DISSERTATION
U
ACÅDEMICARUM
QILESTIONES
IMJURE
NATUR/E
A RECENTIORIBUS ILLUSTRATAS RECENSENTIUM, PARTICULA III.
QUAM
VENIA. AMPE. ORD. PHIL. UPS. PRJESIDE
DOCT.
ETH. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD,
PRO GRADU PHILOSOPHICO
p. v.
£fOH.
OLAVUS
WALLIN.
STIPEKD. REG. DAEEKARLUS,
IN AUDIT. GUST. MAJORI DIE XXVII APRILIS MDCCCUS.
M. A. M. S-.
UPSALIJE, '
TILL
DE HULDASTE
FÖRÄLDRAR,
BATAILLONS ADJUTANTEN vid DAL-REGEMENTET,
HERR
och FRU
BEATA
CHARL.
född
:sarä;M:A;S'.
Dyra Namn! fast ej i verldens öga Afundsvärda, frägdade och höga,
Men i Himlen teknade ändå,
Men för mig nog lysande och kära!
Först åt Er. skall hjertat offer bära,
Sidstför Er med dröjd förstumning — slå!
Hell Dig! Du min Gamle Far! och Hell Die!"
Omma Mor ! — Med ingen rik och välldig
Bytte jag min födsel och mitt namn — Himmelsk frid till Hyddan vare burea,
Där jag först mot Dygden och Naturen
Log ifrån en huld och olegd famn!
Med F,r ärlighet i själ och seaer,
Måttligt kraf på lycka och på heder,,
Skuldfritt hopp till människornas Far —
Rik och nöjd, om jag fått detta ärfva,
Ville jag en lager blott förvarfva För att fägna Edra gamla dar;
Och se'n i en omarkt vrå på bygden
Få åt Er och Himmelen och Dygden H'elga lifvets snart förflutna stund,
Undra Fjärran från hur de i verlden x At passionen
, lyckans nåd och flärden
Resa Slott på dödlighetens grund.
1
• en lydig
Prcecipui
in
^fure Natura:
loci,
per nexum
£Juris Natura &
Ethicce
iüuflrandL
/V ;'V/X S"\
\.
J9L Iura haud exiguae magnitudinis Volumina faciie
im-pleret, qui fcribendo recenfere vellet damna fingula, quae
a vacillantibus & non bene exploratis nexum &
diver-fita^em Juris Naturae & Ethicae dijudicandi principiis in vitam hominum communem & Rempublicam vel illafca funt vel inferri poflunt. Si enim ab iis ordiendo, quae
a fal fa opinione, qua fibi jura Dei fuppliciis vindicandi
po-teftatem attribuerunt mortales, in humanum genus
deri-vata funt, incommodis ad ea usque progrederetur,
qui-bus anfam recentiore tempore dederunt e RoufTeauianis
contra inaequalitatem hominum ab introdudto dominiijure
derivandam declamationibus excitata vana & periculi ple¬
na fomnia de Republica fublato certo proprietatis jure
conftituenda; & ab altera parte fi fimql fecum reputaret,
quorfum tenderent Helvetianae dodtrinae & Encyclopaedi-ftarum, famofas haud ita pridem in Gallia Philofophantiuiri
fedbe, amira & cognata principia," quae propter moraiitu-tem facra, Ryligionem, jufta Connubia & cetera ut
a ci-vilibus inftitutis omnino aliena confideranda eflfejubebanfc.
4
omnique a civili aucloritafce derivando fulcro privare vi-dentur, rerum humano generi pernicfofarurö eopia illum haud Facile deficeret. Sed valium adeo rerum
recenfen-darum catnpum ingrediendi nobks in praefenti non eft
a-nimus, praeeipua folum breviter enumeraturis in
Doå:ri-na juris Naturae loca, circa
quse errandi nuliopaélo tolli
potefl occalio, nifi ponatur jufiis & bene exploratis
prin-ciplis ftabilitus inter Jus Nafcurae & Ethicam nexus,
Huc referimus f:o locum in Jure Naturset, ubi de obligatione e paétis oriunda agitur, & vis obligandi pa-ctis., quse turpia vocari folenfc^. denegatur: quo pertinent
poftulationes reeentiori tempore frequentes de juribus
quibnsdam non abalienandis, fen quae alieno arbitrio
tra-di nuiio padfco poiTunt, et qute ex illis deducuntur cou-fecutiones e. g. in determinandis conditionibus jurisvitas
& necis, civitati concedendi, & poteflatis fervitjutem vel toierandi vel abolendi,.
