EXCLAMATIONIS FIGURA

D. D.

DISSERTATIO ACÄDEMICA,

DE

FIGURA

EXCLAMATIONIS RHETORICA,

QUAM,

CÖNSENTIENTE _AMPLISS. FACULT. PHILOS.

IN ILI.USTR I LYCEO UPSAHENSI,

SUB PR/ESIDIO

VIRl CELEBERR1M1,

MAG. PETRI EKE HM AN.

ELOQUENTLE PROFESS. REG. ET ORDIN,

PUBL. VENTILAND, SISTIT,

BENEDICTUS

WESTΜ A ΝΝ0-DALE KARLUS.

IN AU DIT. CAROL. Μ IP*. D.XJXJUN,

ANN I MDCCLV.

Horis, ante Meridiem, confvetis,

A ROS I iE 9

Typis JOH, L* HORRN, Reg. Conilft, & Gymn» Typogrf

KAMMARHERREN»

välborne herr

CARL GUSTAV

EHRENHEIM,

SAMT

välborna frun, fru

,SARA REGINA

EHRENHEIM,

Född

TERSMEDEN,

Nåd-gunilige HERRSKAP»

Mängd

af välgemingar och

^ogemen

ynneft

framalftrar

en

Erkänt*

nighet af åtnjutet godt» under mitt viftande uti EDART Förnä¬

ma Hus, har jemt och famt i etc nicfulit hjerta hos mig uptänt

brinnande vördnads lågor; men gjor mig nu tanckfpridd vid för¬

klarandet af min cackfamhets pligt» ia at jag aldeles i ett fa rikt

ämne blifver fattig pa ord. Aldrig fkulle jag ock till famma fö¬

remal vagac flyra min penna» om icke det ädelmod fom lyfer hos

höga finnen» gafvo mig hopp att af NJd-gunftrge HERRSKA¬

PET vinna vanlig hög ynneft» ehuru mitt ofkyldiga upiat hindras

af idel oförmögenhet. Jag utbeder mig fördenskull etc högbenägit

Ögnekaft ^pa det ringa pappers, värk, fom här i ödmjukhet upoffras;

men äger intet annat värde, an da det tillika med fin uphofsman,

af Nad-gunftige HFRRSKAPET blifver hägnade. Förfynen till»

dele Nad-gunftiHERRSKAPET en ej mindre fäll» än mlngarig

lefnad, och jag faleds fent ma fakna, i djup vördnad fa fram¬

härda

Nåd-gunflige HERRSKAPETS

ödmjukafte tienare

BENEDICT» G USTRIN.

ASSESSOREN

1771 KQNGL, MAJtTS Ocrr RIKSENS BERGS COttEGlO,

SAMT

BERGMÄSTAREN ÖFVER WÄSTRA JERN-BERGSLAGEN, VÄLBORNE

HERR ERIC BERGENSCH0LD,

ASSESSOREN,

UTI KONGL.MAJ TS ^ucn RIKSENS BERGS COLLEGIO, VÄLBORNE,

HERR

JACOB TERSMEDEN,

HOF-RÄDET, VÄLBORNE,

HERR HERMAN

TERSMEDEN,

-HOF-JUNKARBN,

VÄLBORNE,

ΗERR

LOREΝTS PETTER

S0DERHIELM,

CONDUCTEUREN vid FORTIFICATION, VÄLBORNE,

HERR

TERSMEDEN,

HÖG-GUNSTIGE HERRAR,

Eftertryckeliga

^ron

af

en

oförtjent Gunft, häfva

gjort, Välbor¬

låna glans It deila ringa binder, ioni annars (kulle aga in¬

gen, Uptagen gunftigt en ödmjuk nit, och tillaten at under an-

önfkan af allikjons fåilhet och välgång, i djup vördnad framhärda

Välborne HERRARNES

ödmjukaße tienare

BENEDICT, GUSTRIN-

C OM MI NISTERN,

VID SVERDSIÖ FÖRSAMLI NQ,

ÄREVÖRDIGE och HÖGVÄLLÄRDE,

Herr ERIC GU

STRIKT,

Min Högtärade Kärafte FADER.

