é>
Q . K S.
E X E R C I T A T LO
VITAM ABRAHÆ
Q V I N T A ,
Confaifu' Vener and* Faculty Theologie
*,
In
Vpfalienfi Jcademia
Publico Etamini fubmiflä,
F R Æ S I D E
E R I C O
B E N Z E L I O
S. Theol. Prof. Ordin.
R E S P O N D E N T S
A N D R E A
H E S S E L IO*
W e f m .
L t Auditorio Gußaviano M ajorir D» 0 1 m it, anno *<;4v
V P S A L I Æ,
Excudir M l K * I C U S c m t o S. R. M. & Academi« Upl.lienGs Bibliopola.
M E M B R U M
V I
« >
Explicans
A ir a
b
a
Aiortem
,
&
Statum
anima ejus
Jeparata.
Quibus Co
lophonis
loco
[abjunguntur
pauca de
Allegoric
a
JAifioria Abrabamitica expoßtioue.
s. i.
AJpercft u t Patris noftri exitum emor* ‘tali hac ftationc videamus. Q u am hi- [ ^ h o r ia m Moles connedtcre voluit cum 'relatione de fecundis Abrahae nuptiis» eique lubjungere nativitatem Jacobi Elau : N o n quod m ortuo demum Ib ra h a m o in lucem editi iint 'hi gc-____________nelli,nam chronologie ratio oftendic c u m lu p e rv u iiic nof. m nepotum fuorum nativitati per an* no s i y, led ne divellerentur illa, quar ieivirent continuationi v itx Abrahae.
§. I I . Q uod finem vitar adefîe praefentiens de beato 6C tranquillo exitu loliicicum geflerit animum , dubitare nog n o n fin u n t alia Chriftian* circumfpeflionis ÔC prudentiae ab illo edita argumenta. Q u m & mala mors putanda non eft » quam bona vita praecellit. Etiam P hilolophia perpetua di citur mortis elle meditatio. Q u a n to vero perfe&ior fuit in A braham o rerum humanarum divinarumque (cien tia, tanto firmiores habuit adverfus mortem confolatioocs & prarfidia» p e t i t a r o n ex inevitabili nccefiitatc moriendi, & obfequiole g i uni verfall prxftando, (exilis eft coniolatio dicere affligo
talà«-I l o
calamitatem ejus immedicabilem e ß e ,)fe d e x cceleflis doÄrt- n x promptuario* q u z inftruit de vera poft m o rtem im m o rta
litate- ■ ' ' '
$. III. Q u om od o m undo valcdi&urus per teftam cnta- riam difpofitionem inter liberos ex cohabitatione cu m divèr- fx fortis conjugibus natos , difeordiarum femina rem overe conatus fuerit,iupra membro II. §, i S. diftum eft. Q u ib u s nunc (altem id addimus, quod ut hxreditatis confecutio j iris ell natu ralis, nam qui liberi, etiam htvreâes (unt,R o m . 1 7 : Ita inxqualitas in conferenda majori hxreditatis parte five prime genito, five cuicur.que ahi, qui ejuldem cum c o h x re d i- bus lit gradus, aut juris eft mere humani, aut difpofinor.is fin- gularitcr divinx. Q u o jure vero conjugium cum K e th u ra , & donaria liberis ejus data, componi debeant cum m atrim o nio ad Morgengabicam, quod apud F ra n c o -Gallos o b tinu it, vide Exam inantem O fiandrum O blcrv atio rlbu s ad G rotii J u s B- & P. 1. 2* c. 7. §, 8. E x hiftoria Sacra id nen obfcure colligitur, Abrahamum ante mortem id cffeciflc, ut bene c o n veniret inter diverlx conditionis liberos fuos , & ut reliqui prxrogativam lfaci agnofeerent & revererentur*
$4 IV . J u x ta viam ordinariam univerf* carnis conftitu- tu m e ft homini ftmcl mori, Ebr. 9, 27. Q uam conditionem ne quidem hic credentium Pater effugere potuit. Q u i & is dicere debuit : Suo quod morti trades me, ubi efl conflituta domui
omni viventi, ]o b i 30, 2?. Tantus vir plenm omnibus virtutibus,
pater promi (ponis, fidei, filiorum Vei, fc? omnium gentium,is moritur peut nos. ait L utherus de Abrahamo, comment, in c a p u t 2 f
Gcnef* Q ui & i i addit, M olen duo verba exfpiravit & m$r*
tuus efi conjunxific in e x p o n c r d i morte A brahz , dicens ÿ—" \ C ^ V U ’H» quorum priore defignatum vellet agonefil morientis, quafi agretarit,decubuerit & laborarit in extremis,*
pefienore ipfum tranfitum in a ter nam vitam notaret. Alias VOClSL
v o c is v^3 explicationes vide ex mente R abbinorum propo s a s ab Heidcggcro in bifloria Patriarcharum parte II. E x- crcit* % 4 $♦ 6 b,
$. V. F a â a eft Abrahx promiflio Gcn. i f, iy . Q uod in pace abiturus c S t ad patres fuos, In qua formula per ilc lud ire ad patres non tarn prxcile defignatur itjfavcunx,live be atus c vita cxccilus, quam proverbiali locutione Ebrxis re c e p ta oftenditur cum morti obnoxium elle. Nam mortes e tiam impiorum eadem locutione exponi indicare videntur lo ca Jud. 2, io . i R cg. 14, 20. conlcntientibus interpreti b us, Q uiftorpio ad locum citatum Genefios & Judicum , P r u c h n e ro in vindiciis, W attablo, Junio & Parato adGenef. 1 5 , 1 5 . Q uod vero promittitur Abrahx eum in pace abitu ru m ad patres, id placidat ejus feneda: ÖC beato excciTui cer tius tcftimonium dicit. Confer 2 Reg: 2.2, 20.
