UPS A LIJE,
TYPIS DIRFCT. JOHAN, EDMAN,
POBL1CJE CENSORΜ
SÜBMITTIT
REINHOLDUS
SCHERINGSON,
DALECARLUS.
IN AUD1T. GUSTAV. MAJORI, DIEXXVIII NOV.
MDCCLXXXVIf.
Η. Λ. M, S.
CUJUS PARTICULAM
PRIOREM
VENIA AMPLISS. FACULT,PH/LOS.
PR/ESIDE
AU
DANIEL
BOÉTHIO,
ΕΤΗ. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.
DiSSERTATIO
SISTENS
OBSERVATIONES
NONNULLAS
DE
PHILOSQPHIA
RECENTIORUM
PLATON
ICO
RUM,
INDOLEM
atque
ORIGINEM
FANATISMI
NOSTRI
OBSERVATIONES
NONNULL,Ε
DE
PHILOSOPHIA
RECENTIORUM
PLATONICORUM
INDOLEM
et
ORIGINEM
FANATISMI
NOSTRI
AVI
ILLUSTRANTES.
/
%i.
Ad
atquefuperftitionem
hinc
in
fanatismi
pronos
esfe
morbum
hominnm
facile
animos
ruere
,niii matura & folida rerum
cognitione
retineantur
&
aegrotantis
phantafiae
morbis
remedia
tempeftive
quse-rere difcant, neminem fngere
poteft
,qui
reri>mhu-mananarum icenam debita attentione
perluftraverit.
Non mirum atqueinfolitum evenit,
utrudis
Sc
credulaplebs
fuperftitionis
commentis
decipiatur,
acceptasqne amajoribus
fabulas
iideliter
fcrvet,
Sc
hatid interruptatraditione
ad feros
usquenepotes
propaget: neque magnoperemirandum
esfe
exifti-mamus, ii femina fanatismi
idoneis
alimentis
fota,
ihterdum ita
pullulent,
utin
lucem
prorumpentia
peftiferos procreent
fru&us, qui
infelicem
ordini
fo-ciali contagionem quamlatisfime
diffundunt;
dum
alio tempore, inobfcuro
latitantia,
aegram tantummo-doquorundam imaginationem
privatim
turbare
que-unt. De morbis vero hifceingenii
humani
fellicice
cogitans ,
dum
animadvertit,
adeo
diverfa
naturamfinxisfe ingenia
humana
, utquibusdam nativa
quaß
adhaerere videatur ftultitiae labes, & eam praetereaes-4
De
Phüofophza
esfe morfalium conditionem , ot magna
femper
eo-rum pars
ignorantiiE nebulas
afe
removere
neque-at, haud quidem
fperandum
esfe facileintelligit
>fore, ut fuperditio ab omnium animis ita
depellatur5
ut ne privatim
quidem
vim ftiamexferat;
verum inid tarnen fibi
aliisque de
verahominum
falutefolli-citis incumbendum esfe videt, ut, quantum humanx ferant vires,
fuperditionis
alimenta tollant r, veraverum cognitio mature
iilis
prxcipue inculcetur, quiad au&oritatem inter homines capesfendam pergunt9 atque ut
male fopiti
fanatismi ignes ,Ii
forfan
in-terdum erumpere
videantur,
tempedive exdinguan-tur Grave hoc officium follicicudinem imprimisre-quirit, cum
illa
adesfe
videntur tempora , in quibusfanaticorum turba, antehac in obfcuro latitans, in me¬ dia femet odendere luce haud erubefcit, & ingrave-fcens malum
abjetfx &
rudisplebeculx
anirnos non tantum invaiit, verum ad potentiorumquoque 1i mi¬
na contagionem
extendisfe
dicitur: cum in eo Omni¬ bus viribus defudare videntur haud pauci, ut, qux in pridinam& bene
rneritam oblivionem facr'lealio-quin ruerent,
fuperditionis
commenta & malecohx-rentia
xgrotantis
imaginationisfomnia
falfa
difcipli-nx & (apientix ipecie& nefanda
cumfanftisfimis
veritatibus mixtura incautos eo feliciusdecipiant,
&firmitudinem perpetuumque
robur adquirant.
