Dissertatio, præceptum juris naturæ: suum cuique tribue illustratura. Quam consent. ampl. ord. phil. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... pro gradu exhibet Petrus Admund Brandkula, Ostro Goth. In audit. Gust. maj. d. IX. Junii MDCCXCVII. h. s

DlSSERTA _TIO,

PRACEPTUM

_{JURIS NATURS:}

SUÜM

IL LUSTRA TUR A. —• i " i

QUAM

CONSENT. AMPL. ORD. PHIL. ÜPS.

PRJESIDE

Mm B

Ah1.

BOÉTHIO

ETH. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADU

E x H IBE T

PETRUS

ADMUND

_BRANDKULA,

OSTRO GOTH. IN _{AUDIT. GVST. MAJ. D. IX. JUNII}

MDCCXCVII.

h. s.

UPSALU,

Lirteris _{Johan, Fred*.}

IN

SACRAM REGIAM _MAJESTATEM

MAGN.E

FIDEI

_VIRO,

SUPREMI D1C ASTERIIC0NS1LIARI0

GENEROSO et NOBILISSIMO

DOMINO

CARL

FR.

HEXJKENSKÖLD,

V

NEC NON

iN SACRAM REGI AM _MAJESTATEM SPECTATiE FIDEI VIRO

JUDICl TERRITORIALI

CONSULTISSIMO

Domino

PETRO

GR

_ANBECK,

PRMCEPTUM

_gf

_URIS

_NATURJE:

SUUM _{CUIQUE TRIBVE.}

ui cum'Cicerone _{peiTvafum Tibi}

haben*, Juris

Difci-plinam non a _{Praetoris edi&o,}

neque

duodecimTa-buhs, fed _penitus ex intima _{philofophia hauriendam esfe,}

atque eos, _{qui aiiter tradunt, non tam}

juftitiae, quam

litigandi vias tradere, fibimet _{gratulandi emplam habere}

nobis videntur _{materiam, quod, in}

antiquorum Philofo¬

phia omnino defiderata, höminum recentioris aevi cura ac«

cenfa fit _{lux, cujus}

ope ea, quae in morali _phiiofophia

funt _{juris ditioni fubje£la,}

ab iis, quae ad internam

can-rummodo moralitatem _{pertinent, diftingui}

& certis fepa-rari limitibus _{posfunr. Scilicer qui Jus}

Narurae ab Ethica feparandum esfe primum _docuerunt, & fic anfam aliis

principia quaerendi _{dederunr, quibus officia}

proponendi

ratio _{juridica ab illa,}

quae proprie ethica vocari _poteft, perpetuis notis _fejungitur, non inutilem humano _generi

praeftiterunt laborem. _{Quamdiu enim altera harum}

pro¬

ponendi rationum cum altera confufa _{fuerit, fieri non}

potuit, quin ii, qui legum in humana focietate

ferenda-rum _{rationes &}

principia in _{philofophia quaerere, fuum} esfe re&e _{exiftimarunt, in periculo verfarentur}

perpetuo,

sur _{ea, quae fine}

libertatis, propter rnoralem hominis

di-gnitatem non _{diminuendae, detrimento externa}

fubjici

non _{posfunr coa£lione, civilibus}

obnoxia _legibus ftatuen-di, aut arbitrio & _{licentiae humanae ea}

permittendi, quae legibus externis coerceri deberent,

2 Pr&céptum juris Natura!;

Sunt _{procecfco ex iis, quae homini injunguntur, •} offi-ciis _{haud pauca, quae tarn in Jure}

_Naturee,

lege officia eo modo

praefcribente,

refpuat coa£tionem, iilud vero de

officiis,

na _{legis fanftione muniri} posfunr, agit, _{atque eas}

enu-merat Sc explicatas exhibet conditiones, fub quibus

übe-ra _agendi poteftas fingulorum _cum eadem poteftate Omni¬

bus in univerfum concesfa fecundum _legis univerfalis

i-deam folum confiftere _{poteft. Jura ftri£te fc di£la, quae}

fine externa _{cogendi facultate cogitari nequeunt, tradir.}

Ex confufione limitum , quibus hae Scientiae feparari debent, haud _exiguam ortam esfe obfcuritatem, videre

mihi vifus _fum, in quaeflionibus de jure, quo focietates inter fe inire civiles _{obligantur Sc in inflitutis dudum}

ci-vitaribus detinentur _{homines, dijudicandis. Quae enim} de initiis _{causfisque focietaturn civilium tradi folent, ea} vel hiftoricam earundem _{originem, vel cur hominibus} ex-pediat easdem äniisfe Sc confervasfe, oftendunt, non ve¬

ro jus ad easdem ineundas cogendi explicanr, quod _ta¬

rnen, nifi omnia me fallant, fanioribus omnibus Juris Publici Dodoribus adlerere Sc defendere in animo fuir.