Klrlck och.

gen-kårlek hos Föråldrar och

Barn

, ato 11 med

hos de vildafte djur5 oaniedt den förra ofta, och nåftan altid, vifar fig ibland ofs i ^ett högre mått» att upfylla briften af

den fednare. Hvad kan jag ^annat låga, _{når jag}eftertänker min

Farkårs flora iorgfållighet ^om mig och min npfoflran ifrån den fpådafte barndomen, och huru litet jag kunnat till årkantfla der-

emot Ifårtills bevifa. Uptag derföre min Farkår, detta lilla fnil- leprof, iåfom det förfla af min anvånde ungdoms tid, fom för

allmänheten framlågges, och tillätdet vara ett teckn af min öd¬

mjuka tackfamhet, famt tjena till en upmuntran att ej ånnu ^un*

draga mig Sin hjelp, ehuru min k. Faders fkuldror ikulle fy-

nas börja fvigta af ia många och dryga koftnader.

Den ALDRAHÖGSTE gjöre min Farkårs dagar talrike,1

och befukte Defs grå hår med fin milda Nåd och Vålfignelfe

hvilket hjerteligen önikas af den, fom med all nit och vörd¬

nad framlefver

Min Högtärade Kärafte FADERS

Lydigafte Sort

BENEDICT. GUSTRIN,

§· I.

sLoquentiam natura atque ingenii vi¬

ribus totam potius deberi, quam ad

ullas regulas dirigi, multi, & non quidem ineruditi, putaverunt: at

nihil tarnen obftat, quominus Elo-r quentias, cum prasftantis ingenii fe-

licitate feu ευφυία, tum vero adftdua exercitatione ar- tisque & difciplinse prasfidio feu φιλοπονία fuffultae»

nos primas deferamus» Hinc Rhetoribus, omni ^tem¬

pore, curas fuilTe commeminimus, in ^re, i.e. Suada

hac flexanima, tanti ponderis momentique altius e fontibus repetenda non folum, fed ad pofteritatem

transmittenda, prasceptiones tradere & foJidiores, &

numero haud _paucas. Etenim inftartfoculi eft illud

* Sturmianum: in comparanda dicendi facultate plu-

p>

rimum valet natura, fed natura hxc ipfa arte co-

99 litur, imitatione ducitur* Fit autem fumma, fi ad

* imitationem accedat exercitatio, lmitandi enim ra- tio velut exercitationis eft dux & moderatrix, Ne-

5' mo namque videtur exftitifte perfe&us Orator, qui

A " non

\

s *< )o(

*non idem exftiterit _quoque imitatör _a). Eft vero Rhetorica duplicis generis facra, vel profana* ^qua?

in forma, quod doceant bene dicere,five, prudenter, copiofe, ornateque Ioqui, confpirant ; in materia

autem difterunt. Unius enim veluti _promus condus

eft Script. Sacra, ita alteriusauétores profani. Quare a Nie. Cauflinob) dividitur Eloquentia in Div'wam? qua Mofes ufus eft, Dei fulmen Efaias & D. Paulus: in Rbetoricam, qualis eft eloquentia Patrum D. D. Bafilii, Gregor. Nazianzeni, Chryfoftomi, Cypriani & cete¬

rorum : et in ht/mattam> ut Demofthenis,Ciceronis

atque Oratorum, qui caftius & adcuratiffimum di-

cendi _genus funt confeétati. Largimur vero luben-

tiffime facram illam Eloquentiam & Θεόττηυς-ον tantum

humanas prasftare, quantum fol umbrce, flamma fu-

mo> divina mortalibus antecellunt. Non noftri qui-

dem eft inftituti de Eloquentia vel in genere, vel in fpecie, pluribus diflerere, fiquidem unica tantum Fi-

gura Rhetorica Exclamatioriis nobis materiam Difpu-

tationis fubminiftrabit, utpote apud Oratores facros

non minus, _quam profanos admodum frequentata:

benignam verocenfuram & interpretationem a B. L„

avide exfpe&amus.

a) Joh. Sturmius de Imir, Orat. L, I. c4 b) Eloquent»

Sacra & hum. p. a»

§. II.

Non audiendi funt, nam is fcrupulus ex animis,

omnium primo, evellatur? qui diåa Paulina r. Cor.

