De religione juramentis concilianda observationes, quas, adprob. ampl. ord. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico p. p. Andreas Gust. Barchæus, Joh:is fil. stip. Grönvall. Dalekarlus. In audit. Gust. maj. die IV Junii MDCCCIII.

DE

I

RELIGIONE

_JURAMENTIS

CONCILIANDA

OBSERVATIONES,

QU AS»

ADPROB. AMPL. ORD, PHIL. UPS. /

Ρ R

I

D Ε jeS

doct.DAN. ΒΟΈΊΉΙΟ

ΕΤΗ. ET POL1T. PROF. REG. ET ORD.

PRO _{GRADU PHILOSOPHICO}

p. P.

andreas gust.

_barchmus,

_fil.

STIP. QRÖNVALL, DALEKARLUS,

IN AUDIT. GUST. _{MAJ. DIE IV JUNII MDCCCIII.}

H. C.

DE

RELIGIONE

_JURAMENTIS

_CONCILIANDA

OBSERVATIONES.

Μ

•u-^onae hominum _{voluntati quam minimum confidere &}

de ea ferme _{dubitare, atque adeo civilibus inftitutis, le¬} gibus, quaeque miniftrae adhibentur, viribus publicis eam

dare rationem & _{cogendi poteftatem, ut, vel omni, ad}

inftillandum mentibus _{jufti bonique amorem ac}

reveren-tiam, eflfedtu Moralitatis & _{Religionis deficiente, finis}

tarnen _{proximus civitatis obtineatur; hoc quidem com¬} mune eft omnis _{imperii civilis rite condendi gerendique}

principiutn. Attamen, humano generi quum nihil fit

pre-tii, nihil dignitatis atque excellentiae, nifi quod ex

vir-tute coienda emanet, & focietas civilis ultimo eo

fcen-dere _debeat, ut ad hane _{ipfam excellentiam, tamquain}

fupremain fuam deftinationem, homines _{magis magisque} evehantur; fequitur haud oblique, oportere Principes quam maximum Moralitatis, quaeque adjutrix ejus ac

cuftos unica _{eft, Religionis habere refpedtum,} &num-quam non anxiam de illis curam adhibere: _{idque tanto} magis, quanto evidentius vident, fe benignae earum _opis adeo _{indigere, ut vix ac ne vix quidem fine ea}

confta-ret_{Respubiica. Sunt multa omnino eaque grandia, quae,}

harum incitandi viribus ufi , valuere & peregere

popu-lorum _{Redtores, quaeque alias fruftra forfan conati} fuis-fent. _{Cujus quidem rei documentum inter plurima haud}

levisfimum nobis miniftrat _{augnftum illud ac fandtum}

Ju-risjurandi vinculum, quo ufi iunt legum latores &

pe-perantes, ut

arftius

hominum

fidem ftringerent

rerum-que veritatem

dubiarum

explorarent.

Scilicet apud

o-mnes fere veteres_{populos, circa}

promisfa,

contra&us &

affirmationes, tanta vis fuit Jurisjurandi, ut vel id illis interdum religio esfet,

deliberare

tantum, an

juratam

fidem fallerent. Haec autem omnia, alia alius, quibus nunc vivitur, temporum habitus

esfe

voluit:

decrevit

haud parum au&oritas

Sacramentorum

ac

majeftas, &

pericuium

eft,

ne

in

dies magis

magisque

fit

cafu-ra. In animo non habemus arduam illam noftrasque

vires _{longe fuperantem}

adgredi inqtiifitionem,

_{anne pro}

Jurejurando,

ut

incerta

fåne

&

periculo

quam

maxime

plena

probandi ratione,

certiora

aliqua

excogitari

ac

fub-ftitui _{posfent. Pro}

_{concesfo & probato fumere}

_cogimurfl

meliorem _{nequire interdum inveniri viam} , qua

de

civi-um fide certiores fe reddant eorum Gubernatores, &

in _{primis multis}

_in

_forenfibus

_{causfis unicum}

_{reftare hoc}

ad Iites dirimendas adjumentum. Et vero, fi,

quod få¬

ne timendum, res ita fefe habeat, grandem utique &

füneftam, vix , quin intelligat, erit quisquam,

publicis

rebus _{paratum iri perniciem ac}

_{peftem, ubi in}

populum

univerfum vulgaris Jurisjurandi jocus ac contemtus irre· pferit.