§. V I. Prom ittitur infuper Abrahx Gcnef. 15, 15-, fcnc- ö u s bona, in qua etiam mortuus legitur cap, 2 5, 8. cum jam p r o v e ftx eilet x tatis, annos natus 175. Divinum munuseft ienc&u«, in primis illa, qux in viis juftitixdeprehenditur, Sy- r a c id isc . 16, 51. & cap, 2 0 ,2 9 . Abfolvunt autem canitiem bo n a m ferme lequentia : 1. Plurium annorum experientia. 2. Sene&us vegeta, qux non obruatur morbis & incommo dis, quibus exteroquin eft obnoxia. 3. Q u x ad lepulchrum ufque honorata manet. 4. Q u x animum fencit tranquillum & conicientiam pacatam. 5. Q uxquc beatum & optatam e vita nancifcitur exitum. De extero jucunda eft Ciceronis de m orte fenum fpecul itio expreila io Catone Majore. J ^ u d
eß,ait, tam fecundum naturam , quam fentbm emori? quod idem tontingtt advlefcenttbur, adverfante & répugnante natura. Itaque adolefcentes fit mihi mori videntur , ut eum aqute multitudine vis
flamma opprimitur : Senes autem Jicut (um fua J'ponte, nulla adbi
'* * * ■ - r
f i c t uda fun t, vi avelluntur ; fi motura & c oft a, decidunt : Sie ti—
tam mdole fc enttbus vis auf ert, fem bus maturitas.
§. V I I . N o n attigit Abraham annos tn a jo ru m fu o ru n v decrevit fcnfim hom inum pofidiluvianorum actas five n a tu ralis vivendi terminus, partim voluntate divina, partim c o r ru p tio ne alimentorum p er aquas diluvii c o n tr a ä a , partim a- Liiscaufis. L e g i t u r tamen obiiiTc f a tu r , quod plenius feri— p tu ra alibi exprim it per Satur d i e r u m vide Genef. j p , 29. !.. Paral. 2 1. quem lenium etiam hoc loco communiter fup- p le n t interpretes.. J am diu e x pertrs terreni hujus habita culi inconftantiam ,fortunam atque pericula, idcoque pertac- fus vit*arrumnolar emigrare paratus cft, cupit difiolvi & efle cum C hrifto, cujus diem vidit. In te r illos vero, qui terreni*,
inhiant, vel lo rte fu a nunquam contenti v iv u n t, difficile c l t rcperirc
qui fe vixtffe beatum
dicat, t i exafto contentus tempore vita cedat, uti conviva fatur..
H oratius Sat, I, l. ». Sive vero Abraham mortem e x p e tie rit follicite, cum liator dicitor, five venientem lartus exceperit beato cxceffut ni hil decedit*. N a m u t mortem optare non li c e t ex impatientia adverfitatum, ac diffidentia de divino au xilio ; ita fan<5o defiderio velle commutare h xc diverforia cum ccrlcftibus manfionibur, nulla religio prohibet. A n iira gemino quafi nexu cft corpori j u n & a , naturali, quo vivimus : voluntario, q u o amamus vitam pratfenresn ejusve commoda. N o ftru m eft intrepide c x p e & a re h o ra m , qua DEos naturale vinculum diftblverc voletj interea vero in id laborare , ut vinculum illud voluntarium faciamus remitlius, quô anim um adcoclcftia attollere valeamus, neve corpus terrenum depri- m a t a m m a m , Sap. 9, 1 p.. D ignaeft quarconfiderctur C a- Bttois Cculoriniil-hilolophia devicx hujus faturicate exprefla*
vîciffrm a C icerone in C atone Majore, Sapienti [fimus quisque
ait» £ qui fim o animo moritur %ftultiffimus miquijjimo. Nonne vobis videtur animus is,qui plus cernat, & longius, videre[e ad meliora pro• ficifci i iHe autem, cujus obtupor [it acies, non videre ? Equidem ef feror findio patresvefiroi,quos colui & dilexi, videndi, & c & c.
§. V III* N o n legitur Abraham querelam movifle dc bre v ita te v itr , etfi «tace gravis prxfenferit fe n o n poffe attinge- tcactatcm majorumTuorum,, Scivit tempus fibi a D E o ad vivendum conceffum abunde luificere ad vit..m beatam. B e neficium cil cito coniummari pofTc. O p tim e vitam infti* tu it, qui vitam ante m ortem ablolvit, & m ature penium p er e g it. Vivamus non tanquam fem per lue v & u r i , ied qui o« irini Ipc recumbamus in expe&ationem ecrleitis patrior. L u c ru m eft ad m eliora traniire. Magnis ingeniis nunquam c ara cft diuturna nimis in corpore mora. Longiflimi tem po ris fpatinm nihil habet, quod non in uno die inveniri p o f li t,, nedu m faturitate annorum Abrahae.
f. I X . M ors non cft annihilatio quardam.ur c o n ten d a n t Photiniani. E t di&a Pf. 39,14. Jcr. $ 1,1 5. & fimilia, non dc rcdaftione efientix innihiium>(eddi(lolutione compofiti lo q u u n tu r. Mors hominis eft (o lu tio a n im x a corpore, & de«» p o litio terreni tabernaculi, 2. C or. 5* 1 , 4 . l P c t . 1, 14. Pul vis redit in terram anima ad D E u m . Corpus cincrifa- d u m refurreâioncm c x p e â a t. Non refurgit nifi quod ceci dit. Q u o d fi penitus non exifterct, non rciurreftio; fed c r e atio effet. Anima vero redunitionem cum corpore luo defi- derat. C o rp o ra p ic defu n d o ru m , licet intuitu male olenti# pcccati, cujus radix p er cinerifaftioncm demum tollitur, ca daveribus foetidis aliquando»accenfcri fo le a n t, tamen, cum cccleftts animx fuerint domicilia, reverenter funt tra n a n d a ,,
a ii$ pro dignitate hia exlolvcnda.
Ji X . M omca Auguftini Marer parum intcrctle putavit;.
