,nectantum

mediocribus,'nec

tantumpar¬

vishuncmünduiii _{coniplevérit DEus, Tede}x

Omnibusiftis creaturis örnatiorem _reddideric, 8c_quodfingulae

_fpecies

_{fuam quatq;} propor-'tionem cuftodiunt, Verum ex_profelTo

tra-ttare heicillaomnia, qua:de animaiium

natu-S?

:ris, corporum

quantitatibus,

partibus externis

r>

'8cinternis,naturalibus adlionibus, pro vitae "confervatione, vel _{fpecieipropagatione,}

ani-mantis_cujusq*voce,

_fenfu,

_{alimentö, latibulo,}

tnotu,fånitate,

_{miorbö,educatione,partu,}

ve-iiatione, eieüratione, &rc. difteri 8c docert fiolent, nec eft inftitutimei, nec

viriummea-rurn,_{neq*, tota aetas}hominis eruditiftSmi _huic

'reiexmeritoelaborandåc _fufficeret,

Adean-^ tur

Veteres 8c Recentiores

Phyfici

8c

medici,

eg

qui cximiam in hac

re operam

collocärunc,

8c

bene de_{Rep.literariameritifunt.}

> §. XXIII. In caelo

, campisq; acthereis,

quirutilantibusundiqi facibus pitfi 8c

exorna-ti_{funt,miranda DEi bonitasöc}

fapientia

24

citur,Scmaxima utilitas ex eorundem vciui

jmlcerrimi

praeftantillimiqj

operis DEiac

dö-mus_{Regfae, confideratione,inhomines} deriva-tur. _{Cönverramus oculosin eximia illa coeli} ornamenta,luminaria_{magna,Solem 8cLunam,}

quorum motu,annua, _omniumcp temporum

ipatia indagamusacmetimurj inexercicus ly¬

derum_{céteros, fixorumpariteracerrantium_^}

cumPhaenemonis 8c viribus fiiisi confidere- ♦

mus_{Mcteoravaria, aeriscp}

_imprelfiones

,

ful-gura8ctönitrua, indem 8c pluviam, nonne

DEum

_Audloremcp

_{luum nobis oftendant*}

multa mirandanosdoceant 8c mentem

amplis-fima_{voluptate perfundant? ut taceamea quie} adulumcivilem_{Ipectant. Haecconlidéfatiö} cuftoseft cceleftium_{converfionumjunde}

negö-tiahöminum _{difpenlåntur,}

_unacjj,

_hacreab

in-gentidifficultateexfolviturvitahumana. Res

ruftica finehac commode confiftere _necjuit,

abscji hac profeflionem luamvix tueti

poteft

audaxnautarum_genus,8cc.

$. XXIV. Quin 6c(i ccelo fubjacentem

terrae_{globumIpe&areallubefcat ,nec ille}

filc-bit _{Scilicettoclpeciofi,}

_{fragantesqjflofculi»}

totherbae_{partimefui lälubresj partim}

corpo-ribus medendisaccomraodaej tot_procerae

ar-boresj tot cellä montium cacuminaj totin#

planitiem decoramporredti campi, fruduum, grami- j

graminumq}

aeflorum genere luxuriantes> 8c Creatoremfuum_{loquuntur, 8cnobis,}

animan-tibusq* ceteris alimenta, _voluptatemq;

maxi.-imam _exhibent&c_{fubminiftrant, E ftirpibui}

alii hiimi_repunt,

necaltele a terratöllunt,_qui»

dam in _altitudinem

_alfurgunt,

_alii

perpetua fron.de_{virent, aliihyemeIpoliati nitore,}

ver-no

tempore tepefadi frondefcunt,

repullu-lant,ac riirlum_{inftirpememergunt,fc.}

Prafentemfrrefertqumllbct herba DEurn,

Occalus _denique

ortusq* (iderum tum_»

éalidae _{aeilatis, gelidaeqüe hyemis} vicisfi-tudinesi hirundincs _{8c ceteraeaves, quac}

re-currente veris _{amcenicate, Ipirituvitali iteruro}

imbuuncun herbae, quae decurfu folis

cxole-fcunt_{acdeficiunt, nobis}

tanquam in Ipeculo

refiirredionem_{corporumrepraelentare}

viden-tur.

