Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, part. I. continuatio. Quam venia ampl. ord. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... p. p. Ericus Gustavus Geyer Wermelandus. In audit. Gust. maj. die IX Jun

DISSERTATIONUM

ACADEMICARUM,

QUASTIONES

in

JURE

NATURiE

A

RECENTIORIBUS

ILLUSTRATAS

RECENSENTIUM, Part. I. continuatio.

quam

VENIA AMPL. ORD. PHIL. UPS,

P RiESIDE

DOCT.

DAN.

BOÉTHIO,

ith. et polit. prof. reg. et ord»

p. p.

EPdCUS QUSTAVUS

GETER

weruelandus»

IN audit. gust. _{maj. d. ix juni? mdcccil}

h, a. mc So

dissertåtionum

academicarum,

qu^stiones

in

jure

natur.e

a

recentioribus

illustratas

recensentium,

Part. Iimae continuatio

Vt _{jfure Natura ab Ethica}

_feparand<h

■ ==5

V

poft

agnittm

plerisque

Ju¬

ris Naturalis Do&oribus Juris Naturae Sc Ethicae

diver-fam indolem, recentiorum Philofophorum cur»

reli&um

fuerit ulterius _{definiendum atque illuftrandum, ne parum} fibi conftantibus Sc iterum facile confundendis limitibus quaeßiones, ad unam altcramve hanc fcientiam

pertinentes,

mifcerentur, breviter examinare juvabit praecipua

quscdam

circa laudatam hanc diftin&ionem _{dogmatavel opiniones,}

quae fere usquc ad ultimumfeculi proxime

praeterlapfi

de¬

cennium in fcholis do£lorum _{Juris Naturalis}

proponeban-tur. E _{Compendio Philofophiae Pra£licae} Cel. Ffderi a)y

Sc _{quia mihi hoc fcribenti proxime ad manus eft, Sc quia}

locum inter Ecle£licos recentioris aevi haud _ignobilem

tene-re viderur illius _{Au£or, eadem depromam.}

In _{praefarione Libri citati ingenue fatetur ,Cel.}

Au-£lor: _{b) fe ab initio aegre permotum fuisfe, ut}

_ar&is

B

li-a) Lehrbuchdir praktt/chen Phiiofophit von J. G. H. Feber vierte vermehrte und verbesferte _{aufläge. Gottingen 1776,}

b) Verba iilius haec funt: Ich geflehe es, dafs es mir anfangs eini*

ge Ueberwindung koftete, den Namen des Rechtes derNatur auf das blosfe ausferliche _{Zwangsrechts einzufchrSnken.} Unterdes-fen hielt ich es zuletzt für das Befte_{;Jnichtnur, weilnunmehr die}

• * 3 *o C <8

limitibus _{Jus Naturae circumfcriberet, re vero melius}

pen-firats, tandem (atius _{duxisfs, frequenratam a plerisque ea>}

tempore docendi viam fequi, eam _{prsecipue ob causfam,}

quod tmxime convenire videatur fini, quem in Jure bei.

Ii & _{pacis concinnando fibi propofitum habuit}

Grotius, & _{quem hujus fcientige ad reliquas Philofophise}

Pra&icae

partes habitus indicare videtur _{fcilicer, ut principia} po-neret, ad _{quorum normim gentes hominesque, qui}

coru-muni ex _{arbitrio inftitutarum}

legum vinculo non renen»

tur, ufum _{juris cogendi non in foro propriae confcientiae,}

fed coram aliorum _{judicio rite defenfitare posfent. Non}

cum illis _{rixabor, qui modeftiae Au&oris tribuendam esfe} judicant, cautam hane, quae aliis flu&uantis & incerti ani»

mi indicium videri_{poteft,proponendi rationem,ubi inlimine}

feientiae, quam fibi enodandam _{fumferit, quaeritur, quo} fpe-ftabit_{ipfa fcientia.-Quaerendumporius esfe duco>}

quaefuerint

principiajaquibushabitum, (icindicarum,Juris Naturae ad re»

liquas Philofophiae Pra&icaepartes inipfa fcientiae pertrada-tionedefiniverir, &annon vacillans_{quid &nonbese explora*}