qu o d in peregrino folo fepeliretur. Ponite, inquff bog corpus
ubicunque. 'Nihillonot eft beo, neque timendum, ne iü non agno-
feat in fine fa u lt, unde me re/ufcitet. M em orat camer filius ejus
Augultinus arftuafle eam, antequam in Italiam eflet delata, dc iepulchro, quod libi praeparaverat ju x ta corpus mariti fui. Q uia enim valde concorditer vixerant, id etiam volebat ad jungi ad illam felicitatem, & commendari ab honinibus, uc conjun& a terra amborum conjugum corpora cegcnntur. V i de Auguftini Confellioncm l i b . l X . e. u . A cquiiverat fibi A b ra h am ju fto emptionis titulo in locum fepultira: fpelun- cam Macpela in H e b ro n . Jn hujus loci conipeéu excepe rat filium Dei, & praludia adventus ejus in carnen viderat* I n hanc cavernam ante annos circiter 38 p re n if r a tc o r p u s f u æ S a r * , cujus cineribus nunc aflociari voluit,ii argum en tum communis fpei & concordia: cum ea c u ltr. Jud ica v it convenientius efie, fi vivus adhuc D E o & hominbus per fi dei conftantiam vitarque innocentiam le commemaret, inde- que beaten ortuus in agri Ipeluncamabsque majoi adparatu reclinaret ofla , quam li luperbo Matifolæo nomms famam qunercret, & th e atric i ofientatione luperbirer. V oluerunt fideles in hortis & agris fepeliri, partim i n m e m o ^ ^ origi nis & fragilitatis l u a r , parnm ad teffandum.quod rorpora iua rcvirefccrent, cum fuct ederet ver aeternum. T1 t o m o r u m legum de lepulchris una e f t , qtiaf verat ex agroculto.eove qui coli polfit/illam partem fumi Iepulchro j led,quæ natura jg ri tantummodo efiicere poffir, ut mortuorum c>rpora fine detrimento vivorum recipiat, ea potiffimum ut compleatur, tefte C icerone 1. 2. de leg.
§* XI* V oluntatem paternam obedienter xequunrur filii, Hach in primis & limae), quem non procul 1 domicilio paterno habitafTe, aut .1 parre ante obitum evocium» verofi- nnle eft. Reliquos cx K c thu ralibero s his exequisinterfuific
Ï2*f n a n legimus,five quod terras remotiores occuparint, ex qui bus fine gravi incommodo redire non potuere, five aliis de caufis. Beati parentis corpus pro more locorum & tempo* ru m hi decenter curant. Curato jullas debito cempore fa ciu n t excquias, quas non extendendas judicarunt in longum
& latum ,donec in inania portenta degenerent. Haec mor tuos curandi cura licet ultimum & maximum pietati? fit of ficium, ju x ta L a d a n tiu m 1, 6. Jnlfit, c. 12. non ideo tamea
m eritorium eft, ur judicant Pontificii.
§. X l l . Sepeliendi l»ve humandi ritus ah antiquiflimi* temporibus in honore habicus eff, Prinus parentibus eum denuntiavit D E u s . G e n 5 ,1 9 . cumque proprio exemplo in lepeliendo Mole firmare voluit, Deut. 54, 6. Quin 5c ipie D om inus glorix lepultus eft, quamvis cori uptionem non vi derit. Q u o d a gentibus hic ritus pro convtnicntillimo hu manis corporibus habicus fit , frequentia loquuntur tefii- monia. In quibus cminetillud Cyri apud Xenophontem in hunc lenium : Meum corpus, cum monar.neque in auro condite,
ne que tn argente, ne que in alia re prorfus uda ; Sed idui terra reda dite quamprimum, Qj/id enim hac re beatius ,quam terree mift eri, quit pulchra omnia hona gignit & nutrit. C u|us didi audorica- tem adducit Cicero 2. de leg. p. m. ; 4 f . Antiqutffimum fe~
pulturie genus, ait, id fu i fle videtur, quo atnidXenophontem Cyrus uti* tur, T^eiditur em n terra corpus, £2ita locatum ac ft tum quali ope rimento matris obducitur. E t paulo p o l l : Athenis jam tlle mos a Cecrope, ut ajunt,permanjit, corpus terra humandi ; quam cum proximi fecerant, obduflaque terra erat, frugibus obferebatur, ut fi- nus & gremium quaß m atris mortuo tribueretur. Q uin & illi, qui five vana erga ignem fuperftitione , fivealiacaula addudi, corpora mortuorum cremanda judicarunt, cineres tamen il lorum urnis conditos trrrx lux inferri vol ierunt , nili atrox m ortui memoria nuruiliet, ut in flumina fp ärgeren tur. E x
plL-plicandis ritibus,quibus
Abraham
dtpofteri cjas h u i c condi t o r i o lint ilIati.immorarinolumusTCum idoneis & certishi-
'ftoriarum monumentis proditum non ftt. V id e ri interim p o lîu n t , q u x d e litu & inlcriptionc iepulch ro rum Patriar« chalium habet Tudeicnfis in itinerario ex vcTfionc L ' E m p e re u r p. m. 84 & leq.$. X I I I . Ad populum fuutn c o lle ä u s legitu r A b rah a m O e n . 27, 17. N on de b et id accipi de c o m m u n io n e fepulcu-
t z cum majoribus, vel affociationc ad exuvias Sara: ; diftinéte
enim memoratur hacc corllcâio a fepultura. N e c focietai c u m Angelis nomine colIe<ftionis ad populum v e n i t , u t p u ta
v it Auguftinus pu eft. in Genelin »68. Sedperpopulum intelli-
yntar [ocicias florum h»mmum, ad quam coäigunturjufli morienter, (teuf dt agri* coftijntur (3 congregatur matura mejfis 'tn horreum•
V e rb a funt R uperti apud G crhardum comm ent, in Gcnef* C. 27. F a d a eft igitur i f t h x c collcéH orefpeåu a n im x , q u x n o n dillipataeft aut evanuit, fed colle&a in fo cictatem Ë c - clefix b e a t x , & c o llig a ta in falciculum viventium, 1. S a m . ‘2L 5, 29. J n ergo reflant adhuc pe^uh pofl hanc vitam 1 ftc er dm
fltnant vcrbn% quafi migra flet de populo *dt) opulum, de una civitate in aliam. Ait L utherus in com m ent, ad c. 2 5 , G enef.
