nw Ctt'3
DISSERTATIO PHILOSOPHICA,
VITIUM
INGRATITUDINIS
ADUMBRATURA,
QUAM,
CONSENSU AMPL. ORDINIS PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,
PR^SIDE
V1R0 AMPLISSIMO atque CELEBERRIMO,
MAG. LAURENTIO DAHLMAN,
Morai. et Polit. PROFESS. Reg. et Ordin·.'
PRO SUMM IS, IN PHILOSOPHIA HO-
NORIBUS OBTINENDIS,
TUBLTC/ECENSURJE MODESTE SUBMITTIT
ANDREAS NOHREORS
VESTMANNUS.
AD DIEM XVIII. FEBR. ANNI MDCCLXL
IN AUD1TORIO GUSTAVIANO
Horis Ante Meridiem Solitis.
Ü Ρ s A L I £.
S:,e K:.* M:tis
MÅGN/E FIDE1 VIRO,
REVERFNülSSIMO PATRI ac DOMJNf),
D n. Doft. LAURENTIO BENZELSTIERNA,
Diceceiéos Aroiieniis EPISCOPO EtiiiiientiiTtmo, Ven»
Coniiftorii PR T SI DIG ra vi ili m θ , Gyrauaiii Schola-
rumque EPHORO Adcuratiffimo.
MiECENATI ΜΑΧΙΜΟ.
Q kJerena.
Uti, Soles.
Adipiciasv Quaefo. Fronte.
Quod.
Gpufculum. Hocce. Levifftmumi
Tibi.
EEVERENDISSIME. PRTSUL.
In.
Tefiimonium.
Venerationis. Lamffinxst.
TeiTcram.
Pietads. Sincerifiim^, Im o
.Spetn.
Fromotionts. O lim. Certiflim«^
OfFerre. Suftinuerim»
Permaniurus,
Quoad.
Vixcro.
«EVERENDISSIMI. NOMINIS. TUT.
Cl:en». Devotiffimofi
ANDREAS, NOHR1-ÜRS,
KongliV Majefiats
Tro-Tjenarc och Kammar-Herre
Välborne
Herr CARL GUSTAV
von EHRENHEIM.
Hög-GunÜige Gynnare.
n/e gunfiigt hvad jag bederI
Lät de ?natta penfddrag,
Som nu låggas ned får Eder >
λ Fry das af Ert välbehag.
BUfve vårdnad, fo?n här brinner 7
Efter orden blott ej dämd;
Tiü den lycka jag dä hinner,
Som af mig blir aldrig glömd*
Välborne Herr Kammar-Herrens Min Hog-Gunftige Gynnares
edmjukafie tjemrt
ÄNDERS NQHRFOSS
VIRO Max. Reverendo atque Ämpliflimo,
D.mJACOBO SVEDELIO,
S. S. Theol. DOCTOKI Celeberrimo, Dicecef. Aro- iiens. ARCHI * PRiEPOSlTO Digniiiimo, Templi
Cathedr. ANT1ST1TI Vigilantiiftmo, Ven.
Confift. ADSESSORI Prim. iEquiffimo,
PATRONO OPTIMO.
nec non
Viris Ad?nodu?n Reverendis ac Frtfclarijfimis ?
Regii Gymnafii Aroiienfis
lectoribus
* Dextcrrimis,
Ven, Coniiflorii
adsessoribus
Digniffimis,
PARONIS EXOP TATISSIMIS,
i ■n. Signurm
Animi. Maxime. VenerabundiV Specimen.
Hoc.
Qualecunque«
N Sacrum.
Voluir.
Maxime. Reverend. Admod. Reverend, c? Prrtclarijf.
NOMINUM. VESTRORUM.
Cultor. Humillimus.
ANPREAS NoiJRFORS.
Scröé* od) !N4ßil>e# Stimmen
OSOS <? 9t 3 S 9 © O 31
3 Sråforö
ITtirt ^ogtaraDe 2\. gaDer!
agiMe fielf gjora mig jFplDtg tiö en faß, fjrcarétoe*
Defffyggefigbet jag foft,på t>e§a biaD, att afjftlDra, omjag, n>tD Detta ttüfaüe , jfulle unDerigta, att 5^
Daga låaga Den innerliga erfändet/ jag f>pfer for Φ
ία aftin Μ gaDerä r mig årteDDe wälgårningar. €Derttt>ål#
goranDe finne ijafvoer intet trdtnat, faflcm fnappare twlfor οφ
mtne oumbåriiga tarfroor ej fållan forbubblat (SDer omfbrg.
