d. D. SPECIMEN ACADEMIGUM DE
X
CONCIONIBUS VETERUM
HiSTORICORUM
CIVILIBUS,
OuoD,VENIA AMPLISS, ORD. PIIILOS. UPSAL.
SUB PR^SIDIO
Mag.
GUSTAVl
ANTON
II
BOUDRIE,
Philosoph, PROF. Reg. et Extra-Ord.PLTBLICiE CENSUR® COMMITTIT
ABRAHAMUS
MEDELPLAN,
STIPENDIARIUS possiethianüs,
ST0CKH0LM1ENSIS.
IN AUD. GUST. MAJ. D. XXIII. MAJI MDCCLXXVIIT
II, A. M, 5,
UPS ALI#, Typis Edmannianis.
in sacram regtam majestatem MAGNJE F1DEI F1R0 REVERENDISSIMO PATRI ac DOMINO
OM.
c
S. S. THEOGJM DOCTORI CELEBERRIMO, DESIGNATO SCANLE BLEKINGIyEQUE EPISCOPO
LONGE MERITISSIMO ,
ACADEMUE CAROLINA: PRO-C ANCELLARIO
EMINENTISSIMO
SACRI SVNEDRIIPRjESIDI GRAVISSIMO
ATQUE SCHOLARUM EPHORO VIGILANTISSIMO.
MiECENATI SUMMO, FAVENTiSSIMO
pc
tn sjkam r:am m;tkm
MAGNM FIDEl PIRO,
Maxime Reverendo atque Nobilissimo Domino
D;no Mag. UNONI von TROIL?
;S:,e R.ve M:ti a Sacris Supremo ,
CONSISJORII AUIJCl PRMS1DI GRAP1SS1M0, Designato ad templum Sit Nicolai Pastori
CONSISTORUQVE H0LMENS1S VRB1CI PRMSJDl
Longe Meritissimoj
nec non
Max. Reverendis Celeberrimisque Viris,
Domints Pastoribus atque Adsessürieus Consistorie
Holmensis Urbici Dignissimis , Laudatissimis:
Conßßorii Prafidi Vicario Ecclcßa. S:a R\a M:ti a Sacris Supremo k?
que Clarenßs Pafiori ccclefinrnm S:t Jacobi Johannisque D. D. PETR. NENSéN:
D-RD
-S'* R-+ M'ti » Sarric Jo» U* LYl» JUn* VUXUAAL/»
S:a R:a M:ti a Sacris Supremo (F
eccleßarum Riddarholmcnßs fc5 Brom-menfis, Pafiori
D. D. GÄBR. ROSéN:
Eccleßa, cui nomen efiMaria Mag¬
dalena, Pafiori
D. D. ANDR.
©$££>
= Eccleßa Germanica Paflori StcitndoPafiori Eccleßa Teutonica Primaria
D. D. CHR1STOPHORO
VILHELMO LüDEKE:
Eccleßa S'.t Catharina Pafiori D. M. CASP. VIJKMAN": Eccleßa, qua Ulrica Eleonora geric
nomen, Pafiori
D. D. JOH. ADOLPHO D:no MAG. ARNOLDO
ASPLUND:
Regio Concionatori aulieo Pafioriqve
Eccleßa Adolphi Friderici titulo infi-gnita
SCHINMEJER:
Eccleßa Fcnnica Pafiori Dn:o JOéLI JACOBO
PETREJO:
D. M. JOH. GUSTAVO
FLODIN: In te(feramgrati obnoxiique animi, cum
aräentiffimo cmnigen&
felicitatis voio,
D. D. D.
eultor & cliens Vtfter devotiffimus abrahamus medelplabk
BRUKSPATRON ADEL OCH
Her«
A N
P R.
OLOF
S.
SJÖBERG,
SamtDYGDADLA FRU BRUKS-PATRONESSAN
Fru
JOHANNA
MAGD-SJÖBERG,
Cä långe Hjertat harförmåga,
^ At kanna
fina pligter rätti Skall det ockfvar a med fin låga: Mot Edra ömma tanke-fått.
Sä
mänga prof
i flere är,Som jag af Eder gunflfatt vinna
Ej kunna ur mitt hroft förfvinna,
Så långe det ej- fjelft furgår» Sä ovan, fom Er ömhet varit,
Sä vanligt år mitt vårdnads -prof,
Menjag ju altid har förfarit, 11ur Ni ha upfyllt mitt behoj.
