DÜBIIS ORATIONIBUS DEMOS THENICI'S

DE

DÜBIIS ORATIONIBUS DEMOS THENICI'S

—·Μ8-ϊΓί£»

DISSEH Τ Α ΤI Ο.

CUJUS PARTUM TERTIAΜ

VENIA AMPL. FACULT. PHILOSOPH. UPSAL.

P. P.

MAG. PETRUS _JACOBUS EMANUELSSON

ET

CAROLUS ADOLPHUS SALDBERG

OSXROGOTIII.

IN AUDIT. GUST. DIE XIII DEC. MDCCCXXVIII.

Η. Α. M. S.

U Ρ S A L I Μ

EXCUDEBANT REGIME ACADEMIiE TYPOGRAPHI.

KONUNGENS TROMAN, STATS -

SECRETERAREN,

BOFMARSKALKEN OCH KRIGSRÅDET,

RIDDAREN AF KONGE, NOR DSTJERNE

ORDEN

KEJSERLIGA RUSKA ST. ANNiE ORDENS ANDRA CLASS,

SAMT KONGL, PREUSSISKA RÖDA ÖRNS ORDENS TREDJE CLASS,

VÅLBOEJSE HERR

CARL AD. GYLLENRAM

DEN HULDASTE MORBRODER

vördnadsfullt tillegnadt

af

Carl Adolph Sallberg.

DEN HULDASTE _MODER

tillegnadt

af

Sonlig vördnad, kärlek och tacksamhet.

23 In perfequenda disquifitione de dubiis orationibus

Demosthenieis idem institutum, quod inde ab initio fe-

cuti fumus, retinendum videtur. Neque enim (uti fo-

lent non nulli) sententiis fingulorum fcriptoium in u-

num promiscue collatis et noftra qnalicumque oppres- fa, alieno ingenio atque doctrina fapere conamur; ne¬

que, quaecumque ante nos disputata, ad rem quodam

modo illuftrandam conferant, afpernati, novum aude-

mus et periculofum adire laborem. Quod ii ^argumen¬

ta _neque contortis, neque longe petitis, nobis contin.

gat Criticorum judicia noftris ^componere, ita demum

ad certam perventuros veritatem fperamus. Verum e-

nim vero, cum teftibus non fit credendum, nifi fue-

rint diligenter examinati; ne temere quidquam opinari po-

tius videamur, quam quae explorata fint adferre, ipfos,

quos adhibuimus Criticos, accuratiori, quantum per vi¬

res licuit, disquifitioni fubjectos voluimus. At qnia de

Libanip et Photio in praecedentibus memoratum eft, jam

de Dionysio Halicar nasszo, antiquisfimo quidem illo, et

ad ea, quae fequuntur, magni momenti fcriptore, ante-

quaui ad ipiam rem progrediamur, aiiquantum disfe-

rere in animo eft, ut, qualis in genere Criticus fue.

rit, appareat. Quod ii cui videamur in hac re diutius,

quam pro declinatione, verfari, in causfa eft, quod.

cum pauci admodum, iique obiter fcriptorem iftum at- tigerint, conftituere, quatenus fides illi fit habenda, e

re magnopere nobis esfe fit vifum.

Hic igitur Dionysius, quem Caefare Octaviano im-

perante vixisfe conftat, ^quamquam ad hiftoriam prae-

4

24

cipue animum vertisfe videtur, multa de arte oratoria

et critica confcripfit, quorum pars haud exigua ad no- ftram usque aetatem pervenit- In quo tarnen male ^a- git, quisquis haec omnia juxta aeftimet. Nam inter ea, quae de oratoribus, quaeque de hiftoricis confcripfit,

magnum intercedere nobis vifum eft discrimen, eo magis miranduro, quod, cum ipfe hiftoricus esfet haud fper- nendus, de illis multo melius, quam de his judicavit:

cujus quidem discriminis causfas, quae in promtu ma- xiüae fint, in ieqnentibus explicare conabimur. Jam

vero in hiftoria Thucydidis dijudicanda (ubi illud, cujus

mentionem fecimus, discrimen maxiine apparet) ine.