1:17* Οΰ _γ*ξ #τί?«λε με Χρτσς βατηζειν^ άλλ"

£< ) o c &5 λίζ£<Γ&αΐ ουκ tv Γοφια λόγου^y Ίνα μη κενα$η c ςαυξός τουΧξίτοΰ,

Sc Cap. II: ^13. Å ^και λαλονμεν, ^ουκ έν ίι^ακτόις άν$ξω~

5νίνης σοφίας λο'γοις> αλλ εν ^ι^ακτοίς Πνεύματος άγ\ϋ) sτην*

ματτκοΤς πνευματικοί συγκλίνοντες* tantopere Urgent pra>

poftereque explicare adnituntur, quafi cmnis in Sa-

croTextuEloquentia fit profcripta Sc ^extrafines, ^non

dicamTheologiefed humanitatis,exterminata. Quod

autem nongermanam, genuinam Sc veram heic in«

tellexerit Eloquentiam Apoilolus, gravi/Emn adfunt rationes> cur ilatuamus. Aliorum fententias fobri-

as dum reticemus, ^vel obfervatu digna funt verba Cel. Jac. Raupii ad di&a citata c): Ergo, inquit, nul-

la fuit Eloquentia Pauli? nulla facultas dicendi? fa-

ne fuit, fed qualis conveniret majeilati verbi Divini

Sc dignitati Evangelii. Removet itaque a fefe & A- poftolico fuo ^{munere eam} facundiam, qua fucatis ad- jumentis & lenociniis verborum perfuadeantur, quas

a vero funt aliena, Sc ita fe habent, ut animos ho- minum adficere auf allicere non poffint, nifi iis fa- cultate oratoria fubveniatur, _atque adeo magnificen«

tia orationis Sc ornatu verborum utilitas Sc indigni«

tas rerum veletur. Dubium itaque non eil, quin prurierint aures Corinthiorum ilulta quadam gran-

diloquentiae cupiditate, Sc elegantia äe fuavitate fer-

monis demulceri fategerint. Paulus itaque docet,

fi talis adhibeatur ratio, crucem Chriili inanem red- ditum iri. Crux ChriiliSc qua= per crucem fuam nobis Chriilus eil meritus, objeäum funt do&rinnEvange¬

lien_; idem igitur eil, ac fi dixiflfet: Do&rina de cru-«

ce Chriili inanis redderetur, ficut _cap. fequente v. 4.

A _% lo«

4 K )»( >8

loquitur, perfuaforiis humanas fapienti^ verbis tra¬

deretur_, cumquod argumenta & perfuaiiones huma¬

nas non habeant eam efficaciam, ut animos ad adfen-

fum, _qualis in Chriftianis requiritur, pertrahere pof- fint; tum quod ft hujusmodi argumentis adfkeretur

& humana facundia homines ad Chriftum addueeren- tur, Spiritus ejus nihil videretur agere, adeoque ob- fcuraretur, ut clare cognofci non poifet ττνίυ-

ματος Joyxptvs» Γιve vis illa & effkacia ^commoven- di animos, quam habet doftrina ab auéh>re iuo Sp, San&o. Haec iller addo, quas alicubi de i'e ipfo ait Greg, Nazianzenus, fc. fe,Eloquentiam,quam in pro- fanis fcriptis didicerat, Divinis poftea do&rinis no-

bilitaffe, falfamque illam & amaram dulcem reddi- difle. Hinc colligere licet, Apoftolum folam illam ädfe&atam grandiloquentiam, ^ceu fucatam & dece- ptricem, improbaflfe prohibuifleque d).

€) Comment. Synopticus in univeifa Biblia ^Sc locum allatum»

d) Confr* Cl4 Mag. Elia: Waldii DiiTert, de artis Orat, Sc Poeticae fororio nexu. Uph A» 1737»

§.'IIL

Gerte admiranda eil illa ftili majeilas, creber Troporum ufus, tot ftguratae fententiae, loquendi

modus _per fimilitudines 8c allegorias, quem tarn in Regum, Davidis 8z Salomonis, quam omnium fere Prophetarumlibris, aliisquequam plurimis facrarum paginarum locis, deprehendere licet; 8c quid aliud innuunt, aut fpirant, ^{quam eximiam} Eloquentiam,

tantis rebus dignam? Hinc interpretes in Efaiam pro«

V / fiten?

