Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, part. VIII. Quam venia ampl. ord. philos. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... p. p. Wilhelmus Gabr. Lagus, stipend. regius, Savolaxia-Fenno. In audit. Gust. m

D1SSERTATI0NUM

A

CADEMICARUM

QU^STIONES

in

JURE

NATURA

A

RECENTIOR1BUS

1LLUSTRATAS

RECENSENTIUM,

Part. viii.

■ » l1W*gfes=g=S

quam

venia ampl. ord. philos. ups.

P R iE S I D E

ooct.

DAN.

B

ETH. ET P0L1T. PROF. REG. ET ORD.

f. p.

mLHELMUS

GABR. LAG

_US,

Stipend.- Regina, Savolaxja- Ftnno.

In Audit.

_GajL

_Maj.

_{d. /5 Maji} /§05. H. S. U J / ■ U p

fa

1 i s,

Typis E

dmannianis.

DE

iEQUALITATE

IN JURIBUS

DISTRIBUENDIS.

Pars U:da.

Alterum,

a cujus explicatione pendet jufta Sc ab abufu

libera _{sequalitatis idea, momentum, in nexu aequalitatis}

cum focietate civili pofitum esfe nrbitramur. Solemne eft

Juris Naturae Interpretibus ponere ftatum,

inftirutione

ci-vitatum _{priorem, e quo egresfi funt homines civilibus}

vin-culis fe _{adftringenres. Falluntur vero, qui hunc ponendo}

ftatum, quem naturalem, libertatis Sc aequalitatis vocant, aliud efficere volunt, quamut indicent, ftatum illi

oppofi-tum, non fine humanaope inveniri, Ted inftitui debuisfe,

ne, quae altioris noftrae naturae confcii poftulamus, jura

vana Sc irrita forent, Sc ut monftrent, non ab inftituto

hoc ftatu vel arbitrariis hominum confiliis pendere juris

regulas,fed

eas, in quocunque

ftatu rationi

adhaerentes,

id

fecum ferre, ut _{obligatos nos} fentiamus, e

ftatu

egredi,

qui licentiae, non vero

ideo

juftitiae Sc libertati,

propter

honeftatem quaerendae, favebat, aliumque ample£ti, qui

certis _{legibus licentiam frenaret, & inviros etiam juftitiae}

vinculis _alligaret. Nefcio vero, an fatis definitum fenfum

fubjunxerint vocabulis: naturalis,

libertatis Sc

aequalitatis,

quibus hunc ftatum

deftgnatum

voluerunt,

Juris Naturae

Interpretes, ita enim

haud

raro in rebus

hisce

vocabulis indicatis,_{earumquead focietarem civilem habitu locuti funt,}

ut tacitum movere Sc alere videantur defiderium flatus,

cui, renuente quafi natura Sc ingenito mentibus humanis

o ...

i-'-a—] /s ^. .i

V>'S4-V" 1 ■

libertatis & _{sequalitatis fenfu, renunciare cos£H fuerunt.}

Incautis _{fufpicionem pariunt, civiratum inßitutionem con¬}

tra naturam ab initio esfe _{fusceptarr, nee fecundum} natu-ram fervari Sc roborari posfe. Ejusdem necesfitatem

qui-dem _{agnofcunt, ur malum quoddam necesfarium,}

tole-randurn ur _{majus malum evitetur, Ted cujus jugum Ii}

ex-cutere induftria valeremus, id non renuente honeßatis

confcientia fierer. Libertärem _{quafi cum ftatu natural!} enecatam dolendi anfam praebent, juftamque _sequaliratem

fublatam esle _{queri videnrur necesötate legibus civilibus}

ac magißratui obediendi, Se ordini _a fuo _non pendenti

arbitrio femet _fubjiciendh

Falfa Sc non bene _{explorara juris, quo civitatis}

vin-culis _{ailiganrur homines, theoria iniqua haecce de ßntu,} illi quem naturalem vocant oppofito, judicia Sc nelciö