tum in _{principiis, a quibus egresfus eft, latear.Verba:}

qui

comrnuniumex arbitrio inftitutarum _{legum vinculo non re¬}

nen-meiften an diefe _{Bedeutung gewöhnt find; fondern vornehm¬} lich auch _desfwegen, weil ich glaube, dafs derwahre Zweck

die-fer_{Wisfenfchafc,derjenige,den Grotius fichdachteundwelcher aus}

demVerhältnisfe diefer Theilsder_{praktifchenPhilofophie mit dem}

uebrigenfich ergiebt, kein andrer ift,als Grundfätze, auf welcher

Völkerundeinzelne_{Perfonen, die keinen gemeinschaftlichen, will¬}

kürlichenGefetzen_{gehorchen,fich berufen können,wennfieihr voll¬}

kommenes_{Recht, nicht fich undihre Gewisfen,fondern andern}

be-weifen wollen,in wisfenfchaftlicher_Verbindungzubringen. —So¬

bald ich dafs Recht aus diefem _{Gefichtspunkte zu betrachten an¬}

gefangen hatte, haben fich mir verfchiedene Bedenklichkeiten

aufgeklärt, und ich könntedann auch keinen Anfirand mehrnehmen dem _Begriffe zu _{folgen, der die Grenzendes allgemeinenRechts} enger angefezet,

• ) » c •

nentur,Åu&orem eadem ad _{liquidum non perduxisfe}

teftan-tur. Eum civilisordinis inftituta_{prsecipue his verbis} refpexis-fe facile _{conjicimus,certe tarnen non illi mens fuitex ambim}

Juris Natura: excludere quaeftionem: quojure cogimur ad

ci-vitatesineundas_{ordinemquecivilernilliusqueinftituta tuenda.}

Poftquam in Philofophia Pra&ica univerfali c)

amo-rem fui _{ipfius rationalem live regulam: qucere tuarn veram}

felicitatem, ceu ultimum pofuit Au&or principium, ad quod

referenda fit omnis de _{judo, tam interno quam externo,}

qusftio, & praedicatum rationalis veraeque, quo fpecificam amoris & _{fielicitatis, de quibus hoc loco quaerendum esfe}

exiftimavir, indolem expresfit, e prudenti proprii commo-di ftudio, cum _{Sympathia, utut benevolentiae erga alios}

fonte _{conjunåo, fatis explicatum esfe praefumfisfe videtur,}

causfam, d) cur quaedtm ad hane felicitatem conducentia

ab diis _{expoftulare & vel vi extorquere liceat, dum ut}

cetera _{praeftent aliorum confcientiae reliquendum .fit, in} eo _{ponit, quod coaftio in his majora fecum ferret}

incom-moda, in illis vero _{majora mala coa&ione} praecaverentur.

Deinde _{t) progreditur ad principia Juris Natura:}

definien-da, & quamvis ponere videatur, jus cogendi praecipue eo

fpe&are, ut fuum cuique confervetur, dubius tarnen

hae-ret, an omnibus de _{jure cogendi quasftionibus folvendis} fufficiat hoc _{principium, adeoqr,^ ad aliud quoddam &}

quod huic regulaefundamento eft} interdum adfcendendum, fcilicet, ut fententiam fuam ulterius explicat f), ad regu¬

lam: fac _{ea, qua: omnino optima esfe judicas, qua} juben-te concedendum esfe _{putat, dari jus quoddam cogen}

diex-traordinarium, quod a principio juris fuum tuendi non

B 2 flu*

c) Allgemeine praktifche Philofophie §. 57. d) Lib. cit. §. 58.

e) Recht der Natur _§, 2, f) Lib. cit. g. 7.

• > 1* c •

fiuit, de quo tarnen in Jure Naturae, in (htu vero

naturs-li _{praecipue, ne cum interna cogendi jure confundarur,}

quaeftio eft. Jus cogendi internum ab externo g) ita an»

tea _diftinxit, ur illud confcienria _cogentis permittat, hoc

vero coram aliis demonltrsri _{posßr, utut neceefarium fa¬}

luris communis _{adjumenrum. Internum ita definiit:} Ho-mines ad ea, quse lex moralis jubcf facienda, cogere non

licet, quando ex coactione probsbiliter majora

incommo-da _{nafcereBtur, quam quse ex omisfione officii profluere}

posfent h).