/byti trrmfro fe /ftin

^f^y. yrjniiTrT^^trrfßrrrzf ιπτνίχ&ϋΐ:

Ctη

arJvmjnttfjå

jajjίτύ /7r)crrhS·

}/nt'pfacxtrv/, _JY& Vf'yy cW*^r/*>

yf^Ki-rrtenhilf/fiiitvrvf

^ ^

'Iii'j — ' J *~—1 oi- -"— -»—— ζ -i ' - 'ffn*>rn *rrt"frtsrr

nv'ptrtnijbltwtttftj }nhn)'evron(fay,Tn rrfvr_ir>f*·/rffl··* rwr^rarrt^ ^ffo-rryβfeL

-ά /^.,7T.

wzt,.:L·.,:zu2t^iL·!

lkj*_«*?_(?tlL'ihih.r*r^>u ^ßrrJfus ^{Juo^}

vthrrvj rruxilij^CTT^^Vry ci⁴ri-rr%tft?ro*irr>«j fprtj ^<*

,ι*Γ7Γ~Γ... c&i£S_ ι

i μ«·««·«* cAgvrrfuJ _q-y*m

Al :

^/717

rd*, πίίί

ftuJhj 0

Z^irr

arr^y. : - . _/. -...i.

Xlfajfc Ϊΐψί iTJPy^rryt,

anJ^minj^SfO^ jy_

;„fjZr^LtiLj _;//γ

'J^trm Jytrii u4^ν (f&Ffmxij ^fbrjfefffJmrr*tfg/j u4fytnyturHinmJmrr»^,f~T-Jy>

L·

fUnnjf:. lpj$J&Jtut«.

j

$rn»ji+1*1 t>Jt infmtJHji

nulli *nJ

fm

Λ«/*ßfi fJTj3(Τ^ψη dmrr* ja «Ltrrf} f-mrn V^»>r»r»i

Itji^VTrrvnfvi

/

^'J^rynfff

SK ) ^o C >3 5

fifeniur, ipfum ob peculiare & grandedicendi génus

rerumque, quas pertra&at, fublimitatem, magnam

fcripto fuo conciliaffe au&oritatem. Immo Hierony¬

mus e) adfirmarenon dubitat, illum fuiffe difertum

& Eloquentke peritum, nec habuifTe quidquam in e-

loquio rufticitatis admixtum. De Ezechiele tale ju-

dicium fert alicubi Friedlibius: valuit eruditione &

ingenio, ut non immerito eum cum Homero _compa-

res, ob pulqhras enodationes & fententias illuftres, magnamque rerum multarum cognitionem. Variis

ornaturi elogiis pii veteres Apoftolum Paulum, in-

ter cetera adpellant eumflitmen Eloquentia Cbriftiana,

$r<2fotentem in verbis <£rfenfibits, immo vere

Xpfe Auguilinus ex D. Apoii Paul. epift. & Amcfä Prophetia adfert loca, in quibus cola, commata, pe- riodos, Figuras notat adcuratius, quam ab ullo Rhe-

tore obfervatas, Sic Tropos, Schemata & Figuras

Sacri Codicis copiofe tradit enucleatque Glaffius in Philo!, fua facra*

p) Comment. in Epift« Pauli ad Rom.

§. IV.

De nhmero Schematum &Figurarum minuendo-

ne, an augendo, qui jamdiu magnam aluit contro-

verfiam, ^non difquirimus, nec Figuras inter di&io-

nis & verborum, Gr. λ?|ι«5, interqne Figuras fen»

tentiarum, Gr. Jiavh&g, operofe an'mus eft difcrimen ad.ducere; id tantummodo agimus, ut contendamus, permultum intereiTe, qua forma quaque figura di¬

cendi argumentum Rhetoricum induatur. Etenim

A 3 quae»

i'

<s 8 ) ^o c. »

quadam argumenta fimplicis fermonis forma pro- ferri amant, quadam per Ironiam, quadam per In- terrogationem, quadam per Exclamationem &c, Li¬

quidem res, in fe licet egregia, fed ^parum diiucide traitata,aut produita langvide ac negligenter, ef-

ficaciam fuam amittunt: & digniffimus eil, qui con- fulatur Academia noitra quondam Lumen infigne,

Nobiliir. Dn. Lagerlööf in Difp. ab ipfo eruditiffime confcripta editaque Upf, A. itfpg De Imitatione Rhe-

torica.

Ceterum, uti fheminimus _per tria hac luilra,

fub Ampi, Prafidis duitu, prodiifle Differtationes>de

Exce/fu fubtilitatis Rhetorica, auit. Cl. Mag, Albr.

