• No results found

Specimen academicum de concionibus veterum historicorum civilibus, quod, venia ampliss. ord. philos. Upsal. sub præsidio ... Gustavi Antonii Boudrie ... publicæ censuræ committit Abrahamus Medelplan, stipendiarius Possiethianus, Stockholmiensis. In aud. G

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Specimen academicum de concionibus veterum historicorum civilibus, quod, venia ampliss. ord. philos. Upsal. sub præsidio ... Gustavi Antonii Boudrie ... publicæ censuræ committit Abrahamus Medelplan, stipendiarius Possiethianus, Stockholmiensis. In aud. G"

Copied!
28
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

d. D. SPECIMEN ACADEMIGUM DE

X

CONCIONIBUS VETERUM

HiSTORICORUM

CIVILIBUS,

OuoD,

VENIA AMPLISS, ORD. PIIILOS. UPSAL.

SUB PR^SIDIO

Mag.

GUSTAVl

ANTON

II

BOUDRIE,

Philosoph, PROF. Reg. et Extra-Ord.

PLTBLICiE CENSUR® COMMITTIT

ABRAHAMUS

MEDELPLAN,

STIPENDIARIUS possiethianüs,

ST0CKH0LM1ENSIS.

IN AUD. GUST. MAJ. D. XXIII. MAJI MDCCLXXVIIT

II, A. M, 5,

UPS ALI#, Typis Edmannianis.

(2)

in sacram regtam majestatem MAGNJE F1DEI F1R0 REVERENDISSIMO PATRI ac DOMINO

OM.

c

S. S. THEOGJM DOCTORI CELEBERRIMO, DESIGNATO SCANLE BLEKINGIyEQUE EPISCOPO

LONGE MERITISSIMO ,

ACADEMUE CAROLINA: PRO-C ANCELLARIO

EMINENTISSIMO

SACRI SVNEDRIIPRjESIDI GRAVISSIMO

ATQUE SCHOLARUM EPHORO VIGILANTISSIMO.

MiECENATI SUMMO, FAVENTiSSIMO

(3)

pc

tn sjkam r:am m;tkm

MAGNM FIDEl PIRO,

Maxime Reverendo atque Nobilissimo Domino

D;no Mag. UNONI von TROIL?

;S:,e R.ve M:ti a Sacris Supremo ,

CONSISJORII AUIJCl PRMS1DI GRAP1SS1M0, Designato ad templum Sit Nicolai Pastori

CONSISTORUQVE H0LMENS1S VRB1CI PRMSJDl

Longe Meritissimoj

nec non

Max. Reverendis Celeberrimisque Viris,

Domints Pastoribus atque Adsessürieus Consistorie

Holmensis Urbici Dignissimis , Laudatissimis:

Conßßorii Prafidi Vicario Ecclcßa. S:a R\a M:ti a Sacris Supremo k?

que Clarenßs Pafiori ccclefinrnm S:t Jacobi Johannisque D. D. PETR. NENSéN:

D-RD

-S'* R-+ M'ti » Sarric Jo» U* LYl» JUn* VUXUAAL/»

S:a R:a M:ti a Sacris Supremo (F

eccleßarum Riddarholmcnßs fc5 Brom-menfis, Pafiori

D. D. GÄBR. ROSéN:

Eccleßa, cui nomen efiMaria Mag¬

dalena, Pafiori

D. D. ANDR.

©$££>

= Eccleßa Germanica Paflori Stcitndo

Pafiori Eccleßa Teutonica Primaria

D. D. CHR1STOPHORO

VILHELMO LüDEKE:

Eccleßa S'.t Catharina Pafiori D. M. CASP. VIJKMAN": Eccleßa, qua Ulrica Eleonora geric

nomen, Pafiori

D. D. JOH. ADOLPHO D:no MAG. ARNOLDO

ASPLUND:

Regio Concionatori aulieo Pafioriqve

Eccleßa Adolphi Friderici titulo infi-gnita

SCHINMEJER:

Eccleßa Fcnnica Pafiori Dn:o JOéLI JACOBO

PETREJO:

D. M. JOH. GUSTAVO

FLODIN: In te(feramgrati obnoxiique animi, cum

aräentiffimo cmnigen&

felicitatis voio,

D. D. D.

eultor & cliens Vtfter devotiffimus abrahamus medelplabk

(4)

BRUKSPATRON ADEL OCH

Her«

A N

P R.

OLOF

S.

SJÖBERG,

Samt

DYGDADLA FRU BRUKS-PATRONESSAN

Fru

JOHANNA

MAGD-SJÖBERG,

långe Hjertat harförmåga,

^ At kanna

fina pligter rätti Skall det ockfvar a med fin låga: Mot Edra ömma tanke-fått.

mänga prof

i flere är,

Som jag af Eder gunflfatt vinna

Ej kunna ur mitt hroft förfvinna,

långe det ej- fjelft furgår» Sä ovan, fom Er ömhet varit,

vanligt år mitt vårdnads -prof,

Menjag ju altid har förfarit, 11ur Ni ha upfyllt mitt behoj.

Er godhet kan i detta fall

Sig icke heller olik vara:

Och jag

for

mitt

Fbrjök kan

fvara. At det fin afflgt vinna (kall.

Mine

Gimftige Välgörares

ödmjuke tjenare

(5)

# 0 &

g. L

Scientias inter

Hiftoricum non

elegantiores utilioresque»

ultimo eflc loco habendurn,

ftudium

nemo facile negaverit, qui vei obiter in men«

rem révocet, quod gravicer a Cicerone eft dictum:

non teftem modo temporis, lueein veritatis, vitam

?ne-tnorics, nuntiam vetuftatis , verum etiam vitae

ma-giftram, Hiftoriam ejje. Continet nempe Hiftoria fuo ambitu , non nudam annalium confe&ionsm, cui

fatis (it annotare res geftas fummatim & breviter,

& tanTum in id incumbere, ut cuftodiatur retinea* turque earuni memoria; Ted illuftrem & uberam il*

lorum, qua; di&a fa&aque funt, expofaionem; in qua non modo

caufTae

eorum acque confiiia, modi-que agendi arque eventus explicantur; verum etiam

ornata; habentur narrationes, & regiones fxpe nii-mero ac pugnae tamqaam in tabella defcribuntur,

atque infuper interponuncur quoque conciones & cohortationes , ita quidem , ut nihil in eafalfi,

nul-la fufpicio gratiae, nulla fimultatis exhibeatur, fed

quid de temporum ratione, quid de terrarum (itu,

quid de populorum inftitutis, ingeniis, moribus,

fcederibus, quid de quarurndam gentium inter (e,

aut naturali confenlione, aut odio vefere & ingenio,

fit fentiendum, candide aeque ac pulcre doceatur. Proinde quod ad veterum Hiftoricorum conciones

