Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, part. I. Quam venia ampl. ord. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... p. p. Benedictus Kjellander, stip. Victor. Westrogothus. In audit. Gust. maj. die XVI

DISSERTATIONUM

ACADEMICARUM,

QU^ESTIONES

in

JURE

NATURAC

A RECENTIORIBUS

ILLUSTRATAS

RECENSENTIUM, Part. I.

(^UAM,

VENIA AM PL. ORD. PHIL. UPS.

p r

msi

d

e

Doct.

dan.

boéthio,

sth, et polit. prof. reg. et ord.

F. F.

ttmvmmirvé'

_{%m££jsr2)g&,}

sriP. victor. wkstr o g o tii us,

IN ÅUDIT GUS!. _{MAJ. DIE XVI JUNII MDCCCI,}

H. S.

•i - ' - '

UPS ALI JE ,

CONTRAGTS- P ROSTEN"*

HÖGÅREVÖRDIGE och.HÖGLäRDE

Herr MAGISTER,

JONAS

KIEL

LÅN DER

5

OCH

PROSTINNAN,

HÖGÅDLA FRU

EVA

MARIA

_KJELLANBER*

FÖDD

MINE HULDASTE FÖRÄLDRAR!:

T-f

I

livad_{jag är, är jag genom EDER.}

— Fur att högtidligen

arkanna _{detta, betjenar jag mig af}

detta tillfälle, och helgar

E-DER

^

dessa

Blad.

—

jfag

gär härvid

ej anspräk pä någon an¬

nan_{fortjenst, an den}

— om den är _{någon — att jagföljt min}

kansla aj den _{djupaste Sonliga vördnad, kvarmedjag altid är'}

MINE _{HULDASTE FÖRÅLDRAR}

ED ER

Lydigße Son:

VIRIS

AVMODÜMREVRmtWISETPRMCLAMSSIMIS

Dom. MAG.

IONM

_KELLGREN,

PASTOR I ET PR-ffiPOSlTO IN SKATELÖF,

AV UN CU LO O P TI MO,

ET

Dom. MÅ G.

NICOLAOSALANDER,

PASTOKI IN ÅSLEU, ADJÄCENTIS CONTR. I'Rj^POSLTO,

A FFINI C A RISS

IM O.

Vobis

hocce offero _opus. —• Obiatum veto intimam il lam,

qna, exempia quas mihi a

VOBIS egregia

Virtutum

et

DodrinÄ

prcebentur prosequor, venerationem,

calidissimis

cum

votis

con-juntflam, VESTRIS insistere posse

vestigiis

testaturum

veilem.

Benign! igitur excipiatis pise

documeatum,

licet

levissimum,

men-tis, qua VOS colo

colamque

ast era um

DISSERTATIONUM ACADEMICARUM,

QtLE-STIONES in

JURE

NATURiE

a

RECENTIO-RIBUS ILLUSTRATAS

_{RECENSENTIUM,}

Part. I:ma.

De _{Jure Natura ab Ethica fiparanJo.}

Confianti

bratum

comprobatum eft

di&um: _{Qui bens}

experientia

_{diflinguit, bene}

antiquitus

_docet,

cele¬

_Sed

non nifi fenfim crevit laudata ifta bene docendi ars, Hserenc

quidem prima cognitionis humanaé initia in particularibis & _{individuis, at, cum eorum notitia nobis} non _pateit,

nifi _{pofitis inrernis «Sc perspiciendi vi, qua natura nos}

inftruxir, propriis conditionibus, & ab illis pendear,quid & _{quäle fit iliud, quod in quacumque re quaeramus,} faci-le erir _intelle&u, cur bene _{distinguendi negotium tuto} procedere nequear, antequam hae iteruta interna: omnis

Sciemim conditiones _{explorentur, et e tenebris, quibus}

eircumvolvuritur, educanrur, ut quid qusque valeat di-ftin£le _{perspici possit, earumque ope unaquatque res, et}

quacliber circa eandem oritura _{qusestio, in fiuo ponarur} loco, fuisque circumscribatur limitibus, ur_{quid genuinum,}

verum _{fibique condans ftt per totum humana:}

cognitionis campum iiiucescat.