Hociplum commonftrat _fparfum

con-ditumqi

terrae gremio fernen; 8c alia bene

inultainterrae _{vilceribus delitelcentia. Verum}

quis_{fingula pcrléqui, dignisqj celebrare}

laudi-busvaleat2 cum_{necfolertilfimus Apelles,}

aut aliusvel_{ingeniofiffimusartifexformas 8c}

effi-gies pene innumerabilcs imitando _coiifequi

posfit: itaq,manum detabula.

bwåtfbe£imt>fa 2«af/Jan©(««©fiatne»Jfontng/ yDDån clb*©ulb*blanfa<&ofyl/oc(j9)?ånans©ilftPsr»28å«

ning:

■

2&ebififio<f>$a6lor att/pårwnbafrog&cns$ålt/

©omgåå(Infråfte Söaan/cUSafteflåiXålf:

iänmbteut^fpantciuiTt/aföwiffaöttotfa.Krctjar

SRufaller«Parle»Gflågn/9iuftimtaDunbcr® ©petjar:

• Dån.

fagreSorbens»pianmcbfin.£onfi»lMfcnbJF)åår/

5(f©fog/«f5réo/afSvuefetfomVni»armenbåar.

-25atSiitfäöaff<r.8n;mbJ/mcb©iogar/Siobcr/fäller/

©omgcnomSoibcngå/afSorb««-återmallerj

SorfunnaJpvEGflrans£of/att@£ocr ben©übenar/

*

©ombéttatfapätbar/$oriWgocfjbårombar.

DånIfltteStåbers^oop/o<b iBmbcnö folie«©månncr/

©om genomiuffteneflaafin323inge «©cgelbånner:

Dan©pool*ccf>Stalte>©mårtniJfjetis©fotc boer/ £)cbploperQSattnensfor mcbtyfan od)fftårtensÖvoor:

DeSofa« Sot«©tut/ oc&afifom Sorbenbpfer;

3 bem©ttb} ©toora93?ad>t/©nbjStab ot£Q53ij$bect fpfen

J£>ansMiårlcc* fpclarodj ialt« (llemcnt/

©in(Trång(il!#<grran9iofbauminffcmpggfyaxfpant.

C0?entbentitte<2Båftbfphe(iorfrahaffar ftpctv/

©SHttbef*^ropp/boefcmafti ©iålene åblc ©mprfe/ ö)tebmettocbmitlia prnbt/fjmari©höj23ilbartrpcft/

©ontt;arbå©lott öd;5?ong0$öåfDrabanterbtfgt.

©ijbettaecfjmccrflijft-pcrr ##©D(E3i©flavtbemiffari

~i\> fom fjaniftn©tool' af anblig-0?aat befpijfar

Dån fagraCbrifti#iorb/ mcbniitodj ©ubiigftvJBettj

©5 fjoppao ««gOanod& ftg itfabårbctc&f.

Dittnpfatfågnarjag/od;att b« ©feppettränger ägenoatmangen©torm/fomflårpå Doolod;mrahgtr.

. ©å far mcb (pcfltgfart bijf ©DDbigåmbnatbar/,

gramgif/fombnoebb^/mcer ©inne*afme( qmar/

j.

£Xt5nquif?o

r\umTuaSedulitas Coelorum_teraplapererrat,

Et mentisdivae_{perfecat ima} tus»

Dum_{liquidos ftringis campos,aurafq;metiris,} Veftaq; ftat,calamo,vivida piéta. Tuo»

Protinus_{allgeris vedtus fuper astheravell?,}

Omniaqui finxit, cernis adefle Deum.

Sicnatura docet_{,facra quodTibi paginamonftrat»} Ambas fic fidas _{confociantqj manus»}