^BtDriga tillfälligheter fjafroa intet formåt btnDa €Der banDet*
M, eder Draga omtancfan ifrån Den berbmltgä forcfattf, (ju*
ru jag måtte ofyefymDraD (6pa på rotéDomené bana <£ber bor
Då alt bn>aD jag åger. €Der bor ocf, meD råtta, Detta mitt feDnare ?lcaDemt{fa arbete tillägna*; men ingaiunDa i Den me*
ning, fom .{Fulle jag Derigenom votija afjfrtfma någon, Γ>ο* mitt
M. gaDet, il)åftaD jfulD, fom tcfe uproäge* af några papper**
blaD; utan enbaji fåfom et meDermålc af min uprtfttga barn**
liga genfärlef. $imme(cn jfårcfeiSDta fraftcv unDer Den trpc*
fanDe ålDerDomen, οφ g5re €Dra Dagar nogDe! men når mitt it gaDer änDteltgen, mått af lefwanDe, faller flafroen, få
bltfwe Då €0er '-paDanfärD g(aD οφ ewigsten Ipcfitgl 0å botFar
tttin ^ogtåraDe Ä. gaDer@
ERsl·· :λ 'sΦ^
fybtgtfe ©οη
ANDERS NOHRFORS.
ι. Ν: j„
ξ. t
ömmes: hcffiimwr cauffa e[j"e generatös\ uts tpfi inter fe aln aliis prodf/fe pofffnr^ re»
Ée fatis< adffrmae Latialis eioquentiae:
gftnrensv hoc c Sköicorum Scholä edb&ns ajl Sum-
mam camenvatque ultimum , ii: adtenderimus,, cre- scibnis',, finiem fafeamur, necefföeflP,. non alium dav
j?fv quam; glbnam ipiius Creatorfe , cm manifeiVan-·
fe onrnfiT noftra faSa ^ d-Qia imo; cögirata mfervire*
dfeimrir- Finis vero iflÄjs· fubordinatip, Felicitasen«
puta hominum ? ii habeaturrélpeFFuSy, nnturn abeff,,
ut piaciio oratonsv facrie ex^eliantiiiimi - quid de·
tranarn usy quin ipd, ρotius- experientia longa nom
minas quam quotidiånatrobuF coueiiiarü agnofcatnus..
Ece- a) CIU. de (Me Li& Ϊ: Cap; Vi Hinc MARCUS'
ANTONIUSLib; Vit!, ot »vfycmofiyeyévaeM··αλλήλων ενεκχ,.
&SENECA de Dra Life il Cspi VT Horn tw adjfutonnm
mutuum generatus..,
3K J '7 C ^
Etenim licet Ifoomo fit ammai, pns rdigtiis, masmrls
anftruthim doriis ac perfeftransbus,£anta lamen lab©-
rat indigcnzia aique imbedllicate, tit perenn dum ipfi
baud idubie föret, fi allorem privaretur mx.Hk>.. De
3iac ven ta te nt convlncamur, fuvabit mi&iam ho«
minis, fit» foii reli&i, per fingulas cucido setätes»
k viter addngere. Animalne Infelicius infante, v el nuperrime nato , vel an cunis vagiente , frigörs pro-
celiisque imo ungoibiis dentibiisque fe rar om expo«
fito 5 fine ©pe aliorum, quodpiam eile potent? ¥k
felicior quoque cenfenda ett: aetatis puerilis conditio,»
lEtenim, licet fioxmindo st un c aliquantillum fit validl-
©r, tot tarnen tantaque el Imminent perkula, nt, å
aliorum cura deftittiaiur, ipfi certe perenn dom fit,
Ρ raser q u a m e η im cjuod Jlli eadem fere ac i niand ma«
neant a η com möda, inclinadcmes mals sndies altiores Jam agn η t radlces, atque non accedente vel eaftiga-
tione vel infHturione, in feritatem plane abeont 5 a- deo ut ihumani fere nihil ref i η quater praeter for m am externam, eamque baud rar© perverfam l·)» Inse-
täte pr o v ed: io re, adolefcentis fei licet atqué viril
maxi me horn o videtur aliorum c a re re pofie ©pe * li¬
quidem aptiffitnus tum putatur, ad ca, q-uae vidui
Å a vel
l·) Hujusrei ilkittranda: gr.atia confulatur celeb. au«
dor Η ST. AN IM AL. Holm 1750 impr. in artiouk) L de homine § 5, cujuseunque fådsfadurus defiderio Plu-
ra ;vero defideransadeat Coli. Zoolog, nob. D.:ni Arch ac Equit C RO . LfNNiEI, mfcr. ubi de homine agitur^
i tern -narra ti unctilas ckatas ;ab HERTIO in Pufe&doiif'. Låt.