Ad easdein has _{quaeftiones dijudicandas aptiorem Sc ideae} Juris ab ethicis officiis feparari melius refpondenrern

pa-tere arbitramur viam, quam iadicatam brevi de praece*

pto: Suum cuique tribue> difquifitione voluimus.

Juftitiae distribuenris normam fuum cuique, alia cum in Ethica, rum in Jure Narurae inculcare officia, quam ea, quae altero illo utrique comrnuni praecepro: newjntm latde. praeicribunturj nemo non

intelligit,

uniiis-Suum _{cttique tribue. %} res, alii per libertaris ufum, qui fecundum ideam regulac

univerfalis cum aliorum übertäte confiflere poteft, ita _com

jun&as, ut in illis laedi posfit, nifi ipfe hanc rerum

fua-rum ja£tuiam fciens volensque permiferit; illud _vero alio-rum injultas & alreri lsefionem inferentes a£tiones fpeöat,

jubetque ut caveamus, ne airer ab alrero laedatur, atque

ut _{jura hominum contra} aliorum _{vim tuearnur.} jam

qui-dem alios pro virili tuendi & defendendi obligationem,

quatenus ad Ethicam pertinct, facile quisque agnofcit; Ted

cum _neque ita ad _omnem cafum adaptata _ac determinara

haberi _{posfit haec obligatio, ut fine exceptione femper&}

ubique valere debeat, nifi omnibus incumbere fateremur,

ut _{Equirum medii sevi more,} invocati adfimus quarumlibet

injuriarum & oppresfionum ultores, nec ejus haberi pos¬ fit _indolis, ut vi prohibere liceat, ne eidem quis defit; a-liam fine dubio in _{Jure Naturae admittere hoc praeceptum} videtur _{fignificationem. Scilicet aut fenfu Juris, ftri&efic}

di&i, notioni refpondenteomnino privarerur, aut innuet,

omnes, ab aliorum confortione nonomnino remotos,

tene-ri ad eam cum illis ineundam & initam tuendam

conjun-ftionem, in qua fua cuique ab aliorum vi tuta0 farta te-£taque fervari posfunt jura.

Hoc vero admisfo _{praecepti, de quo loquimur,}

teno-re, illud Juri Naturse ab Ethica feparato vindicandum es¬ fe, facili negotio demonftrari posfe arbitamur. In hac

vero demonftratione non id _agendum esfe, vel _nobis

non monentibus _{patebit, ut inter} officia _juris

hypotheti-ca, feu ea, qux a praevio & libere inito pa&o derivan-tur, _{obligationem ailato praecepto indicatam referamus,} fed _{quaerendum esfe de officio abfoluto, omnem} volunta-tis declarationem antecedente , unumquemque itaobligante»

11t ad illud _{praeftaadum vi adigi falvo jure posfit.}

Re-4 _{Pv&ceptum Juris Natura*.}

Rede _{omnino, Juris publici Do£lores ad ideam}

pa-&\ propter finem perperuum Sc necesfarium _{initi, jura Sc} ofticia hominum in civirate definire _{folenr; fed, quamvis}

in caeteris Omnibus _{judicio Sc arbitrio}

uniuscujusque re-li&um esfe _{videretur, an pacisci velit, Sc flc}

obligationen*

vi _{extorquendam flbi injungere}

, ad hoc tarnen, _quo fla¬

tus civilis _{conftiruitur, partum ineundum}

ipfa natura ita

obligamur, ut cum in finem _{cogendi omnibus concesfam}

«sfe facultatem fateamur necesfe ftt.