J3rimo ad rerum caussas _{inquiréndas reoramine ad}

universalissima _{prscipiti salru transiliisse Philofophos,}

Hi-lloria _{progressuum cognitionis humana: abunde tedatur»} Sed _{docere quoque eadem videtur, ab obfcuris his} uni-verfalium _{regionibus parum fecum ad profuturam}

rerum Scientiam retulisse _{adjumenti, quibus in eisdem versari}

volupe fuit, priusquam ad panicula-ria denuo descendere

& res, de _{quibus qüatrerent, certis circumsribere}

V§ ) 2 ( ^

bus didicerint. Diu _{Philofophiae nomine rerum Scientiam} quaefiverunt Grceci, antequam, Platonjs & Xenocratts tempore, introducla fuit res, de quibus quaerebant, in Divinss _{humanasque dispescendi neeessiias, «Sc hte Pbyficat} illse Etbias condiruebarmir _{objeclum. De Hominis bono} mulrum _{disputatum fuit, antequam Aristoteles a)} distin-cte dirFerenriam inter _{bona, quae a caussij extra animum} pofitis procreantur, <Sc illa, qua ab aclivo animi ftatu

pro-veniunt, docuit. Neminem in Scientiis verfaturn, esrum-que fines fecum meditarum, fugere poted, noYam.ope

diftindtio.num _{bujus indolis femper Scientiis allatam fuisse}

lucem, viamque, qua ad veritatem progredi licet, expe-ditiorem _{tutioremque reddiram} esse. Inter preecipuashas,

quibus veri fcientia au£ta ed, didin&iones referimus a Recenrioribus illatam Éthicam a Jure Natura? feparandi rationem, _{cujus initia & progressus breviter illuftrare no¬} llruin esse voluimus.

Homines, monente confeientia _fuperioris, qua: illis

ined, natura:, de rc£lo, judo & honefto quaerendi

fre-quentes femper habuerunt occafiones, quss inter

praeci-puum fibi vindicant locum illte, quae a morihus, inditu-tis Sc _{imperiis, quibus continetur dominum Societas,}

de-fumuntur. Viderunt quidem illi, qui de harum rerutn fundarnentis Sc reititudioe _{quserere fiium ssse}

exidirna-runtress, _{quales inter} genres vigent, non adcommuneni

quandam Sc fibi constantem normtm ex inftituro

introdu-&as _{esse, fed re£le} tarnen fuspicati funt, eas non omnino ab h ominum _{pendere arbitrio, verum ut loquirur Cicero:}

non a Prstoris _{editto, fed ab ipfa} Natura, conftitutum _esse

jus. Qui ab antiquissimis retro

temporibus,

ut

Philofo-phi rite tuerentur nornen, «liquid de moribus prscipien-dum fibi esse _{putarunt, quaeftionem, quid qualeque fit hoc}

ß

a natura conftkutum jus, intaclam relinquere non potue-runt; Sc lic _prima Scientiae, _quam

Jus Natur

_se

vocandi

mos poflea iovaiuir, dederunt fpecimina.

Immisra

qui-dem hxc in Graecorum _{Philofophia plerumque in} libris de

ofhciis et virrutibus invenimusj fpecialis _tarnen iliis dieata

fuisse videtur cura in iis, quas de Legibus inkituerunt,

disquiskionibus F).

Non _{itaque fine injuria antiquorum}

_diclum

_et

_(aepius

repetitum fult, illos Scientiam Juris

Naturalis

vel

igno-rasse vel neglexisse. Coluerunt _eam

fåne, quamvis

_non

titulo, qui pofteriori setate ufitatior

fuit,

eam

infignive-rint, et quidem, me judice, proposito ad comrnunem

hominum viram _{accommodato, quod in Recentiorum de} eadem Scientia curis frukra faepe quaerimus. Nisi enim omnia me _fallunt, cornparatio _inter Grseeorum Sc

pofte-rioris tevi hominum Philosophiam, quatenus ad res

fpe-£bt , de quibus a vita hominum communi accuratius

quac-rendi defumta ek necessitas, ubique docet, palmam iliis

adjudicandam esse in eo, quod non tantum fcholae,

fed

prsecipue vitas, fcripferint. In argumentis,

ad Scientiam,

de qua heic agimus, pertinentibus, forum

confcientiae

a

foro externo rke _{quidem dikinguere nefciverunt, fed ab}

eo virio paucissimos _quoque Recentiorum immunes

de-prehendimus; De katu naturali, de quo

follicke adeo

qusrendum esse exiftimarunt Recemiores, nihil

fere

An-tiqui praeceperunt; fed

ii

jura hominum re

ipfa

distribui

et rueri nequeant niß in civirate, disquiskionem de iis utilius eo devolvi _{putaraus, ut} de Legibus in civirate