Te-mere
quidem
conceptamhanc fanaticorum
esfe fpem confidimus, interea tarnen eorum laudamus labores,qui conatibus fanx rationi ihimicis refidere haud
fibi grave
ducunt,
Illis
noftrasqualescumque
con-fo-RecentioYwn Vlaionicorum.
fociare volumus vires, dum
praeienti
opella
quasdam
filtere conftituimus obfervationes qua?
ab
hiftoria
fe·
recentiorum Platonicorurn, cuipraefentis aevi
de¬
lina cognata
iunt,
petita,
originem
atqueindolem
fanatismi fyftematicinoftri
temporis
quodammodo
illuftrabunt*§·
2·Saeculo
poft
natumChriftum tertio
caput er-tollere & vires mira celeritateadquirere
ccepitPhi-loiophia,
vel
potius
inane
Philofophiie
ipe&rum,
quod
debiles eo tempore
adhuc
iuperftites antiquac
Gras-ciae fapienciasreliquias
funditus
eradicavit, &
enervi
jamjam
rationi
humanae
longum
obduxit fomnum
,cujus
deliria
adhuc
fanum hominum
fenfum
pasfim
perturbant.
A
Platone
mutuammiibi
appropriavit
nomen. Ex faeculis antecedentibus dudum
ejusdem
Philoiophiae veftigia
plura exftant,
ut exquibusdam
Plutarchi, Apuleji & praecipue
IVJaximi
Tyrii
a)
fcriptis fatis
perfpicue
colligitur.
Sed imprimis
cre-icere ccepit
faeculo
tertio
curaΑμμονιι
,qui
fcho-lam Alexandriae habuit,
difcipuloque
fuo Plotino
eandem tradidic, qui
deinde
praecipuos
habuit
fuc-cesiores Porphyrium, Proclum, Jamblichum
&c.
A3 e
quo-a) Inter Eruditos de tempore, quo vixit Maximus
Tyrius non omnino convenir. Sed li vel ad fieailum
tertium vel quartum retraheretur illus setas, nihil
ponde¬
ris ab illius fcriptis ad eam, de qua heic agimus, rem illuftrandam decesfisfe arbitramur.6 De
Philofophia
e quorum
fcriptis
plura
ad nodramnsqne aetatem confervata func. Tarbavit haec
Philofophia
non tan« tum illos , qui proprioingenio fidentes,
iacram jamtum
divulgatam
Chridianam Reügionem non
agno-verunt, verum Patribus quoque
Ecclefiae
adeointer-dum arriiit, ut vedigia haud pauca in eorum fcri¬
ptis
reliquerit
bj. Ut vero ,quäle
delirantis hu usPhilofophiae
ingeniumfuerit
condet, quaedam illius adferamusfpecimina.
Veritatem non cogmoicere,neque beatimdinem ,
confequi
posfe hominespraeci-piebat,
niii anima iecontemplando feparaverit
abomni fenfuali & corporali vinculo. Hoc praecepto munici eo
progresfi
funt illius Sethtores, ucaliquo-ties eam fibi
obhgisie
felicitatem fomniaverint,qua
extra fe rapti cum ipfo principe Deo
conjun&i
fue-rint. Hoc de fe ipfo 8z Plotino tedatur Porphy-rius c) & Plotinus
ipfum conjun&ionis
modumex-
pli-b) Confer Mosheim de turbata per Recemiores
Pia-tonicos Eccleßa.
c) Vita Plotini Cap. XXIII. Verba illius Lahne
translata haec funt. Cum fiepe feipfum attollevet tota mente
ad pvimum Deum mente
fupertorem, perque gradus omnes a
Piatone in ΣυμποσΙω difpoßt.os ajcenderet ad Divina
, ipfi
pvotinus coYvuficavit Dens ille, nec formam nec ideam ali¬ quant bahens, fieä fiuper intelleElum univerfumque inte
Iiigibi-le in fieipfio confißens. Cut
ego Porphyrius fernel
appro-pinquavi fiuique conjun&us, cum annum oElavum & fiexage-fimum atatis jam tmplerem. Apparuit ergo Plotino finis ille quam pvoximus. Finis namque Plotino Jtgnumque erat; quo acietii mentis tutenderet, appropinquare conjungique ipfi
Recentionim Platonicoruw. 7
plicare
nonerubefcit d).
