Commentationum Stoicarum particulam undecimam, venia ampl. fac. philos. Upsal. præside mag. Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico publice examinandam proponit Johannes Nordling stip. Nessel. Fjerdhundrensis. In audit. Gust. die XVIII April. MDC

/C

C ΟΜ Μ Ε Ν TA TI Ο Ν U Μ S Τ Ο I C ΑR υ Μ I flfr ΡARTldULAM UNDECJMAM, VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL.

PPv^SIDE

Mag.

NICOL.

FREDER.

BIBERG

ΕΤΗ. ET PO LIT. PROFESS. REG. ET ORD.

REG. ACAD. L1T1. HÜM. HISTOR, ET ANT1QU. IiOLM. MEMI3RO;

PRO GRAOÜ PHILOSOPHICO

PUBLICE EXAHINAN DAM PKOPONIT

A ' \

-JOHANNES

NORDLINS.

STIP. NESSEL. FJERDBUNDRENSISu

IN AUDIT. GUST. DIE XVIII APRIL. MDCCCXVIIIi

». Ρ. M. S,

UP SALIÜ

IN SACRA JH REGIA Μ MAJESTÄTEN:

MAGNJE FIDEI VIRO

REGlI COLLEGII COMMERCIORUM CONSILIARIO,

AD RECOGNOSCENDAS PATRI JE LEGES DELEGÄTORÜM UNI NOBILISSIMO DOMINO

AVUNCULQ

GRATA AC VENERABUNDA ΜENTE SEMPER COLENDO

ν ; ' ·, .

SACHUM »

V. D.

' ₈₁

■frnftra ccntrahentis aut _{perfricaiifis etiam viri faevitia}

ja-•dicabatur. Et _{aliquid in vulgus etiam imperitiorum hane}

uitimam rationem momenti habuisfe credendum. _Qoibus vero, ut iua etiam magis acriusquejudicia praecipitarent» dd _{proprium accessit, quod inter aulleritatem maribus} vitseque impoßtam Ipfamque iilam proponendse rigidioris cujusdam dodtrinae

οίκξίβειαν;

quid oumino interesfet digno«

fcendi _{diiigentius, haud fere umquam iijtiusmodi} hornini-;bus aut cura _{fuperesfet aut facultas fuppeteret. Unde}

, et» quad confilio in bunc potisOaium fihein intento

phi-lofophis adum erat atque disputatum, mox in alterum

fenium transferr.e his pronum fuit: quuntque quseftionis in iftam _{regianem prsematuris ftudiis immisfae naturam} minus iidem _{inteUigerent, aliain etiam inde quibusdam}

imperitisOmJS fubortam etedirnus rerum _{rationua que con·}

J'u(tonem,: ut fcUicet, nedom licere id _{umquam, aut offi¬} cio _{materia^ praebere posle, quod, utrum conftanti}

tan-tumnjodo an _{contingenti officio rnateriam}

praebere

cen-fendutti es.iet., _{disputatum fuerat; poftulari ab alterutro} Jicigantiu.m exiifimarent. Quse tandem non aufteritas .auiplius vi"''a, fed immanjtas, concordt vitam _{agentium &} ceiebrantium niortalium _{fufFragio damnanda. Quamobrei»} nec factum denique _{miramur, ut quo imperitloresiinguli}

in hac ca.usia judices esient, tanto fere _{potftea iminitius} iidem _{infoieutiusque,} re vixdum _eognita, Ariftonem no· firum condemnarent: _{portenta. ut .Cicero ait yJ-9 hm esß*} lue ea ratimw. vivi allo modo _{posfe identidem clann.itan.tes«,} Neque ipfi profeéto negandum putamos, ademta

exter-nis, quse vuigo dicuntur, bonis bonorum non ex Zeno*

nis _{juditio dignatione tantuminodo, fed}

ex Ariftonis

um-JL bra

y) Ζ noni ipfi, oratorio forte _{impetu, iioc idem di itum adtribuens}

bra quoque ea & imagine, qua ofHciis humanrs

objefåa

faltem _{materialia permanere iibi conftantia decernesentur,}

infliftam _{primo intuitn univerfae humanas vifae videti} im-menfam _{quamdam vaftitatem? quam, fanato damηi dolore,}