$. X I V . M inet igitur anima fenis noftri in D om ino de« "funfti a morte & mortalitate immunis. Q u o d cum aliunde Conflet, tum ex eo etiam per certx ac evidentis confequcntix vim , quod Abraham mortuu«,judicio ipfîus C hrifti, vivis ta
m en acccnfeatur, Matrh. 2 2 .3 2 . Lue* 20, 38. V ivit aurem n o n vita compofiti, quod difïolutum eft , ergo anim x, q u x una eum corpore interitui non eft obnoxia. Vivere pro prarfenti, & vivere D F .O dici non p o l i un t , qui aftu no n cxiftunt.olim vero exftituri per refurreflionem , ut Soci- niani cavillantur. E q u id em propofitum eft C h rifto contra ' Sad ucao s re furrcåion cm m ortuorum adftruerc , quia vero
iid e m re fu rred ionem corporum c i hoc fundamento nega« r o n c , quod anima* eflent immortales, A dor, a ;, 3. P roinde a d adftruendam corporum refurredionem , probandum erat a n im a s poft m ortem vivere. Excfte igitur animaram carni fices, cum immortalitatem ejus firment illuftria S. Scripturas o r a c u la ,& piorum Exempla, quin & ipfum rationis lumen, li c e t iangvidiori adienfu, quam ut animus omnicafu in eo
ac-quiefccrc pofiit, fatente Attico apud Ciceronem i.T 'ulcula- n a r u m ,q u i cum Platonis libram de animze immortalitate e« v o lv e re t, affentiebatur ; cum vero librum ponerer, ÔC fecum d e anim x immortalitate cogitare inciperet, aficnlio omnis e- la b eb a tu r. L o n g e vero deteriorem deanimse poft m ortem fla tu Icepticilmum reducunt in orbem Chriftianum,qui cum S o c in ia n isq u ib u fd am docent Chriftum & Apoftolos loqui n o n ex veritate rei, fed opinione hominum, cum referunt ali- q u e m aut in inferno cfte, & ibi torqueri, aut in fina A brah* d ecum bere : elfe h r c talia fiditia & fimilia iis, qua Poetae de Ix io n e, Syfipho & T a n ta lo feribuntj monent interim,ut pru d en tia adhibeatur apud vulgus Chriftianorum,quod aflVc-
v it ilh lententia: de animx immortalitate. Quam impietatem, q u ia Photiniani novi aperte profiteri non a u d e n t, ex a d it M S . tls colloquii eorum Raccovienfis A. 1607 celebrati, de texere,G erhardus Loco de morte, §. 149. THummius in im pietate Photiniana,pag. 6 2 f . Scherzerus in Antiphoti- nifm o.pag. 11 3 3, & alii*
§. X V . C o rp o re foluta anima non in alia corpora mi g ra t, n ec domicilium occupat piorum & impiorum animabut com m une,ad diem ufque judicii, ut aliquibus fuitperfvafum ; led minifterio Angelorum, dcccnte Scriptura, ad arternar qui etis habitacula defertur. In iis ex p ed atn o n fo lum reduni* tio n e m cum corpore fuo, ut plenum cum co nancifcatur oti
um i fed & deöderat confummationcm fratrum adhuc in
m u n d o lu å a n tiu m ,(^ u x £c illa funt corporis m yftici tm m b ra» A p o c a l.6 , io* Sicp ii vica ætcrna, quam ante beat um excel* fum habuere in Ipe, poft mortem fruuntur in re : p rim o quidem inchoate, beati mortui a N unc, Apocal. 14,1 3. I n d e y cro poft fa 6 a m redunm oncm animx & corporis c o n lu m ir a- te . An gaudium illud piarum animarnm futurum fit majus n o n lolum accidcntaliter, led & cflentialitcr, idquc non t a n tum extenfive, led & in tenfive, vide dilquifitum apud G e r-
h a rd u m loco de morte,§. 50 S.
§. X V I* B eatitu do vero illa,quæ adfignaturanfmabus fe- p aratis,non in q u ie tc , led in a 6 io n c confiftit. C'hriftus in h a c vita vivit in eis per fidcm , non igitur credibile eft , cfle co n d itio n e m illarum viliorem poft mortem. N o n fraudan tu r vilione D E I ulque ad relurredionem , nt antiquis quibuf-
dam creditum eft 5 fed & D E u m > idcnt, & cum laudibus p ro - ieq uu ntur, Apec. 7, 9 ,1 0 . vide Baldvinum ad 2 T i m . 4 . p.m . 1451, & C h e m n itu H arm oniam Evangelift. c. 1 1 3. Ammas p iorum gaudio per fu fas, & quafi ebrias ftertere ac do rm itare, docuere olim \^u%a7reanu%/to/ , & poft reformationis tem pora quidå U ngarus M atthias Deuvayu«,eju(vc d u 6 u m lequuti A- nabaptift«\V ide C hem n.E xam .C oncih i T rid en tin i parte 111* p. m. 12S. Sed hi & horum fimiles aut nefeiunt drftinguerc in te r aftiones anima? Phyficas, Metaphyficas & H ypcrphyfi- c a s ,a u tv o c e dormitioni«,qua utitur Scriptura, turpiter lunt d e c e p t i : dorm iunt in pace. Differunt tamenfemnus f t e quits htrjm vitee C3 futura. Home enim in hac vita defatigatus diurne labore, fub noBem intratm cubiculum futem, tanquamin pace, ut i- bi dermtnt, (3 ea noBe fètatur quiete* nec quicquam fert de ullo ma lo, five mcttldv, fivecadd* A n ma autem non fie dormit, fed vigi,
hat Ö patitur ttiiones-, loquelas Angelorum Gf D F f , ideo fomnut in futura vtta profundior efi,quam in hae vita £? tamen anima co
ram DEO vivit, V c tb a lunt L uth crt,co m m e n ta tio in Gene-liofi
fîcosc, i f . Q j i & id addit, a nobis definiri non pofle, qualis lilia vita 3c quies fit, & noluifîe D E u n iid a nobis in hac vica coignofci ; fufticerc, quod fciam us, non egredi animas pio- ru im ex corporibus in periculum cruciatuum & poenarum imferni, led elle cis paratum cubiculum, in quo dormiant i n paicc.