Er godhet kan i detta fall
Sig icke heller olik vara:
Och jag
for
mittFbrjök kan
fvara. At det fin afflgt vinna (kall.Mine
Gimftige Välgörares
ödmjuke tjenare
# 0 &
g. L
Scientias inter
Hiftoricum nonelegantiores utilioresque»
ultimo eflc loco habendurn,ftudium
nemo facile negaverit, qui vei obiter in men«
rem révocet, quod gravicer a Cicerone eft dictum:
non teftem modo temporis, lueein veritatis, vitam
?ne-tnorics, nuntiam vetuftatis , verum etiam vitae
ma-giftram, Hiftoriam ejje. Continet nempe Hiftoria fuo ambitu , non nudam annalium confe&ionsm, cui
fatis (it annotare res geftas fummatim & breviter,
& tanTum in id incumbere, ut cuftodiatur retinea* turque earuni memoria; Ted illuftrem & uberam il*
lorum, qua; di&a fa&aque funt, expofaionem; in qua non modo
caufTae
eorum acque confiiia, modi-que agendi arque eventus explicantur; verum etiamornata; habentur narrationes, & regiones fxpe nii-mero ac pugnae tamqaam in tabella defcribuntur,
atque infuper interponuncur quoque conciones & cohortationes , ita quidem , ut nihil in eafalfi,
nul-la fufpicio gratiae, nulla fimultatis exhibeatur, fed
quid de temporum ratione, quid de terrarum (itu,
quid de populorum inftitutis, ingeniis, moribus,
fcederibus, quid de quarurndam gentium inter (e,
aut naturali confenlione, aut odio vefere & ingenio,
fit fentiendum, candide aeque ac pulcre doceatur. Proinde quod ad veterum Hiftoricorum conciones
2 De Concionibus Veterum
adcinet, facile vidernus, eas hoc minus ab
inftifu-to Hiftoricorum alienas efie,
quo certius con(lac,id Hiftorico munus datum efle, ut non modo res
ge-ftas, quales reapfe acciderunc, enarret, Ted etiam
fermones hominum eo referat modo, quo, fi rem in
tota fua loci temporisque compage fpecfaveris,
eos-dem loqui debuiffe, vel forfitan quam proxime
lo-cutos eile, vix quispiam inficias iverit,
Unde,quem-admodum afiiduus ille antiquorum fcrutator G. J. VOSSIUS a) appofite adferit» nec hiat Hiftoria
his-ce concionibus infertis, quia
pars & ipfa Hido-rise funt; nec poetica funt inventa, quia orationes
vere habitas & in eam menterm Et, ut dicamus,
quod res eil:, fi vel maxime na&us fit Hiftoricus
quasdam conciones, calamo Notarii, quantum fie-ri pocuerat, fidelicer excepcas, necefle tarnen cum habuifie crediderim, ut Hiftoris fuae ftilö accorm
modarentur, ne di6tio evaderet hybrida ac
difiimi-Iis fui. Atquc hinc elf, quod comperiamus, Hi-fioricos veteres, quamvis de rerum verdate maxime
folSicitos, in aliorum verba non jurafie, quin potius, ut ingeniofe Doftiffimus Gallige Abbas ä VERTOT
b ) annotavit, Titum Livium, Dionyfium Halicar« naffenfera & Plutarchum, quos heic faltim
exein-pli loco addnxiffe fufficiat* concionem Veturiae ,
matris Coriohni, verbis penitus inter fe diverfis,
quamquam eurndem fere
ienfum
exprimentibus, re~ citas*a ) cfr. Voff. de arte Hiß.
cap. 20.
b) Cfr. Hifloire Royale de /' Academie des injcriptions helles lettres.. Tom, 11, p, 126 & feg.
Hißoricorum Civilibus. 3 citafTe. Ejtismodi autem conciones funt omnes illae crntiones civiles & militäres, direkbe & obliquse,
quas psffim operibus inferuiffe ad unum fere omnes Hiftoricos Graecos & Romanos, videmus, Et dum heic dicuntur iftas conciones difpefci in civiles & mi¬
litäres, id pro diverfitate materhe; dum autem in di¬ rektas & obliquas, hoc pro differentia ftili vel re« Iativi vel recitativi, fieri nemo in literatura elegan-tiori adeo hofpes facife dabitur, qui nefciat.
Ex-empla paffim proftant in Hiftoria Liviniana, alios jam Hiftoricos ut ficco pede prsteream. Tribus ,
quod ajunt, verbis, nominale faltim juvabit, quod
quam C, Canuleius Tribunus plebis c) proroga-tionibus promuigatis de connubio patrum & plebis habuit orationem , civilis, & quam Appius Claudius
d) in conventti populi contra tribunos plebis pro hello Yejentino continuando recitavit, ?nilitaris,
u-traque hsec direct<e, illa vero Confulum adverlus duas a tribnnis plebis promulgatas rogationes,
al-teram de connubio patrum & plebis, alcerarn vero
de poteftate populo coneedenda, feu de plebe, feu de patribus vellet, confules faciendi e), oblique concionis exhibeat exemplum. De concionibus au¬
tem civilibus, hac occaftone, mihi unice erit fermo,
& conabor ifthac levidenfi opella oftendere , qua
fe commendent dignitate ac laude, quave ratione ab importuna criminatione vindicentur. Sed
inno-A 2 xiis
c ) Vid. Liv. Lib. IV. c. 3.
d) Vid. Liv. Lib. V. c. 3. Jeqq.
4 De Conc'ionibur Veterum
xiis COtiatibns, more folito, ut faveas, Le£tor Eru«
dite, perofficiofe sc majorem in niodum rogo at* que obteftor.
§- »•
Dum jam pro inltituci ratione in eo occupatus
fum, ut primurn difpiciatur, qua dignitate ac laude
fe commendenc Conciones Civiles Veterum HiPto» ricorumj telam argumentandi exordiar ab univerfce
antiqüitatis auffioritate. Quod ü nempe vei tantil-lum perl ultraveris andquiorem chorum licteratum,
tot habsbis teftes rei maxime locupletes,
quot
a-pud Gr^cos Latinosque in Hidoria claruerunt
Scri-ptores, quorum conciones, & rerum dele&u &
forma dicendi confpicu^ & incomparabiles, lucu-Jentifiima eloquer.tias exhibent amiquas monumenta. Et ut ab ipfis quad incunabulis rem
repetamus, in
confpeftum prodeat Herodotus, ipfe Hiftoriae pater
fcriptorque omnium eorum, quorum opera ratione
exftant foluta, anciquiffimus, apud quem complures
reperiuntur conciones /) fed quas, judice Marcel-lino g ). Jl cKlyoov i7rolrjas Åoyoov 5 oos 7T^o(Too7:c7Tctiixs
poiX-Åcv, ViTreg $Y]fjiYiyo(>las, b» e. pClUCQVUT/i fecit verborum,
tf perfo?iarum fiäionibus, quam concioriibus , fiwi*
liores. At vero, quemadmodum ab eodem refertur
Marcellino h ), fuit Thucydides primus, qui
accura-tas
f) Talium concionum, quce in Herodoti libris exflant, eatalogumfuppeditat Foffius de Arte Hiß. c. 20,
g) in Tbucydida vita, libris ejus hiftoricispreemijfa, b) in loco mipev citato.