ptus interdum atque abfurdus eft Dimyßus, fibi ipfi con¬

trarius, hoftilis, a vera ratione et ordine in rebus pro-

ponendis non parum abhorrens. Cum enim ex. gr. o- rationes, _quas operi fuo intexuit Thucydides, quod li-

berae rerum narrationi obftarent, reprehendat, et in

libro octavo, utpote qui nullas contineat ejusmodi ora-

üones, fcriptorem iftum inftitutum mutavisfe dicat, ecquid potuit proferre ineptius? Nimirum non vidit,

has ipfas, quas admittere noluit orationes, ingenium

ac mores fingulorum hominum, gentium, univerfae Grae*

eise, totius denique, de quo agitur, aevi, occultisfimas

porro et verisfimas causfas omnium, quotquot in bello Peloponnefiaco acta funt, patefacere, ideoque efficere,

ut hiftoria _neque tenuis quaedam et fterilis rerum e-

numeratio, _neque fabularuin coacervatio, Ted impera-

torum, philofophorum omniumque, qui in adminiftrandis

rebus publicis fint occupati, fuavisfima facta fit magiftra.

Non vidit fcilicet, librum hiftoriae Thucydideae octa-

2*5

vum nihil es fe, uifi primam rerum narrandarum ad«

umbrationem, ideoque orationibus carere. Sed haec hactenus. Qais autem non iniratur, quum apud Dio.

nyfimn hanc inveniat fententiam: Culpandus eft Thucydi-

des et aliis pofthabendus hiftoricis, quod bellum Pelo«

ponnefiacum ceteris hiftoriae periodis praetulit, iibique propofuit defcribendum: quae quidem narratio univerfaß Giasciae, praefertim vero Athenis, dedecus, lectori tae- dium aüosque fenfus ingratisfimos parit? Nonne pue- rilia haec, et infra ^omnem refutationem pofita? Ne-

que vero fibi conftat ubique Dionyßiu. Nam delectum argumenti cum reprehendisfet, hoc ipfo delectu cete¬

ris hiftoricis Thucydidem dixit antecellere; copiaque ^ora-

tionum reprobata, orationes, quae in conventu populi

Athenienfis de exftirpandis Mitylenae incolis habitae funt, omisfas queritur. Abhorret ^{autem a} vera et ab- foluta rernm tractandarum methodo, quod iingulos hi- ftoricos et plerosque obiter confiderando, feriem _quan- dam eorum non dispoiuit, unde posfet intelligi, quid

ad perficiendam hiftoriam contulerit quisque, vel _qua in ^re alterum alter fuperarit. Sed his, _{utpote quae} potisfima fint errata Dionyßi, fubiiftamus. Quamquam

vero talem invenimus Criticum noftrum, ^{tarnen nec}

pauca habet, quae, licet a perfecta rerum aeftimatione

non parum recedant, in ipfo Iaudanda. videantur. Ita

quidem obfervavit, divifione temporum minus commo*

da ufum esfe Thucydidem, rebus _netnpe fecundum hienies

et aeftates perfcriptis, quo factum eft, ut, altera vix in-

choata narratione, in alteram in Vitus quafi lector ^ra-

piatur. Qua ratione Thucydidem adeo fuperavit Herodo-

20

turt nt, cum ille, uno fumto argumento, unum cor¬

pus in multas partes diducat, hic, multis variisque

asfumtis argumentis, unum corpus fibi confentiens fa-

ciat. Sed ^haec fere fola funt, in qtiibus, quantum ad ipfas res earumque dispofitionem attinet, cum Dionyßo

fentimus: plura funt, quae de genere dicendi, ab hi-

ftoricis ufitato, vera dixisfe cenfendus ed: ut etiam ubique in dictione ^quam ipfis rebus confiderandis non

folum uberior eft, fed etiam accuratior atque eonftan-

tior. Nam obfcuritatem nimiumque obfoletae dictionis

iludium nec non tumorem quendam et poeticas figu-

ras, quae a profa oratione recedunt, haud injuria car- pit. Sed longum erit fingula periequi: videamus igi-

tur, qualem in oratoribus percenfendis fefe gesferic Diony/iur.

Magnam in homine fuisfe eruditionem, magnam cognitionem non folum auctorum clasficorum, fed o-

mnis etiam apparatus, ad eloquentiam pertinentis, te-

ftantur quae fcripta reliquit et criticorum de eo judicia.