Sratum civilem ftatui naturali _{opponimusj ex aftero}

egredi, alterurn ingredi oportet. Hic pro ea, qu<£ efl

hominibus, indole _{juftitia femper} vacuus foret, qua

cui-que fuum tribuitur, Sc ab aiiOrum vi tutum _praeflatur;

ille vero unicum. contra _{injuftitiarn., quas ftatui naturali}

adhaeret, Sc in iflö pari cum incrementis defideriorum

pasfu grasfarecur, adferre poteft remedium. Contendere

quidem nolumus, eos, qui, prius quam inter fe inftiturö

tenentur _{civilis focietatis vinculo, de juribus belio}

cer-tant, flbi invicem hoc _{ipfo injuriam inferre; fed injuflurn}

omnino foret in _{ejusmodi perfeverare velle ftatu,}

quan-do _{illum, in quo generales ad fuum cuique tribüendiina}

leges vigere posfunt, inflaurandi pateret. occafio, Sc pri¬

vatas _{mutabilique voluntati, bella Sc injurias in aeternum}

au&unr, ea comitrere, quas ad regulam nulii fubjeclarn arbitrio _{dijudicari posfunr.}

Qui _{primus mortalium tequalibus} fuis fe circumdan-1

tibus _{aperuit confilium, lites legibus, non armis,}

tinien-di, jure poflularet, ut hoc fecum ample&erenrur confi-lium; de injuria non flbi minus quam humanirati iliata re&e quereretur, viribusque flbi concesfls ad illos vel e

Suum _{cuique tribue. S}

focietatem fecum inftituanr _{adigendos jufte utererur, fi} fponte in illius abire partes forte recufaverinr. Ut enim

poftquam legum fuum cuique distribuentium poteftati

fe-met fubmiferunt _{homines, legis inftar}

valere debet regu-la: _{Quilibet prafumifur bonus, donec probetur cpntrarium,}

fic e _{contrario, quamdiu fuo nuru quisque, Sc legum}

con-jun&orum hominum poreftare fancitarum expers vivit,

valebit fententia: _{Quemhbet prcefumi malum, donec}

cautio-nevt dederit contrarii. Uode _{fequitur, cogi illum posfe,}

ut hanc _{prüftet cautionem, communium legum} auftorita-ti femet _{fubjiciendo, Sc quam diu hanc dare}

recufave-rit, pro Juris alieni ufurpatore habendum esfe»

Non _{Legum Civilium fan&ione primum}

, quid juftum

fit, decernitur, jus enim a _{legis idea, omni humano}

in-ftiruro _{priori, definirum eft.•" Sed quamvis hoecce}

legis

idea _{jus unicuique permittat in res etjam extra nos}

poli-tas, quousque libertatis ufus, quo easdem noftras facere

posfumus, cum aliorum liberrare fecundum univerfalem Sc

omnibus communem _{regulam confiftere posfir,}

jura tarnen

lic _{adquirenda intura Sc eadem posfidendi fpes}

incerta

es-fet, nili _{legum publicarum au&ontate munirenrur, immo}

de fa£lo nulla _{forent, nifi inüaurarerur flatus juftiriae ad}

legis univerfalis ideam fuum cuique tribuentis. Ut

ita-que quisque jus fuum defendere, fic quoque alios

coge-re _{poteft, ut in juftirioe fecum conveniant ftaru, Sc}

eum, ubi femel inftitutus fuerit, non turbent _{neque fulpendant.}

Requirit ipfa focietatis inftituendas natura, ut hasc

cogendi facultasSummo Imperanti ita commitratur,

utprae-cavere _{poslit, ne fiarus}

juftitiae femel inftaurarus quid

de-trimenti _{capiat. Quibus in civitanbus dudum inftirutis}

jiafci Sc educari _{contigit, illi fruftra ordini Sc legibus in}

6 _{Praceptum Juris Natura:}

eadem _{vigentibus obedientiam denegandi licentiam Tibi}

permitterent, eam fuae licentiae pra-tendentes causfam, quod easdem fuo non adprobaverinc confenfu,

prafumi-tur enim _jure coafenfus, ubi ad illum dandum jure _adigi

quisque poteft. Fieri quidem poteft, Sc quamdiu, ne fummam in iis, quae humanis confiliis creantur, inftituns