(6)

2 De Concionibus Veterum

adcinet, facile vidernus, eas hoc minus ab

inftifu-to Hiftoricorum alienas efie,

quo certius con(lac,id Hiftorico munus datum efle, ut non modo res

ge-ftas, quales reapfe acciderunc, enarret, Ted etiam

fermones hominum eo referat modo, quo, fi rem in

tota fua loci temporisque compage fpecfaveris,

eos-dem loqui debuiffe, vel forfitan quam proxime

lo-cutos eile, vix quispiam inficias iverit,

Unde,quem-admodum afiiduus ille antiquorum fcrutator G. J. VOSSIUS a) appofite adferit» nec hiat Hiftoria

his-ce concionibus infertis, quia

pars & ipfa Hido-rise funt; nec poetica funt inventa, quia orationes

vere habitas & in eam menterm Et, ut dicamus,

quod res eil:, fi vel maxime na&us fit Hiftoricus

quasdam conciones, calamo Notarii, quantum fie-ri pocuerat, fidelicer excepcas, necefle tarnen cum habuifie crediderim, ut Hiftoris fuae ftilö accorm

modarentur, ne di6tio evaderet hybrida ac

difiimi-Iis fui. Atquc hinc elf, quod comperiamus, Hi-fioricos veteres, quamvis de rerum verdate maxime

folSicitos, in aliorum verba non jurafie, quin potius, ut ingeniofe Doftiffimus Gallige Abbas ä VERTOT

b ) annotavit, Titum Livium, Dionyfium Halicar« naffenfera & Plutarchum, quos heic faltim

exein-pli loco addnxiffe fufficiat* concionem Veturiae ,

matris Coriohni, verbis penitus inter fe diverfis,

quamquam eurndem fere

ienfum

exprimentibus, re~ citas*

a ) cfr. Voff. de arte Hiß.

cap. 20.

b) Cfr. Hifloire Royale de /' Academie des injcriptions helles lettres.. Tom, 11, p, 126 & feg.

(7)

Hißoricorum Civilibus. 3 citafTe. Ejtismodi autem conciones funt omnes illae crntiones civiles & militäres, direkbe & obliquse,

quas psffim operibus inferuiffe ad unum fere omnes Hiftoricos Graecos & Romanos, videmus, Et dum heic dicuntur iftas conciones difpefci in civiles & mi¬

litäres, id pro diverfitate materhe; dum autem in di¬ rektas & obliquas, hoc pro differentia ftili vel re« Iativi vel recitativi, fieri nemo in literatura elegan-tiori adeo hofpes facife dabitur, qui nefciat.

Ex-empla paffim proftant in Hiftoria Liviniana, alios jam Hiftoricos ut ficco pede prsteream. Tribus ,

quod ajunt, verbis, nominale faltim juvabit, quod

quam C, Canuleius Tribunus plebis c) proroga-tionibus promuigatis de connubio patrum & plebis habuit orationem , civilis, & quam Appius Claudius

d) in conventti populi contra tribunos plebis pro hello Yejentino continuando recitavit, ?nilitaris,

u-traque hsec direct<e, illa vero Confulum adverlus duas a tribnnis plebis promulgatas rogationes,

al-teram de connubio patrum & plebis, alcerarn vero

de poteftate populo coneedenda, feu de plebe, feu de patribus vellet, confules faciendi e), oblique concionis exhibeat exemplum. De concionibus au¬

tem civilibus, hac occaftone, mihi unice erit fermo,

& conabor ifthac levidenfi opella oftendere , qua

fe commendent dignitate ac laude, quave ratione ab importuna criminatione vindicentur. Sed

inno-A 2 xiis

c ) Vid. Liv. Lib. IV. c. 3.

d) Vid. Liv. Lib. V. c. 3. Jeqq.

(8)

4 De Conc'ionibur Veterum

xiis COtiatibns, more folito, ut faveas, Le£tor Eru«

dite, perofficiofe sc majorem in niodum rogo at* que obteftor.

§- »•

Dum jam pro inltituci ratione in eo occupatus

fum, ut primurn difpiciatur, qua dignitate ac laude

fe commendenc Conciones Civiles Veterum HiPto» ricorumj telam argumentandi exordiar ab univerfce

antiqüitatis auffioritate. Quod ü nempe vei tantil-lum perl ultraveris andquiorem chorum licteratum,

tot habsbis teftes rei maxime locupletes,

quot

a-pud Gr^cos Latinosque in Hidoria claruerunt

Scri-ptores, quorum conciones, & rerum dele&u &

forma dicendi confpicu^ & incomparabiles, lucu-Jentifiima eloquer.tias exhibent amiquas monumenta. Et ut ab ipfis quad incunabulis rem

repetamus, in

confpeftum prodeat Herodotus, ipfe Hiftoriae pater

fcriptorque omnium eorum, quorum opera ratione

exftant foluta, anciquiffimus, apud quem complures

reperiuntur conciones /) fed quas, judice Marcel-lino g ). Jl cKlyoov i7rolrjas Åoyoov 5 oos 7T^o(Too7:c7Tctiixs

poiX-Åcv, ViTreg $Y]fjiYiyo(>las, b» e. pClUCQVUT/i fecit verborum,

tf perfo?iarum fiäionibus, quam concioriibus , fiwi*

liores. At vero, quemadmodum ab eodem refertur

Marcellino h ), fuit Thucydides primus, qui

accura-tas

f) Talium concionum, quce in Herodoti libris exflant, eatalogumfuppeditat Foffius de Arte Hiß. c. 20,

g) in Tbucydida vita, libris ejus hiftoricispreemijfa, b) in loco mipev citato.