Haec a laudato au&ore fic allata, ut _{fcopus Juris Na¬}

tur® ab Ethica _reliquisque Philofophiae difciplinis fepara-tus _{apparear, in unum} collefta _{in hane fere} fententiam

a-bire mihi videntur. Ad amorem fui rationalem five ve-rae felicitatis curam ultimo refsrenda eft omnis de _jure

quaeftio, quae huic felicitati conducunt jure interno

perfe-&o ab aliis _{expoftulare licet, quamdiu ab ufu hujus juris}

non _{plus damni quam commodi redunder, fed hujus juris} extra te ufum tibi permittere nequis,niii demonttrari aliis

posfet re vera majori omnium felicitati conduxisfe, ut

il-lius ufus _{permisfus fuerit. Argumenta, quibus haec}

demon-ftratio _abfolvirur, ut _{plurimum quidem} eo fpe&ant, ut

du-bium fit nemini, quin aftiones, quae coa&ione cohibeantur,

gireri lsefionem intulerint & id _{quod fuum fuerit,}

abftule-rint, fed fi porro quacratur, quid fuum esfe debeat,

regtx-lam illud _{dijudicandi habes in eo, quod verae omnium}

fe-

li-g) Lib. cit. §. 3.

U) Prohlbitivo fenfii ea expresfimus; qnse Au6lor prasceptivo

adM-buit, Verba illius baec funt: Man darf die Menfchen zu dem,

was _{gitt, und alfo innerlich Pflicht iß, zwingen, wenn durch die}

Verletzung die/er Pflicht, nach aller IVarfcheinlichkeit, mer Bå~

fes gefliftet werden wurde, als durch den Gebrauch derjenigen.

I§* ) *3 C #

licitati conducir, & quum fieri interdum poteft, ut ufus

juris cogendi fine anregresfa iscfione obtineat, illud ab eo,

quod verse felicirati, omnium fdicitatem in fe

comprehen-denti, convenit, dijudicandum.

Summam _{fic habes argurnentorum, qnibus Jus}

Natu-ras _{fuperftruendi usque ad noftra tempora illius do&oribus} mos fuit, etiamfi illud ab Ethica feparandi necesfitatetn

sgnoverint. Breviter jam disquirendum, quid in his ar¬

gumentandi rationibus, ut fibi conftenr, defideretur, atoue

quid,ut perpetuis limitibus Jus Naturae abEthica rite

fe-paretur, recentioribus Philcfophis illuftrandum reli£lum

fuerit, & denique quid ad hane illuftrationem contulerinr.

Neminem nifi _{difciplinarum, de quibus hic quaeritur,}

omnino_{ignarum fugere posfe putamus, jus alios cogendi,}

circa _{quod in Jure Naturae omnis verfatur disquifitio,}

quam-diu inträ _{liberratis, quam aliis denegare non posfumus fe}

fuaque tuendi, limites contineatur, alio _fpe&are, quam £

quseftio inftitueretur, an ufum juris, quem alii prohibere

non fine _{injuria posfunt, fibi ipfi in foro confcientiae}

per-mirrere lieeat. Nec dubium _{eft, quin Jus Naturae ab}

E-thica _{feparatum maneret, quamdiu la?fion«m}

demonftra-tam _{requirimus, antequam juri cogendi Iocum concedimus,}

Expedita igitur turaque foret via, has difeiplinas per¬

petuis Sc non

confundendis limitibus feparandi,

omne _{Jus cogendi ad jus defenfionis referri posfet. Pro} dudnm _{explorato usque ad noftra tempora habuisfe}

viden-tur _{Juris Naturae interpretes,} hoc _{fieri non pesfe, nifi}

re-pugnante senfu hominum cotnmuni, Sc nifi ar&ioribus,

quam par fuit, jus cogendi circumfcriberetur liroiribus,

ve-rendumque esfe putarunt, ne fic exfurgerer dochina SC

ordini civili Sc effieiis a morali _{lege praeferipris}

pernio-fa _{atque earn ob eausfam, quo falutis publica Sc moralis}

ho-# ) 14 C •

hominum

_cult^rsc

opraverit, co fatius quoque duxit alia, extra fe _fusque

de-fendendijusevagantia,in fubfidium vocareprincipia,quorum

ope, quae ab initio feparata esfe voluit, denuo inter fe mi-fcendi illata eft neceslitas. _{Itaque non (ine causfa}