$. X V I I . N o n turbat id beatorum requiem , quod fra- trium confummationem defiderent. Ncc ideo inquicta vivo- ruim vita horum quietem follicirat. Pium tamen cft cogi- ta^re,animas feparatas, cum habeant generalem notitiam vel micmoriam eorum, q u r fibi & alris configere, & caritas in al- terra vita non excidat, pro fratribus lunantibus a capite C hri- fta> boni aliquid impetrare. Ab epulone inter cruciatus com ftituto id re q u in t A b ra h a m ,ut memor fit quod bona pe:rceperit in vita. Exiftimamus animas etiam piorum af- po»rtalfe fccum m emoriam & notitiam ftatus Ecclefiar. N cc adlco fecuras e lle , ut nulla tangantur cura confervorum & fraitrum iu o ru m , quos complendos & in focietatem fuam adlfcifcendos fciunc* Q uin & fanÄos orare pro Ecclefia in g enere, a vero alienum non c fle , docet Apologia Con- feUfionis Auguftanæ , & Orthodoxae Confeiliones aliar. Vnde Chemnicii E x a m .C o n c il, T rid en t, part, I U . p. m .229. Dee c i t e r o penitas nobis pcrfvafum, eas in particulari non fc iirc q u x in terris gerantur. Abraham nefeit nos,& IJraè'lnos
igmerat, Eia, 63, 16. Si qu* vero fpcciali & extraordinaria
roaiinifcftatione divinaanimabus feparatis aliquando innotc- icuinc.ill.i confiderationis funtfingularis.eoque in confirma- tiomem invocationis la n e o ru m tradi non debent. In quem femftim A uguftinusin libro de cura pro mortuis c. 1 f . vicif- fimi producit exemplum Abrahami noftri.qui ex relatione L a- zarti.quem finu fuo cft complexus,id fibi cognitu habuit, quod
dives in v ita f u a receperit bon *,& Lazarus mala ; quam vis non impediat quidquam ,quo minus Abrahæ c o n fla rc id p o tuerit ex gentrali notitia,quam habuit de (latu militantium» quod impiis in hac vita bene & piis male (it. Sed in his tali bus oportet nos faperc ad lobnetatem . E t praecipuus h o nor,qui fandis demortuis defertur, confidit in r e d a o p in io n e de illorum fide & virtutibus, earumvs imitatione pia & p iu - dcnce.
§. X V I I I . E x h a d e n ii« didis etiam id conflare potefl* fidei articulum de vita aterna fidelibus V. T . ncutiquam i- gnotum fuifle, cum in fpem & expedationem flatus melio^ ris poft hanc vitam adeundi (ua direxerint confilia« L u t h c - rus obfervat primum e(fe locum in Scriptura, G enel. 25 , qui tcftetur mortem fan do ru m elle placidam & preciofam in c o n fp e d u D E I . N o n dubitamus vero, quin priorum eti^m tem porum Patres de cadcmmortis fidelium fvavitate fuerint informati. Nam ut in medio relinquamus diiccpt<*tionem inter Cainum & Abclem de extremo judicio, vitaque xterna, q u im expreflit paraphrafis Jonathanis, & T a rg u n i Hterofo- lymitanum. N on fit verolimile »fandos illos, quorum v ita & mors recenfetur G cn. c . 54 ignaros fuifle gaudiorum in p z- latiis ccelc(libuscxpedandorum ,qux firmaverit etiam E n o - chus, per tranfmigrationem (uam viyam in corios. Q u in nec adeo pauca funt teftimonia V. T c fta m c n ti a lia , qux vi tam arternam credentibus com m endant & pollicentur. Id quod evincunt etiam promifliones Evangclicar Matribus datr»
& frequenter repetit*. FaUui cft Socinianorum c h o ty - phxus & fypera(pi(la Sm alzius, cum de divinitate C hrifli c. 2. ait, in V - T . p r x t e r Abrahnmum. Ifacum & J .c o b u m , neminem pofierorum inteilcxifie promifiionem Abrah* fâ- , d im4 An igitur fruftra & dicis caula Medias dicitur expe- Oatio gentium , Gen« 49, 10. Z a c h . 9 , 9. & lumen gentium
Ilf a . 6 0 , 1 ? E t an fruftra Zacharias L uc. i ,6 9 . dixit cornu falutis cOc annunciatum per Prophetas jani mde a Icculo > U t taceam varios typos facrificia expiatoria in V. T . fre q u e n tata, quorum lignificationcs & virtutes non potuerunt n o n cognitas habere. E t vanus eft Smalzius,cum djiput. 7. c o n t r a Franzium , & de divinirate Chrilti c. 7. conccdif,po- tu ille fideles i n V . T . habere non tantum notitiam vit* x - t e r n x , led & Ipcrare & dcfiderare, cum cxrrerint* quæ Ipem ipfls excitare p o te r a n t,quin & confcquieandcm, non tarnen prom illioncm vita: artcrnar iis fadam : poflfe enim D h u m p l u s dare, quam promifit. Frivolum eft,fpcm in hoc negotio fîb i imaginari talem, quae promifliombus non fit nixa. N o n h i c fperantur, nili q u r creduntur. N c c creduntur, nifi quae a n n u n ciata funt. Q u o d rccentiorcs Judxi in tantum dege- n e r a r in t a fide majorum fuorum, ut ÔC illinegcnc promijjio- n e s vitx x te rn x majoribus fuis fadas elfe , id libi imputent. N a m quod affirmare audent Soeinianorum aliqui, omnes Ju daeos fateri , quod vita xterna in lege Molis non fit promif- f a , id fallicatis arguitur per clariilima veterum Ebrarorum tc fh m o n ia , qualia videre licet apud audorem libri ik k irim , o ra tio n e 5, c. 2*. & orat. 4, c. 40. qui ex D eutle. 31,46, ÔC
4 7- evincit, vitar x tc rn x promilli ones in lege ex fi are.
, $. XIX. Q111 Abrahx fidemlequunfur.poft beatumex hac
v ita dilccfiTum dicuntur recipi in linum Abrahar, cujus beat* te ce p tio n is exemplum ponitur L 1z »rus , Luc. 16, 2 ; ubi c*
KùXtroiç pro et roi JtaAttu, per enallagen numeri poni, docet
G l.itlius Philol. Sacr. hb. 5. trad. 6. can. t 9-. Relatio illa ait p e r parabolam fit propofit 1, ut in vetufiiffimo quodam codi c e , & alio M S S . Ic invemlTe n f e r t Brza^in notis pd 1. cit. v, 19. an veram exhibeat hifionam.Dt judicarunt non infi n i * not* Scriptores, n*nc inquirere non vacat, dummodo de co c o n f i e t , non quidem dan reale Colloquium inter b c a u r
u » . . . .