(9)

Hiflorkorum Civilibus. S

tas coneiones fcripfa & perfechs. Poft hunc inter Graecos Scripcores deinceps fequuntur Xenophon ,

Polybius 5 Dionyfius Halicamafienfis, Philo ,

Jofe-pbus, Arianus, Appinianus Alexandrinus, Dio Gas-bus, Herodianus, itemque Procopius i), Sed

de-venimus jam ad Latinos, Quorum agrnen, judice VOSSIO A ), ducic Sailuftius, & deinceps recenfentur

Julius Caefar, Hircius feu Oppius, Livius , Curtius,

Tacitus , itemque Hilloriae Augudae Scriptores; quo»

rum prope omnium non modo Lsrinorurn, fed &

Graecorum Hidoricorurn, coneiones ceiebriores

ex-cerptas fingulari includere volumini, mukis eloquen-tise baud proletariat amatoribus jam pridem utilis-fimum fa£fcu vilum eft l). Atque fic, Gratcorum'

A g

Lati-i ) de bis omnibus exprofejjo agit Foffius de Arte Hiß.

C. 20.

k) cfr. de Arie Hiß. c. 21.

I) Primum hos inter CalleBores, qudntum quidem tiovi-tnus, locum tenet Henr. Stephanus, qui coneiones ex Gra• eis Latinisqne Hißoricis excerptas exeudit A:o lyjo. fol. 2)

Eodem jere tempore pullica([e }o. Perionium concionum

ci-vilium colleBionem, exprafatione Joach. Gefenii, quam fua

prafixit, dnteUigimus. 3). Reinh. Lorichinm Hadamarium

edidi(]e talem colleBionem, Marpurgt A:o 1541 exeufam Colonia 1623. demiQ imprejfam, in prafatione Gefenii nuper laudata legimus. 4 ) Prodierunt apud Dan. Elfevirium con¬

eiones ex Hiftoricis Latinis excerpta, 1632. j) Hajnia

et-iam in Incem edita concionum coüe&io, 1638- 6) Majori

cura adornata funt orationes , qua in u[um Scholarum

U-niverfitatis Parifienfis 162tprodierunt. 7) Lipßa etiam varios•

(10)

6 De Concio7iibus Veterum

Latrorumque au&oritate, fatts fuperque, rii fallor,

commonftrarum eft, concioncs eciam in Hiftoria

fuurn fibi debicum vindicafle locum; qua; paftim

oc-currunt crebra?, &, fi quando opus fuerit, inter«

dum longiusculae-, eaeque omni dicendi ornatu, o-mni Rhecorum arte expofits; quod ideo fa&um me«

rico cenfeatur, quia mos fuit antiquis, ut iis, tam-quam ornamentis ac luminibus orationis uterentur,

quibus, velut gernmis, totum Hiftorise corpus

col-luftrarent, Nec eft, quod morem illorum pr&'pro-pere damnemus; nam, noftro quulem judicio, va¬ let heic omnino, quod Do&iftimus J. ß. L.

CRE-VIER, inbgne illud Äcademia; Parifienfis decus,

ad-ferit: omfiibus hiße Hiftoricis, aut laus trthueiida.

efi , aut venia deneganda, fed durumfane, in tot,

tam tllufires reosgravem ferre fententiam zf in ma¬

gna illa nomina, qua omnis per tot retro fecula

mi-rata eft vetuftas, qua qui carpere aufit, facilius fi¬

bi , quam Ulis noceat, cenjorium ftiluni exerere m).

§■

3-Jam telam argumentandi inceptam perfecutu-rus, progredior ad utilitatem , quam praftant tales

conciones, ab antiquioribus Hiftoricis adhiberi foli-tse. Eft autem illa duplex; altera nempe, qua»

ad-jumenium quafi narrationis fuppeditac, altera vero, qux fummam legentibus parit voluptatem dele&a- cio-illa Joach. Gefenii coüe&io, qua A:o iSq4 prodiit, antepa-nenda cenfetur.

m ) inprafatione, face Livianee Editioni? prcemiffa,

(11)

Hißoric orum Civilihus. 7

tionemque. Scilicet, quod ad prius

hujus

ntilicatis momeneum -adtirvet , ficuti nemo non facile dixerit,

Hiftoribum non aqtea munus fuum abfolvide, quam

dum omnes cauffas, probationes & fundamenca

re-rum narrandarum in lucem produxeric; ita etiam

inde haud difficili colligicur negotio, numquam ve*

teres Hifloricos magis meliusque fuo defunäos es-fe officio, quam interponendo taks conciones, qui-bus tot cauffas , tot confiiia , aliaque plane

innume-rabilia negotia interferuntur, ut, (i illas ex Hifforia fuiflent profcriptae, parum remaneret, quod ad fplen-dorem atque ipfam genuinas Hiflorias indolem per-tineret. Quid aliud enim faciunt conciones iilae, quam quod prasclaros conceptus de rebus

fuppedi-tant I quam quod graviffimas rationes cenfiliaque ( quippe quas de rebus arduis maximique moment!

ut plurirnum tradent) elegand idoneaque oratione

explicant ? Ut nihil aliud ternere in cognitione re»

rum, ve) ad alenda eloquentia* fludia, vel componen-das vicas arque civilis prudentias difcipllnas, in qui-bus momentum maximum eft fitum, peraeque utile

ac fruglkrum, quam iftas ipfas conciones, haberi

pu-tem« Sed ut haec res exemplo manifeflior evadac^

forfitan inftar cmnium adduxiffe fufficiat, quae apud Livium exfht n ), elegantiffimam Scipionis

ad

mili-tes, qui Sucrone fedkionem moverant, concionem, qua & illos reprehendit & duces au&oresque fedi*

tionis capitali fupplicio damnat. Quie concio

G

o-miffa eflet, optimam hujus narrationis partem de-

(12)

g De Concionibus Veteruin

fefturam efTe , eo potiori jure cenfemus; quo cer*

tius conflat, hanc concionem omnes, quibus mili*

res illi ad feduÖionern cornmoveri potuerant,

caus-{'ss & coneftiere & refeliere, sdeo ut, ea demum perle&a, quo confilio res fa£ta fit, adeoque rei Hb floriam integram , uno.quafi obtutu, contemplarile* &öv valeac; idqnod, fi ifthxc deficeret concio« noa

potuiffer. Hinc retle omniao SE8AST.