quoe de faturnalibus, civitarum inßitutionem

antecedenti-buSj temporibus fomnia excitare Sc alere foler, cujus m

locum fi veriorem fubßituere _{valeremus, civitarnrn}

infti-tutionem _{inaequaliratemque, quam fecuiii necesfario}

intu-lit, inter bona, quse proprer honeßatem omnibus voris

expeti deberent, ponendas esfe unicuique pateret,

nullam-que esfe vel aequalitatem vel libertärem quam bonus fibi

optare poteß, quam intemeratam in focietate civili non

inveniri licet. Si fanae mentis _{nequaquam esfet, fe} ii-bertate _{privatum queri eo, quod confcientia hujus} liber-tatis ufum _{honeßatis regulis coerceret; an meliori jure}

inter mala, necesfaria _{quamvis eadem} vocares, poneres debita ad ßatum _{requifita, in quo folo tura inveniri}

pos-funt honeßatis vel _{praslidia vel adjumenta ?}

Negaturum fore exißimamus neminem, cuilibet

tu-tam Sc aliorum arbitrio non obnoxiam honeßae _vitae

prae-fidiorum, quae natura imraediate _{unicuique attribuir,}

-r 1 * '

^r^rtCap-ram fervandam esfe, nec _magis dubium esfepoteft, _quin

haec vitas adminicula & _{prselidia requirant, ut certus Sc}

definitus _{unicuique tribuatur inter res, quss natura}

ncmi-ni immediate _{adfignavit, agendi campus, feu ut in rebus}

extra nos _pofiris iibere _{agendi Sc} honeffse _vitte

profpici-endi inftrumenta Sc adminicula ita _{difiribuantur, ut qua:}

unus fuis confiliis _{prasoccupare fine} aliorum _injuria

potu-erit, ea alter non eodern jure fua esfe contendere posfit.

Hasc, ne omnis honefte 3gendi nifus aeternum flu£luet Sc

penitus tollatur, rerum a natura non immediate alicui

ad-fignatarum disciibutio3 fine legibus humana ope fancitis

fieri _{nequit; aequas igitur res fibi attribuendi leges quando}

aliquis hominibus fibi vicinis & qui easdem res ut vitae

Sc _{agendi adminicula mente proeoccupare posfent,}

propofu-erat, _{jure ab honefiate immediate} concesfo illum, qui

forte iisdem fe _{fubjicere recufaret, Sc aequae rerurn distri¬} bution i fe _{opponeret, e fua vicinia pellit vel, fi eandem}

non _{deferir, cogit ut earundem conditiones etiam nolens}

obfervet. Hoc _{cogendi jure enatas voluit ratio}

confocia-tiones hominum _{civiles, quibus conftitueretur poteftas,}

non tantum ad res diftribuendas fufficiens, & ad id, _quod

unicuique vel natura vel _{lege adfignatum fuerit, illi}

far-tum te&um que _{fervandum, fed etiam ut liberam rerum}

cuique adfignatarum difponendi, utendi Sc fruendi

facul-tatem concedere Sc ab aliorum vi intemeratam _tueri

que-at. _{Quid enim valeret ad finem, cujus graria jus res}

dis-tribuendi conceditur, _ipfa rerum distriburio, fi easdem

dis-ponendi Sc pro arbitrio iisdem utendi & fruendi facultas

in _{perpetuum fimul non concesfa exiftimaretur ? Pofito} hoc disrribuendi _{jure, parum abeft, quin otiofam Sc nul¬}

lius _{ponderis praedicemus quaeflionem, quae forfan}

move-ri _{posfet, de aequalirate in prima rerum distributione}

ob-fervanda. Fac _{enim, ut res ad distribuendum apt$ ab}

ini-tio _{aequali portione fingulis vel familiis vel hominibus}

Jbäfcast—— T<y jfcäS=*——

— ₁₄

-"SF^"

fignatöe fuisfent, an

eandem

aequalitatem,

nifi

omne

dis-pofidonis liberaeque

induftriae

jus

tolleres,

poft

aliquod

cempus confervatarn invenires

? &

fi

non

invenias,

an

jure ullo

permitrendum esfe

putas, ut novae

ad hane

re-ftiruendam _{aequalitatem divifionis}

conßlium

ineatur?