Hiflorkorum Civilibus. S
tas coneiones fcripfa & perfechs. Poft hunc inter Graecos Scripcores deinceps fequuntur Xenophon ,
Polybius 5 Dionyfius Halicamafienfis, Philo ,
Jofe-pbus, Arianus, Appinianus Alexandrinus, Dio Gas-bus, Herodianus, itemque Procopius i), Sed
de-venimus jam ad Latinos, Quorum agrnen, judice VOSSIO A ), ducic Sailuftius, & deinceps recenfentur
Julius Caefar, Hircius feu Oppius, Livius , Curtius,
Tacitus , itemque Hilloriae Augudae Scriptores; quo»
rum prope omnium non modo Lsrinorurn, fed &
Graecorum Hidoricorurn, coneiones ceiebriores
ex-cerptas fingulari includere volumini, mukis eloquen-tise baud proletariat amatoribus jam pridem utilis-fimum fa£fcu vilum eft l). Atque fic, Gratcorum'
A g
Lati-i ) de bis omnibus exprofejjo agit Foffius de Arte Hiß.
C. 20.
k) cfr. de Arie Hiß. c. 21.
I) Primum hos inter CalleBores, qudntum quidem tiovi-tnus, locum tenet Henr. Stephanus, qui coneiones ex Gra• eis Latinisqne Hißoricis excerptas exeudit A:o lyjo. fol. 2)
Eodem jere tempore pullica([e }o. Perionium concionum
ci-vilium colleBionem, exprafatione Joach. Gefenii, quam fua
prafixit, dnteUigimus. 3). Reinh. Lorichinm Hadamarium
edidi(]e talem colleBionem, Marpurgt A:o 1541 exeufam Colonia 1623. demiQ imprejfam, in prafatione Gefenii nuper laudata legimus. 4 ) Prodierunt apud Dan. Elfevirium con¬
eiones ex Hiftoricis Latinis excerpta, 1632. j) Hajnia
et-iam in Incem edita eß concionum coüe&io, 1638- 6) Majori
cura adornata funt orationes , qua in u[um Scholarum
U-niverfitatis Parifienfis 162tprodierunt. 7) Lipßa etiam varios•
6 De Concio7iibus Veterum
Latrorumque au&oritate, fatts fuperque, rii fallor,
commonftrarum eft, concioncs eciam in Hiftoria
fuurn fibi debicum vindicafle locum; qua; paftim
oc-currunt crebra?, &, fi quando opus fuerit, inter«
dum longiusculae-, eaeque omni dicendi ornatu, o-mni Rhecorum arte expofits; quod ideo fa&um me«
rico cenfeatur, quia mos fuit antiquis, ut iis, tam-quam ornamentis ac luminibus orationis uterentur,
quibus, velut gernmis, totum Hiftorise corpus
col-luftrarent, Nec eft, quod morem illorum pr&'pro-pere damnemus; nam, noftro quulem judicio, va¬ let heic omnino, quod Do&iftimus J. ß. L.
CRE-VIER, inbgne illud Äcademia; Parifienfis decus,
ad-ferit: omfiibus hiße Hiftoricis, aut laus trthueiida.
efi , aut venia deneganda, fed durumfane, in tot,
tam tllufires reosgravem ferre fententiam zf in ma¬
gna illa nomina, qua omnis per tot retro fecula
mi-rata eft vetuftas, qua qui carpere aufit, facilius fi¬
bi , quam Ulis noceat, cenjorium ftiluni exerere m).
§■
3-Jam telam argumentandi inceptam perfecutu-rus, progredior ad utilitatem , quam praftant tales
conciones, ab antiquioribus Hiftoricis adhiberi foli-tse. Eft autem illa duplex; altera nempe, qua»
ad-jumenium quafi narrationis fuppeditac, altera vero, qux fummam legentibus parit voluptatem dele&a- cio-illa Joach. Gefenii coüe&io, qua A:o iSq4 prodiit, antepa-nenda cenfetur.
m ) inprafatione, face Livianee Editioni? prcemiffa,
Hißoric orum Civilihus. 7
tionemque. Scilicet, quod ad prius
hujus
ntilicatis momeneum -adtirvet , ficuti nemo non facile dixerit,Hiftoribum non aqtea munus fuum abfolvide, quam
dum omnes cauffas, probationes & fundamenca
re-rum narrandarum in lucem produxeric; ita etiam
inde haud difficili colligicur negotio, numquam ve*
teres Hifloricos magis meliusque fuo defunäos es-fe officio, quam interponendo taks conciones, qui-bus tot cauffas , tot confiiia , aliaque plane
innume-rabilia negotia interferuntur, ut, (i illas ex Hifforia fuiflent profcriptae, parum remaneret, quod ad fplen-dorem atque ipfam genuinas Hiflorias indolem per-tineret. Quid aliud enim faciunt conciones iilae, quam quod prasclaros conceptus de rebus
fuppedi-tant I quam quod graviffimas rationes cenfiliaque ( quippe quas de rebus arduis maximique moment!
ut plurirnum tradent) elegand idoneaque oratione
explicant ? Ut nihil aliud ternere in cognitione re»
rum, ve) ad alenda eloquentia* fludia, vel componen-das vicas arque civilis prudentias difcipllnas, in qui-bus momentum maximum eft fitum, peraeque utile
ac fruglkrum, quam iftas ipfas conciones, haberi
pu-tem« Sed ut haec res exemplo manifeflior evadac^
forfitan inftar cmnium adduxiffe fufficiat, quae apud Livium exfht n ), elegantiffimam Scipionis
ad
mili-tes, qui Sucrone fedkionem moverant, concionem, qua & illos reprehendit & duces au&oresque fedi*
tionis capitali fupplicio damnat. Quie concio
G
o-miffa eflet, optimam hujus narrationis partem de-g De Concionibus Veteruin
fefturam efTe , eo potiori jure cenfemus; quo cer*
tius conflat, hanc concionem omnes, quibus mili*
res illi ad feduÖionern cornmoveri potuerant,
caus-{'ss & coneftiere & refeliere, sdeo ut, ea demum perle&a, quo confilio res fa£ta fit, adeoque rei Hb floriam integram , uno.quafi obtutu, contemplarile* &öv valeac; idqnod, fi ifthxc deficeret concio« noa
potuiffer. Hinc retle omniao SE8AST.