MACCI-US ojy quis, inquit, ignorat, Veritätein, qua nar-ratione referturj itno verbo pojje explicari ? Satis e-nim efl dicerey Hannibal fuperavit Alpes. Sed bac veritas nimis niida efl, tantum quoque rudis, ut

pro-pter brevitatem negligatur. Verum /i crebra

Han-nibalis concionesy hortationesf pollicitationes, aliaque

orationum genera, quce habuit in tranfitu Alpium,

refefantur, veritas magis difcernetur zf finis ille ,

#&?/// confecutus e[l Hannibal, creditu erit faciltor.

Acque

fic itaque non modo inftruunt erudiuntque conciones leclorem, quo exaäius pcrcipiat totarn narrationis feriem, qu« etiam, nifi iis fublevata,

faspius aut deficeret, aut languefceret; fed etiam ad

reliqua, quae narranda funt, le£torem paratiorem

ef-ficiunt. Devolvimur jam ulterius ad alteram con-cionum utilitatem, quae in eo confiflit, ut fummam

legentibus adferat voluptatem ac dele&ationem.

Sei-licet, quoniam ideo feripta efl, ut legatur ,

Hifto-ria5 proinde caveat Hiflorieus, ne le&orem

narra-tione perpetua, quae nulla varietate atque oblefta-tione mixta eft, fatiger» Atque hinc fatis fuperque patet,

(13)

Hißoricorwn Civilibus♦ 9

patet, numquam melius potuifle veteres Hiiloricos

conciliare talern fuavitatem, qu# in Hiftoria

tamquam maxime neceffaria, sdeffe debet, quam interfertis

paffim concionibus, qu# requirunt.flili mutationem,

probationum diverfitatem & vehementem quandam

fermonis concitationem fingularemque venuftatem. Heic adduxiße non pcenitebit Celeberrimum

Abba-tem a VERTOT, conciones civiles, quo polluit in«

genii acumine, hoc modo pulcre defenfitantem:

r ufdge des harangues, méme de Celles, qui [ont di¬ rektes , ne doit pas etre condamné, Jur tout, fi ettes

ne font point trop

frequentes.

Je les trouve propres

äjetter une agréable

varieté

dans F Hißoire, on rien

?ie feroit fi ennuyeux, qu' une narration toujours

viontée fur le méme ton. Lorsque le fait efi racon-téfidellement, la verité eß toujours entiere, joit

que 1' Hiflorien lu rapporte lui méme, ou qu'il fajfe par-ler /' Acteur dont il s' agit p).

§♦ 4*

Porro ad tertium rei probandi argumentum

,

quod ex natura veterum rerumpublicarum,

Grae-c# puta & Roman#, defumi fölet, me jam

accin-gam. Id autem in

anceoeflum

probe notandum

per-velim, nobis in prarfentia unice fermonem efle de

veteribus Hiftoricis Grascis Latinisque, qui fcriptis fuis aliquam flatus patrise fu# periodum ita

pertra-£fcarunc, ut ipfarum rerumpublicarum confidera-tione, qua fuam indolem & regiminis formam, lux

ß

(14)

i

IO De Concionibus Veterum.

quoque

accenderetur

ipfi Hiflorise, Et

quemadmo»

dum inter omnes conftat, apnd Romanos seque ac

Athenienfes, omnia decreta publica fuifle plaralita-te fuffragiorum fancita; ita nullum effe poterit

du-bium, quin, antequam ad

fuffragandum

fuerat

de»

ventum, prasmittere concionem, five fuaforiam , li¬ ve disfuaforiam, Oratores confueuerint. Hinc qui

juftum rebus pretium fiatuere norunt, tum demum

hac de re fanum folidumque ferent Judicium, quum

confideraverint, veteres illos Hiftoricos fuiffe con-fticutos in iis regionibus iisque temporibus ita ad a-nmflim depingendis , ut eorumdem feculorum mo¬

res & confuetudines mente revolverent, & qua ra»

tione Romse & Athenis caufTse non minus in foro,

quam comitiis

fuerint a&se,

non

leviter

expende-rent, fed omnia & (ingula vividis adumbrata co-loribus exhiberent. In robur ac patrocinium noftrae

fententias jam denuo adducere licebit laudatiffimum noftrum VERTOT hac de re ita Joquentem

q)\

on ne peut pas s* éloigner 7 ufage des harangues,

fans dérober

d

7

Hißoire

une partie conßderable des

faits, fur tout dans un état Republicain. Car il

faut, quy un Hifiorien remonte9 autant

qu'il

fe peut9

jusques aux cau/eS

les plus

cachées des

évenements

9

qu'il deeouvre

les

dejfeins des ennemis, qu'il rapporte

les deliherations, qiiil fajfe voir dans les différen«

tes aftions des bommes, leurs vües les plus fecreU

tes, Ö* leurs interets les plus cachez. On fcait que dans la

République

Romaine fur touty les refolutions

___ _

(15)

Hißoricorum Civilibus• ii

publiques

dépendoient de

la pluralité des voix

,

&

qzi

elles étoient communément

précedées

des difcours de

ceux, qui avoient droit de

fuffrage,

&

que

ceuxci

apportoient pres que

toujmrs

dans

les

ajfemblees

des

harmgues préparées, pourfoutenir leurfentiment par

I' auciorité des Lo'tx. C ejt dans ces fortes de di•

fcours que nous apprenons

la

conßitution de

eette

Repu«

blique. Sed rem hancce

exernplo

ex

Hiftoria

Ro-mana deprornto jam uberius

coliuftraße

convenit*

Legimus apud Livium r ), C.

Oppium tribunum

plebis., Q. Fabio

&

T.

Sempronio

Confulibus, in

medio ardore Punici belli , culide legem : ne qua

mulier plus [emuncia auri

haberet:

neu

veßimenta

verficolori uteretur: neu junffio loehiculo in urbe op«

pidove aut inde

mille paßus,

nifi

facrorum

publica-rum caujfa^ veheretur. Sed poftea

cribuni plebis

M. Fundaniiis & L. Valerius tulerunt ad plebem de Oppia lege abroganda , quam tarnen

M. &

P. Ju«

nii Bruti tribuni plebis tuebantur, nec

fe abrogari

pafluros ajebant.