In-trodu&is & fimul cum civilis ordinis incrementis

ftabili-tis dominiis rerum, plura quidem

introdu&a

in

focialem

hominum vitam viria, _plura enata

funt

inordinatarum

cu-pidinum fomenta &

copiofior

miferiei humanae

causfa;

fed malis his medendis, per accidens enaris non

ab

esfen-tia rei, fine qua liberae ad

honeftam

perfettionem

pro-gresfioni generis

bumani

omnis

claudererur

porta,

impar

falfo exiftimarunt imperium civile illi,

qui

civitares

line

certis & cuique cum dispofirionis

jure

adfignatis

dominiis

(bmniaruut, ut inaequalicarem triftesque ejus

effe&us

tol-lerent. Ad exemplum quidem provocant

Reipublicae

La-cedemoniorum, ubi aequalitatem

ejusmodi

bonorum

vigu-isfe fibi _perfuadent,

_{fed oblid}

_videntur,

Helotas,

qui Spar¬

tanorum comiuodis profpicere

durisfimo

(ervirutis

jugo

cogebantur, hane, qua

gaudebant

cives,

aequalitatem

fuo

fudore & fanguine

redimisfe; &5

nifi

falfae

aequalitatis

i-fterus oculos fafcinasfet, vidisfent fåne, aequalitatem, cu¬

jus reftaurandac

conßlium

ineundum

esfe

putarunt,

nulli-bi inveniri posfe, nifi inter

coenobitas,

qui

fruges

alio-rum labore _partas otiofi

confumunr,

vel inter

latrones

qui rapto vivunt.

Notisfimus

eft,

quem

habuit, exitus

Jefuitaruni in

Paraguaria

experimentum

ad

falfam hane

aequalitatis theoriam

civitateai

fuae

didoni

fubje£tam

con-formandi,

Civirates eum in finem infiitutas, ut esfet

fufficiens

dominia rerum distribuendi firmandique

poteftas,

atque

ut, quae vel natura vel

leges

civiles

unicuique

fecum necesfario ferre, vel nobis non monentibus

uni-cuique patere arbitramur, ut fupremae in civitate

potefta-ti omnes fubjiciantur, omnique acqualitate renuncient,

qua? ordinem civilem quodammodo turbare

posfet.

Sed

neque haec inaequaliras nec illa, quae a distributione ne¬

cesfario derivatur, ullam _{per fe ja£turam infert}

aequalita-tis, quam ratio indisfolubili nexu cum idea jurium propter

honeflatem concedendorum _{copulavit, ad eandem enim} una cum _juribus fervandam, fublevandam & _tutam

prae-ftandam _{fpe£tant <St fpe&are debent omnia civitatum}

in-ftitura. Ut _{itaque adpareat, quem haec} cum jurium

idea

conjun&a cequalitas requirat imperii civilis

refpe£lum,

tria _{praecipue confideranda obveniuot momenta,}

_in

qui-bus ordo civilis eandem vel fovere vel eidem in juribus

distribuendis efiicere _poteft.

Primum ad _{juftam & debitam aequalirarem in}

focie-tate civili efficax momentum, in eo pofitum esfe exifti-mamus, ur unicuique acque facilis & certus pateat ad

le¬

gis tutelam aditu?. Hic, fi nulli nec

legum

nec

iniqui

judicii culpa praccludirur, focietates

civiles

non tantum»

modo verae _{aequalitatis cuftodes, fed illius}

au£tores &

reftauratores merito habentur; quem enim flatus naturalis

facilem robuftiorum violentis & iniquis confiliis praedara defignasfe videtur, ille legis

au£loritare & vi

fublevatus

omnibus _{qui forte injuriam fibi inrendunt parerit,}

_&

tan-tum habebic virium, quantum causfae fuae juftitiac itifir.