complere rurTus totam, vix ulli eredideris hurnanitus vitae,

nifi _{quas religiofe redintegranda eoncipiatur, concesium.}

Quamquam vero decretorumAriffonrs ipfiusque adeo controverfiae is, quem jam defcripiimus, exitus esfet;

haud tarnen ita mox credas, argumenta Ariftoni in hac

lite adhibita omni _{prorfus in jndtcia ftudiaque} philo-fophorum proxime etiatu inféquentium efFtilu earuisfe. Quod quidemii confidentius q υisρiam ad Tereret,

vere-or, ne ipfum iibi hic Ciceronemf aeerrimum fenteritise

Ariftonea?, il non impugnatorera , at co ηdernη ator e m

tarnen habeat contrarium. Narn _{iptam iiiam, quam}

plu-ribus _{procui dubio aucloribus praeeuntibus, magiilro vero,}

ni fallimur, praecipue antiocho, Cicero per totum fere

librum IV de Finibiis B. & M,, _{inprrmis autem Cap. 17}

ieqq. inftituit, Peripateticismi cum Stöicismo eontrover-fiam di_{ligen tiiis perfequenti, faeiie patebit: argumenta,} quibus contra Stoam recéntiores Äriftotelis fe<5tatores depugnare confuevérint, ex armarrmitario biäee debellati

jani,'ii Diis placeret, Ariilonis aut depromi aufc éxaeui

faltem folita fuisfé. _{Adeoque, ii nobis quidem eontinuas} xftarum causfarum _{ambages pervidere eontigent,} Ari-Ro 'obnoxiäm årc.is Stoicorum _{parten) mimicis} ejus-dem _{reHquis, qui Arifcotelrs fere cafira fequebantur,}

denudäverat; ut, reje&a, in quo omnes confentiebant, Ariilo!>is doélrina, _{ipfum quoque} per bonam confequen-tiarn. Stoicismum ant _{rejici oportere, aut, ii quid integri}

haberet, cum Peripateticismo prorfus coincidere,

fpecio-fis faltem ex _prima facie _{argumentis hi eoneludere} per-gerent. His itaque omnino argumentis, quum & apud

Cioeronem _{frequentisfima fint & dilemmatis fere more}

com-connexaancipiti ifta, quam

jam

defignavimus, alfcernatione ultimo contineantur; eo quidem

majori

jure Arjfto viain

prsemonftrasfe

credendus erit:

quo ex antea

actis

evi-dentius _{pateat, nullo fere hunc}

_noftrum

_a

_{Stoa coniiiio}

disfenilii'e, nifi ut, quod doéfrinam Zenonis ab

Ari-ftoteüs _{feparat, intervallum, ampliatum}

_hoc

_vero

turio-rique vel inde praefidio

communitum filieret.

Quod &

apprime Ciceronem

intellexisfe tibi

periuadeas; quippe

qui, non modo, ut ante

jam indicavimus,

admisfa

inter-pretatione

Ariflonis,

onme

Zenonem

cum

Ariftotele

con-cüiandi ftudium fruilra tentari perviderit z); Ted, quod

ex acerrimo vix exfpeiftares noftri condemnatore,

djfertis

quoque verbis a)edixerit:

"Ariftonem,

cum

Zenonis

fuis-fet auditor, re _probavisie illa, _quae iile verbir:

nihil esfe

bonum nifi virtutem, neque malum, nifi quod virtuti

esfet contrarium." Hsec vero, quas ita asferuimus, quutn inftituta _{riiligentiori argumentorum, quorum mox}

men-tionem faciebamus, analyfi Iuculentius explicari & posfe

credamus & oportere fortasfis fateamur:

ifta

tarnen

in

praefenti opera

fuperfedetnus;

verentes, ne

nimis

jain

circa Ariftonem, cui Iaudatisfimi certe in hiftoria philo-fbphise neutiquam

obtigerit

nominis

celebritas,

defudasfe

quibusdam videamur. Itaque

monuisfe

fufficiat,

nec

fama

& aucftroritate _{juila ubivis} rerum hominumve

pretia

con-ftitui: & commonftrato, quem indicabamus,

argumento-rurn Arifloneorum in fecula proxime infequentia

reper-cusfu, ipfum vel fic

quodammodo

fibi fupervixisfe

Ari¬

ftonem ; comprobarique inde ex ipfa

fimul

hiftoria,

indi-reile (altem, _{posfe, radices}

_{objecftionura,}

_quas

_primus

_hic

contra Stoam moverat, ne a Chyfippo

quidem

viftore

penitus revulfas fuisfe.