Hinc poflquam

ad

fuadendum

dis-fuadendumque multi nobiles

prodierant;

mox non

modo Capitolium turba

homlnum

favendum

adver-fantiumque legi

complebatur,

fed

matronse

etiani

viros, omnes ad forum defcendeotes,

precibus folli«

citabant, nec ulla au&orkate,

verccundia &

impe-rio, limine Senatus contineri atque arceri poterant,

continue orantes, ut, crefcente jam privata omnium fortuna , (ibi ornatus adverfis

rebus

negatus atque

ademtus redderetur. Et quoniam

haec frequenda

B 2

(16)

12 De Concionibus Veteruni

mulierum rndies augebatur, qtiss ex oppidis

concili-abulisque convcnerant, inde fadum eft, ut

Confu-les etiam prastoresque, & alios magiflracus adire & rogare auderent» Sed quantumvis habebant akerum

Confulem M. Porcium Catonem minime exorabilem

qui pro lege , quae abrogabatur, vehementer

diffe-ruit; vicerunt tarnen in caufia, rem tribuno plebis

L. Valerio, qui ad plebem tulerat de lege

abro-ganda, egregie peror-ante. Unde vel ex hoc unico

exemplo fatis intelligicur, non tantum qua ratione in conventibus populi tra&ata fuerinc negotia ardui admodnm momenti, Ted etiam quam necefle, ut res,

non nifi fuftragiis decidendas, omni,

qua fieri po-terat, cura populo exponeret, &, quae inde fluerent

commoda aut incommoda, oftenderec publicus

Ora-tor, ut ad omnia, quae regerere poteranc

contrari-am tuentes fententiam, dubia folide refponderet.

Qnocirca dum Livius nofter vel alius Hiftoricus res

Romae aut Athenis in talibus populi vel fenatus con¬ ventibus geftas voluit defcribere, quid, Todes,

im-pedit, quo minus habitarum concionum exempla

cum leüoribus communicet, aut <1 mavis,

numne

fino iisdem omne opus fuum imperfe&um &

qua-ü exanime dicendum, foret? Acute

igitur non mi¬

nus, quam adpofite Vir do&iffimus M. ROLLIN

s)y de eadem materia fudus locutus, concludit:

Ne font ce pas ces harangnes

, qui nous fönt con«

noj-s) Dans 'fori Hißoire Romaine depuis la fondatio-n de Roms jusqii ä la bataiüe Attiüm

; T, 2. Amflerd, 1739 dcm$

(17)

Wfioricorum Civilibus. 13

nottre ce qtiil y

a de plus ejfeniiel dans i3 Hifloire &

ce qui en efl comme f

ame, je veux dire les raifons & les ?notifs, qui ont determiné ä

porter une teile

loi , d faire un tel etablijfement, å

entreprendre

une teile guerre? N1 e(l ce

pas une addrejfe fage

fpiriiuelle ä un Hißorien de mettre c es reflexions

dans la bouche de quelque ülußre Domain au heu de les faire en fin propre nom, ce

qui diminueroit

beaucoup

de kur force & de leur credit?

§• s•

Quartam denique argumentandi rationem > quse

haud parurn noftram coroborat fententiam,

defume-re licet a certiflima illa perfuafione,

quod tales

conciones fidem Veritätem

que Hiftoria nullo modo la*

dant. Scilicet veritas Hiftorica qaoniam in conve*

nientia narrationis cum re gefta eonfiftit; facile lar«

gimur, quidquid huic contrariatur , ex Hiftoria

es-fe profcribendum. Quod autem ad conciones civi¬ les adcinet, videor mihi videre, in iisdem adornan-dis duplicem exfiftere pocuiffe cafum

, unum qui«

dem , ubi Hiftorico Ircuit eorum,

quos perorantes

introducit, conciones aliunde nancifci, akerum ve«

ro, ubi earumdem copia fieri ipii non potuit. Quod

fi igicur in utroque hoc cafu Hiftoricus, aut

con-cionem aliis plane verbis, quam quibus accepit, hoc eil:, fuis le&ori reddit, aut etiam concionem, quam habiram fuifie novit, fed ipfe nancifci non

potuit, ad fines

affe&usque

perfonarum accommo*

datam fingit & excogitat, tantum abeft, ut verita«

(18)

14

De Concionibus

V

nerum.

tem lascht, ut potius fic 8z non aliter officio ffi©

-rite perfungatur. Tanto enim majore non Colum , fed uberiore quoque legentium

fructu

id faciet

Hi-ftoricus, quo fapientius callidiusqae invenerit, quid 8z ex quibus dicendum, invencaque fubcilicer ac

prseclare decentique oratione explicuerit* Unde et-iam adfirmare haud verear, plus fsepe prodeffie, ut

Hiftoricl fuas ipforum conciones adferant, quam fi aliorum reddercnt; quippe qui nec fpatia

ea-dem ad meditandum , quum fsepe dicendum ex

tempore fit, neque ad reperiendum optima

facul-•tatem parem habent; quando tarnen ex adverfo

fa-tis comperimus, Hiftoricis & cogitandi moram fup« petere Iiberam, & dum eadem ipfa invalefcit

inge-nium, vel meliora inveniendi copiam dari. Sic pla¬

ne abfonum fuiflet, fi Livius, dum tot Africanos ,

Grscos, Hifpanos, Germanos, Anglos, reüquos,

in fua Hiftoria loquentes introducit, eorumdem con¬ ciones non fuo'accommodaftet ftilo, nifi in

Hifto-rica fua cornpage paffim, ne dicam fopiuscule* ad-mitteret diåionem Ali diffimilem & hybridam. Nec eapropter dicas, iftud ex talfo trahere aliquid, quum id prolixa utilitas abunde rependat, nec quidpiam

difpendii inde magnopere veritati timeridum , quae

non tollitur, dum adferuntur verifimilia, fed tum

primum interit penitus, quum neque illius inftar

a-liquod fuperefi:, de quo verendum,ne, qui

com-mentus eft, abfurda laltim & aliena atque inepta

adtulerit. Ne autem fine au&oritate aliqua prorfus

h«c ediflerere videar, ad Hiftorieum illum,

(19)

Hiftoricorum Civilibus.