Philofophiam
ex
hiice
prin-cipiis
inchoatam
, nonid iibi
injun&um
putasfe
ne¬
gotii
, utfenbbiles
rerum
relationes
pericrutaretur,
fed extra mundi perexperientiam
cognofcendi
ipa-tia fuaimprimis
quaefiisie
obje£ta,
faciie eft
judica-tu. In Daemonum idcircooriginem
, naturam, ordi-nespotentiamque
explicandam
praecipue
defudavit?)·
DumDeo omnibus ubique preefenti. Chater mitem
dum
cumipfo
verfarer , huncfinem eft
confecutus,
nonpotentia
dumt
aχat,
inquam , fed
achi
quodam
ineffabili confecutus.
d) Enncad. Fly Lib. IX.
Cup, Χ.
Εfl
ve γo taBits
qnöd¬
dam genus, cf
prcefentia
cognitione
melior
,Jen
conjunBio
ceniri noflri cum centro univerfitatis.
ef) Do&rinam Platonicorum
de
Dremonibus
Maxi¬
mus Tyrius ita exponit: De CenioSocratis Sermo
XXFL
Dcemonum genus in media
mortalium
naturadiverfatuv,
eam-qne,
ubi ufas expofcat,
beneficiis
juvaty
quovumgrcx
ma-gnum numerum
explet..
Millia terque decem, genus
immortale,
minißri
SuntJovis, bique homines fervant te
Huris
alumnos.
Horum aliqui medicinarnprofite?itur
,aliqui in
ambiguis
re¬ bus conßlium prabent, nonmilltobfcondita
enuntiant,
multi
exercendis artibus cooperantur. Hi fitnt in
itineribus
comi·
tesy urbani ahi, aIii rußici:hi maritiwi
,terreftres
il!i.
Porro fe pluribusexplicat Sermone
XXF1L
Poftqüam
ani-musy depofito corpore, decedens
binc
Jein
illum
locum
(acthe-rem) ftatuerity corpusque terrae
corrumpendum
reliquerit,
ipjo momento
le
geque y exhomine D&mon
evadit,
pur
is
queoculis propria
jpeciacula intuetur
;nihil
acorporeis
ilkccbris
atque
obflaculis
impeditus
,nihil
a'
vårtetateconfufus
figura-rumy aut ab aeris caligineobfisfus:
verum merampul
chr
itu-g De
Pbilojophia
Dam deinde ab hoc maxima iibi familiari &
pnaci-puo
obie&o ad
reshumanas fe
demitteret,
magiae
&Theurgise
ftudio
imprimis
occnpacafuit,
quoDas-äinem meris oculis c erne ηs, exultat. Ac tun c quidem
prio-rem vitum miferatus , ob prχ]entern fibi placet,
mifevicordia-que erga cognntos amicos, qui
adbuc
continentur in terracommovetuv. Avet praiterea ob bißtum clementiam·> eos pro¬
prium reducere in gregem. Qujn cf
errantibus
ficcurvit.Pvaceptum enim accepit a Deo, ut terram revifat, mifceatitr-que un t verf.e mortalium natur<£, fortunae, menti utq ne avti,
bonos adjuvans , nppresffs fublevans, contumeliofis judieium
ßatuens pcenam. Neque tarnen idcirco omnis indifferen¬ ter omnia adminißrat: quin pofius negotiis dijcvetis, λ/ζ'ζη·
alinm provinciam capit. Et hoc eß quod in enrum natura dicitur patibile, 8^ z/z quo Deemon minor eß Deo.