MACCI-US ojy quis, inquit, ignorat, Veritätein, qua nar-ratione referturj itno verbo pojje explicari ? Satis e-nim efl dicerey Hannibal fuperavit Alpes. Sed bac veritas nimis niida efl, tantum quoque rudis, ut
pro-pter brevitatem negligatur. Verum /i crebra
Han-nibalis concionesy hortationesf pollicitationes, aliaque
orationum genera, quce habuit in tranfitu Alpium,
refefantur, veritas magis difcernetur zf finis ille ,
#&?/// confecutus e[l Hannibal, creditu erit faciltor.
Acque
fic itaque non modo inftruunt erudiuntque conciones leclorem, quo exaäius pcrcipiat totarn narrationis feriem, qu« etiam, nifi iis fublevata,faspius aut deficeret, aut languefceret; fed etiam ad
reliqua, quae narranda funt, le£torem paratiorem
ef-ficiunt. Devolvimur jam ulterius ad alteram con-cionum utilitatem, quae in eo confiflit, ut fummam
legentibus adferat voluptatem ac dele&ationem.
Sei-licet, quoniam ideo feripta efl, ut legatur ,
Hifto-ria5 proinde caveat Hiflorieus, ne le&orem
narra-tione perpetua, quae nulla varietate atque oblefta-tione mixta eft, fatiger» Atque hinc fatis fuperque patet,
Hißoricorwn Civilibus♦ 9
patet, numquam melius potuifle veteres Hiiloricos
conciliare talern fuavitatem, qu# in Hiftoria
tamquam maxime neceffaria, sdeffe debet, quam interfertis
paffim concionibus, qu# requirunt.flili mutationem,
probationum diverfitatem & vehementem quandam
fermonis concitationem fingularemque venuftatem. Heic adduxiße non pcenitebit Celeberrimum
Abba-tem a VERTOT, conciones civiles, quo polluit in«
genii acumine, hoc modo pulcre defenfitantem:
r ufdge des harangues, méme de Celles, qui [ont di¬ rektes , ne doit pas etre condamné, Jur tout, fi ettes
ne font point trop
frequentes.
Je les trouve propresäjetter une agréable
varieté
dans F Hißoire, on rien?ie feroit fi ennuyeux, qu' une narration toujours
viontée fur le méme ton. Lorsque le fait efi racon-téfidellement, la verité eß toujours entiere, joit
que 1' Hiflorien lu rapporte lui méme, ou qu'il fajfe par-ler /' Acteur dont il s' agit p).
§♦ 4*
Porro ad tertium rei probandi argumentum
,
quod ex natura veterum rerumpublicarum,
Grae-c# puta & Roman#, defumi fölet, me jam
accin-gam. Id autem in
anceoeflum
probe notandumper-velim, nobis in prarfentia unice fermonem efle de
veteribus Hiftoricis Grascis Latinisque, qui fcriptis fuis aliquam flatus patrise fu# periodum ita
pertra-£fcarunc, ut ipfarum rerumpublicarum confidera-tione, qua fuam indolem & regiminis formam, lux
ß
i
IO De Concionibus Veterum.
quoque
accenderetur
ipfi Hiflorise, Et
quemadmo»
dum inter omnes conftat, apnd Romanos seque acAthenienfes, omnia decreta publica fuifle plaralita-te fuffragiorum fancita; ita nullum effe poterit
du-bium, quin, antequam ad
fuffragandum
fueratde»
ventum, prasmittere concionem, five fuaforiam , li¬ ve disfuaforiam, Oratores confueuerint. Hinc qui
juftum rebus pretium fiatuere norunt, tum demum
hac de re fanum folidumque ferent Judicium, quum
confideraverint, veteres illos Hiftoricos fuiffe con-fticutos in iis regionibus iisque temporibus ita ad a-nmflim depingendis , ut eorumdem feculorum mo¬
res & confuetudines mente revolverent, & qua ra»
tione Romse & Athenis caufTse non minus in foro,
quam comitiis
fuerint a&se,
nonleviter
expende-rent, fed omnia & (ingula vividis adumbrata co-loribus exhiberent. In robur ac patrocinium noftrae
fententias jam denuo adducere licebit laudatiffimum noftrum VERTOT hac de re ita Joquentem
q)\
on ne peut pas s* éloigner 7 ufage des harangues,
fans dérober
d
7Hißoire
une partie conßderable desfaits, fur tout dans un état Republicain. Car il
faut, quy un Hifiorien remonte9 autant
qu'il
fe peut9jusques aux cau/eS
les plus
cachées desévenements
9qu'il deeouvre
les
dejfeins des ennemis, qu'il rapporteles deliherations, qiiil fajfe voir dans les différen«
tes aftions des bommes, leurs vües les plus fecreU
tes, Ö* leurs interets les plus cachez. On fcait que dans la
République
Romaine fur touty les refolutions___ _
Hißoricorum Civilibus• ii
publiques
dépendoient de
la pluralité des voix
,&
qzielles étoient communément
précedées
des difcours deceux, qui avoient droit de
fuffrage,
&
queceuxci
apportoient pres quetoujmrs
dansles
ajfemblees
des
harmgues préparées, pourfoutenir leurfentiment par
I' auciorité des Lo'tx. C ejt dans ces fortes de di•
fcours que nous apprenons
la
conßitution de
eetteRepu«
blique. Sed rem hancce
exernplo
exHiftoria
Ro-mana deprornto jam uberius
coliuftraße
convenit*Legimus apud Livium r ), C.