II: Gap. Ü, 2,
JK ) 8 ( »
vei ami&ui inferviant, comparanda; fed quis nefcit,
qusrn paucis fufficiac indigentiis noftris pctipicacia
& induftria propria quamque ar6tis circumicripta fit
limitibus? Prxcerea non omnia fert omnis tellus, ab
exferis igitur piurima comparanda funt, ncque lin- galas iinguli callere poflunt artes, unus igitur alte-
rius ope indiget, fine qua vitarn vel felicem vel com- modam degere nemo horninum pcteft. Agrnen clau-
dat iene&us, in qua manibus aHorum auxiliatrici-
bus homini maxime opus ett. Baculo quidem iu- ftentatur tremens atque verfus humum inclinans
corpus, quod ίΐ illud procidere contingat, viribus
vix propriis furgere poteil. Deficere tunc vifus, auditus, imo haud raro incipit loquela. Quid
multis opus eft? Sapientium iapientiflimus Salomo
incommoda iEtatis fenilis breviter & nervofe recen-
fet Ecclef. XII. c). Ex di&isjam coniht, quod
113"? CHNn m»n 3JB tö d) camque ob cauiiam foci·
ales DEus creavic homines, ut aiii aliorum invicem iubvenireni riecetfitatibus ej.
His neceffitatibus officia, qiiie hominibus de-
bent hoiKines, fuam debent originem , qu£, vel
;per- c) A principio capitis usque ad verfum VI inclufive,
quem locum egregie vides explicatum in Diilert qux in-
fcrib tur SENIUM SALOMÖNEUMTub prad. D.ni Arch.
& Fquit. Car. Linnad.·
d) Gen. II: ig.
e) Eadem quoque mens» fuit Theocrito, dum ifa
cecinit Idyll, XXVit ά'λλ« éi-u/\hcv ξ&ηκβ y ifakvéce
φωτων.
» ) ö ( 5K
% ^ r·*" " *
perftfta funt vel imperfeéla. Illa, quae etiam officiä
ftecefikatis nuncupantur, cumibcietarc humana adeo indifiblu.bilem habent nexum, ut iilis dcnegatis fe α
rion praeftitis, hxc farta te£foque nianere nequeat;
adéoqtie vi extorqueri poffunt. Haxy quas alias com-
moditatis feu humanitatis veninnt nomine, non adeo
ar&e cum focietace hominum connexa fant, liqui¬
dem, fine iilis, hsec, fakim utcunque, perfiftere poteft, adeoque imperfe&am tantum, in foro hurna-
no , producunt obligationen). Studio dixi in forohu·
mano: ctcnim , quemadmodum coram tribunali di-
vino nullae dantur a&iones indifferentes , ita, refpe-
&u ejus, praxepta boneflixquae funt neceffaria, tam-
que perfe&am involvunt obligationen) ac praecepta jvfti. Quid? quod illahiice longe fint nqbiliorairia-
jorisque pretii f).
Miflis officiis perfe&is, ad imperfe&a aliquan- tisper adcuratius adtendamus, fiquidem illorumcon-
fideratio nofiro magis imervit fcopo. Sunt vero il¬
la, dcfiniente JO. GOTTL. HEINECCIOj$4 ad
qu£ iwferjäe (ine coaftione; ξ$ ex ipja vir t ute obliga'
mur Scilicet modicasffatis in Schola vircutum feci-
mus progreffiönes, fi alii^non noxam inferre, non
vero q u om o do illorum perfc&ioni atque telicitati
confultum eamus, tantum didicimus. Obje&urni*
gitur officiorum\humanicatis eft, alios perkctiores
A3 &
f Fieri tarnen poteft, ut offcia humanitatis, ac-
cedente vel decreto fuperioris, vel pado, inioro ίοίί ,
perfecle obiigent.