fe-rendis agat, quam fi in iis, ut Recentioribus

faepissime

mos fuit, fubsistarnus, _quae ad Statum, _{a quo,} fi _unquam

exkiterit, egrediendum necesfario fit, unice fpe£lanr. Et

A 2 cum

b) Documento Tunt: Platonis de Legibus Libri VI. & Cickrohjs,

• ) 4 C' •

cufn _{ieges, qua} in civitste valent, _{c vi} cogenri _nunquam

fepari posfunt, quaeftio de earum caussis prxcipue infti-t*ta disquisitiones _a fcopo minus disrrahit, _qui Jure

Na-turae, ab Ethica diftin&o , propositus est, scilicet ut

defi-niatur: quas fit jufta aüos cogendi potestas, et quousque fe extendar.

Ad_{JusNatura?abEthica feparandum pofterioris «vi} ho-minibusadjumentum, ab Antiquis ignotum, attulisse quidem

videtur distin&io,in omnidejuribus & officiis,pofiGrotium,

disquisirionefolemnis,interjura perfectaetimperfe&ajfedprae

terquam quod rem ipsam, his designatam verbis, Antiquis

non _{ignoram fuisse, plura teftantur documénta,e quibus}

ef-fatum Ciceroms:Dissimijlimaestdebitiopecunta grati&>attu¬ lisse fufficiat, parum ad iliam, quam routua Scientiarum

perfe£lio poftulat,

feparationein valuisfe

laudatam hanc

diftin£iionem,_{ipsa docet} experientia. Neque hoc mirum,

nam, quamvis usitata juris perfe£i definitio indicare vi¬

detur, quaefiionera aiio fps&antera, quam si disquirere-tur, quid de jure remittendum moralis jubeat lex,

defuis-se tarnen videntur certa & bene _{explorata prineipia, qui¬} bus, tie divsrsissimse inter se denuo confunderentur

quae-stiones, fatis cautum esset. Evitanda? ejusmodi

confusio-nis documenrum _{ipfa illa, qua? sd analogiam} diftinßio-nis inter _{jura perfecta & imperfe&a in Jurisprudentiam}

naturalem intulerunt illius Do&ores_{,dogmata fubministranr.}

Non enim fatis esse _{putarunt, ut ofiicia, quatenus juri}

aliorum _{perfe£to vel inhperfe&o respondebant, in} perfe-£lis 6c _{imperfecta dispescerent, Ted de obligations} quo-que perfe£ta et imperfe£ta legeque naturali cogente et

non _cogente locuri fimt. Qu« distinguendi _{rationes, fi}

ad _{Jus Natura?ab Ethica feparatum adplicentur, nulliusfunc}

ufus, &, fi ad obligationis naturam in genero illuftran-dam adhibeantur, ad veram illius, sensuique hominum

communi obviam, notionem adukerandam haud parum

• ) * ( &

contulerunt. Re&ius, me judice docetur, quum

cogenüi

poteftas a juris norione nunquum

feparatur,

fed

utraque iisdem cfrcunrciuditur limitibus, arque id , quod juris no¬

mine in _{juribus ita di£lis imperfe£tis venit, re}

_ipfa

per-fe&um esfe _probatur.

Aliam, quam eam, quae a fic definita

juris notione

iudicata videtur, viaHl, inde ab eo tempore, quo

littera-rum ftudium, profiigara rnedii avi barbari'«, iterum

fio-rescere _{ccepit, tenratam} fuisfe _notum

ed,

_{qua morum}

di-fciplina duabus a fe invicem

diverfis Scientiis

dispefceba-tur, quarum altera podea Juris Naturae, altera

Ethicac

nacla ed nomen. _Judas novae _hujus «Sc a veteribus

igno-tac diftin&iofiis causfas fe habuisfe _putarunt illius

Au&o-res, cum aliam esfe quceftionem, quid Lex naturalis

di-£litet, feu quid re£tum honeftumque fit, aliam aurem, quoe

de causfis Se incitamentis virturum _agit, crediderunt. Il-lam _{Juris Natura, hans Etbiccs objectum conftituebanr.} Haec _{diftinguendi ratio ita fenlim invaluit, ut}

_nullus

du-bitern, quin plerique adhuc, qui eandetn inde a pueris

memoria _{impresfam retinent, åc cuique Juris Naturae,} hoc fenfu _{fumti, parti refpondentem enumerare} didice-runt Ethicte _partein, laeföe _antiquitaris Sc veritaris _reum

habeanc _{illum, qui de illius neccsfitate 3c utilirsre vel} paulisper dubittrer.