Oppium tribunum
plebis., Q. Fabio
&
T.Sempronio
Confulibus, in
medio ardore Punici belli , culide legem : ne qua
mulier plus [emuncia auri
haberet:
neuveßimenta
verficolori uteretur: neu junffio loehiculo in urbe op«
pidove aut inde
mille paßus,
nifi
facrorum
publica-rum caujfa^ veheretur. Sed poftea
cribuni plebis
M. Fundaniiis & L. Valerius tulerunt ad plebem de Oppia lege abroganda , quam tarnen
M. &
P. Ju«
nii Bruti tribuni plebis tuebantur, nec
fe abrogari
pafluros ajebant.
Hinc poflquam
ad
fuadendum
dis-fuadendumque multi nobiles
prodierant;
mox nonmodo Capitolium turba
homlnum
favendum
adver-fantiumque legi
complebatur,
fed
matronseetiani
viros, omnes ad forum defcendeotes,
precibus folli«
citabant, nec ulla au&orkate,
verccundia &
impe-rio, limine Senatus contineri atque arceri poterant,
continue orantes, ut, crefcente jam privata omnium fortuna , (ibi ornatus adverfis
rebus
negatus atqueademtus redderetur. Et quoniam
haec frequenda
B 2
12 De Concionibus Veteruni
mulierum rndies augebatur, qtiss ex oppidis
concili-abulisque convcnerant, inde fadum eft, ut
Confu-les etiam prastoresque, & alios magiflracus adire & rogare auderent» Sed quantumvis habebant akerum
Confulem M. Porcium Catonem minime exorabilem
qui pro lege , quae abrogabatur, vehementer
diffe-ruit; vicerunt tarnen in caufia, rem tribuno plebis
L. Valerio, qui ad plebem tulerat de lege
abro-ganda, egregie peror-ante. Unde vel ex hoc unico
exemplo fatis intelligicur, non tantum qua ratione in conventibus populi tra&ata fuerinc negotia ardui admodnm momenti, Ted etiam quam necefle, ut res,
non nifi fuftragiis decidendas, omni,
qua fieri po-terat, cura populo exponeret, &, quae inde fluerent
commoda aut incommoda, oftenderec publicus
Ora-tor, ut ad omnia, quae regerere poteranc
contrari-am tuentes fententiam, dubia folide refponderet.
Qnocirca dum Livius nofter vel alius Hiftoricus res
Romae aut Athenis in talibus populi vel fenatus con¬ ventibus geftas voluit defcribere, quid, Todes,
im-pedit, quo minus habitarum concionum exempla
cum leüoribus communicet, aut <1 mavis,
numne
fino iisdem omne opus fuum imperfe&um &
qua-ü exanime dicendum, foret? Acute
igitur non mi¬
nus, quam adpofite Vir do&iffimus M. ROLLIN
s)y de eadem materia fudus locutus, concludit:
Ne font ce pas ces harangnes
, qui nous fönt con«
noj-s) Dans 'fori Hißoire Romaine depuis la fondatio-n de Roms jusqii ä la bataiüe Attiüm
; T, 2. Amflerd, 1739 dcm$
Wfioricorum Civilibus. 13
nottre ce qtiil y
a de plus ejfeniiel dans i3 Hifloire &
ce qui en efl comme f
ame, je veux dire les raifons & les ?notifs, qui ont determiné ä
porter une teile
loi , d faire un tel etablijfement, å
entreprendre
une teile guerre? N1 e(l ce
pas une addrejfe fage
fpiriiuelle ä un Hißorien de mettre c es reflexions
dans la bouche de quelque ülußre Domain au heu de les faire en fin propre nom, ce
qui diminueroit
beaucoup
de kur force & de leur credit?§• s•
Quartam denique argumentandi rationem > quse
haud parurn noftram coroborat fententiam,
defume-re licet a certiflima illa perfuafione,
quod tales
conciones fidem Veritätem
que Hiftoria nullo modo la*
dant. Scilicet veritas Hiftorica qaoniam in conve*
nientia narrationis cum re gefta eonfiftit; facile lar«
gimur, quidquid huic contrariatur , ex Hiftoria
es-fe profcribendum. Quod autem ad conciones civi¬ les adcinet, videor mihi videre, in iisdem adornan-dis duplicem exfiftere pocuiffe cafum
, unum qui«
dem , ubi Hiftorico Ircuit eorum,
quos perorantes
introducit, conciones aliunde nancifci, akerum ve«
ro, ubi earumdem copia fieri ipii non potuit. Quod
fi igicur in utroque hoc cafu Hiftoricus, aut
con-cionem aliis plane verbis, quam quibus accepit, hoc eil:, fuis le&ori reddit, aut etiam concionem, quam habiram fuifie novit, fed ipfe nancifci non
potuit, ad fines
affe&usque
perfonarum accommo*datam fingit & excogitat, tantum abeft, ut verita«
14
De Concionibus
V
nerum.tem lascht, ut potius fic 8z non aliter officio ffi©
-rite perfungatur. Tanto enim majore non Colum , fed uberiore quoque legentium
fructu
id facietHi-ftoricus, quo fapientius callidiusqae invenerit, quid 8z ex quibus dicendum, invencaque fubcilicer ac
prseclare decentique oratione explicuerit* Unde et-iam adfirmare haud verear, plus fsepe prodeffie, ut
Hiftoricl fuas ipforum conciones adferant, quam fi aliorum reddercnt; quippe qui nec fpatia
ea-dem ad meditandum , quum fsepe dicendum ex
tempore fit, neque ad reperiendum optima
facul-•tatem parem habent; quando tarnen ex adverfo
fa-tis comperimus, Hiftoricis & cogitandi moram fup« petere Iiberam, & dum eadem ipfa invalefcit
inge-nium, vel meliora inveniendi copiam dari. Sic pla¬
ne abfonum fuiflet, fi Livius, dum tot Africanos ,
Grscos, Hifpanos, Germanos, Anglos, reüquos,
in fua Hiftoria loquentes introducit, eorumdem con¬ ciones non fuo'accommodaftet ftilo, nifi in
Hifto-rica fua cornpage paffim, ne dicam fopiuscule* ad-mitteret diåionem Ali diffimilem & hybridam. Nec eapropter dicas, iftud ex talfo trahere aliquid, quum id prolixa utilitas abunde rependat, nec quidpiam
difpendii inde magnopere veritati timeridum , quae
non tollitur, dum adferuntur verifimilia, fed tum
primum interit penitus, quum neque illius inftar
a-liquod fuperefi:, de quo verendum,ne, qui
com-mentus eft, abfurda laltim & aliena atque inepta
adtulerit. Ne autem fine au&oritate aliqua prorfus
h«c ediflerere videar, ad Hiftorieum illum,
Hiftoricorum Civilibus.