re ^tate, ve! maxime celebrem, JOVIANUMPON*

TANUlVjf, provocern, qui dum in A&io fuo de mu»

nere ofiicioque Hiftorici agic & difputat: quoties

7

inquit, res tulerit, imperatores ipjos inducet, nunc

confirmantes fuos in periculis, nunc excitantes illos

ad obeunda, alias exbortantes, alias cbjurgantes,

praemia proponentes, 7/20^0 aämonentes

inf

a» mice> turpitudinis, Jervitutis, mortis. Videntur

e-nim ejusmodi allocutiones, fld multos, tfd ßngulos habentur, decorare Hiftoriam &

quaß animare eam. In quibus, quoties res ipja tu¬ lerit , nervös orationis atque ingenii oftendet rerum

Scriptor. Nec folum quce diffia fuijfe referuntur ab

imperatoribus, verum vf ea adferet, verifimiliat qu<eque dieenda tempus, periculumy reique ipfius na¬

tura poftulare videatur»

Poftulat jara demum inftituti ratio, ut coroni* dis loco vindicentur etiam conciones civiles ab impor»

tuna illa criminarione, qua inveniuneur fubinde,

tam-quam atro carbone, notatae. Infurgunt nimirum ad»

verlarii, aut ad au&oritatem virorum eruditione in«

figniom provocando, aut etiam rationibus, quae a«

liquam prae fe ferunt fpeciem, conquifitis, pngnan«

do. Qui autem nu&oricate armati, in arenam de« feendunt ; in fui praefidium allcgare folent

DIODO-RUM SIGÜLUM t)y CRATIPPUM &

DlONYSI«

UM

t) Qui ita habet in Biblioth. Hiß. L. 20. reis ek rois

(20)

16 De Concionibus Veterum

UM HALICARN ASSENSEM «), atque

TROGÜM

POMPEJUM x)\ quibus tot csntisque fulti

tePti-tnoniis, fkri non poffe autumnnt, ut conciones, ab

hifce celeberrimis Viris reprehenfe> locnrn in Hb (loria queant habere. Sed vero bi jaculum - mio

tunt prseter metam. Etenim cancum abelt, ut Dio¬

doras omne concionurn genus improbaverit, ut

po-dus non folum ipfe conciones Hidorix inferuerit,

ied

etiam in loco liuper cicato y) de iis Psltim, quae erebrs; nimis funt, prolixae atque intempeftivs, eurn

loqui, primo ftatim obtutu adpareat, & quis non videt abufom numquam tollere ufum? Idem quo-que de Cratippo & Bionvfio fentiendurn opinamur.

Non difficendum eft, Dionyfium in judicio de Hi-fforia Thucydidae, prxeunte Cratippo, reprehen-dilCIe conciones crebras, iongas, intempePtivas; fed

quoniam in libris Antiquitatum Rornanariirn, vel cen¬

tens ßjhots qvjto^éias

Smc&ixs

ccv r)s s7iit>ur\<jsiev £fc. ofc. i, e. qui

prolixas nimis conciones in biftoriis infarchmt, mit crebris

declamationibus ntuntur, eos non injitrie quisreprehendat £fc.

u) in Avovuain cAåm. sr?gl rS ©&;*uÅ yaqawv. p. iq.3.

e-dit. Oxon. ita loquitur: ras b'y]y.ricyoq!ac é fjiovov rads

ircd-j^eaiv dvrctis i[A.7ic^oov yeyevyjc&cct, ccååcc n&j rols dnåacriv

cy-Av\qds sivai, i. e. eas conciones ita ejje adbibitass ut non mo¬

do rebus ip/is fint impedimento, verum etiam auditoribus

per-wtolefta.

x) Hic, tefle Juflino in L. 28. c. 3. in Livio Sal-iufiio reprehendit: quod conciones dire&as pro jua orations

Qpeyi fuo inferendo, bifloria tnodum exceßevmtt

y) Fidefis Fojffium in Arte Hiß. c, 20. qui locutn

(21)

Hiftoricqrum Civilibus•

tens leguntur conciones, atque

ibidem lib, VIL

i-pfe etiam difertis verbis pronuntiat, eas

Hifloriis

inferendas effe oraciones, quse in controfiis

habitac

funt; inde efl, quod SEBAST

MACCIUS

z)

ad-ferere non dubitaverit: Di@nyftum propriis juis

ar-mis convinci: darnnare orationes in aliis: ipfum tam

obliquas &

mixtas, quam etiam

dirett

as

pajfim

fre-quentare. Ac vero rem acu tetigifTe videcur VOS-SiUS a), qui, Dionyfiam juvenem

edidiffe libros

Rhetoricos, setate vero grandiorem fcripfiffe Hifto rias, contendit, ifthoc ftipatus argumento, quod

nimirum non (it verifimile, quo tempore in

Hifto-ria Thucydidem imitaretur, eodem in Rhetoricis

re-prehendiBe illum Scriptorem floren tiffimum, ni(i fta-tüere oporteat, non quasvis

reprehendiße

conciones,

fed eas dumtaxat, quas freqnentes nimis

eflent,

aut

juftam excederent magnittidinem, aut non

fuo

ioco

adhiberentur. Prseterea etiam eo minus juvat

con-tendere, ipfum Thucydidem ab concionibus in

Hf-fboria abftincndum efle tandem agnovifie, quando

quidem libro odtavo ne unam quidem inferueric, quo certius ex

MARCELLINO b)

conftat,

fcri»

ptum a Thucydide fuifle hunc librum tempore mor-bi gra-viflimi, adeo ut ex

fcetus

hujus imperfe&ione

peffima conditio genitorisj, qui

morti

erat

vicinus,

racile queat dignol'ci,

Quod

autem

tandem ad

Tro-, gi Pompeji teftirnonium

ndtinet* nifi de

intempefti-C vis

— .

%) Lib, 2 de Hißar. c. 2$. a) De Arte Hiß. c. 20,

(22)

18 De Conciombus Veterum

vis aliorum concionibus eum faltim locutnm effe

dixcrimus, valet omnino, quod acute contra illum Celeb. CREVIER difputac c)i quam convenienter,

inquiens, in Sallujlio & Livio, reprehendat. Tropus

Fompejus, QUOD DIRECTAS CONCIONES

OFE-Ri SUO 1NSERENDO HISTORI/E MODUM EX.