Malmberg Suderin.; de Ufu &Adplicatione Rhetoric#,

auit. Cl. M. Andr. Northman VG.j de Rhetorica vete-

re et nova, auit. Cl. M.Olao Lindbom Veftm.; de Lu~

mine Oratioms Metaphora, auit. Dn. Jac. Hvalitröm

VG._j de Ufu <&> Abufu Ironi#, auit. CL M. And. Ut- teritröm, Veitm.; de Locutione Allegoriea^* auit. Dn.

Joh. Lundgren, VermLj de Jiyperbolica ratione dicendi

auit. Cl. Gand. And. Drangel OG,; de Virtute Profo- popcei# inOratione, auit, Dn, Ifac. Strömmer OB.

veniat nunc in medium Figura Sxclamationis, Gr.

iκφάνηης, a prapof, «χ, ex δίψων#*clamare qua de-

rivatur, at diverfa tarnen a pronunciatione& vocis emiflione, qua partem Aitionis & ύποκξί<ηωιoratoria

conftituere fölet f). Circa hane eandem definiendam

vix ullum deprehendi, in cohorte Rhetorum, diflfen- fum, cum de noitra Exclamatione fermo fuerit, licet

non diffitear, ubi Exclamatio accipitur pro quiritati-

one

& ) o c £ ⁷

one & Iamentatione, id quod Grascorum τχΐτλϊαα-μος involvit, eam nonnihil differre* Sic apud Herenni-

"

um L, IV. c. 15, Exclamatio eil, quae coniicit figni-

"

ficationem doloris, aut indignationis alicujus, per

"

hominis, aut urbis, autloci, aut rei cujuspiam com-

?>

pellationem, hoc modo; Te nunc alloquor, Africa-

"

ne, cujus mortui quoque nomen fplendori, ac de-

" cori eil civitati. Tui clariffimi nepotes fuo fan-

'' guine aluerunt inimicorum crudelitatem. Item, O!

93perfidiofas Fregella?, quam facile fcelere noilro

"

contabuiilis ? ut, cujus nitor urbis Italiam nuper

"

illuilravit, ejus nunc vix fundamentorum reliquise

35 maneant. Item, Bonorum infidiatores latrocinio

" vitarn innocentiilimi cujusque petiilis: tantamne

"

ex iniquitate judiciorum veilris calumniis aflumitis

"facultatem? Hac Exclamatione Γι loco utemur, Sc

"

raro, Sc cum rei magnitudo poilulare videbitur:

"

ad quam volemus indignationem, animum audito-

"ris adducemus, Ab hac, inquam, Exclamatione,

quas fenfum doloris Scindignationis unice pr^ fefert

Sc in ilri&iorifignificatu adhibere fuevit,difcrepat no-

ilra, utpote longe latior. Verbo item monendum, Exclamationi quod fubjiciantur, a nonnullis artis Rhetoricas Magiilris, εΙπιψάνημα feu *·ξοσ-φώημ# Lat*

Adclamatio Sc naξίηνία five Licentia, tanquam Figurae adnexce, quamquam non ignoro Paul. Raben in Rhetorica fua Civili utramque a Figurarum ^nume-

ro exterminare. Et differt quidem Epiphonema ab Ecphonefi, quippe haec tarn in principio, quam in medio Sc fine rei narratae adhibetur, cum Epipho¬

nema

8 K )0( ^

nema non niii fub finem & claufula fedem obtineat g), narrationis& expofitionis fententiam velutlocum

communem continens> id quod pluribus docet joln

Henr. a Seelen in KirckmanniRhetoricah), ut plura fileara, _quae commentarius Gafp. Laurentii in Her-

mogenis Inventionem p. 10<5 & feqq. adfert, & Geleb.

Bergerus ad νψ*ς orationis p. m. 180 commendat,

Accedit, quod in Epiphonemate adfint particulacom- parativas & demonftratme: adeo, usque adeo, usque adeone> tantus &c. Exempia addam fequentia ex Vir-

gilio, Poétarum illo principer

- - Adeo in teneris confuefcere multnm efl! i)

Item,

Vndique totis Usque odeo turbåtur agrisl k)

Item,

Usque adeone mori miferum efll - -

1)

Item,

Rantum <zvi longinqua valet mutctre vetuflasl m)

ΤΐΛξςtjata vero feu Licentia efl Inclamatio quaspi-

am liberior, audacior & licentior, quale illud Gice-

ronianum pro Ccelio: Dieam jam confidentius> ^quo-

niam audeo queedam, fretusveflrafapientia-i liberecon- fiteri* Propter rationes, quas antea tetigimus, de-

fcriptionem Exclamationis Conrad. Dieterici, And.