re ^tate, ve! maxime celebrem, JOVIANUMPON*
TANUlVjf, provocern, qui dum in A&io fuo de mu»
nere ofiicioque Hiftorici agic & difputat: quoties
7
inquit, res tulerit, imperatores ipjos inducet, nunc
confirmantes fuos in periculis, nunc excitantes illos
ad obeunda, alias exbortantes, alias cbjurgantes,
praemia proponentes, 7/20^0 aämonentes
inf
a» mice> turpitudinis, Jervitutis, mortis. Videnture-nim ejusmodi allocutiones, fld multos, tfd ßngulos habentur, decorare Hiftoriam &
quaß animare eam. In quibus, quoties res ipja tu¬ lerit , nervös orationis atque ingenii oftendet rerum
Scriptor. Nec folum quce diffia fuijfe referuntur ab
imperatoribus, verum vf ea adferet, verifimiliat qu<eque dieenda tempus, periculumy reique ipfius na¬
tura poftulare videatur»
Poftulat jara demum inftituti ratio, ut coroni* dis loco vindicentur etiam conciones civiles ab impor»
tuna illa criminarione, qua inveniuneur fubinde,
tam-quam atro carbone, notatae. Infurgunt nimirum ad»
verlarii, aut ad au&oritatem virorum eruditione in«
figniom provocando, aut etiam rationibus, quae a«
liquam prae fe ferunt fpeciem, conquifitis, pngnan«
do. Qui autem nu&oricate armati, in arenam de« feendunt ; in fui praefidium allcgare folent
DIODO-RUM SIGÜLUM t)y CRATIPPUM &
DlONYSI«
UM
t) Qui ita habet in Biblioth. Hiß. L. 20. reis ek rois
16 De Concionibus Veterum
UM HALICARN ASSENSEM «), atque
TROGÜM
POMPEJUM x)\ quibus tot csntisque fulti
tePti-tnoniis, fkri non poffe autumnnt, ut conciones, ab
hifce celeberrimis Viris reprehenfe> locnrn in Hb (loria queant habere. Sed vero bi jaculum - mio
tunt prseter metam. Etenim cancum abelt, ut Dio¬
doras omne concionurn genus improbaverit, ut
po-dus non folum ipfe conciones Hidorix inferuerit,
ied
etiam in loco liuper cicato y) de iis Psltim, quae erebrs; nimis funt, prolixae atque intempeftivs, eurn
loqui, primo ftatim obtutu adpareat, & quis non videt abufom numquam tollere ufum? Idem quo-que de Cratippo & Bionvfio fentiendurn opinamur.
Non difficendum eft, Dionyfium in judicio de Hi-fforia Thucydidae, prxeunte Cratippo, reprehen-dilCIe conciones crebras, iongas, intempePtivas; fed
quoniam in libris Antiquitatum Rornanariirn, vel cen¬
tens ßjhots qvjto^éias
Smc&ixs
ccv r)s s7iit>ur\<jsiev £fc. ofc. i, e. quiprolixas nimis conciones in biftoriis infarchmt, mit crebris
declamationibus ntuntur, eos non injitrie quisreprehendat £fc.
u) in Avovuain cAåm. sr?gl rS ©&;*uÅ yaqawv. p. iq.3.
e-dit. Oxon. ita loquitur: ras b'y]y.ricyoq!ac é fjiovov rads
ircd-j^eaiv dvrctis i[A.7ic^oov yeyevyjc&cct, ccååcc n&j rols dnåacriv
cy-Av\qds sivai, i. e. eas conciones ita ejje adbibitass ut non mo¬
do rebus ip/is fint impedimento, verum etiam auditoribus
per-wtolefta.
x) Hic, tefle Juflino in L. 28. c. 3. in Livio Sal-iufiio reprehendit: quod conciones dire&as pro jua orations
Qpeyi fuo inferendo, bifloria tnodum exceßevmtt
y) Fidefis Fojffium in Arte Hiß. c, 20. qui locutn
Hiftoricqrum Civilibus•
tens leguntur conciones, atque
ibidem lib, VIL
i-pfe etiam difertis verbis pronuntiat, eas
Hifloriis
inferendas effe oraciones, quse in controfiishabitac
funt; inde efl, quod SEBAST
MACCIUS
z)ad-ferere non dubitaverit: Di@nyftum propriis juis
ar-mis convinci: darnnare orationes in aliis: ipfum tam
obliquas &
mixtas, quam etiamdirett
aspajfim
fre-quentare. Ac vero rem acu tetigifTe videcur VOS-SiUS a), qui, Dionyfiam juvenem
edidiffe libros
Rhetoricos, setate vero grandiorem fcripfiffe Hifto rias, contendit, ifthoc ftipatus argumento, quod
nimirum non (it verifimile, quo tempore in
Hifto-ria Thucydidem imitaretur, eodem in Rhetoricis
re-prehendiBe illum Scriptorem floren tiffimum, ni(i fta-tüere oporteat, non quasvis
reprehendiße
conciones,fed eas dumtaxat, quas freqnentes nimis
eflent,
autjuftam excederent magnittidinem, aut non
fuo
iocoadhiberentur. Prseterea etiam eo minus juvat
con-tendere, ipfum Thucydidem ab concionibus in
Hf-fboria abftincndum efle tandem agnovifie, quando
quidem libro odtavo ne unam quidem inferueric, quo certius ex
MARCELLINO b)
conftat,fcri»
ptum a Thucydide fuifle hunc librum tempore mor-bi gra-viflimi, adeo ut exfcetus
hujus imperfe&ione
peffima conditio genitorisj, qui
morti
eratvicinus,
racile queat dignol'ci,
Quod
autemtandem ad
Tro-, gi Pompeji teftirnonium
ndtinet* nifi de
intempefti-C vis
— .