g) In Element, Jur. Nat, & Gent, Ub. I, Cup, VII, §, 1%
/. 9K 3 ίο { sg
<8r feliciores reddere, fine hoc enkn nifu tan tum ab·
>eft, ut veram virtutis coniequamur laudem, utno«
tarn pottus -pravitatis conträhamus. Verum enlm«
vero, cum nemini natura competat jus vel in acKo·
•nes h) vei in res j) alrerius, excepiG eaiu neceiüca- iis, patet., tan tum nobis debere alios , quantum in
flatum illorum perfech'orem reddendum Impendi-
"
inus; in beneficio enim prarilansinftar oreditoriscfl,
^gui .accepic inftar debitoris k)»
Poteft autem aliorum perfe&io a c felicitas du-
plici modo a nobis promo ver i, nimirum vel indefi-
mite vel definite. Priori modo aliis infervimus, nos·
jnetipibs difciplinis artibusque utilihus Imbuend©^
quibus aliisufui eile pofumus. Poiieriori vero, quan- do huic vel illi quidquam induigemus., ex quo flatus
Illius aiiquki fentit com mod i. Quum autem hx b pfae ra&iones duplicis iint conilderationis, quaedam
<enim innoxise habentur utditatis,, qu^dam vero cum
aliquo noüro confunelse funt incommodo , bas illis
prxflamiores eiie , quivis facile per!pick» Qfficia m- noxix utilitatis tarn ilri&e obfervandacum illis no¬
bis nihil decedat, veteres omanorum parker acGrae«
corum voluerunt,ut ipiis alten prasflandis, perieöairq legibus fuis^ injunxerint obligationein $). Quid quid
a 11-
fy CHRIST.WGLFF. fnft. Jur. Kat & Gent. § 7?
%) Christ;wolff. 1 c, §. 199.
k) THQMASII Fundament, Jur. 3Nat.& Gent. Lib.
1. Cap VII. 25.
Exempia videbis allataaPUFENDORFFJG de Jur.
Mat. & Geat, Lib, III, Caput III. 3. &_ 4, neo non *å>
antém firr cfe negs tio horum offibiorurrr, fiominfeeff:
infeumanL maKgni & invidq imo a rriore canum hav-
ta# difced"enris",> iju® ioeno* incubanresr quovefcine·
qneunt,. equos bovesqoe, eodem acceffiuros r mor fix abigunt. Soblirnicr veroutique ei! modus gradus-
que largitionisγ qui nomine beneficii venir. Hoc ι*
pfö Ii om o maxime repraafentatr DÉuhr.. Uti vero>
beneficiis perfeöiores redduntur alii-, cum quadam
facuiatom nofixarum diminotione,. ita quoque il Η
au fm os arcfpientium magis. ftringunt» fecundum ho-
tiffimwm ilfud'S
%ά£ΐν-%αβών> i& vohtps&VTov ίμπολα£ m))
SqoStem in lanturn nobis de ben t» in quantum Γϊα-
tus i Horumv noflro auxilio, felicior evafit;. Bene*' volenti^: itaqiic noflras pardcipes faöi γ ii parra re-
ferre nequeantr grato tarnen nosmet proieqiiantur
a η im o , neceffieeiL Cre derer forfan aliquis, nemi¬
nem fturnamtafern adéo exuiile,, ut fuo, Lac in par- tev déeiTct officio v niffi experrentiäy non fatis deplo·
randa,; convinceremur, homines eo interdum pro-·
cedere ingratitudinls, ut beneficia, non modo nom agnofbant^nec benevolum erga benefadtores foveant".
arrimum , verum etiam mala perfaepe Ioco bonorum
reponanr, quosr monflra generis hurnani merito di-
eatpus*. Exemploffit S il tus Lega tus Legion is Ger- mauicae,, cujus.· maximumscrimem beneficia. Tiberio»
prae-
HmNECcloTT. Lb. Ϊ. Cap. Vlir. $, 216. ConfÖéuL
XXIV, v 19. ieq &alibi
m) Sententia efl PUBL^ SYRIi in Graccam a J> SCA·
lUGEEÖi verfåi.
praeftita fuere. Unde Tacitus Annal. Lih. IV. inge-
nioie admodum coneludit: Bsncfida eousque Uta
funt, dum viåentur exfolvi fojje: uhi multum antewne-
rei pro gratia odittm redditur. Ncbis i ni tur ingen?
iflud Vitium ingratitudinis dignum ed vifum , quod
diflertatione hacce qualicunque exponatur. Polli-
cemur vero, Le£lor Benevole, fi mitiori opellam fubjicere digneris cenfurae, nos officio, erga te, gra·
titudinis nunquam defuturos.
$· w.
Vitium eil habitus a£liones fuas, ratione con-
traria, dirigendi, quam lege natura: prtEfcribitur n).