Kon _{hujus ed loci, ut disquirarmis, an plus valeat} haec didin£iio, quam fi Homiliarum Scriptores aliunde quam a Theologia dicendi argumenta petere debere

di-ceremusj condat faltem, illos, qui Ethicam hac ratione

a Jure _Naturae didin&arn pertra£larunt, declamationes potius, quam Scientiam concinnasfe. Ut utilem quandam

Sc ad Scientiae formam _{magis accommodatam in harum}

declamationum locum (ubftituercnt _{cognitionem, ad Sci¬}

entiam _{Legislaroriam Sc Artis Educandi principia curam} Sc dudia convertenda esfe non fine ctusfa _prseceperunt

Re-# ) 6 c m

Receariores; fed qui in hss Scientias incubusrunr, viaro,

qua jufto Sc tå vera Sc tibi coniUniia judicia formanda apto ordine procedendum eft, impedimentis obfitsm

fem-per dolebnnr, quamdiu Jus Harune ab Ethica non ita

fe-paratum habuerint, ur quid fori fir externj, quid interni,

non dubiis definitum faerit limiübus. jus enim ulcimus

Legislarori propofnus eft feopiis, virrus vero educationi.

Et, fi a noibris in bis rebus coilocatis fiudiis _exemplurn

petere liceat, farenruir, nos rum demum necesfiratem Ju¬ ris naturalis Scienriarn a _{prreceptonirn moralium}

pertra-cbatione _{feparandi rite}

_perlpex^sft,

_{quum Legislationis}

artisque educandi principiis follicitiorem impendere

cu-ram _occepimus.

Uc controverfias eorum, quos nulia juris civilis te¬

uer _{communio, dirjmendi ceira Sc communis ftatueretur}

norma, Hugo Grotius, cujus circa Scicntiam Juris Natu¬

ra merita laudabunr _{femper sequi Scientiarurn}

EEflimato-res, opus, noa minori fagacirare quam eruditione confpi-cuum, de Jure Belli & Baas cpncinnavir. Elucec in

roto hoc _{opere Aufboris propofitum qua'friones} dijudi-candas iis circumfcribendi iimitibus, ur, quae juibae fint vi aliorurn afbones coercendi live belli csusfe, apparea?;

arpcurn a vacillantibus Sc non fatis exploratis e g resfuß fit _{principiis, Sc jarn ad ea, qu«e ab ipfa natura}

profki-fcuntur-, jam ad Legum divinarum infbituta, jam ad mo¬

res & pa£bo racito inrrodufbas confveiudines _pro.miscue

provocare videatur, multa defideranda reliquir, antequam

Juris Externi ditio juftis contineri posfit finibus,

Quod Grotius ad controverßas eorum , qui nullo

te-nentur _{juris civilis vincuk), decidendas conferre voiuir,}

id ad _{jus, quo homines in civitate continentur,} firman-dum _{adgresfus eft Thomas Hobbesius c). Hic extra} Ii-

# * ) ₇ { #

rriites vis cxrrinfecus _{cogentis eo minus egresfus ef!,}

tjüum porlus omncm iniernte obligarionis au&oritaceifr

ftiftulisfe nih i I_{q 12 e juftuiri prius sgnovisfe videatur, quam}

homines bel)o omninm in omnes _{defatigari vi exreraa ad}

pacem quarrendam & tuendam _{impellerentur, Explofa} dudum eft hare Hobbesii _{fen.renria,, utpote omni virtutis} fenfui _{veriranfcusque, quce hornini fan£tisfima: esfe}

debe-xenr, inim'r'ca, _{quod ramen non impedir, quominos viri}

fagacislimi fcripta adjumento hand conreronendo fuerint

illis, qui Jus Natura: ab Ethica fepararum juIiis continere finibuscautiore _{&fapienriore confilio poftea aögresfi funt, A} Grotiö _{pa-riter ac Hobbgsio erudirus Juris Natura}

fir-miora, quam ille, & veriora, quam hic, ponere voluir

fundamenta Samuel Pufendorf _d) foc'ialitarem _ipfius

di-fciplinae"' önicum ftatuéns princtpmm. Magna erregii

hujusViri in disciplinam Juris 'Natura: merira grata fem¬ per agnofcer pofteritas, fed, cum a principso latiori quam par fuft? fi Jus Natura ab Ethica rite _fepararerur,