Reyeri, P. Dominici de Colonia, Paul Raben alio-

rumque filentio prastervehimur, Voilianam in Ele¬

ments Rbetor. tantummodo adjungentes: ΕΗφ^α-ις

five Exclamatio eil oratio, in qua interjedio expreffa

aut

Μ^c trjffhf ^t

faiw

Γ/a

yiri.

!K )°C >s ^$

auf intelle&a indicat animi adfeélum; unde & pro- nunciatio intenditur ad frgnificandam rei magni-

tudinem. Nec diffimulandum erit, quod ^non femper interje&io occurrat, fed vel adverbium^> vel fubftan- tivum, vel alia qu^dam exclamandi particula n)„

Exclamationis vero figna hoc fere includuntur me»

moriali diiticho ♦

Oj utinam> enge, adeo,prob, jo*betts* vr.cp, atat*eheu, Ah,en, heu, ^va>■pax, obfecro,at, hem, ha ha ht.o)*.

Ad rem illuftrandam fpe&abit illud TulliiOraf.

i. in Catil. c, i* O] tempora! o mores! Senatus bete sntelligit, conjul videt, hic tamen vivit: quemadmo-

dum eadem formula O! tempora, G1 ^mores, fecurrit

in orat, pro Dejotaro c. ih ubi refert in dcminatu

fieri fervitutem _? in fervitute dcminatum: Sic Orat·

Philipp. 11. c. 2.6, OJ miferum me: tonfumtisenim la-

crimis tamen infixus animo beeret dolor, & ibid c. 7*

O miferum! five illa tibi nota nonfiunt, (nihil etrm bo-

ni nofii) five fiunt, qui apud tales viros tam inpuden-

ter loquatur. Sic locus exiiat Virg* Eclog, I. v. 47,

ubi reticetur inter|e&io, exclamat enim Poéta;

Fortunate fienex, ergo tuet rura manebunt*

Idem reperire licet inre leviore, neque ita magni caloris, obfervante ex Vallii Elegantiis Turfellinode Interje&ione_{O, utpote} in Plinii. ep, io. L. 1h hominem

te patientem, & potius durum acpene crudelem, quitam

infignes libros tamdiu teneas: Quemadmodum pro interjeäione 0 frequentantur vocts: fådepol! Her-

B del

10 κ ) ^ο C >S

clel Meherclel Jupiter l Mecafior

l

mo nonnunquam quailper Pleonafmun, Tic Grasco- rum&>^0jμοι, refpondet Latinorum illud:ah meme! q) '

0 Sturm», [mit» Orar» p» 487» g) Quin til» Infi:., Orar» L, VIII, c» ff hj p. 134» i) II» Georgic« v» 27a, k) Eclog, I. V» ΊΠΓΓ 1) yEneid» XII» v, 6f2, m) ^Lneid»

III» v» 41f. n) Rhet» March» p» 16;. Raben, p. i-jf»

Hallbauer de ftilo _p» 3/9» Vosf. Inftic, orator» p» 417.

Lib. V, o) Kirchmajeri Medull» Orator» _{p» 337»} p)

Rhecor» de Colpnia _p» 118» q} Wechneri Hellenolex*

P« 37?« & feq»

§■

v.

Exclamatio, alia aada^, & brevis·, ut: Quacnam malumeft ifta voluntarih fervitus? Fuerit quasdam neceflaria. Alia fußt Scplena, quae tot generibus di*

ftihguitur, quot funt adfe&us. Quorum quidam Ad-

mtrantesi O amabiles tuas fedes, Joua armipotens!