Hie ramen obfervandum eit, a£Fones, ex habitu i- (lo, proficiicentes , etiam nomine vitiorum venire, adeoque vitium bifarie fumi, nimirum & pro ha¬
bitu & pro actione ipfa. Quum autem quod vis
vitium aberret a pneferipto legis natura:, ut natu«
ram ejus plenius cognofcamus, iuvabit adtendere ad
illius & materiale St f ormale. Materiale vitii confi- Üit in faciendo , quod prohibet, & omittendo, quod praefcribit DEus. Formale autem vitii , pro dupli-
ci ejus confideratione, duplex eft. Etenim, ii vitium fpefletur ut habitus, formale iflius nihil aliud eil,
quam conflans nifus mala perpetrandi; fiveroiomi«
tur pro a£lione, forma ejus eil ipia legis, hoc vel
alio modo violatio, qnae alias peccatum dicieur o):
ad utramque vitii fignificationem, qua nimirum ac-
1
^ - ci«
n) CHRIST. WOlFF lTc~§~
c) Conf.JOH GEORG WALCHS Philofopbifcbcs
Lexic pag. m, i6oz>
& > I* < »
cipitur vel pro habim, vel pro a&ione, hic adten-i
<3 i m us.
5. "'·
Antequam delineationem ingratitudinis adgre-
■dimur., aliquid, de hujus non minus quam cujus·!
Übet vitii, icaturigine, prasmonere alienum noti du-
ximus. Ρ roh i be t vero inftituti ratio veterum pan¬
ter ac recentiorum Philofophorum, de origine ma·
Ii, vel nugas, vel iententias adferre. Quidquid au-
tem fit, ex reveiafis veritatibus edoQi uovimus o- mnia efie creata valde bona, hominemque Divina praeditom fuiiTe imagine. DEurn ig i c ur nec inrper-
ieöionis nec mali cauffam faciamus, led cd bomo,
mandato fummi Regis, morem non gerens, deplo-
r an das fux fortis ipie faber. Hinc tot mala & mife- ricE, quihus mortaies in hac fcena terreftri laborant«, MiÖa vero hxc facimus. * Etenim noitrarum tan-
tummodo erit partium, indigitare aliquod virium mo.
rale primarium in homine, ex quo reliqua omnia, cujuscunqire fint nominis atque indolis, profluunt,
vel ad quod, tanquam primam featuriginem pofTunt
referri. De hoc auf em inquifituri in varias Theolo- gi pariter ac Philoiophi abierunt fententias, quase- numerare, iupervacaneum ducimus, quumaninius
non fit disquifitionem, de hac materia, inflituere 5
fednoftra quaiiacunque cogitata tahtummodo prode·
re. Ut vero eo facilius detegatur vitium iftud , ma-
lorum adeo fcecundum, ad finem, ob quem homo
erat creatus , gloriam fcilicet fummiquod venera- mur, Numinis j ielicttatemque hominis aninaum ad-
B ver-
) 14 C »
f erfcére Inbet. Gloria vero Di vina optime maniiefiatur, quandaJDEmn iupra omnfa amamus, nosmet ipios,
& alios homioes reliquasq,ue res rrmndanas, fuogra-
du & ordine, amore proxquirour. Amor igitur,
iui ipjfrus, rationabs ac ordinatus /«ns eil genuinus
vircutum atque fußdamentum nodrae feiickacis, Con¬
tra antem, qoum oppofirorurooppofita fit ratio, a-
morem noftri inordinatum ieu philaudam pravam fontem vieiorum omnitim , quae hominem in
barathrum praxipuant iniieriarom, merito falutamus.
Etenim hömo perverfo ful ipfius amore dudhis, o- mnia vel ad dele&ationem fenfuum , vel commoda
vitse prael enris, vel denique prssfiantian1), prx cete- ris hominibus, imaginariam alendani & aogendarn „
tinice relerc? iili itaq.ue non eil cordi bona a maks,,
Vera ab adparendbus diieernere , ied ordinem, in amando, pcrvertic,- tes* creacas Creacori, & infer bas, quae fibi maxime nocent r ialuberrimis ixpius prseierc. Quo fit, ut fumma imis miieeantur, atque eun&a a vero & reclo defk&ant cramite. Η in c eil
quod Apollolus, honrines noviförnornrn tempoi um corumque vitia dtdineans , φιλαντΐαν principii inflar
ponss pj]r 8z Servator optimus felicitati nodras con- fukurus , adeo folicite commendet, quin & beandis- abnegationem fui injungat ρ quo inordinaciim iui
temperarent amorem, eumqueamori, erga DEum*
iubordinarent- Hinc fatis peri'pickur philautiam
hanc- ρ) II Tim III: 2. ~~ " " 7
f) Matth. XVI; 24. Marc. Villi 34. Luc, IX? 23
€oߣ Jbh. V: 44,.