2:o Quae docet jus Naturse de contradibus fua
na<-tura beneficis: de mutuo, commodato, depoßto & mandato..
Quainvis in Foro externo cuique liberum iit ufurarnrerum
fuarum vel gratis vel adjecla ftipulatione onerofa aliis
permittere, fölemné tarnen eil nominatos nuper contra¬
rius,
fi nulfa alia a promittente expreße adje&a Fuerit conditiopro benelicis in eodem Foro habendi, Sic legi¬bus noftris civiii bus ilii, qui mer c es aliis vendit Iine mi-merata pecunia & fic pretium rei venditae emtori mutuo
dare videtur,
nukurn
hujus pretii fenus permittitur, nifiab eo tempore, quo créditum via iegali expotlulaverit,
Ra-\v,
Rationem fi quasris, fine dubio eam habebis in- refpeehi, quem Legislator moralitati hominnm debet, cui contra* rium efTefc Jeges ita fåncire, ut juberenfc quafi nihil fine ftipulato fenore aJiis proefiare. E male rntelfeéto hoc fo¬ ri externi ad honeftatem refpedtu, fadtum effe, Hiftoria
dogmatum Juris Naturae doeet, ut omnem, praecipue do rebus fungibilibus, eonfcradtum ufurarium damnandum & lege civili tollendum elfe olim praeeeperint pio, ut ipfis videbatur, zelo praecipue moti, fulcrum fuae fenteotiae in legibus Mofaicis de fenore Ifraelkis non
penmftb
petentes.
3:o Neminem in fcholis de jure plulofophantinm vel
paullisper verfatum fugere poteft, quam late patentem
effe volüerint iocum de poteflate agendi e confenfu
prae-fumto. Ad illum referri a Juris Naturae interpretibus
non tantum videmus jus in genere pro abfente & iilo,
qui confenfum dare nequit, agendi, honeftate id icnpe-rante; non tantum jura parentum & tutorum; fed ipfa
quoque juris dominii initia, & fundamenta juris, quo ho-mines in civitafces coguntur civitatumque inftifeutarum le¬ gibus fubjiciuntur« Redde obfervarunfe reeentiores funda¬
mentum juris e confenfu praefumto agendi non a
prse-iumtiones fed a lege praefumendi faculfcatem coneedenta
petendum effe; haec vero lex, Cr de Ulis, quae inftituta
dudum focietas jubet e. g. circa tempus praefcriptionis,
intra quod jura, ne derelidta eenfearitur, reclamanda funt, non quaeritur, tota quanta moralis haberi debefc, fen, quod idet» eft, praefumendi datur facultas, quia alio padto officio a non refraganda honeftatis lege injundto
fa-tisfieri nequit. Quae cum ita fint, facile colligi
pofTepu-A. %
tamus, ea, quae in hoc argumento ad Juris Naturas
am-bitum pertinent, nec rite definiri pofie nec quo fpeébent,
intelligi, nifi rite explicatus fuerit Ethicae & Juris
Na-turae nexus. Nec dubitamus, quin hoc bette perfpedlo
& ad jufta principia definito nexu, agnofcerent Juris Do¬
lores, non tantum maximopere interefle Reipublicae, ut
ab aliis, quam a quafi contraftu deducantur dominii &
Civitatum fundamenta, fed etjam eas in promtu
habe-rent, donvinia inferendi civitatesque inftituendi &
inftitu-tas tuend: cauffas, quae jus pariunt eadem ratione extra
oranem dubitationis aleam pofitum, ac jus cuique
per-milfum corporis menibra proprio nutu dirigendi.