& damnatas animas, ncc proprie iis membra tribui ; fed per prolopopceiam deicribi tortem illarum poft mortem,- vcfa- nam vero elfe calumniam Socmianorum, afferentium Chri« ftum & Apoftolos coaftos fuilTc pervertis hominum opinio nibus fe accommodare in his talibus, cum juxta eofdem fi- tfitium fit & poeticis commentis timile, aliquem in inferno torqueri, & aliquem infinu A brahe decumbere, qualia illo rum portenta vide examinata a T h u m m io in impietate Pho-
tiniana,pag. 104.. & feq. Varias variorum (ententias de ra tione formula: illius, mfinum nerpt,vide rccchfitas a G erhardo, lo c o de roorte $. ; 6 i . confer Chcirmitii Harmoniam Evan- gclift. a d L u c , 16. & Conradi expolitionem luper E van ge liu m Dominica: 1. poti T n n i t . ß . L u therus commentario ad G e n et, c. 25 licet cuique tuum relinquat judicium de expli
catione & definitione tinus Abrahac, cum & Auguflinus fc nefeire dicat, putat tamen cos minus re&c facere,qui fervant tinam A b r a h r in N. T . Sinum enim illum effe promiffio- nem fa&am Abraha: de C h n ffo venturo, non aliter ac tinus A d * fuit promillio in paradito edita : hodie vero hanc pro- miffiont i r verfem efle in verbum de C h rifto manifeftato in c arne : (inum Abrahæ poft refurreftionem Chrifti effe dc- ftruétum, & fuccctliffe finum meliorem,fcilicct Chrifti : qui vero divcrlam credat, eum effe J u d x u m & damnatum. Sed non fine caufa Flaciusinclave Scripturæ & alii judicant ac ceptionem illam effe duriorem; & vel ideo incommodam, quia promitliones de C hrifto ampleftimur etiam in hac vita. Putam us igitur ab Evangelifta per tinum Abrahac defignari jetemam felicitatem, quam adire poffunt omnes pii, qui fidelis Abrahar fint & m aneant fpirituales filii. Loquendi vero for mula defumpta eft, aut a maris finu, in quem cupide le reci p ia n t,q u i diutinis procellis fint agitati ; aut a complexu pa rentum , qui liberos per infortunia male habitos in ilnum
re-cipiunt,foIantur & malorfi fuorum oblivifei jubent ; aut,quod a d veritatem propius accedere putamus, a conlvctudine ac cum bendi <3C epulandivcteribus recepta., cum lecundus primi
& tertius fecundi finum c .intingerent. Q u o etsam rcfpc- atifle videtur C h riftu s, cum M ath. 8, 11, ait multos ventu* j o s a b oriente & occidente, & accubituros cum A braham , I l a c h & Jacob. Q uam vis locus ille de carcero refte accipia- ttur de beneficiis Ipiritualibus, & jureadvundi ccelcfiia bene- £ c ia etiam gentilibus concefio, fi modo fidem patriarchalem im ite n tu r. N o n lolum vero rœlcftia gaudia, fed Öi locuni i n ecrlo h o n o ratio rem & eminennorcm denotari p crilludm
finum /Ibraha recipit cx ritu & ordine dilcumbennum evince r e laborat tieideggerus, cujus exilât exercitatio integra de fi- *iu Abrahar, Hifioria: patriarchalis parte ii.
§. X X . T u r p ite r errant Pontificii, cum ex finu A b ra h r e x tru e re conantur tertiam quandam lontignationcm a bea to ru m & dam natorum manfionibus diffindam, qua: adlîgna- t a fit fandis in V . T . donee Chriftus pafiione fua cerium iii aperiret. Q u o d dogm a numerant inter creditu ncceflaria, & iis, qui id im pugnant,cruciatus infernales denunciare au d e n t. V i Jc Bellarm. d,e purgatorio 1. i . c . i p Sed nos non te rre n t bruta illa fulmina, commenta illa Pontificiorum, five d e p u rg a to rio ,. five Patrum limbo, feipla conficiunt* Scri p tu r a ignorat illa m fçrni tubyrbia. Quin & eadem ex Scri p tu ris le probare poffc defperant ipfimct Pontificii, unde ho r u m aliqui p u tan t priores Patriarchas migralïe in purgatori u m , Abrahamum v*ro primum ingreflum efle in limbum. N e c majoTi furcçfîu O rth o d o x am antiquitatem in m^l* caq- f a praj-fidium adducere laborant, Efi vero ingeniolum com m e n tu m a Romanae Ecclefiar arrufeatoribus excogitatum,, q u o d piis VIatns Rcclclix fraudibus annumerant. Sed quî1 p o tc ik id p iu m c t n k f i , quod cum Scriptura e diametro pu*
gnat, quod capitalia fidei dogmata arietat, Se hypothefes ab- furdas ponit, easque plurimas. Q u in & impium elf, putare D E u m majorem feveritatem adhibere in damnandis impiis, quos ftacirn ad cartara detrudit, quam benignitatem in glorifi candis piis, contra cxprelfum Abrahar noflri reftim onium , Luc. 16, 25. Memento fili,quod in vita acceperis bona, La\«rns
fimiliter mala. Nunc vero is gaudio fruitur , tu vero torq*cru.
Ubi caufam Pontificiorum non j u v a t , quod Abraham e p u lonem pro filio habeat ; nam h o c ip lo refpicit carnalem c- jus ex gente lua judaica originem, non fpiritualem consan guinitatem. Cum A brahx promittitur,eum delcenfurum ad Patres fuos in pace, G en. 1 y, ly. non attenduntur p ro p io res Patres ejus,ex quibus m ulti erant idololatrae, fed re m o tiores, veri D E I cultores. E t certe fi delcendcre debuifict
ad idololatras.non ad purgatorium, nedum ad limbum ei fu- iflet defeendendum, fed ipi’um infernum,qui locus,juxta ipfos etiam Pontificios, idololatris eft paratus. N ec majori fuc- ccfiu.cx fignificationc firmati inter A braham um & epulonem, pro adftruendo limbo argumentatur Bellarmi- n u s l . 4 . d e C h r if io c . 11. quafi animae epulonis & Lazari fuerint in eadem inferni voragine, d k m in profundifi.iro tor
mentorum loco, hanc in fuperioriquodam limbo,fiquidem in ter iinum Abrahx & infernum divitis falcem chalma fuerit in tc rje â u m , hoc elf, nihil folidi. Sed quis c h o y p h x u m a- cutiflimi ordinis Jefuvitici docuit, chalma notare talem vo raginem, inter cujus extrem a nihil lolidi interfit;cum potius hiatum autvoragincm nocet, eamque non lemper renebrofam & oblcuram, fed vaffam & diflfufam.qux tranfitum prohibeat. H a n c inter utrumque firmatam efïe ait Abraham , non ta m locorum intervallo, quam conditionis invariabilis firmitate. N on funt in eadem voragine illi, inter quos magna vorago in tercedit. Et fi inter infernum & limbum nihil intercedit l o i *
ffbÜdi, mirum cft, ni flamma & fu m u f,q u cm infernus exha- l u t , Abrahamo & aliis in limbo conflitutis
magnam
ÔC diutur*m am moleftiam concitarir.