%) Lib, 2 de Hißar. c. 2$. a) De Arte Hiß. c. 20,
18 De Conciombus Veterum
vis aliorum concionibus eum faltim locutnm effe
dixcrimus, valet omnino, quod acute contra illum Celeb. CREVIER difputac c)i quam convenienter,
inquiens, in Sallujlio & Livio, reprehendat. Tropus
Fompejus, QUOD DIRECTAS CONCIONES
OFE-Ri SUO 1NSERENDO HISTORI/E MODUM EX.
CEDANTy ipfe viderii, qui obliquas orationes
Hi-floritf fiice non dubitaverat intexere, quaruni unavi nobis fervavit Juflinus , plerisque Livianis
prolixio-fem. Qiiis enirn non videat eamdem plane cf
obliqna-rum Uf direclarmn concionum effe rationem?
Pracla-rum v er o commentum ! mrrum avtificem! qui pro
1NDIC4TIV1S MODIS IXFINITA fubjecerit Uf loco PRIM/E PERSONAL TERT1AM.
§. 7.
Jim porro ad eos, qui rationihus, aliquam
fpeciem pvx fe ferentibus, contra Hiftoricorum
Ve-terum conciones pognando infurgunt, nos converti-mus; inter quos etiarn recentfori sevo eminent FR
AN-CISCUS PATRICiUS d), PAULLUS BENIUS e) Sc CASP. BARTHIUS/')., Rationes, quse allegari
folent, huc fere redeunt. Scilicet contendunt, ta»
les conciones non tantum impedimento effe
narra-tioni & rnoleftiam adferre
leÖoribus,
fed etiam fi-dem Hiflorise aut evertere aut minuere, atque adoftentationom magis, quam ad rei necefficatem
fpe-•
ftare;*
c) in (ua Editionis Livian & prcefatione p. i.
d) in Lib. X, de Hifloria. t) in Juis de Hiftoria Libvis
liißoricorum Civilibiis.
&are; prsefertim quum introducancur
faepe
perfonaeJoquentes , ea numquam ufas lingua, quam
tribu-unc ipfis Hiftorici; imm o proferantur a perfonis
in-genio, moribus & ftudiis plane inter
fe
diverfisconciones eodem ftilo concepta;, eademque elegan-da confpicuas. Quis enirn, dicunt, Scytharum, bar-barae gentis, legatos, quis Sabinos aut Tofcanos tan»
ta claruifle credat eloquentia, quantse in Lmi aut Curtii Hiftoriis exempla fiftunt? Atque hinc
meri-to concludendum efle exirtimant, vanitatem folarn matrem eße concionum civilium ideo in Hiftoriam
in-trodu&arum, ut quos olim veteres in Poetis
admi-rabancur ingenii lufus, iidem in Hiftoria novo coru-fcarent f'plendore. Sed quam magnopere hi omnes, iüis fulti rationibus fuis, quantumvis primo obtutu fpeciofis, fallant & fallantur, jam pervidebimus*
Nimirum nemo putet eonciones Hifioricorum onli« nem narrationis incerrumpere, & iinpedimenco jux-ta moleftiasque legentibus eße, qui curatius paulto
'
confideraverit, tantum abeße, uc conciones, quae modum fervant & tempeftive infertas funt, graves
praeterea rac fapientes,
leÖroris
inhibeanc ftudium ,aut biiem moveant crucemque figant, vel fallant
fi-dem, ut impleant potius incitentque induftriam, &
ut alacrius moxpergat, novas fufficiant vires; haud
fecus, ac qui iter faciunt, laß! de via, cum locum herbofum opacumque ameene arboribus na&i lunt,
confidere pauliper atque accumbere (olent, ut
re-quie meliores mox adfurgant promdusque
confici-Ant, quod reliquum fit fpatii.
Hinc
nihil vidi in20 De Concionibus Veterum
concionibus iftiusmodi, vel me non monente dixe«
ris; placebuntque & utiles erunt, fi
culpa vacarint
Scribentes & fuo officio pulcre fint
£un£ti,
adeoqui-dem, ut fidei veritatique Hiftoriae fua ubivis
ftec
integritas illibata. Dein quod ad
Hiftoricorum
con-ciones & nominatim Curtii Liviique adtinet,
quo-rum di&io nec perfonis, quibus tribcuntur, refpon«
deat, nec temporum illorum, quibus traduntur
lo-cuti, eloquentiam referat; fufficit, fi alieni di£H
fen-tentiam ac vim fincere 8z incorrupte fuis retulerinc
verbis; nec aliter ifthanc rem prasftarc, incurnbere Hiftorico crediderim. Quod fi enim Romulum, aut Numam, vel quemvis alium ex sntiquis Romanis,
eo loquentem fermone introduxiftet Livius, qualis
fuit veterum, nullum profe&o, mecum adfirmave»
ris, hodie legentium fatis intelle&urum, fi vel ma-xime Commentarios Varronis & Fefti ac Nonii
glos-faria antea edidicerit. Proinde nemo non
confite-bitur, Hiftoricorum orationem fefe omnino
hsben-dam efie, ut sequabili membrorum honore congruac,
ne ex varietate fermonis & fpecie difpari contrahat
faftidium, monftrofaque & portentofa facie terreat
offendatque magis , quam invitet teneatque
le&o-rem, haud aliter ac corporis noftri partes, quan-tumvis fint diverfag, unum tarnen colorem &
habi-tum praffierunt atque fe inter fuaviter concinunt,
ut placeant. Ulterius quum
forfitan
dixeris, Livi-um Curtiumque in fnis perquam multis concionibus,oflentationis faltim gratia, more Poetarum, exhibu-ifie Infus ingenii; probe notandum pervelim, dum
1
Hißoriconm Chilibur» 2i