Materiem igitur tractandam fufficientem una et prom-

taiii habuit, quam ea ratione tractavit, quae feveriori-

bus maxime conveniat disciplinis. Nam variis illis di¬

cendi generibns, quae αυςηξον, Kstixov et psacv vocant, primum perfpicue defcriptis fubtiiiterque diftinctis, ad

utrum eorum adnumerandi fint finguli oratores, defini-

vit. Deinde quid ab altero alter fit mutuatus, quid in- venerit quisque vel inventum auxerit et ad perficien-

dam eloquentiam contulerit, adeo luculenter oftendit,

ut non modo judicia de finguiis oratoribus» fed hifto-

%η riam quoque Graecre eloquentiae, quantum per invi-

diam fatorum licuit, continuam in criticis ejus operibus

inveniamus. A generali quodain orationum intuitu ad partes examinandas defcendit, exordia, narrationes, dispofitiones, argumenta, perorationes, quin et fingu-

las fententias perfcrutans et, quicquid ftatuerit, exem-

plis, quam plurimum bene exquifitis, illuftrans. Quum

vero ad amusfim prasceptorum rhetoricorum omnia examinet, modum fervat, conjecturis et hypotheilbus

non modo non obnoxius, Ted quodam modo inimicus.

In argumentando et demonilrando fubtilis plerumque, brevis, perfpicuus, veritatis amans. Mira vero, qua inftructus fuit, iagacitas eo potisfimum cernitur, quod

notas oratorum fingulorum _{praecipuas et} differentias ad-

eo accurate et diftincte enumeraverit, ut quisquis fcri- pta finguli cujusque periegerit, is in ^criticis Diomjßi

vel ea, quae experiendo ipfe jamjam cognoverit, de«

prehendat, vel feie non antea animadvertisfe miretur;

qui nondum legerit ipfum, de quo agitur, auctorem,

ejus vero Ingenium e critico noftro perceperit, is ima- ginem fcriptoris perfpicuam, menti quaii obverfantem videat, quam denique, inftituta disquifitione, veram inveniet iibique conftantem. — Quaeri jam poteft, an fui juris ^et partium ftudio liber fuerit Dionyßus. Id quod ipfe jure fuo affirmat, quippe qui auctorilatem

certi cnjusdam critici ^non fit fecutus. At vero rheto·

ricis regulis adeo videtur obtemperavisfe, ^ut, quicquid iisdem non confentiret, fine ulla dubitatione improbarit, ideoque accuratior ^quam ingeniofior factus fit criticus.

De partium quidem ftudio. an apud eum fit nee ne, in

28

utramque partem disputari poterit; iiquidem Demosthe-

nem nimia quadam admiratione fufpexisfe primo intui-

tu videtur. Re autem accuratius confiderata, ornnia, quae huic oratori vitio posfint verti, obfcuritas et face-

tiarum graticeque inopia, a Dionyßo inveniuntur, quam·

quam pasfim et breviter, reprehenfa.

Expofiris qualitercumque, quae de critico noftro

exiftimavimus, jam quaerendum videtur, quibus rebus

factum fit, ut, cum in oratoribus dijudicandis tanti fit

aeftimandus, hiftoricorum et in primis Thueydidii judex

fuerit minus probandus. Invaluerat nimirum, ut no- bis videtur, Dionyßi tempore opinio, Grsecam Iinguam omninoque profam orationem a Lyßa> lfocrate^ Demo-

stheHe et JEfchine ad fummam perfectionem esfe perdu-

ctam. Qusecumque igitur fcriptores ifti ufurpaverant,

ea norma et regula in dicendo habebantur; quod au¬

tem ab eorum dicendi genere abhorrebat, id mancum

quodammodo atque imperfectum rejiciebatur. Huic igi¬

tur opinioni deditus Dionyßus, quum et alias ad regu-

las conftitutas omnia examinaret, neque exceptiones,

quae magnis ingeniis funt concedendae, admitteret, ad Thucydidem percenfendum praefumta quadam opinione