PC 84 ί 2. O altam fapientiam cognitiomsque Dei opulentiamF quam penitus recondita ejus judicia}

quam abftrufa funt rationesLRom» ^11: 33» Te mi-

ror, Antoni, ^quorum fa£la imitere, eorum exitus

non perhorrefcere Cic. Philip* II. c» r. Miror, quo·

modo tibi in fufpicionem venerim, Dii boni 1 Te-

rent. O _terrorn illam beatam, ^qua hunc virum ex-

ceperit! Gic» p. Milone ^c. 38· Optantest utinam cce«

Iis äbruptis defcendas, fluentibus adventu tue mon->"

tibus!Efa. 64: r.Mifer ego homo* quis me ab mor- tali

1

t $ i ^ *

/S r/wwew^en7 ft'fyj <rmnt JOMivj[&&</}cubmz

^/tbr/j

γαηόατη

i

i

)

K ) ⁰ C >δ ^ϊϊ

fall hoc _corpore liberet ? Rom. 7: 24. Ο utinaiirex- cidantur, qui vos inquiefant! Galat. 5 : -ist. Quam

velkm ad illas pulcerrimas epulasme Idibus Martii

invitafles! Cic. Fam.X. ep. 28. O fortunatam rempu*

blicäm? liquidem hanc fentinam ufbis ejecerit! Cice

II, Catil, c, 4,

Ol ^tantum libeat mecum tibifordida rura>

dtque humiles habitare ca/as ^{- - -}

Virg. Belog. IL v. 28.

O utinaml tunc cum Laeed<emona clajjepetebat»

Obrutus infanis ejjet adulter aquisl

Ovid*

O mihi prtäeritos referat β Jupiter anfws\

Virg. JFneid. V111. v. 560*

Laudantes: Ο mulier _magna eftfides fuaj Matthe

15: 24* Euget fervebone & fidelis, fuper pauca fui-

ili fiefeik? fuper mulfa te conftituam Matth; 25:

23. O gratamfamam de fubfidiotbo, de ittidio, de cé-

leritate, de copiisj Cic L. X. ep. 14» ad "Famil*

Dolentes Hei l mihi p^rii Efa. 6: 5. Vas, va·, vae, ter¬

rae habitantibus Apoc. g: 13, O me perditum, ^{o me} ådflidumf Cic. Famil, XIV. ep. 4.

Hea, hett^nos mferosy quam totus homuncto nileß!

Petron, p. 5p, Eheu ι quid volui mifero mihi - - -

Eclog, II. v. 5g.

Commiferantes: Ah Domine Joua, tunc qmnesi Ifraélitarum reliquias delebis, tuam bilem eflfunden^

in HierofolymamJ Ezech.p: 8· Eheu Domine Joua*

B % cur

«* ^o C >3 κ)

cur hatte populum Jordanem traduxifH, ut nos Ä-

mortis perdendos addiceres! Jofu. 7: 7. O! domus antiqila, heu quam disparr domino dominaris! Cic, I, Oific» c. 39. indignantes: Heu gentem improbam, populum vitiis onuftum» ftirpem maleficam ! Efa.'

1:4. O furias! O carnifex! O proditor templorum omnium! O vecors Sc amensi O fcelusj O peftisj O labes! Cic. in Pifon, c» 4. 5. 9. >24* Oi hominem ne- quam,magis proprie nihil poiTum dicere II. Philipp«

c. 31» O I rem non modo vifu foedam, fed etiam au- ditu ibid» c* 2S* Objurgames: Ό ftulti & tardi ad

credendum! Luc. 04 : %5- O incredibilem audaciam,

o impudentiam prasdicandam ^, o rera turpem & ^ea

re miferam! Cic. II Philipp, c. 2. Obteßantesi Prob

Deum atque hominum fidem! quid eil, fi non hasc

contumelia eft* Terent» Andr. I. Sc. 5* Ommantesz Ifaque inexcufabilis es, o homo, quicumque da¬

mnas: nam eo ipfo, quod alterum damnas, te ipfum

condemnas, quum facias eadem tu, qui damnas Rom» _{%·. i»} Videre videor jam diem illum, cum hinc egeiis profugiet aliqno mintarum Ter» Adelph.

III. Sc» _3» Erit, erit illud profeilo tempus, & lllu-

cefcet aliquando ille dies, cum tu falutaribus, ut fpero, rebus tuis, fed fortaffe motu aliquo commu- nium temporum immutatis, Si amiciffimi benevolen-

tiam & graviflfimi hominis fidem defideres: ita omi-

natur Cicero Pompejo futurarum rerum commuta-

tionem. Orat» _p, Milon, ^c» 26. Irridentes: Ecce A-

damus fa<ftus eft, ficutunus ex nobis, fciendobonum

^ malumj Genes» 3: O prasclarum cuftodeni

ovium.