Ηaud
enim Ingenium illud vetus, quod olim babuerunt in vita, //?-nitus deponunt: verum JEf'ulapiiis hodie quoque mederi vondefißit, Hercules fortitudinem [ervat, Pater
baccba-tur , Ampbilocbus vaticinatur, Diofcuri nauticam exevcent,
Minosjudicat, Achilles arma pertraSlat. ls adbuc infulam colit in muri Pontico, contra Danubium poßtam, ejujque 8^ templum 87* vifuntur: ad quam tarnen ηemini patet ac-cesfus, qui non Prius facrißcium obtulerit: id fi rite
per-actum eß, z/z infulam ajcendit. Viderunt fxpius nautae
vi-mm femideum , flavicomum , Pyrrhichen exercentem, auveis
armis ormtum: funt, qui eum mimquam afnexerunt,
dentem tamen audiverunt: funt etiam qui fimul utvumque,
8T3
audiverunt vf viderunt. lnterdum tamen accidit, zz£ «zw
z/z-uz^zzj· ^«ζ'ί pernoSlaret in infula, dormientem illuvi
Achilles
excitarit, deduSiumque in tabernaeulum adbibuerit epnlis, z#
quibus Patroclus propinabat, Achilles citbaram pulfabat:
ali-Recentioni m Flatonicorutn. 9
Dsemones evocare, de futuris percontari, res abs-eonditas
inveftigare, morbos
curare, malosdepel-lere genios & alia
ejusdem
indolis miraculaperpe-trare fe
posfe perhiberet
/). Hifce deliriis immerfa icientiam abfconditamubique
venabatur, eamque vel in myiteriis &fuperftitionibus
populorum
quae-rebat, vel ex
hieroglyphicis
antiqui
aevimonimen-tis &
antiquorum
quorundam
Philofophorum
fomniis,Pythagorae
ex, gr. de numeris doQxina , eandemmy-ilicis
explicationibus fe protrahere posfe perhibuic
g).
B
§.
3.or Damenes, ex quibus conflitutus ed chovus.
Quid auteml
nonne c3® He&or , ut eft in llienfibus
farna, eorum regionem
inbabitat? ejusque fapisfime vifitur itnago fubfultim
campum
excitrrere, atque emiitevefalgorem?
Ego tarnen (ut de me·
ipfo loquar) neque Acbillevi5 neque He clerem vidi:
Diofcic-ros vidi, fulgentes Ut ftellns ηavi
infidentes , eamque contra
iempeßatem adjuvantes: JEjculapium vidi, non tarnen
in-fomnis: Hereitlem quoque , fed vigtlans, vidi.
fy Illuftratur hoc memorabili Au£toris illius loco,
qui fkculo, ut probabiii conjeftura Mosheim in not. ad
Cudworti Syßema intelleEluale adfequi videtur
, terrio P
o-pus, quod (Jementina dicitur, exaravit, & Platonicae ad-di&us videtur Philofophiae. Hic Homil IX htec habet.
Per latentes in eorum animabus Dxmones datur Ulis inteIii·
gi, Je non a Dämone v exari, fed α corporis morho, ex gr.
vel ab acri materia, vel a bile, vel a pituita, vel a nimio
fanguine, vel ab inflammata cerebri membrana, vel ab alio quopiam m^rbo. Et paucis interje£tis, lnterdum quoque
grotis remedia preeferibunt D&mones.
pro-ω De
Philofophia
§·
Qui inianicntcni
hane
Philofophiam
cum Syfte-matico noftri asvi Fanatifmo conferre voluerit,rni-ram inter utramque
reperiet
iimilitudinem.
Si quis
pnreepta
ab illius
fautoribus
inculcata
ad cognotcen·
dam veritatem b)
peniitaverit,
eadem ab
omni
cer-ta ,
gresfum
fuit
ftudium
,myfticum
ubique
venandi fenfum,
& fymbola
fingendi, quibus
fpiritualis
&
fublimis
quae-dam refponderet fignificatio ,teftantur,
qua*apud
Jam-blichum , Vit. Pytbftg., legunrur
Symbolorum
Pythago-reorum, feu ut melius vocari posiunt, rararum
fenten-tiarum, Pythagorje adferiptarum,expofitio, has
fenrentias
ita explicans , ut omnesad Deum
&
resDivinas
refpe-ctum habere , & continuam ad coeleftia
Pythagoreis
prae-pararionem
injungere
videantur.
/j) Hujus do&rinäe
frequentiora
veftigia
intelligens
Lector in Scriptis, qum quotidie in Jucem
emittunrur,
non fine tacita quadam indignations
inveniet.