CEDANTy ipfe viderii, qui obliquas orationes

Hi-floritf fiice non dubitaverat intexere, quaruni unavi nobis fervavit Juflinus , plerisque Livianis

prolixio-fem. Qiiis enirn non videat eamdem plane cf

obliqna-rum Uf direclarmn concionum effe rationem?

Pracla-rum v er o commentum ! mrrum avtificem! qui pro

1NDIC4TIV1S MODIS IXFINITA fubjecerit Uf loco PRIM/E PERSONAL TERT1AM.

§. 7.

Jim porro ad eos, qui rationihus, aliquam

fpeciem pvx fe ferentibus, contra Hiftoricorum

Ve-terum conciones pognando infurgunt, nos converti-mus; inter quos etiarn recentfori sevo eminent FR

AN-CISCUS PATRICiUS d), PAULLUS BENIUS e) Sc CASP. BARTHIUS/')., Rationes, quse allegari

folent, huc fere redeunt. Scilicet contendunt, ta»

les conciones non tantum impedimento effe

narra-tioni & rnoleftiam adferre

leÖoribus,

fed etiam fi-dem Hiflorise aut evertere aut minuere, atque ad

oftentationom magis, quam ad rei necefficatem

fpe-•

ftare;*

c) in (ua Editionis Livian & prcefatione p. i.

d) in Lib. X, de Hifloria. t) in Juis de Hiftoria Libvis

(23)

liißoricorum Civilibiis.

&are; prsefertim quum introducancur

faepe

perfonae

Joquentes , ea numquam ufas lingua, quam

tribu-unc ipfis Hiftorici; imm o proferantur a perfonis

in-genio, moribus & ftudiis plane inter

fe

diverfis

conciones eodem ftilo concepta;, eademque elegan-da confpicuas. Quis enirn, dicunt, Scytharum, bar-barae gentis, legatos, quis Sabinos aut Tofcanos tan»

ta claruifle credat eloquentia, quantse in Lmi aut Curtii Hiftoriis exempla fiftunt? Atque hinc

meri-to concludendum efle exirtimant, vanitatem folarn matrem eße concionum civilium ideo in Hiftoriam

in-trodu&arum, ut quos olim veteres in Poetis

admi-rabancur ingenii lufus, iidem in Hiftoria novo coru-fcarent f'plendore. Sed quam magnopere hi omnes, iüis fulti rationibus fuis, quantumvis primo obtutu fpeciofis, fallant & fallantur, jam pervidebimus*

Nimirum nemo putet eonciones Hifioricorum onli« nem narrationis incerrumpere, & iinpedimenco jux-ta moleftiasque legentibus eße, qui curatius paulto

'

confideraverit, tantum abeße, uc conciones, quae modum fervant & tempeftive infertas funt, graves

praeterea rac fapientes,

leÖroris

inhibeanc ftudium ,

aut biiem moveant crucemque figant, vel fallant

fi-dem, ut impleant potius incitentque induftriam, &

ut alacrius moxpergat, novas fufficiant vires; haud

fecus, ac qui iter faciunt, laß! de via, cum locum herbofum opacumque ameene arboribus na&i lunt,

confidere pauliper atque accumbere (olent, ut

re-quie meliores mox adfurgant promdusque

confici-Ant, quod reliquum fit fpatii.

Hinc

nihil vidi in

(24)

20 De Concionibus Veterum

concionibus iftiusmodi, vel me non monente dixe«

ris; placebuntque & utiles erunt, fi

culpa vacarint

Scribentes & fuo officio pulcre fint

£un£ti,

adeo

qui-dem, ut fidei veritatique Hiftoriae fua ubivis

ftec

integritas illibata. Dein quod ad

Hiftoricorum

con-ciones & nominatim Curtii Liviique adtinet,

quo-rum di&io nec perfonis, quibus tribcuntur, refpon«

deat, nec temporum illorum, quibus traduntur

lo-cuti, eloquentiam referat; fufficit, fi alieni di£H

fen-tentiam ac vim fincere 8z incorrupte fuis retulerinc

verbis; nec aliter ifthanc rem prasftarc, incurnbere Hiftorico crediderim. Quod fi enim Romulum, aut Numam, vel quemvis alium ex sntiquis Romanis,

eo loquentem fermone introduxiftet Livius, qualis

fuit veterum, nullum profe&o, mecum adfirmave»

ris, hodie legentium fatis intelle&urum, fi vel ma-xime Commentarios Varronis & Fefti ac Nonii

glos-faria antea edidicerit. Proinde nemo non

confite-bitur, Hiftoricorum orationem fefe omnino

hsben-dam efie, ut sequabili membrorum honore congruac,

ne ex varietate fermonis & fpecie difpari contrahat

faftidium, monftrofaque & portentofa facie terreat

offendatque magis , quam invitet teneatque

le&o-rem, haud aliter ac corporis noftri partes, quan-tumvis fint diverfag, unum tarnen colorem &

habi-tum praffierunt atque fe inter fuaviter concinunt,

ut placeant. Ulterius quum

forfitan

dixeris, Livi-um Curtiumque in fnis perquam multis concionibus,

oflentationis faltim gratia, more Poetarum, exhibu-ifie Infus ingenii; probe notandum pervelim, dum

1

(25)

Hißoriconm Chilibur» 2i

jam primo ad Curtium

oculos

advertimus,

fuifte

quidem eum aliquot

feculis

Alexandro pofteriorem

adeoque multis

miliibus

nb India Afiaque,

ubi

A-lexander res gefierat fuas,

fubmotum,

adeo

ut

acci-pere haud potuifiet, quae aut

locutus

ipfemet

Ma-cedo aliquando fit, aut

apud ilium alii etiam

dixe-rinti (ed merniniiTe oportet, Cailiftinem

Confobri-nun) Ariftotelis, Pellasum Marfyam, Antigoni iiiius,

qui'pofl Aiexandrum regnavit,

fratrem,

nec non

Åriftobulum ac Clitarehum & Anaximenem ipfum«

qoe Ptolomaeum Lagi, aut comites expeditionis, aut duces arque amicos

Alexandri

omnes non tantum

•fuifie, Ted res ejusdem fine dubio prodidifle ad po-fteros iiceris; quas legendi copiam habere potuerat Curtius & defumeqdi inde di5ta fa&aque, ex qui-bus contexeret fuse Hifloriae opus g). Narn hoc

minus quispiam inficias iverit,

Curtii tempeftate du¬

rale adhuc illa monunienta, quae poftmodum

vetu-ftas, omnia confumens, adeo abforpfit, ut nihil

eo-rum hodie exfiftat; quo certius

adfeverare

pofiumus, ex iis multa & Amafenum Strabonem, &

Chero-nenfem Plutarchum, & Athenaeum atque Arianum adduxiße , quos omnes poft Curtium, uno Strabo»

ne excepto,

fcripfifle

novimus

h\

Dein dum

re-gredimur ad

Livium,

major

nobis fubnalcitur

dif-ficultas in ejus caufla

agenda

defenfitandaque.