recen-tiores, quibus Philofophia fibi ipfi conftans curae fuir, fibi

ulterius _{disquirendum & illuftrandum esfe}

putarunr, an Ju¬

ris Naturae _{ambirus, fine ullo, quod reformidare hucusque}

vifi funt illius _{interpretes, rerum publicarum & moralium}

detrimento, illis circumfcribi non posfet _cancellis, ut

o-mnis in eodem _{quaeftio ad jus defenfionis, nullo alio in}

fubfidium vocato _{principio, referri posfet?}

Eos _{praecipue fru&us e ftudio Juris Naturse}

repor-tandos esfe _{cenfuerunt, ut cerra & hominum arbitrio non}

fubje&a ftatuerentur legum civilium fundamenta, & con¬

ftans _{daretur, praepotenti e civitatum inftitutione exortae}

cogendi vi norma, fecundum quam _{jufta fe exfereret.} In his definiendis & _{ftabiiiendis, ad ftatum hominum,}

quem naturalem vocäre mos fuit,alio confilio non

refpici-endum esfe putarunr, quam ur Hobbefianis omnis

praeclu-deretur erroribus _{occafio, &} extradubium _{ponererur, non}

ab arbitraria _{quadam inftitutione pcndere cogendi jus, fed}

firmas, ftabilitasque esfe illius a natura _{ipfa regulas, omni}

humano inftituto fundamenta _{praebituras. Sollicitiori,}

quam hi iidem, de quibus jam loquimur, recentiores

Phi-lofophi adhibendam esfe judicarunt, cura in_{principiis mo¬}

ralis indolis _{enodandis, fe} in _{aprico pofuisfe fi(n vifi funr,} nullam coa&ionem moraliter _{bonas, quamvis éxterna cum}

lege convenientia confpicuas, efficere posfe a&iones, unde facile _{colligitur, dire&um non dari posfe}

propter

morali-tatem _{cogendi jus. Neminem quidem fuisfe}

putamus,

qui, quamvis omnem de jufto quaeftioncm ad ftudium fe-licitaris _{retulerir, abfurdam illam tueri voluerit fententiam,}

: ) ' - v

# ) is C #

qnod homo per aliorum vim, ademta libere Sc ex pro¬

prio arbitrio fubfidia felicitatis conquirendi poteftate,

fe-lix ex aliorum arbirratu evadat. Sed cum omnia ad fe¬

licitatis normam _{exigunrur, quaedam tamen verendi}

caus-fa adesfe _videtur, ut certis Sc fine erroris metu definitis

principiis cautum fit, ne hominum, qui quidem finguli fe-licitatem non tamen ideo veram felicitatem _feåantur,

ju-ra, eorum, qui fapientiores fe aliis esfe forfan exifttmanr,

arbitrio _{tradantur, quod ne fiat, ipfa, a qnibus in jure}

co-gendi definiendo egrediendum fit, principia prohibere

debuerunt. Sublata, per accuratius inrer moralitarem Sc legalitafcem a Recentioribus pofitum discrimen, omni pro¬ prer moralitatem direkte cogendi licentia, quaeftionem

quo-que de indire&a, qualis parentibus praecipue propter

edu-cationis _{lege morali illis injun£tumofficium, competit, a ju¬}

re Naturae ita removendum esfe _{viderunt, ut ad Etbicam}

relegarentur ejus fundamenta, Sc in Jure Naturae non a«

lio _{refpe&u )ocum invenirent, nifi inter eas generales}

co¬

gendi leges fanciendi condiriones, quas legiflatori veren¬

di Sc inta£la _{cujusvis confcientias relinquendi, non vero}

praecipiendi injun£la eft necesfiras. Hac vero non fublata

fed remota Sc ad aliam _{aeque necesfariam difciplinam re«}

legata, facile perfpicimus nihil obftare, quominus intra quaeftionem de jure fe fuaque tuendi, maneat omnis in _Ju¬

re Naturae _{disputatio, fi demonftraretur jus ad focietates}

civiles inftituendasimmediate in _{jure defenfionis contineri«}

Morem, qui inter Dolores Juris Naturae _{jam pridem}

invaluir, ut _{principia ad quorum normam dijudicaretur,}

quid in civitatibus juftum esfet,a pa£to vel ita di£to Con-tra&u Sociali _{derivarent, non quidem omnino}