In
memoriam nobis redit, quae haud ita pridem
ad
fatietatem
ufque in
Ephemeridibus
publicis
(Stockholms
Polten)
nomine Societatis pro vero Rationisufu
legentibus
ob-trudebatur dedu&io , quae vocem veritatis inminus
r.on·fuetam ügnificationem
transferens,
agnitis
illis
&
ab
omni experientia comprobatis
perfpieuifque
axiomatibus:
quod fcilicet vitiis corruprus
animus
vera quoquererum
cognitione abutatur , &
quod
aReligione
praeeipua
vis
ad reffe vivendum derivanda iit , ea induit
fermonis
involucra, quibus tandem eo devolvanrur, ut
probare
videantur , hodierno aevo non antea datamrevelarionem
fufficere , fed novam ipii fuppeditatam
esfe.
Si
anony¬Recentiorum Platonicorwn. ti
ta, &
ad ingenii
humani
vires
accommodata
cogni-tione sequsabducere
facile
animadvertet,
ac
Plato-liicorum fomniade
veritatis
cognitione
&
humanas
indolis
perfeftione,
in
mentis
a
corpore
feparatione
poiita.
Obje&um
deinde
fublimis
,quam
venditant,
cognitionis
idem
fere
cumPlatonicis
hifce
Philofo-phis
ponunt.Regnum
Spirituale
&
ccelefte
fe
ap-primecognofcere
gloriantur.
Spirituum
indolem,
clasfes & negotia
defcribunt:
eoruinin
res
humanas
vim & cum
hominibus
commercia
tradunt
,femet
familiariacolloquia
cumillis
habuisfe
perhibent
i).
A latentibusapud
unumquemquehominem
fpiriti-bus de morborum
causiis &
medelis
fe
certiores
ii-eri aperte
fatentur.
Si
quainter
hos noftri
aevi
fa-naticos &antiquiores
illos
obfervetur
diverfitas,
ean-dem mutatas icientiarum
&
rerumhumanarum
fa-ciei, ii cum
prifcis
temporibus
conferatur,
adicri-bendam esfe, facileevincipoteft.
Sic Maximus
Ty-rius . Plotinus , & qui
funt
reliqui,
modo
de
Dae-monibus ad hane terram
pertinentibus
mentionem
fa-ciunt;
adhuc enim
non eaphyiicarum
icientiarum
& aftronomise erat
eultura,
utconjeftura
,reliqua
corpora
cceleitia
fuos
sequeac
tellurem
noftram
ha¬
bere incolas , oriripotuerit:
dum
Swedenborghjs
ex
hac
pofterioris
aevi
opinione
eruditus
fe etiam
cum
B 2
fpi-quin ad eam
tandem
pervenisfet
concluiionem:
novam
hane revelationem per Swfdenborgium
nobis
traditam
esfe,
i\ Ur Maximus Tyrius cum
./Esculapio
,iic Swe¬
denborg. cum Lutheroaliisque
fe
collocutum
tuisfe
narrat.
IZ De
Vhilofopbia
fpiritibus aliorum planetarum,
tam eorum, quiad
fyftema hoc planetarium,
quam eorum,qui
alio
in« caleicunt iole, collocutum fuisfe fomniaverit k), Qui inter Platonicos communis fuitmyfticos &
abfcondi-tos fenfus
ubique venandi
pruritus, interfanatifmi
noftri xvi patronospraecipue
vigeredeprehenditur.
Scientia, quam vocare
folent correfpondentiarum
,quseque praecipuum
illis
parit negotium , omnes ali¬as prieftare
creditur fcientias
: quam anteadeperdi-tam, a Swedenborgto , reftauratam fibi
fingunt,
utper eam pateret cum regno
fpirituali &
ccelefti com¬ mercium. Hxc , tanti quamhabent
,icientia
in eoconfiftit, ut myfticus & ita
di£tus ipiritualis
perien-ium naturalem verborum
excitetur5
utab illis,
quas in libris SacraeScripturae,
hiftoricis
prascipue,occur-runt, per
correfpondentes
cuique verbo fpiritualesnotiones aiiam & fublimiorem do&rinam eruant. Sic ex. gr. Hiftoria Creationis
Gen.