Sei*

C J

licet

g) cfr. De la Motte le Vayer de Q. Curtio Rufo

Dis-fevtat. editioni Pitijciana pramiff.

h) Lac eß Jententia Aug. Büchnert in Ovation, ßiis A* cademic.

(26)

22 De Coticionibus Veterum

licet, fatente toto eruditorum choro, novimus,

fu-ifle raras incer initia urbis Romas literas, Ted

ali-quas tarnen, quas nempe Evander attulerat/');

no-vimas porro, evertifle urhem Gallorum

faces,

ac

fasviifle flammas in monumenta privata & publica,

atque ftc periiffe fervata ibi, Ii pleraque, uc Livius refert k), fed non ideo omnia. Atque fi periiflent

maxime, non putabimus rerum ibi traditarum fimul incercidide memoriam omnem ac famam, quam

fer-vare iilibatam potuerunt hominum animi, in quos

baud aeque flammarum furor, atque in te£h & do*

mos valet, ita quidem, ut eadem pervigere quive¬

rit tradique quafi per manus ad alios, donec a Fa-bio Piftore /) casterisque antiquiffimis Romanarum

rerum Scriptoribus litterarum monumentis excipe-retur. Inde igitVir Livius, ut plura alia, ita & con*

ciones illas antiquiffimas, quas obelo notatas vide*

mus, in fuam fortafTis refcripfic Hiftoriam, & uti

acceperat, reddidit, fed Juis verbis, hoc e(t, nitidi*

us politiusque , pro feculi fui fplendore atque

elegan-tia. Hinc noflro quidem judicio, non illas penitus fal¬ las fittasque pronunciare, auc violati officii Livium acerbius def'erre oportet, quandoquidem fatis

fuper-que comperimus, iilnm, quantum in fe erat, fem-per 8z ubique fluduifie veritati, atque accepta

ali-unde, pari, qua ibi invenerat, tradita fide,

reddi-diCTe. Nam ficuti qui prifca & antiqua componunt

non

*»■» '■ ■ 1 1■ . . . i . - .. i i,,,

i) Fid. Liv. Lib. /. c, 7. k) Liv. Lib. Fl. c. 1.

(27)

Le Concioriibus Veterum Hiftoricorum Civilibus*

nen poflont vifa & comperta adferre, ita priores

fechri oportet, & tollere inde atque transferre in

opera fua, quae ad examen vocata fimiliavero cum*

primis putaverint. Et quoniam neque itdem eos-dem fequuntur, fed eligit fibi quisque ducem, e-umque forfitan non femper, qui optimus ert, fed

qui videttir; ita rtt, ut qui pertra&ant eadem, non

eadem tamen lernper tradant; unde etiam

reperi-mus, Livium ac Dionyfium conciones easdem

di-verfis fententiis verbisque inrtruxifle m)\ quemad-modum etiam jam fupra innuimus. Plura addere,

prohibet tam ingenii, quam rei domerticas curta

fu-pellex» Quare, argumento, quod pertra&andum

fura-feram, fuccinfte expofko, vela contraham*

atque opellae huic colophonem

imponam.

S. D. G.

JK JK

JK •

m) Heic in livro noflro defenßtando fecuti fumus jam

miper laudntum Bucbnenimytamqnam anteßgnamm7 quem vi' de fis de Hiftoricorum cönciombus in Oration. Acad., uberius

(28)

UT STUDIORUM SUORUM MODERATOR!*

ITA ET

AMICO INTEGERRIMO,

S. &. O.

PAULUS VILHELMUS PAULI.

In arenam Academicam defcendis,

Amice Le£tiifime,

Ab armis decreroriis inftru&iffimus* Arque hinc eft,

ut in fcenam quoque patiaris me prodire,

qui Tibi ex animo gratuler

prima haecce eruditionis Tuas virturisque decora, Atque dein, abfolutis omnibus in hac palgeftra numeris

Laureamj quam olim parabit

Apollo-dum de coetero, vota mea calidiifima eo redeunt ut liceat mihi, tantis Te,

in omni Tuo vitse curriculo-, fortunse obfequiis dotatum conlpicere;

quas umquam ab amico integerrimo

References

Related documents

inter ornnes gentes, nec omnes gentium hoc mo¬ do pacifcentium atfiones dirigunt, fed iionnulla tantuni in cafibus deterrrtinatis agenda aut fugien- da indicant. Pacta vero

decedunf, plures vero pueri, quam puella?; illoruro enim.. numerum ad bas,

dium. jam vero bonum ert vel pofitivum, quod confcrt perfe&amp;iones indeque voluptatem creat, vel etiam privativum, quod aufert imperfe&amp;iones a-. deoque privat nos taedio. Hinc

Haud raro fallicur fpecieboni, quod- que adpetit, id magis faepe eft malum, quam bo-. num fibi

ler loft, af någhrom tagha eller afhånda latha, utan efter! Laghom och lagha domum s ), Atque hinc eil, quod fingula?quac anno 171g &amp; dein juris publici fint faéia?,.

modo animi, fed &amp; corporis, eloquentiam , apud Grs-.. cos hypocrifin vocari folitam, delinearunt

fen οίξίεον βασιλέα νομο$έτψ&gt;. Optimum Regem &amp; Legislatoren*? vocitandi; ita quidem, ut fumma im- perii penes Mofen, non vero Deum, fuerit, &amp; ille.

hxumque, quod ratio, cur agant pocius, quam non agant, homines, hoc potius modo, quam alio, ex certis motivis obverfantibus, iisdemque in toto com-. plexu fpe&amp;ads,