§.
X X I .
Sanxere Achenicnfes,ut apud epulas fepu lchri- l<cs praedicarentur mortui laudes, cum q u id w rr erae ,• namrmentiri nefas habebatur. E t vetuit Plato fepulchrum extrui ailtius, quam quod qumq,- diebus abfolverent, nec c lapide e x- cricari piu s,nec im p o n i, quam quod caperet laudem mortui» iincifam quatuor heroicis vcrlibus, quos longos appellat E n - mius, tefte C icerone j . de leg. p. m. 349. & leq. Saluberrimo iinftituto morem geffît Syracides, & Abrahamo noftro, lon- gro licet intervallo temporis a fe d ifc rc to , breve 4 . fal- tiem verfuum, fed veriilimum pofuit elogium c4 4 4 , 20, 21, 2 :i, 2 ; . digoum quod adicribatur , & Abraham iticx fidei fceåatorib j s commendetur. Sic vero habet : Abraham ma
g n u s Pater multarum gentium, cui non efl inventus par in gloria, cwnfervavit legem AltiJJimt, & infœdere cumtllo permanfit, id^ue ra tium fecit in carne fu a , & in tentations inventus e/f fidelisA fju a - p>r opter jurejurando ei confirmavit DEus fe benedicturum gentibus in ftiemine ejurf [eque multiplicaturum eum tanquam pulverem terra, &
illlos hareditatem pojfefjuros a mari uno ad alterum , (§ a fluvio ufque ad hareditatem terra.
§. X X I I. Obfignamus vitam Abrahx verbis B.LuthenV
e x commentario in Gencfin c. 2 f . N un c igitur fepelivimut S a n d h im Patriarcham Abraham, cujus memoriam vigere & e x t a r e in Ecclefia plurimum prodeft, propter promilfionem die v e n tu ro leminc repetitam & cxplicatam.acipfius A b ra h c fid e m , & plurimarum virtutum varia & pulcherrima exem p l a : Q u * omnia ut memores <
3
r grati confcrvare, fcqui fle im ita ri queamus, faxit Filius D E I , qui fedet ad dexteram Pa tris , dat dona hominibus ad colligendam & fervandam fibi JEcclcfiam, cui laus fle h o n o r c u m Patre & Spiritu S a n â o im «ternum , Amen.S* XXIII* Mantifl* ioeo
addimus , ha&enus cxpofita cffc prxcip ua v it* & Mv» Abrahamiticac capita ju x ta hifto -t i x Icnfum literalem & proprium. D e e x tero vero, fi c a i
v o lu p c eflet five hifioriam t o t a m , five ejus p ir t c m aliquam ad ienfus accommodatitioi.vcl etiam allegorias tranfferre, in v e n ire t m his copiofitlimam com m entandi materiam , q u a m pailim p ro du xere etiam veteres Icriptorcs, inque his, A m b ro - tfus & Philo J o d r u s de vita A brahx , H ieronym us & m primis p rx c e p to r cjys O rigcncs.qu i hic & alibi allcgorizan- d iftu d io plus xquo inteptus cft. Q u e m infer alios ftrenuç pcrftûngic Bafihus in Homiliisjuis la p er H exaem eron, q u o d
p r a e t e x t u anagc g|c» lenius & fublimioris intelligent!*, ad al
legorias om nia tranftulcrit, quas in te rp re ta tio n e s, ur quar fa- mniis & anilibus fabulis fitr.des eflent, relegandas efie doceç. alle g o ria s ifiij cxpofitionib.us accenfc. i etiam debent e x p ia - nationes io Genefio, qu x lu b nomine E u c h e n i E p ilcop i L u g - dunenfis, circumferuntur*
$. X X I V . F u e ru n t ex antiquioribus etiam alii , quibus pcrlvafum fuit, ea qu * a divino Icriptore Mofc in libro G cnc- fioç tra d u n to r, non cxigçnda cfle ad veritatem hifloricam ; ied ex px*(umptipnc abfirufioris Icicnti* adfcnfus lu b h m i- ores transferri debere, vel certe non nifi p rx d iâ io n c s rerum futurarum his m.eraotatas eiîe. Fefellit idem ille com m en tandi modos etiam Auguflinun?, cum iuos libros de Genefi con tra Manichaeos evoljg^ref y fçd lucccflu temporis çum fuosederet M>rc« deGeijiefi^d ItàWro re g iu s lapcrc didicit. Gujtis p roiad e h * c verb» Lçguntux uirtio libri S. N*rr.*ftQ
M ofii m hhr* Qentßßi n»fi efi £tnus figuraturum rtrum , ficut in Cantùfi ÇwttfiorMyfrd eft, extofïtiù % er Mm mmuwgeftQrum* fa u t m 'R tp m v jn hkrù Ö CjSfrru ejpfmatu t t c ette fi, M e nlf* to tio M otair a p r o p r e & KiOoficc in^çJfcgend^ n oji effet, fides
ooAra de pr i a i s rcr-iwçrigiiwbi^, &; ali 1 s çqpjtibus indc de-
$♦
XXV.