g» ) 15 ( $
bancce vitiorom oirnium matrem efie genuinam. Ha*
bet vero haec filias, matre dignas., ambitionem puta,
yoluptatem stque avaririam, qtrae rivtili iunt e Fön¬
te proftuentes impuriiTimo, cim£hm inundantes ter-
raiT> 4 adeo ut ne ullurn quidem, in orbe, detur Vi¬
tium, quod inde non emanet. His igitur altaria e-
rigit mundns, quibus iua non delunt thura, juxta
tritum illud diftichon:
Ambitiojus honos ö opes ξβ' Joe da vohiptas,
Haec tria, pro trino numine, mundus habet.
Quare etiam Apoitolus adeo fideliter monet r), ne iiimio'horym capiamur amore, indcque in morbom,
totum i nq u i η an te m ro un dom, iponte incidamus. Vi-
tia jam haecce, uti vere funt cardinalia, ita ununi-
quoquehorom longa fequicur vi tiorum cohors, quod
adtendenti facile patebit. Noftro iufticifc propofito indigitaiie, ingratitodinem ambition i ac avaritiae fu-
os debere natales. Cui aucem volupe fuerir Genea«
logiam vitiorum pr r luft rare, adeat JOH, WOLFG,
TRIER. Kurze Pr av en von den Menjthliehen Neigun*
gens) & CHRIST. THOMASII Auf Übung der Sit¬
ten Lehre / ).
§. IV.
Dato (J. praec.) ion re, uti vrtiorum quorum«
Übet ita & ingratitodinis , ad noriooein xMius ftabili-
endatn jam pedem proferinrus. Scilieet: eft mgra*
titudo vltiuin, quo accepta non agno cirnos benefi«
B 2 -·; da
r) I joh.T ? τ 6.
Gap. I; Qu. 20.
ί) Cap. VII: §. 3*.
» ) ^ ( &
eiä, danti pro Ulis haud favemus, animumque ad paria, vel ampliora, ίϊ circumitancise permiferint , reponendi paratum non Eabemus. Duo igieur in hoc
vitio Qccurrunt, alterum internum, exrernum alte*
rum., Internum ingratitudinis in eo coniiftit, quod
acceptum beneficium , animo, non agnofcamus nec
perpendamus noftram inde fluentem utiiitacem, un·
de neque nifus in voluntace oriri poteft,. beneircia
benefteiis compenfandi. Ad externum -vero illius quod adtinet, abfolvitur illud mtermiiiione ejusmo#
di fignprum honoris, quibus, in nos collata bene.
ficia nobis efFe: gratiiiima: innuimus, nosque, bene-
fa&orem amore profequendi, atqne bene de ipioa- Mquando merendi, devinbtos eiTe fignificamus. At~
eue hoc vulgo ingratitudinis nomine venit.
§ · v.
Stabilita fib: notione ingratitudinis ,> monuifle- fuvabit, inclinaciones naturales, ex temperamento ,, educatione & confvetudine provenientes, ad hoc e- tiam vitium iuam conferre fymbolam. Scilicet phi-
lautia licet prava fre fons vitiorum, ad quäm etjani1 ihgratitudb ultimato referri poteft (φ. III.) nihil ta¬
rnen impedit, quominus etiam alia accidentalia ad monftrum hoc producendumaliquid conferanr. Quan¬
tum conftitudo corporis fangvinisque temperaturs heic valeant, vix quemauam fugere poteft. Penes
quos enim nimia bilis dominatur, quique ideo chole-
rici vulgo nominantur, fafttis atque: ambitionis ple·
rumque; adcufahtür. Η i fublimia femper fp i ra η 1
täuitumqpe abeft» ut pares quosdam agnofcant, quim
©nines
« ) *7 f «
«mnes Tonge infra fe pofitos, atque in nullius se re femeteife, fallo exiftiment. MelanchoLcos ut tace-
am, qui eo fepiftime avaririae atque invidise proce- dunt,. ut, ii aliquid gratitudini tribuerent, fe Omni-
um miferrimos före, & de le a&um elfe iomnient«
Cseterum non parum refert qualibus prognati fue-
rimus parentibus, quique locus nofter fuerit nata- Iis; vitiis enim patentum liberos faepius laborare,
atque ccelum iolumque in mores noftros baud pa¬
rum influere obfervamus. Verum enim vero in e- du ca tio ne caput fere rei fltum eft. Etenim quem- admodum cera liquefafta quamcunque admictit figu-
ram, ita liberi, prima scate, molles & flexibiles
funt, adeo ut teneri ipforum animi ad virrutis amo·
rem vel vitiorum fugam facilrus tunc formenturr
de quibus poftea illud HORATH β) valet:
Quo femel efl imbutcι recens Jervabit odorem Te/la diu ef c.