exfpe&emus perfe&ionem, finiri entis natura prohibear,

necesfario _{eveniet, ut civitates, ideae juftitiae fuurn}

cui-que tribuentis, ad cujus normam inftitutae esfe deberenr,

non omnino refpondeanr; quis _vero fanus _unquam

dixe-rit, juftitiae, minus quamvis perfe&ae, certam ufuram

in-certae aleae ftne hominum injuria tradi posfe, fi modo ilii

qui ftabilito hucusque ordini ferner opponere «Sc eundem

evertere machinantur, novum ex integro Sc juribus ho¬ minum amiciorem condere fe posfe ftatum fibi

blandiren-tur. Et quamdiu imperantes fua injuftitia «Sc incuria ipii

ftatum, quem civilis ordo cesfare jusfit, non de fafto re-dintegraverint, jure etiam nunquam in dubium vocando, publicis viribus omnes contra inftitutum ordinem

moli-tiones cohibent. Dura haec civitatis inftaurandae 6c

con-fervandae conditio videri poceft, fed necesfaria tarneneft, Sc nifi certis & indubiis omnibus _{juftitiae regulis}

contra-dicere voluerimus _{nunquam non} admittenda. Rigidiorem

praeterea quam fas eft, nemo

eundem inveniet,

Im-perantibus curae

eft,

ad

ftabilitarum

fuum _{cuique tribuant, ut nihil de hominibus fibi} fubje-£fcis decernant, quae non falvo juftitae, quem ingresfi

funt, ftatu populus ipfe de fe rebusque fuis decernere

pos-fet, Sc denique ut legibus ipfis ftabilita fit facilis Sc non

impedita via, qua, fine

ullo flatus

fua

te£ta

fer-vantis _{periculo, leges & inftituta fi opus fuerit, corrigi} Sc fenfim _{perfici queant.}

in-Süqm _{cuiquc irthue.}

7

eundas _{adigendi & inditutum civilem ordinem etiam} violentis remediis _{confervandij fundamento vero, cui} in-nitirur hoc _{jus, non congruum esfe putamus prohibere, ne}

quis e civitate, in qua eum coliocavir nafcendi fors,

egre-diatur, federn, quae libi rebusque _fuis convenientiorem

judicaverit, ele£lurus* fed inde tarnen non _{fequitur, in«}

judas esfe leges, quae civitati partem rerum fub _legis

prore£lione in ea, quam deferit focietate, ab emigrante adquifirarum vindicant,

Iniqua foifan videri posfunt inftitura civilia, quae jus

homines, _{quibus vel fati vel ipforum culpa, nihil prae¬}

ter vires concesfum _{eft, Magiftratui tribuunt cogendi ut} raercenario fed honefto labore vitam _{fuftentent; fed Ii ul¬}

tra _cautionem, ne otio Sc delidiae velificaturi _ordinem,

fuum _{cuique confervarurum, turbent, promtaque evadant} ad darum _{juditia vacuum indaurandum indrumenta,}

re-quirendam non extenditur hoc jus, Sc quando cautio illa

non alia _{praeftari poted ratione, quam vivendi}

genere ,

quo nihil, quod aliorum ed, iis invitis aufertur, eodem

niti nobis videtur _fundamento, ac _{jus ad datum}

ingre-diendum civilem alios _cogendi.

Qui haec poredatis ad datum, in quo jura legum vi farta _{te&aque confervantur, ample&endum, atque civita¬}

tis vinculo _{difperfos homines jungendos Scimperio}

fubji-ciendos _{cogendi fundamenta agnoverit, facile , fi filum,} quem hucusque in meditando fecutus fuit, non

deferue-rit, in eum quoque delabitur campum, in quo quaerendi ipfi obtruduntur quafi occafiones, annon ad eandem juris

ideam finis _{imponi posfet datui, cui fe fuaque}

commit-tere _{pergunt gentes Sc civitates, etiam}

pacis nomine

ae-terna libi invicem molienres bella Sc _{qui juditia non}

mi-8 _{VrAcepMn Juris Natura: Suurn cuique tribue.}

minus vacuus _{eft, quam ille in quo verfabantur finguH}

homines _{antequam focietatis civilis vinculo}

conjungeban-tur. Sed huic _{quaerendorum oceano fragilem noftrara}