§.

4*

ζ^ de Leg. i: 21

§ 4·

Sed _{jam antea animo prsecepimu?, qtiaéri qUnque*}

ßosfe ab eo, qui iftas nobiscum controveifias curioiius

perluftrafcas ftuduerit: quonam maxime modo

inteiiigen-dtim _{Ht, quod plurimis, ut vidimus, locis Cicero in bac}

ipia causfa aut enarranda arüt drjudicanda Ä-riftonem»

cum PYRKHONE _{proxitne cbrnpofueritt Cid quaöltioni,}

quantum perspexitnus, ne motae quidem, quum accuratius

certe nullibi _{refponfurrrinvenimus; noftram qualenvctwqne}

circa hane rem fententiam _{aperire' & evoSvere lectoribus}

tanto1 _{ipjfi minus dubitavimusy quarvto mefras} cognoveri-mus, inceptam in1 prioribns loci difficiiiimi Ciceroniani L.

IV. c. 16 _{eoeplicationem, bac omisia disqufiitlone,·}

nequa-qnam vel inteliigi prorfus vef ad finern perduei posfe.

Nain tres omnino hoc _{prmeipue loco Cicero feηtentias}

eomparat & dividit5" Pyrrhonis, Ariftbnis & Stoicorum,

eadem pene, at modulo tarnen-di'*pari", chorda oberran-tes, _{fingolasque, insequaii licetintervallo, ianioribns} Äri-ftoteIicoru:r) _{prseceptis oppofifas. Quarnobrenrnec totam} intelliges Comparationem, niij fingula comparationis niem-feva _{juxta fe poiita fubtiliüs}

conffderaveris.-t±>, _{qtiidem fingnlarem iftram rfiirantibus forte Pyr¬}

rhonis cum Äriftone _{compoiitione'm erebriusCiceroni}

re-petitarh, monend'um in antecesfum judicavimns, non eo iiosmet cöniilio irf liovam hane _{quaeftionem defcertdisfe,}

ut ab omni _{prorfus claudicaritis cotnparationis vitio}

Ci-ceronem _{expurgaremus. Nam certe fcepticutn acertirrtum}

cum inexorabili dbginatlcb _compohere &_{utriuSqUe placita}

tamqnam perexiguo a fe invfeetir limite fejunéta ledtori-bus proponere; mira quasdam noftris praecipne tempori-· bus exiftimabitur aut audacia aüt labentis faIfem _judicii

praeeipitatio. Niii forte hane quoque oppoiitionern eo

nomine _{mitigatarh quodammodo vei Gicetouem} eredi-disfe _{perhibueris vei ipfe etiam credideris, quod in} uni-verfa, quam fpecialem nosmet' aut adplicatain

compella-mus, ethicse difciplinöB .»egione, acrioris fcepticismi n.o-tam, ut vidimus, nec Arifto quidem effugere Voluerit.

Quam etiam quaöftionem com altera illa, quae prineeps nobis haélenns habita eft & _{deincep.« habebitur, ibciatam}

ipii vei pröx-imo connubio adfinem judicävimus. Sed, hac

omnlno venia data; ii _{concipias praéterea, conceptumve} excufes., majorem- in bäc comparatione iηiiituenda

plavi-tornm _{utriusque philofopbi 5 qtiani rationul-n utrirnque}

moveritium curam Ciceroni fuisie; _{quid in animo tarnen}

hie iiäbuerit reétl aut _{ipeciofiy quum iila ipaxirhe dua»um}

iententkrum' five vineula five' divortia venaretur, inda» g>.sfe argutiUs; tlec eam quidem rioS exadtori critico* ipernendain prori'ui» dli quirendi operam esfeexiilimavinHiS'. Inveniendte _{itaque, quam eroere fibi Cicero viius,}

cogna-tioni, quid' in ipi'a'Pyrrhonls ifeeptica ratiöiie oecaiionem

dederit, ftudiofe _{i-nterrogantibtr-s breviter} ex viribus

re-ίροηdere con abitaur.