Alterum, quod aequalitas ab idea jurium non

fepa-randa in focietate civili requirit tutamen, in eo pofitum eft, ut nec _{leges nec} earuodem

exfecutio ulli

anfam dent

dolendi clausfas esfe fibi & ex arbirrio in aliorum

favo-rem impeditas vias _res honeftae fuftentandae virae

neces-farias _{adquirendi. Civitate rite inftituta,}

_nihil

_in eum

fta-fr3tum reli&um cenferi _{poteft, ut ex occupanris arbirrio}

pendere queat, an & quomodo id fuum faciat. Omnia

in civitate modo derivativo _adquiruntur , ea, quae non

re _{ipfa dudum eivitas privaris concesbr, publico nomine}

ab _{ipfa civitate tenentur, nec a quodam privato adquiri}

posfunt, nifi confenfu reipublicae & conditionibus lege

declarandis. Hae vero conditiones non arbitrariae _funr,

fed certis _{regulis ab ipfo jurium humanorum fonre atque}

propterea ab aequaiitate quatenus ab idea jurium feparari

nequear, definitae. Sive itaque res, quas Respublica

pri-vatis concedendas tenet, _{corporales fuerint live}

incorpo-rales, adminicula virae honette Sc jucunde futtentandae

fe-cum ferentes, iis conditionibus civibus _{adfignari debent} ut nulii, nifi fua _{culpa, definc vitam futtentandi admini¬} cula, atque ut in iis, quae cuique permittunrur, nulla

ad-fint liberte induftriae ad _{copiam rerum, ufui horninum}

in-fervientium, augendam Sc perficiendam impedimenta.

La-tisfime in _{Repubiica adminiftranda pntet harum regularum}

tam immediata _{quam mediata adplicatio; nec ceconomia,}

quam publicam vocare folent, aliud, quam juftam harum

regularum, ad quascunque res vel ad aerarium publicum

vel ad civium vitam fuftenrandam _idcneas,

adplicatio-nem comple£litur. _{Quamdiu itaque nihil , nifi his vel}

monentibus vel confentientibus, in definiendis, qua; cuique

competunt vitoe fuae rerumque illi necesfariarum copiae

profpiciendi adminiculis, fancitur, de naturali aequalitatis

jure aliquid in civitate derogatum esfe, aeque ftulte Sc

i-nique queritur, ac fi quis injuftitiae Summum rerum

Arbi-trum accufarer, quod _{non iisdem ac alter praeditum eum}

voluerir _{corporis ingeniique dotibus. A liberae induftriae}

his iisdem _{legibus definita facultate ultimo quoque pen¬}

dere re&e contenditur _{mqualiiatis, quam in omni}

contra-£fcu onerofo feu _{permuratorio poftulamus, ufura, quam}

fc

"^SHT 1 5 '

alia _{cogendi via fervare & reftaurare nequidquam}

fem-per conabuntur rerum _{politicarum antiftkes.}

Tertium _{denique, in quo sequalitati ab idea jurium}

nonfeparandae farisfieri in focietate civili conftituti _jure

quodammodo expe&ant homines, momentum vias

refpi-cir ad hoaores _{& munera, perveniendi, quas ad juftam}

reipublicae adminiftrationem Civitatum Re&ores

diftribu-endas _{habent, quas nemini debita virtute 6c meritis}

con-fpicuo, fine jufta, 6c a necesfaria, de imperii robore 6c

falute _{publica follicitudine petita, causfa, occlufas}

optare

folent homines. Sed heic _{praecipue cavendum, ne falfae}

cequalitatis, qualis Demagogorum confiliis ad res everten¬

das_{fpe&antibus praefidet, umbra in hisce defideriis}

decipia-mur, 6c Ochlocratiae 6c licentiae omnem civilem ordinem

enecatune loco _{juftas ad res humanas perficiendaß idoneae}

aequalirati faveamus. Inftitutae funt civitates, ut jufto fub

regimine tutam fecuritatem 6c falutis adminicula cives

ha-beant _{(inguli, non vero, ut}

partem hujus regiminis fibi

vindicent. Sit _{femper fan£la 6c inviolabilis, ubi femet}

introdu&a fuerir, _{fceptra imperii haeredirario jure tenendi}

poteftas; conferventur, quae ad imperii fecuritatem &

fplendorem conducunt, privilegia cerro civium ordini

haereditario _{jure concesfa, fed removeantur fenfim omnia,}

juftitia 6c prudentia duce, a cura falutis publicae non

fan-cita _{impedimenta, quae fpes emergendi juftas civibus}

adi-munt 6c honeftae aemulationis _{femina, mentibus}

huma-nis a natura _{indita, fuffocanr.}