<3e nimis _{angufto, fi urraque disciplins conjungerétur,} egresfus fucrit, faftum eft, ut non tantum rixis iniuilibus,

vehement! animorum contentione ab _{urraque parte motis,} ferner _{implieüerit t'), fed anfam quoque dederic}

attentio-nem a necesfaria _{Juris Nacurae ab Ethica féparatione}

di-ftrahendi. _{Qui enirn, (1 de cftictis in univer/um} quae-ftio inftituebatur, non tantum non fufficeré, _{fed in varios}

lnducere errores _{principium SöciaHtttis}

pro ultimo

asfum-tum re£le videbanr, _{de univerfaiiori, quo ab bis cauturn}

esfet _{maliSjCOgirandum esfe prareeperunr, quod}

Leibnit-zio duce fe rite _{expofnisfe gioriatus eft Christianus}

Wolfius_{/), regulam: Qii&rt tuamperfe&iouem ultimum Sc} uab-d) Samuelis Pufsndorfm de Jure Natura & Gentium. Libr. VIII. <) Vid, Script« Puf&ndokfii ErifHca Libris de Jure Notusa adnexa.

/) WoiFü Jus Natura & Gentium & prolixioris hujus operis ßpi.-cotna, lnßitutiones Juris naturalis f Gentium,.

unicunv_{Juris Naturre principium ftatuens.}

_{Nihil quidem}

de Wolfii meritis detrahere volo, fed maximum attulisfe

videtur fuis fe&atoribus _{impedimenium in fcopo &}

requih-tis_{juris NaturaeabEthicafeparatiriteperfpiciendis &} dijudi-candis. Re£lius & ad necesfariam inrer _quaeftiones in Jure Naturse enodandas Sc illas, quae ad Ethicam pertinent,

fejun£tionem accommodatius progresfus eft Christianus

Thomasius _{g") principia Honeiji, Jufti ac}

_Decori

fecer-nendo, e cujus fcbola egresfus celebris Juris

Confultus

NicolausHieronymus Gundlingius _qui,Hobbefiana po-ftulata Thomasii _{disciplina temperans, eam primus} introdu-xisfe viderur Jus Naturse ab Ethica feparandi rationem, quam pofteriori tempore fecuti

funt Juris Naturse in Schö¬

lls Germanire Do£tores Sc Epicornatores, qui ecle&iose

nullique Se£tse addi£lae Philofcphia: operam dare

Tibi

vifi

funt, quos inter nominasfe fufHciat Gottfridum

Achen-vall Sc Joh. Georg. Henricum Feder, quorurn in Jure

Naturae _{Compendia prcele&ionibus explicare}

_{Sc illuftrare}

in Academiis Germanise hucusque prrecipue in ufu fuir.

Qui inter alias Europei orbis Gentes ultra Grotium, Pu«

fendorfium & Wolfium fapere voluerunt, Antiquörum more aut _exiguum pofuisfe videntur inter

qusefiiones Ju¬

ris Naturae & Ethicre difcrimen, aut fairem particularem

omnem de iisdem in univerfum feparandis neglexerunt

curam _/).

g) Fundamentu Juris "Natura if Gentium a Senfu communi dedttcla,

Jt) Jus Natura ac Gentium conntxa ratione uovaque metbodo

elabora-tum\ 6t Disfcrtatio: Status Naturalis Hobbesu in corpore Juris Civilis

dtfenfus Isf dtfendeudus,

i) Documenta «sfe posfunt egregiis alio# praeeptij & pJiÜofophica

{agteitate confpicut Ad. Fergosonii öi Payley in do£h-ina morum fibri.

Quorum utrumqne Germanico idiomtte cxplicuit 6c adnorationibus auxit

Cdeben(musGarve:Alterum tirulo: Grundfitze der Moral*PbHoJopbie,