Et haafc _{quidem noftYaé eXplicationiSelaViserit· qηöd'}

rotio _{practicaboni & theoretica adeö Pyrrhotii}

ice-pneo, löeo prorfus habitte füeritit eodem; ut sequaliter

o-mrrino, exadtkiimo nempe, five reciprocatiotus crixeris,

five _paraileiismi tenore fervatoy tradtari utnmique & pbsfe & debere exiftimaret. _{Qyä« fObifcruéta bafi , quse ad nös} proxbne pertineanf, CogollaHonim fftoHe, f'uperfiruenda' ulte ius _{difpibiamus, Esfe feilidet fen für tbeoretiert aliquid·'} objektive verum, Ut otlinibus cöfifiat,· PyrrhO negavenaiv

itaque fenih pradifico" sequaHter esTe allqtHd objtétive böi:

mun _{negabat: id efi:}, ho minibus", ut objeftlve niliii _ve> ig

ita _{neque boni qüidqnafli}

ρereiρi abiblufe· posfe, prineeps1 Pyrrhoni fententiä itetic. Eadem vero i'fcrVaca \Hcmm*

8<5

alternatione, quod uno loco theoretica esiefc

fapientia,

a-Jtero _{prafticam hoc idein conftitui fapientiam oportere;}

ejusdem placiti fubfumtio videbatur; acris quidem

iiLa,

Ted necesiaria _{prorfus, nuliique, qui fcepfin}

_adinifera£

totam _{fibique congruam, tetnere neganda. Et}

_jura

_qui¬

dem inde _{aequalia, titnlos aeqnales, naturam sequäleιη}

utrique esfe fapientise vindicandam, probe

éoliigi.

Jaui

vero vulgo mortaüum theoreticam fapientiam

phihfopkitim

appellari; praÄicam virtutis maxime nomine venire.

Cujus

itaque utriusquecausfas interfe contenderesequum

esfe,

ut,

peripe&a unius indole, alterius quoque

reétius

inteiiigatur.

Proiiide, fi a _fcepfcico illo quasras Pyrrhone, num repugnet fibi aut contradicat, qui fcepticus videri veiit

& _{jura tarnen fibi arroget dignationemque tueatur}

Philo-fophij aperte iftain quidem quaeftionem non negaturum

tantummodo _{Pyrrhonern; fed unicam quoque} hunceum-dem tuendae _{dignitatis phiiofophicae rationem iplam, fi}

fibi _{conftiterit, fcepfin esfe, proclainaturum putamus.} Quamobrem, qui theoretice fapere veJit,

necesfe

otnnino

esfe, ut tutisfimnm fibi hic paret philoiophiae prsefidium,

adfumto verae _{fcepfeos charaétere, quem in} con-ftanfci & univeriali _{pofitum quisque intelligit. Eadem} vero _{prorfus ratione iisdemque argumentis,} fi in praxin delcendas _{Jocoque jam theoreticas iubftituas pra&icam}

fapientiam, quae cum virtute ipfa Pyrrhoniuna eademque

eft, expücandum id intelligendumque esfe, quod virtutem proficeri & nihil usquam esfe

objeftive

boni apud

ani-mum _{decernere, non} modo _{non inter} fefe _pugnare

fta-tuere _{umquain oporteat, fed, quod fine iftiusmodi decreto}

neque esfe ullam virtutem posfe,

re£te

etiam

hoc

fan-éteque honeilisfimo cuivjs

judicetur.

Neque

enim

praéti-ce _{fapienti minus} necesfariam esfe pradlicam 'εποχην, _quam

Bniverfalitatrs ΗΓ1 _{magis quam h'uic admfcndaneque aliud} de'Dura, ίϊ totam rationem difpexeris eamque in efteélu

depiélam cogitaveris, ipfam hane esfe 'εττνχην praefcieam, quam 'αταξοί^ιο&ν iliam celebfatis.iraiam,· quam non condi-tionem tantummodo ant ornamentum virtutis, fed _ipfam

quodamrnoda virtntem esfe intrepida Pyrrho conftantia poftulavifc b). Quod ii vero objecerit quispiarn, ipfam fic faitem virtutem in bonis abfolüte esfe numerandam; coiV-fidera-ndum _{primo esfe: fcantum abesfe, nfc iiHusmodi} ag¬ iertο ulla honoris gennini _{praerogativa virtuti}

decerna-fcur, ut potius gravis inde ipfi ejusdem idese deminutio aeeedatr. Sive enim virtutem unienm borium ftatUas iive

reliquis, qusscumque fuerint, prgefbantkv?: comnierifurari

eerte _{utraque asfertlone auf täeite a:u aperte cum bonis,}

rd cit vero, cum obje&is appetibiiibus ipfam _γiVtutemV

quam omni tarnen iiliusmo'di commenfuratione, iive

di-recta hasc fuerit, _{ilveobliqua, infinite fupen'orem, nt eil} quisque honeilisfimus, ita lubentisiimus agnoverit.