4:o In Jure Naturae ampkis femper fuifc locus, So-cietatum funplicium, quasin compofita illa, quamFamiliam
vo.carunt, continentur, illiusque ipfius leges & jura
coin-prehendens, qui haud parum ad confundendas quseftiones Ethicas & Juridicas contulifc, quique, poftquam Ethicam a Jure Naturae definitis limitibus feparandi agnita fuifc ne-cefhtas, explicari nullo modo pofcelt, nifi probe
explora-to inter utrumque nexu, Quatenus matrimonia inenndi & fervitio femet tradendi poteftas arbitrio uniuscujusqué reli&a efle poteft, pafta , quibus innitantur, »d commu¬
ne« juridicas omnium pactorum leges dijudicantur, qua¬ tenus vero his ipfis paétis ineundis & initis copulatae
cenfentur conditiones, quae arbitrio pacifcentium relinqui
non poffunt, nifi fepofita debita honeftatis legum &
re-rum, quas hae leges requirunt, reverentia, jus pariunt
a lege morali direfte concefium, ad cujus normam unice
dijudicanda jfunt. Re&itudo igitur legum matrimonialium
perfpe-jus Naturse nexu pendent, quod
eo magis valere quilibet agnofete in quaeftione de iegibus
in favorem poteltatis paiernse & ad juftos iili ponendos
limites ferendis, quo magis perfpicuum eft totam hane
poteftatem a lege, officia parentibus injungente,
deri-vari *). A reda interprecatione fanditatis juris dome-teici, jnra Matrimonialia , Parentum & Herilia infe
com-pledentis, magna pars Scientiae legislatoriae pendet, &
in ea plurium rerum in Jure Naturae, circa quas non
fi-ne hominum & Reipublicas maximo damno erratur, ex-plicandarum clavem habebunt in hac feientia peritiores. Quas inter e. g. adferre polfumus quaeteionem, cur in eivitate a poteteate in fatniliis vigente non emaneipati ab
omni de Reipublicae falufce decernendi poieftate
exclu-dantur.
5:o Inter locos e nexu Juris Naturse & Etliicse in-terpretandos numeramus quoque magnam paitem Juris
Suprernae Infpedionis inter Jura Majeftatica inJureNat. Publice rede relati, quod in bene conftituta Republica eo fpedat, ut ea
, quae legum publica fandione
munien-da?um finibus obftant, removeantur, & quae eosdem
promovere&iuvarepolTunt,fuleiantur & protegantur. Pro
legum in Republica ferendarum diverfitate circa varias'
res
*) Quas Kant fubtiliter magis, qurrn ad rem explicandam
ad-commodate, de his juribus, tnatrimonialibus prxcipue, iub titulo Auf Dingliche art Perßnliche Recht commentatus
eft, documento elfe pöfiuiit,' Uli non femper ob oeuios
fuijfle verum, qui inter quaefiiones Juridicas & Ethicas inter-' cedit nexum. Vide Metaphyßfche Anfangsgrunde der-Rechtsichre. Pag. 105 & fequ.
rs«s verfafcur hoc jus. Sic aliae propter Oeconomicarum,
aliae propter Civilium, alias propter Critninalium leguns fines, curse fumrnae poteftatis objiciuntur res. Sed
fpe-cialem quoque curarn fundamentalium legum fines & quae iilos ve\ impedire vel promovere poflunt, requirunt. 'Hoc padto civium mores, Religio, mutuum cogitatorum commercium juventutisque inftitufcio Juri Supremae
In-Ipedfcionis fubtrahi nequeunt. Jus Reipublicse civilis ad has res reiatum haud incommode uno nomine jus Prin-cipis circa facra, fenfu verbis paullo latiori, quam
Juris-prudentias Dodtoribus mos fuit, fubjedto, adpellari pofTefc. Quod jus, in doftrina Juris Naturae definiendutn, locus fane eft maxime lubricus & in quo graviter & ad
per-niciem humanarum rerum errandi periculum undique
in-ßat, ntfi bene explorata nexus Juris Naturae & Ethices theofia redto tramite incedere docuerit facemque prsetu«
lerifc. Quse quamdiu defuerit, vereor, ut fatis caveri
pofTit, ne ab una parte licentiae facra omnia ipfaque ci¬ vitatis fulcra violaturae porta aperiatur, dum ab altera
liaec eadem facra, morali omni dignitate orbata, in
arbi-trio fubje&am inftrumentornm Politices claflem