Non igitur parum refert, utrum educatio bene an male fuerit inilituta. Ab hac enim habemus, quod
homines & quod cives imo Chriftiani, nots melio-
ris, limus. Eft hsc ager unde & triticum & loli-
um colligere liceat. Uti igitur boni agricols efl a-
gellum colere, atque , aratro & raftro, quasvisher-
bas, fegetibus inimicas, radicitus exftirpare,^ itacor-
dati parentes vida natorum, in ipfa infantia, cohi-
bere, atque inftitutione & bonis exemplis ad hone¬
fta qusevis excitare non intermittunt. Ad ingratitu-
B 3; diV
f) LiL, II, Eg. 21
) i3-C Φ
✓as / * o v, ,χζ
di π em prseterea quod adtineü, ejns plerumque adcu·
fantur, quibus illuitrior concigjt naicendi fors, &
qui opulends gaudent parenribus, quorum juiTa ma- gqa borninum ctirba, iine rnora, exfequi cogitar,
unde talis, penes liberos, facile exiliere ρ o teil per-
fvabo, quod nerrtini quidquam deheant, i ed omnia
illorum grada eife, illorumque tan tum infervitura
deiideriis. Quibus prasterea, ab infantia, omnia»
quie digito rnonilraverint, imprudenter largiuntur
parentes, hahitum fimiliteringratitudiniscontrahunt.
Eflmos inbntulorHm, ut, omnia, quas vident, ad-
petant, negata Vero cum indignatione & lacrimis,
etiamfi interdum iimulatis , exigant. Jam atitem ,
nihil quidquam illis denegando, petulanba hxc in
confvetudinem abit, ut, dum adoleverint, iine agni-
tione benebcii cöHati, quadibec tibi tribuenda , acque omnia nutui fuo aceommodanda exiiliment. Hinc
non pauci parentes, qui liberis fuis, tenella xtate, nimiurn indulferunt, fuarn ilultitiam eorumque du*
ritiem, in poiterum , non iatis depiorare poiiunt.
Tandem non eil diffitendum, pJurimos converfatio*
ne cum ingraris , vitium hocce ia^pius contrahere, imprimis ii meliorem de illisfoveantopinionem, tunc enim evenit, ut quaecunqne illorum fa Q: a faciles i- niitenfcur, atque in våris, non ad verteilt es, incidanc
vida. Similes aliasune plures ingratitudinis camTas
adiert CARd ESIpS de pafr Art. 194 citatus a PU-
FENDORHO t). Reibt nunc ut dilpidarnus, quam lon-
ι - 1,- ,, ,
.v.^rnn-w||.||rWl|||-.·
.Ll . ...t) Lib. III. C«p. III. §. 17.
SR ) *9 ( 3K
longe ab obligatione iua implenda abiiflt, qui Vielo ingrackudinis laborant.
VL
tngratüs vi olat jus alterius imperfe&um. $. !. in- nuimus, neminem natura competere jus vel in res, ve! in a&iones alterius, exccpto eafti necefiitatis, per
Coniequens, fi flatus alterius, noftra ope år benevo- Sentia, aliquid fen fori c inerementi, alter nobis vicis--
i?m obligatus maner. Ex obligatione autem nafeitue jus. Proinde cum quis a£lionem quandam , gratis,
in noilri commodum tufeepit, fetis intelligitur, ob ejusmodi beneficium, jus aliquod alten denegari non
poiTe in aöiones vel res beneficiatii. Deinde quia ingratieudo (per §. IV.) eil Vitium, quo aeeepta be- neheia, & hinc redundantem Obligationen! , neque
agnofeirnus, neque animum, ad paria reponenda,
paratum babemns, claret ingratum jus violare bene- fa&oris. Hoc autem jus violatum aut perfe&um
auc imperfe£lum eil. Non perfe£lum, quia bene-
frciis ref pondens gratitudo, ii abeflet, ad illa agno- feenda atque retribuenda aliquis cogi nequit, offi¬
cium itaqne eil non neceffitaris fed humanicatis. In¬
grams igitur violat jus alterius, fei licet henefatloris,
imperfeilum.