jam primo ad Curtium
oculos
advertimus,
fuifte
quidem eum aliquot
feculis
Alexandro pofteriorem
adeoque multis
miliibus
nb India Afiaque,
ubi
A-lexander res gefierat fuas,
fubmotum,
adeo
utacci-pere haud potuifiet, quae aut
locutus
ipfemet
Ma-cedo aliquando fit, aut
apud ilium alii etiam
dixe-rinti (ed merniniiTe oportet, Cailiftinem
Confobri-nun) Ariftotelis, Pellasum Marfyam, Antigoni iiiius,
qui'pofl Aiexandrum regnavit,
fratrem,
nec nonÅriftobulum ac Clitarehum & Anaximenem ipfum«
qoe Ptolomaeum Lagi, aut comites expeditionis, aut duces arque amicos
Alexandri
omnes non tantum•fuifie, Ted res ejusdem fine dubio prodidifle ad po-fteros iiceris; quas legendi copiam habere potuerat Curtius & defumeqdi inde di5ta fa&aque, ex qui-bus contexeret fuse Hifloriae opus g). Narn hoc
minus quispiam inficias iverit,
Curtii tempeftate du¬
rale adhuc illa monunienta, quae poftmodumvetu-ftas, omnia confumens, adeo abforpfit, ut nihil
eo-rum hodie exfiftat; quo certius
adfeverare
pofiumus, ex iis multa & Amafenum Strabonem, &Chero-nenfem Plutarchum, & Athenaeum atque Arianum adduxiße , quos omnes poft Curtium, uno Strabo»
ne excepto,
fcripfifle
novimush\
Dein dum
re-gredimur ad
Livium,
major
nobis fubnalcitur
dif-ficultas in ejus caufla
agenda
defenfitandaque.
Sei*
C J
licet
g) cfr. De la Motte le Vayer de Q. Curtio Rufo
Dis-fevtat. editioni Pitijciana pramiff.
h) Lac eß Jententia Aug. Büchnert in Ovation, ßiis A* cademic.
22 De Coticionibus Veterum
licet, fatente toto eruditorum choro, novimus,
fu-ifle raras incer initia urbis Romas literas, Tedali-quas tarnen, quas nempe Evander attulerat/');
no-vimas porro, evertifle urhem Gallorum
faces,
acfasviifle flammas in monumenta privata & publica,
atque ftc periiffe fervata ibi, Ii pleraque, uc Livius refert k), fed non ideo omnia. Atque fi periiflent
maxime, non putabimus rerum ibi traditarum fimul incercidide memoriam omnem ac famam, quam
fer-vare iilibatam potuerunt hominum animi, in quos
baud aeque flammarum furor, atque in te£h & do*
mos valet, ita quidem, ut eadem pervigere quive¬
rit tradique quafi per manus ad alios, donec a Fa-bio Piftore /) casterisque antiquiffimis Romanarum
rerum Scriptoribus litterarum monumentis excipe-retur. Inde igitVir Livius, ut plura alia, ita & con*
ciones illas antiquiffimas, quas obelo notatas vide*
mus, in fuam fortafTis refcripfic Hiftoriam, & uti
acceperat, reddidit, fed Juis verbis, hoc e(t, nitidi*
us politiusque , pro feculi fui fplendore atque
elegan-tia. Hinc noflro quidem judicio, non illas penitus fal¬ las fittasque pronunciare, auc violati officii Livium acerbius def'erre oportet, quandoquidem fatis
fuper-que comperimus, iilnm, quantum in fe erat, fem-per 8z ubique fluduifie veritati, atque accepta
ali-unde, pari, qua ibi invenerat, tradita fide,
reddi-diCTe. Nam ficuti qui prifca & antiqua componunt
non
*»■» '■ ■ 1 1■ . . . i . - .. i i,,,
i) Fid. Liv. Lib. /. c, 7. k) Liv. Lib. Fl. c. 1.
Le Concioriibus Veterum Hiftoricorum Civilibus*
nen poflont vifa & comperta adferre, ita priores
fechri oportet, & tollere inde atque transferre in
opera fua, quae ad examen vocata fimiliavero cum*
primis putaverint. Et quoniam neque itdem eos-dem fequuntur, fed eligit fibi quisque ducem, e-umque forfitan non femper, qui optimus ert, fed
qui videttir; ita rtt, ut qui pertra&ant eadem, non
eadem tamen lernper tradant; unde etiam
reperi-mus, Livium ac Dionyfium conciones easdem
di-verfis fententiis verbisque inrtruxifle m)\ quemad-modum etiam jam fupra innuimus. Plura addere,
prohibet tam ingenii, quam rei domerticas curta
fu-pellex» Quare, argumento, quod pertra&andum
fura-feram, fuccinfte expofko, vela contraham*
atque opellae huic colophonem
imponam.
S. D. G.
JK JK
JK •
m) Heic in livro noflro defenßtando fecuti fumus jam
miper laudntum Bucbnenimytamqnam anteßgnamm7 quem vi' de fis de Hiftoricorum cönciombus in Oration. Acad., uberius
UT STUDIORUM SUORUM MODERATOR!*
ITA ET
AMICO INTEGERRIMO,
S. &. O.
PAULUS VILHELMUS PAULI.
In arenam Academicam defcendis,
Amice Le£tiifime,
Ab armis decreroriis inftru&iffimus* Arque hinc eft,
ut in fcenam quoque patiaris me prodire,
qui Tibi ex animo gratuler
prima haecce eruditionis Tuas virturisque decora, Atque dein, abfolutis omnibus in hac palgeftra numeris
Laureamj quam olim parabit
Apollo-dum de coetero, vota mea calidiifima eo redeunt ut liceat mihi, tantis Te,
in omni Tuo vitse curriculo-, fortunse obfequiis dotatum conlpicere;
quas umquam ab amico integerrimo