De-inde _{autem, fi acriifs etiam qtiaeftionem propoiitam} uf-geas, ad ipfamque feepfin referas, poilhabrta omni' de

notione'Äo;« cujuscumque controverHa; patere tandem,

fenfu _{prat°dco hänc quseftionem, acerrime fumtam,}

eam-dem _{prorfus esfe cum altera iHa notisirma, quse fenfu} theoretico ita _{coneipitur: η um certa demurn veritate i<i}

faitem _{pereipias, auf te ipfum dubitare, auf de omnibtiS}

tarnen rebus dubitandum esfe: _{quam q υi de m qn mitίοηe n>,}

crebrins quamquam & iniquius contra feepticos ipibs9

qha-b) Qui acriores forte rsos hoc: loco confcquer.tias Pyrrhonift'rze fe'-ftatores fulsfe auf venatores etiam _{faspicatus fuerit; eam ad Lib. XI.} SfXti _{Rmpiyici adverJus Matliemat. diligentius pervolutandum}

ab-legamus. Nec aiiennm erit traftatiuncnlarrr recer.tiorenrt: Ferhaltnifs des _{Sceptieismus zur Pliilofophir in Krit. Journal des Philofophiir.}

88

.qnadam veluti compe.ndii causfa, motam, nullum tarnen, qul fcepticus revera fuerit, de ftatu _{dejecisle fuo,} aut

genqii».se in uni.verfbm _fcepfeos jura im \ inuisfe _umquain

filt abrogare potuisie ex omni_{phijofopbiaeJbiituria conilac.} Ηis _{itaque perfpe&is inteljigi id quadamtenus credi*} derim, qnibus maxime rarioni.bus pernio,tus Cicero, inter tres, quos, iliaefa omuino vjrtutis _{ipfius causfa &}

digni-tate, AriRoteii _{oppofuerat oppofitosque inter ie} com-jparaverat, pbiiofophos, primas inimpdici _{rigor is ethici}

partes Pyrrhoni adfignaverit: fecundas Anitoni: tertias

deniqae Zsnoni. _{Nam quo a Zenone intervailoacerbius} Aniio _{defciverit, id ex 1'uperioribus fatis conftare} arbi-tramur; eo autem nomine _{utroque horum acerbior etiam} Pyriho nec immerito Ciceroni videri _{potuit, quod, quum}

illi Linie! _{faltem borii ienibgue abfoluto}

fummi

appeilatio-nem virtuti _{reliquisfent, hic eam etiam ipfaip fuitulisje} bonique cujuscumque cojpceptum virtu te inferiorem

pro-nunciasfe _{omnemque iic, ,ut diximus, indireétam etiam,} virtutis cum _{appeiibiii comiDenfurattonem radickus}

ex-ftirpasfe cenferetur. _{Itaque, ;ut ait Cicero, "Pyrrho,}

A-riftotelicis _{oppoiitus, maxime erravit, qni, virtute confii,}

tuta _{(dignitate virtutis non modo}

non relaxata c), led acerrimo _{quoque, fceptico}

quamvis, aufu _{vindicata) nihil} omnino {ne virtute _{quidem ipfa, ii acrius urgeas, excepta)}

q%od appetendum fit, reiinquat." Et fic, "Ariftonem hoc etiam

f) Contra ipfam virtutis jdeam nullo modo _impegisfe necPyrrlionem

rec Ariftonem Ciceroni _{etiam perfuafum}

fuisfe vel inde _concludas,

quod de Ofrie. j. 2 _{aperte edicat: ''incolume ipfis jus}

fore de officio

disputandi, fi» reli&o réi <He£tu; aliquem fibi ad cfficii _{inventioniö|} aditura _aperuirfenti e. ii .materiam cfficii intagarn _{reliquisfent.}

Quod ipfuen tarnen jus Epicureis rejiquisque, qni horum _{placita fe·}