-

CU4é

1 γν1V"o-rn

-riolttf

4^ew/n4jflc4>/t

i^WfwAfrT»^

Å/J £**·&

&i(t*Ji'o

Vw/p imLvÅti»QVjj^t

ttfHfZ

C

ffittu/vrri irrx«

4.4

J/jrerrfT:

Ji<^ ti/f/ntnivj ^trrmm

& )0C 15

ovium, ut ajunt, lupumjCic. III. Philipp c. 2. O ftul-

tos Camillos, Curios, Fabricios, ScipioneS) Marcel- los, MaximosJ ^{o amentem} Paulum! rufiicum Mari- um! nullius confilii patres iftorum amborum Con- fulum, qui triumpharunt Cic. in Pifon. c. 24. lm- precantes: Exfcindat Joua omnia blanda labra, lin¬

guam magniloquam Pf. 12: 4. Dii te perdant» fugi«

tive, ita ^non modo nequam & improbus, fed fatuus

Sc amens es Cic. pr. Dejot. c. 7·Te Dii Deasque per- dunt cum iilo odio Ter. Hecyr. I. fc. 2. Defperantes:

O fruitra fufcepti mei laboresj O fpes fallaces! O co-

gitationes inanes meae! Cic. pro Milon. c, 34,

Hei mihi!quidfaciam? Quidagam?Quid damm?

Aut querar?

O c&lum! o terra! o maria Neptunil

Terent. Adelph, V. fc. 3.

§. VI.

Maximam vim Sc emphafin ab Exclamatione di- cendis accedere, vel inde nullo negotio conftare cre- diderim, quod, ubi irafcimur, Sc gäudemus, Sc time-

mus, Sc admiramur, Sc dolemus, Sc indignamur, Sc

optamus, Sc quae his funt fimilia r), non pöffimus

non vehementiores animi _motus, vocem ipfam con- tendendo, prodere Sc fjgnifkare: hinc evenit, ut in-

ter Figuras adfe&uofas Sc adfedibus augendis ad- commodatiffimas, quafi tabernaculum vitas fuse col-

locaflfe videatur Exclamatio, Sc id quidem amiciffime

confentiente univerfo Rhetorum choro. Permulta valere in Oratore adfe&uum moderamen, cum ali- unde intelligi poteft, tum ex Difputationibus, quae

B 3 in mani-

& )o.(

manibus noibris exftant, ab Ampi. Praslide olim de-

fenütatac, de Prhuipis Oratoriis Pjyekologiets au£b

Pracl. Mag. & Leét. Joh. AJm Stockholm. atque de

Pathologta Qratoria auéb £)n* Nie, Ullbom Verml.»

ubi iilud argumenti genus fufius uberiusve pertra-

&atur. Jam fufbecerit in arenam, pro nobis militatu- rum, protraxiflfe CauiTinum: nihil Oratore eft ad-

"

mirabilius, qui non modo adfe&uum, quafi vento-

"

rum? habenas dare novit & reilring^ere ^ verum i-

"

pfis ^pene tonitruis ac fulguribus amplo quidem illo

"

& terribili fatellitio circumvallatus iiipatusque ^es-

"

fe videtur: quod de Atticas Eloquentias Principe ^non

infcitedixit Lucianus, eum pro fatellitibus,quafi po-

"

tentiffimum Regem , βξοντας καί habuiflfe

"

memorans s), Etenim Exclamationes, adpofite ma-

gnis narrationibus fubjunélas, valde funt efficaces, quippe quae, uti proverbium habet, ipfum ulcus tan- gunt 9 quare nec miramur Ciceronem in fupplicio Gavii, poileaquam miferi iilius repetitum clamorem:

Civis RomanusJitm, commemoravit, ilatimin hasc ver-

'' ba prorupiffe: O nomendulce libertatis! O )Us exi*

"

mium nofce civitatis J O Lex Porcia Legesque

95 SemproniseJ Ograviter deiiderata <&aliquando red-

'' dita Plebi Romanse Tribunitia poteilas t). Et hoc efl, quod Au&or Dialogi de Oratoribus maximo qui-

"

dem opere commendavit: Ex his, inquif, fontibus

59 etiam illa profluunt, ^ut facilius iram Judicis vel in*

"

ftiget vel leniat, qui feit, quid ira; promptius admi-

"

ferationem iinpellat, _{qui feit, quid (it} mifericordia,

99 & quibus animi motibus concitetur. In his artibus

exer-