N o b eft diffitendum, voluifle Spiritum S. uti u b q u ib o id a m Scriptura? formulis, live proprie live figurate a c c e p tis , prxter literalem fenf um, lateret myfiicum aliquod. H a b e m u s ejusrci tcftem ,om ni exceptione majorem.Apofto- ljum, qui Gal. 4, zz, cx prarlenti Abrah* hifioria, & in Ipecie d u o b u s filiis, uno cxancilla & fecundum carnem, altero cx Libera & juxta promiliionem nito,m yftcrium exftruic, quod p e r allegoriam defignent duo T efl amenta,Legale & Evange- l i c u m , quorum unum in Sina fad u m ad lervitutem duceret e o s , qui eidem adhxrere vellent : alterum relpondcrct fu- pernae jrruialem , liber* & m atri credentium, quod in liberta t e m aflercrct* N e m o c f t , qui quidem divini amanuçnfis a u d o r ita te m reveretur,cui non fitperlvafum , effe hanc alle g o ria m , vel fi vocabulo magis forte proprio mavis typum appellare, & hujus generis alias, divinx audoritacis, & ido n e a s ad confrrmandafidei dogmata, Et red e contra Junium c o n te n d i t Rivetus Exercic. 1 0 ; . in Genefin,Paulum non per fim plicem ratiocinationem a fim ili.aut exemplorum analo g ia fuillc arg u m en tatu m , quafi hifioria Mof.tica fingularem À defiinamR a Spiritu S. figuram vel typü n m exhibuerit; fed. fuifte id a Spiritu S* per Mofen liceris contigna tuna^finc* u^prarcer literalem & hifioncum fcolum.fignificatcnt etiam illa, q u x figillatim ApofteJus pcrfcquitur,& quorum explica tio n e m idem Spiritus immediate ei infpiravit, Hojus vero ge n eris myficria pauca i» Scripturis obiervarc licet. Nec no ftru m eft talia e r u e r e ^ cum certitudine aliqua obtrudere v e lle , nili cum eundon» Spiritum ducem invenimus. Vide B a ld vini com m ent, ad a. C or. J. p, 6=o I.
i . X X V E £eclcôaft*eas allegorias cx hac Abrahx hi-
ftoria ad formandos wo*es & vitam Clwiftianorum fobrie & pie dcdudas.VHt comm««datiaoe h*a dignas cenJemus; ita dili- gentiffime n\ojacadi Scripturarum tradatores., ue veras
rias io meras,easquc faepe contortas,allegorias licentiofc tr a n f - 1 form ent. Operae pretium cft.de eo adlcribcre graviflimum L u th e ri monitum, ex com m entario fuper caput 50. G enef.
Eft Allegoria, inquit, tanquam formofa meretrix, quee ita blanditur hominibus, ut nonpoßit non am ari, prcefcrtim ab hominibus otiolis, qui fu n t fine tentatione. Tales putant fe in medio par adi fi ejfe, & in gremio D E I , fi quando illis fieculationibus indulgent. Ac primo quidem a f t olidis Ö otiofis Monachi orta fu n t, & tandem ita late ferpferunt, ut quidam met amorphofin Ovtdti in allegorias ver terunt ; Martam fecerunt Laurum, Apollinem Cbriftum.
quantumvis fint ah fur da, tamen cum proponuntur imperitis adolefcen- ttbuSyfed amantibus & f t u dio fis Ut er arum, initio valde aliubef eunt 9 & totos fe illis interpretationibus dedunt, ôte. Prolixe h o c loco,
u t & in caput 3 .G c n c l. invehitur in im m oderatum illud a l- legorixandi ftudium, quod manem Ipecuhcionem & Ipumatn Scripturae \o c a t . M onet tamen non penitus rejiciendas eff© allegorias cum judicio adhibitas, C onferan tu r quae în c u n d ê fenfum adfert Auguflinusde Civit. D E I , 1. 1 y, c. 27. & hb* 17. c, ut & cautiones tradicar a JFlacio,parte 2.clavis Scr.p*. in ,
66.
& feq. H uttcro in 1 scis T h . p rn.9z1.de fcq, utSi
aliis*E xem plum elegantis allegoriae ex hiftoria A brah x d e d u å c : Prudentius Præfatione in lubminiftrat :
Qenex fidelis prima credendi via eft Abram , beati feminis ferus pater, Ad] eft a cujus nomen auxit f y IIab a, Abram parenti dtftus» Abraham Deo.
Senile pignus qui dicavit v iftim a , Docens ad Aram cum litare quis v e lit, Jguod dulce cordi eft, quod pium, quod unicum, DEo libenter offerendum credito.
Pugnare nofmet cum prophanis Gentibus Suafit, fuumque fuaftr exemplum dedit,
N ec ante prolem conjugalem gignere■ » -■» n o Deo placentem, matre Virtute editam, Quàm frage multa beUicofus fptritm
Portenta cordis favtentis vicerit. Viftum feroces forte reges ceperant Loth, in» morant em crimino [is urbibus Sodomee Gomorrha, quas fovebat advena Pollens honore patruelis gloiite.
Abram jim f r i s excitatus nuntiis Audit propinquum f orte captum bellica, Servire duris Barbarorum vinculis, Armat trecentos ter que fenos vernulas Pergant ut hoflis terga euntis cadere, Quem Ga%a dives, ac triumphus nobilis Captis tenebat impeditum coptis.
Quin ipfe ferrum flringit, Û? plenus Deu
/
J O v / • . '
Frangit catenas, Ö rapinam liberat 9 Aurum,puellas, parvulos, monilia, Greges equarum, vafa, ve flem, buculas.
Z,o//; fjp/ïr ruptis expeditus nexibus
A ttrita boijs colla liber erigit. Abram triumphi dt(ftp/itor hofiici 7{edit, recepta prole fratris inclitus, N e quam fidelis fanguinis pro/amam
Vis peffimorum toffideret princtpum• Adhuc recentem cade de tanta virum. Donat facerdos ferculis cceleßibtu, Det facerdos, B extä idem prapotens, Origo cuius fonte inenarrabili Secreta, nullum prodit aut orem fu i ? Fjges Juperbos mole pr«edarum graves
Melchifedech, qua flirpe, quîs majoribm Ignotus, uni cognitus tantum Deo,
M ox (3 triformis Angelorum trinitas Sen s revifit hofoitis mapalia.
E t jam vieta Sarra in aluo fertilis Manui juvent* mater exanguis fiupet, Hxrede gaudens, (3 cachinni pœnitens. H a t ad figuram pranotata efi linea». §gnm noftra reflo vitarefculpatbede, T igilandum in armis pe florum fidelium i
Omnem jue noflrt tortionem corporis» Qjice capta fæd/t fer viat libidini ». Domi coaflis Lbernndam viribus. Hos effe large vernularum devites f S t quid trecenti fins novenis additis Tojfint, figura noverimus myflua;
M ox bfe Cbnftus, qui (acerdos verus *JS. Tarente inenarrabili atque uno fatus, Cibum beatis oferens vi floribus, Tarvam pudici cordis intrabit c a fa m i Monflrans honorem trinitatis hofbitie. Animam deinde fbiritus connextbus , Tie maritam^ prolis expertem diu, Factet perenni fertilem de (emine* Tunc fera dotempo(fidens puerpera
Harede digno patris implebit domum*.