accedebat. Jam vero, quia vel μέσον illud genus di¬

cendi, vel λεπτον > amplexi erant celeberrimi ilii ^orato-

res, Thucydides contra ro α,ύςηξον maxime adhibuerat, multisque modis a folita dicendi ratione disereparat,

necesfe fuit, ut Dionyßo adverfus ^eum morofitas quae- dam nafceretur; Herodoto contra, qui medio dicendi

genere ufus erat, quoquo modo faveret. Qui ^autem

39

prgeftantisfima quaevis velit refeilere aut obtrectare, is

neque juilis uti poterit argumentis, neque inter fe con- fentientibus: id quod Dionyßo quoque in dijudicando Thucydide accidifc. Huc accedit, quod, cum oratorise,

quam ulli alii dictioni, longe perfectiores leges esfent definitae, Dionyßus, qui, utpote criticus accuratus, a norma Tibi conitituta discedere numquam audebat, ora- tores plenius, quam hiiloricos necesfario dijudicaret.—

Sed quoniam de auctoritate Dionyßi critica fatis forfan jain eil disquifitum, ad inftitutum revertemur, conii- derationem nempe orationum Demosthenicarum, quae dubiae habenturj quarum quidem ea nos occupabit,

quae infcribitur:

Ό bτιταφιοε λογοε.

Hane orationem, in Iaudem eorum habitam, qui a-

pud Chaeroneam pugnantes occiderant, Demostheni plane denegavit Dionyfius, cujus ipfa verba liceat adferre.

Poilquam enim altero loco 1) fimpliciter _{obiterque Iianc}

iententiam pronuntiavit, altero ita plenius de Demosthene loquitur: πανν\χυξΐκ8ε μεν év Xoyxs _εχομεν αύτ8 _παςα- σχεσ^αι, ^πανταε yocg εγωγε ras οοναφεςομεν8ε ε)ε αυτόν α'λ·

Λ οτξΐ8ε είναι πε&ομαι και 8οε κατ α μικςον έχοντα? τον εκεί- ν8 χα^ακτίήξα, 8τ εν τοιε νοημασι, της β συν$εσεωε ολω και τω παντι λειπομενηε' ων εζιν ο, τε φοςτικοε και κενοε και

παιΰαξίω&νιε επιτάφιοε 2). Tum illius, tum Libanii 3) et

1) Lib. _πιμ StivoTtjTOS Δημοσ9ινχ! Cap, 23. Ed. OxOP.

2) Ttiot ίιιν. Cap, 43.

3) Libanium hanc orationem fpariam judicasfe, teiftantur Fabricius,

Fuhrmann et Taylor: ipfi non vidimos.

3°

Photii 4) auctoritate fretus, copiofior fuifc πι hac ora·

tione caftiganda, doctisfimus una et fagacisfimus Tay»

kr 5). Primum enim fingulis quibusdam Iocutionibus,

utpote quae "tirone aliquo in litteris Graecis potius

quam Demosthene dign# fint", reprehenfis, qualia funt: A/

επηλυδας πόλεις, ΰοκει μοι shcci $Μλεγβγ]νοιι, S-νγατεξοίς ccvot- λωσαι, hiftorias deinde Athenienfis rudern fuisfe hujus

orationis auctorem, tribus exeinplis demonftrat. Mul-

ta praeterea in ^ea contra puritatem Atticam peccasfe

eum arguit, multa non fatis eleganter oppofuisfe, quo-

rurn tarnen exempli loco nihil attulit. His argumentis adductus, Sophiftae cuidam επιτοιφιον illum Äoycv adfcri-

bere haud dubitavit, In quo quidem etil plurima ^eo-

rum, quae animadvertit criticus Taylor, fidein ver i ha¬

bere videntur, tarnen omnibus numeris abfoluta nullo

aiodo cenferi posfunt. Neque enim de inventione quid-

quam dixit, neque de dictione in genere, nifi quas pro-

bari debuerant exemplisque illuftrari. Quum vero,

quantum quidem de hac oratione disputatum Iegimus, propofitum fit, noftras qualescumque fententias judici-is

gravisfimorum criticorum jam iubjungemus.