Probe autem diilibgueuda eil ingratitudo compofi-
ta a fimplici. De iimplici hxc di£la funto. Decom- poiita autem , quae & mixta a Pufendorffio vocatur?
qua gratiarn non folum non reteimus, fed &, pro benefieiis» mala reponimus, aliter eil fentiendum*
Etenini perfekte obligationis praeeepeu» eil, nemi¬
nem
3K ) 2°. C ^
•nem Isede-j «quam autem maleficiis benefa&or fumma
adficiatur injuria, patet ingratitudine compoiita vio-
lari jus a leer i us perfedfcum;
Coro!!. Ingrams injuria neminem adficit, quoniam injuria eil violatio juris akeriiis perfeQf, & in¬
grams, qua talis, vioht jus akerius rantummo-
do imperfedhim.
§. VII.
Ingratus nocet fibi i ρ Ii. Eil humane natura ipii-
que rationi maxime conveniens, ut non facile bene-
ficia cuipiam deferamus, nid ei, qui, noflro ialcem judicio, melioris fkmera ac frugis, atque ideo no- ilro dignus amore; in vidofos enim fi eifern us libe¬
rales, hoc betfeficium non eilet, ied remeraria quse*
dam facultatum profuiio, qua nequitia illorum ale-
retur multumque caperet incrementi. Quo inagis igitur quis virtute, ex noilra opinione, nitet, eo
dignior noilro habetur amore. Hinc ii ben ef a clor continuabit in benefaciendo, ere eil, ut bonam ipie,
de beneficiario ejusque grato animo , foveat opinio-
uenr, iine cujus perfuafione Tantum abefl ut illum magis afiquo beneficio cutnulet, ut potius indignum
iua judicet benevolentia. Jam autem , cum ingra¬
ms ($. IV,) aeeepta non agnofcatbeneficia, indignum
fe ipium facit ülteriori amore benefa£foris, quo fit,
ut hic illum ulterius benefieiis non ornet', liquidem
beneficia invito non obtrudimus uJ.Ingratus itaqueipie
in caufia eil, cur benefieiis noa amplius augeatur,
at-
») Gonf. Syr. XII. 3. 4,
106 ) «ι- ( »
stque fic obicem propriac ponat felicitati, ffbiqül
Ingratus aliis eß dämnofu*. Sibimet non fcantum
damno eft ingratus (§. V1L), ied malum, ex hoc vi*
tio ferpens, .aliis quoque ex i tiofura eft, linde PE:
TRUS CRINITUS ivj i$a ingratum depingit:
Ingratus, inquit, eß auåacior quo neqmor:
Et imguåens ad omnia fcelera trahitur:
Audaxque cunäa femper in pejus movet.
Ingratus eß Jeminarium fcelerum omni um / Iii ne eß av ar a mens, ånimus perdiius %
Hinc faßus impotens cJ ambitus gravis, Ingratus hoc unum bene facit , c um perit;
h'am teiius ipfa foedius nihil er tat.
Nil itaque tam turpe & inhoneftum eft, quod hoc
vitio laborans in aliorum detrimentum non audeat;
qui enirn benefieiis, ab alio aeeepeis, ad paria retri-
buenda, non commovetur, quäle, absque hoc vin-
cuk>, officium humanitatis cuipiam prsftabit? Exena«
plo prasterea fuo alios a benefaciendo deterret,quam-
ob rem PUBL1US SYRUS vere dixic: Ingratus mus9 mnibus miferis nocet.
Ingratus f ei publica noxe eft< FInis hnjus focic-
tatis feiieitas eft communis feu fälus publica, fecun-
dum quam omnes civium a&iones, cum illa nexurn
quendam habentes, funt meniurandaj. Conftat haec
noceat.
$. vnu
§. IX.
c focie««
»' ) ** ( Ä:
ibciétas fuis membris:: quo perfe&iores igitur partes*,
iunt, totum conftituentes, eo perfe&ius quoque ha¬
betur totum; ideoque quo felicius quodlibet reipu-
t>licas membrum eft , eo felicior quoque exiftimatur
respublica. Ingrams autem, non modo lui ipfius($.
VIL) verum etiam aliorum (§. VIII.) felicitati male
conlulit,, quamobrem non poteft non, felicitati ob-
cfle: publica*, atque. impedire: quominus; communis,
cbtineatur falus..
Perfeftio, praeterea interna: reipublica* confiftit:
in; unione animorum, ad unum obtinendum, com-
xriunem puta felicitatem., Uti autem beneficia aptis·
fima iunt media ad animos hominum devinciendos,,
ita gradcudo, ex altera parte, firmum admodum vin-
.