rejicien-dum esle _{putamus, fed eum, qualis ad noftra}

usque tem° pora obtinuit, in causfa fuisfe _puramus, cur abuna parte Uli haud _{pauci locum dedisfe videantur errori,}

locie-• 3 «* C ©

tåtes civiles eodem _{refpexerint oculo, ac omnia alia}

arbi-trio _{cujusvis,five eadem inire voluerit five non,} relinquen-da _{pafta; dum ab altera parte non fine contradi&ione}

cum _{iis, quae de pa&is in}

genere docuerunt, abfolutam,

propter falutem omnium veram, alii ad hoc _pa&um

fan-ciendum _{permittendam esfe cogendi poteftatem}

monue-runt. Et nifi omnia me _{fallant, heic re£te quaerenda eß}

ratio, cur, non fine formidine perniciei rei publicae

infe-rendae omnia ad _{jusdefcnfionis in Jure Natura: referri posfe} crediderint horum _{cordatiores, & ficconfufioniJuris Natura:}

cum _{Ethica, quam antea damnarunt, locum aperuerint.}

Hisce medelarn _{tempeftive, ut mihi videtur,}

attule-rint _{recentiores, docentes abfolutum quidem non dari ad}

civitates inftituendas _{cogendi jus, Ted dari naturale}

adqui-fitum e jure _{res in communione antea pofitas occupandi}

ita _{derivatum, ut fi quis ea, qdae alter fua nullo}

contradi-cente ab initio esfe _{voluerit, ia discrimen vocaverit, ille}

qui occupavit alterum, qui juri inde oriundo fe

oppofue-rit, cogere posfit, ut aequas fecum ineatres occupabiles

dis-tribuendi _{conditiones, communemque a neutrius arbitrio}

pendentem inftituat cogendi poteftatem, quae unicuique

fua tuto _{praeftet. Si quid in me eft judicii, lucem, quam}

liucusque defideravimus in Jure Natura ab Ethica

fepa-rando hac via habebimus. Et fi vel aliud non exftaret

meritorum Celeb. Kantii in _{Philofophicas difciplinas}

do-eumentum, illud quod hane res hucusque confufionis

ple-nas extricandi viam _{primus docuerit, honori illi non nifi}

cum _{ipfis fcientiis morituro vertendum} esfe cenfemus,

quamvis neque denegandum esfe putemus, ipfum In iis

quae hinc pendent judiciis, fibimet ipfi interdum minus

confentientem & conftantera fuisfe _i),

i) Documento Amt ea, qu» de pcenis forénfibus docet, Metaphyfi' /che Anfangsgründe der ReehtsLehre ii Tb, 1 Abfchn. pag. 196

® ) *7 C ®

Ut _{verorquid Recentiorum ab illo erudiforum}

pro-ponendi ratio differat ab illa, cujus dogmata breviter in antecedentibus _{expresfimus, appareat, paucis comple&i}

vo-lumus _{prsecipua ex eorum fenrentia Juris Naturs}

momen-ta: Homo ad _{obfequium morali legi praeftandum}

obligatus,

ut hoc _{praeftare posßr, libertäre res huic fini infervituras}

quaerendi ilbique attribuendi gaudet, quousque aliorurq e-undem in finem concesfac libertati remoram non facit.

Si fuae liberratis ufu conditiones libertati _finguloruni ne-cesfarias _{infregerir, jus cogendi contra euin valet. Qui}

igitur conditionibus, fecundum quas res fuas faciendi, ut

liberratis nulluni _{nocenris, tuta adminicula fieri}

queant,

fe-met _{oppofuerit, is libertati aliorum officir, quod}

ne in ae-ternum _{fiat, ad civitates inftituendas oritur}

cogendi jus,

ex _quo, fcilicet ipfo _{defenfionis jure,oritur Civitatum}

jus,

omnia ea _{quae ad ftatum, in quo cuilibet fuum} conferve-tur, tuendum& muniendum necesfaria _{funr, legibus}

cogen-tibus _{requirendi. Et lic porro. Sed, ut tota hsec}

princi-piorum immutatio in debitamponatur lucem,enodanaae

quo-que funt quaeftiones: de Juris Naturce St3 Ethicce nexu _atqm