i. regeneratio¬nen! hominis
defcriptam
esieiomniavit
Swedenbor-gi-k) Si iidus ab Herschelio dete&um eo temporea
quo Swedenborgius fua deliria pofteritati tradidit,
inno-tuisfet, defcriptionem illius incolarum certe inter ea, quae de Spiritibus reliqjuorum planetarum , fuisque cum
illis commerciis narrat, haud defideraremus. Qui
Swe-denborgii oraculis fidem habent, videntur mihi juilam
habere causfam hac in re Prophetam fuum negligentia
accufandi, quqdurn liberum adeo ad mundos incognitos habuerit aditum , non hunc quoque viiitaverit planetam.
Argumentum enim iic pro do&rinae fuse veritate
Recentiorum Platonicorum,
Gius />. Scientiam hane myfticam non folum ad
exegeim
Scriptum
Sacraeadplicant
delirantes illiusB 3
Pa-/) Qui fano non omnino valedixit fenfui , facile
perfpicit, nulla tam abfurda in delirante hominum
phan-taiia oriri posfe fomnia, quae non hifce adjumentis ex
fcriptis quibuscumque erui posfunt. Si primum rem quan-dain (quo magis abfeondita & extra circulum cognitio-nis humanae poiita fuerit, eo etiam melius huic fcopo
infervit ) imaginatione fingamus, & deindeeo propolito librum qualemcumque legamus , ut litterali verborum
ii-gnificationi adaptarum correfpöndentem myiticum
fen-ium formemus, nihil impedit quominus omnia ea, quae
volumus, nos invenisfe credamus. Sic haud difficile
es-fer, myfterium generationis naturalis hominis, vel artem
aurum Si medicinarn univerfalem conficiendi , iisdem
ra-tiombus ac Swedenborgtus fuas de Regeneratione opi-niones eruerit, in primo Genefeos capite quaerere. Si operae pretium esfer, huic fcopo adaprsta fingeretur fa¬ cile correipondenriarum docirinay haud minus
commo-da, quam ea, quae jam tanti a nonnullis haberi videtur.
Haec ramen non ideo monemus, ut ahcui in animum
ve-niar, nefandum ejusmodi opus tentare, quo reverentia
facris veritatibus debita minui posier. Indicare tantum
volumus , fi haec methodus facra tra&andi invalefcat,
omnem Religioni fan£tisiimae tandem adimi certitudinem,
eamque tum aeqne vacillantem fieri, ac inter fe parum
conftånt myfticae antiquae Mythologiae & fabularum poe-ticarum explicationes, in quibus alii fublimes morales
verirates, alii primordia rerum , alii demum aurum po-tabile Si nefcio quae fingula myfteria inveniri posfe fomniarunt. De futilitate Si inccnftantia myftici hujus ftudii fexcenta praeterea adferre potuisfemus exempla 3
m
14 De
Fhilojbphia
Receniiorum
Platonicornm.Patroni, ied per
eandem
Oneiromantiae m) ,aliisque
aeque
futilibus
atque abfconditis fcientiis , principiaponere ie
posfe,
in animum inducunt.fed fufficiat unum attulisfe: Anglus quidam, fervente
novisfimo inter Galliam Sc Angliam hello, ie folide
de-monfirasfe putabat, >Regem Galliae esfe beiliam illam
cornutam, de qua mentio fit Apocal. 13: argumento
il-Ji fuir, quod numerus 666 in nomine Regis hujus,
LV-DoVICVs, con-tinearur.
vi) Adparuit Holmiae haud ita pridem Liber, qui
hunc prae fe fert titulum, quem Satyram facile crederes
eo confiiio confcriptam, uc inanes Swedenborgii
corre« fpondentias rifui hominum traderet. Sed , quin ferio
confcriptus fit, dubitare nos prohibet ipfe hujus libelli ftylus Sc ufus, quem ad turbandos incautos rudiorum
hominum animos preefentis fanatifmi patroni ab eodem non omnino fruftra iibi polhcitos