Quemadmodum hominem alterum ab aitero, primo

intuitu et nondum examinato vultu, fenfu quodam in-

terdum dignofcimus, ita variorum auctorum fcripta,

4) Nec ^tarnen Photius hanc fententiam fuam esfe, aperte confite··

tur. Sed rivts, inquit, «ντον (λογον puta lniT<x(pu>v) υπτιοτητοί tti-

vtufiivoif των Ay/uovStvixuv ΰποκξίνχσι λνγων·

5) Lectiones Lyfiacse. Cap. 3.

priusquam figna et differenfciae feparatim accurateque

fint obfervataa, quisquis confuetudine legendi judicandi-

que valet, agnofcit atque diftinguit. In _{quo tarnen} fenfu, _quamquam prima, nnde lumen oritur, fcintilia

merito habeatur, non eft adquiefcendum, fed _quo, quid

verum fit, eo facilins inveniatur, ad fingula examinan- da defcendendum. Ifta _vero, de qua jam quaeritur,

oratio eam prae fe fert fpeciem atque colorem, Ut cuivis Demosthenicse dicendi rationis ^non plane ignaro,

oratoris ejus ingenio congruere nullo modo videatur.

Nam fi inventionem refpicias, ^eam utique, quippe vulgaribus et jejunis refertam fententiis, gravitate, fublimitate et fervida illa dicendi vi, quae et Demostheni ubique propriae funt, et huic tempori in primis con-

venisfent, prorfus carere videbis. Atqui haec, ^cuin

fenfibus percipi potius, quam demonftrari posfint, ob- fervasfe fufficiat. Ad _{ea, quae} differentiam maxime

infignem inter hane orationem et ^vere Demosthenicas conftituunt, jam progrediamur. Enimvero expofitis,

quae defunctos ad mortem fortiter obeundam _κοα·η· im- pulerint, genere nimirum, educatione, bonarum ^ar- tium confuetudine, politicis denique Athenienfium in- ftitutis, ad ea demum, quae koctcc φυλχ? incitamenta

virtutis fuisient, pergit orator, Quaenam haec? No- mina, inquit, et res geftae heroum, a quibus cogno- mina fingulae tribus acceperant. Quae quidem fabula-

rum nominumque enumeratio, fextam fere orationis partem obtinens, praeterquam quod infulfa eft, atque gffeotata, ingenium prodit non folum Demostheni, fed

5

3 3

etiam univerfae Graecae eloquentiae alienum.' Efcenim

accuratius obfervabatur a veteribus poefin inter et elo- quentiam discrimen, ut illa noagnam iftam fabularum

molem totamque (Ibi vindicaret antiquitatern, hasc vera potius et praefentia amplecteretur: quapropter in lau*

dibus patriae praedicandis res geftas heroum rarisiime,

nec nifi _quum omnino necesfe fuerit, revolvebant ora- tores; quam quidem iententiam expresiis verbis in

Menexeno fuo Plato probavit. At poftquam, Afia per- domita, Graecis civitatibus libertate orbatis Graecisque

litteris quafi peregre profectis, luxuria quasdam orien-

talis culturae Europeae fefe admifcuisfet, magnum apud

oratores örtum eft ftudium vetera illa et fabulofa in orationibus adhibendi; et foro quaii profuga eloquen- tia, inter fepulchra antiquitatis exfulavit. Quapropter

hunc Ιτπτχφπν Koyov, qui, etfi vulgaris et languidus,

apparatum tarnen poeticum continet, poft mortem De-

mosihenif et interitum genuinae eloquentiae Graecae con*

fcriptum falioque in opera optimi quondam oratoris re-

latum, jure forfan autumaverim. ^— Quid vero? quatn- quam eloquentia forenfis ipfa rerum natura, fibi ^pro- pofitarum, ejusmodi ingenium acceperat, ut a poetico

illo apparatu abhorreret, fierine tarnen potuifc, ut ora-

tiones funebres eundem admitterent, quippe ^quae pane-

gyricis adnumerandae fint et tum indole fua, ^{tum in-}

ftituto, cum laudes fortium virorum celebrare debe- rent, poefi propiores? At vero omnes, quae fuper- funt, hujus generis orationes, vetera illa et fabulofa, quibus abundat επιτάφιε ifte Acycr, Demostheni adfcri-

ptus, vel obiter perftringunt vel plane omittunt —