Summopere

igitur

Illis,

quorum

eft videre,

ne

quid Respublica capiat

detrimenti, in

id incumbendum

,

ut, quod adhuc reliquum habeant

Sacramenta vis

ac pon¬

deris, ne id depereat, fed potius, quoad

ejus

fieri

pot-eft, crefcat & confirinetur. Obfervationes nonnullas,

huc _{fpe&antes, Tuo, B.}

_{L., examini}

_{fubjicimus, före}

fperantes, ut erratuum vires in re tam

ardua

pericli-tantis, mitiorem Te prsebeas cenforem.

Remediorum qualiumcunque, qnas ad au&oritatem

Juramentis

conciliandam

conducant,

jd quidem

primum

eft _{maximeque efficax, quod ab ipfa} morum

difciplina

&

Re-3

Religionis

inftitutionibus

proficifcitur, fine quo etiam, vel

irrrta _{prorfus, vel minus fufficientia, cetera omnia eva*}

dent. In _{antiquos inquirentes, quibus praecipuam vim} & fanélitatem habuit _Jusjurandum, eos invenimus pro-batis , integiis ac feveris moratos moribus, &

excufa-tiones _{pati nefciam ullas,Religionis venerationem}

fpiran-tes ac _{pietatem in Deos.} Sed _{invenimus quoque, Reli¬}

gionen! eorum &, quas habebanfc, notiones in primis

Jurisjurandi,

variis, pro vario

cujusque

populi & tem¬

poris habitu, nugis fuisfe innixas, ineptiis ac mon«

ftruofis fabulis , dignitatein rationis ofFendentibus «

quas quidem non minimum, conftat, fuisfe in causfa,

cur tot _{tantaque inviolati jurisjurandi pulchra}

monu-menta annales eorum tradiderint. Videri _igitur

pos-fet & utile & necesfarium, quas in hac re adhuc habe»

at _{opinio vulgi fuperftitionum reliquias, fervandas eas}

ac retinendas curare. Hoc vero, ii etiam _{ponas fiert}

posfe, nihil aliud esfet, quam lucis ac cognitionum

in-cremento_{omnique omnino rationis progresfui obicem po*}

nere, nec non falutem Reipubiicae & incolumitatem

fun-damento lubrico nimis ac vacillante fuperftruere. Vera

omnis _{publicas res adminiftrandi prudentia, imperium} rationis _{veritatumque amplicando & firmando, ftabiliora}

quaerit plurisqueaeftimanda homines movendi regendique

adminiculaj exfpeftans vero, dum haec fefe obtulerint,

ipfarum, non eft negandum , fuperftitionum habet

reipe-ftum, & eas ad falutem huinani generis promovendam

muniendamque dirigit.

Nihil obftare crediderimus, quin, femotis etiam de Summo Numine _{praejudicatis opinionibus omnique inani}

tnetu _{abjedto, vel minimum in fe ipfum defcendens}

ho-mo _{&, quae mens reéti bonique confcia ac vera Religio}

dkftitant, recognofcens, pro fan&o utique ac

venerando

Jus-/

4 =====

Jusjurandum

habeat.

Cum Quakero

ille quidem non re-cufabit > quin, ubi id falus civitatis popofcerit, publico

hoc & follemni modo declaret, bona fe fide, extra

jo-cum, iine iimulatione, fine malignitate & fraude agere:

& _{jurandi aftum ut fortisiimam de iis, quse lex mo¬} ralis _{injungit, admonitionem, reipiciens, non poteft non,}

coram _{aliis, & in foro fuse ipfios confcientiae, femet}

longe fceleftioremjudicare, il eodem temporis momento,

quoDeum invocare teftem non dubitat, fidem tamen

reli-giofe adeo datam, violare non vereatur.

Talis, Religione utique digna, Jurisjurandi notio ac

reverentia, ut animis infigatur hominum & vulgaribus

popult cujusque opinionibus conftabiliatur, fuae cuique

familiae _{patri, quibusque reliquis, iive publicis', iive}

pri-vatis, nobile illud ad virtutem ac pietatein liomines

e-ducandi officium fuit _{commisfum, tumma ope eft} eni-tendum & _{perficiendum. Ante omnia vero id fibi curse}

cordique habeant, oportet, ut mentibus inculcetur ainor

veracitatis; hoc enim negle&o, periculum eft, ne femel

mendaciis homines in ininoribus adfveti, proni ruant

etiam in _{majoribus ad mendacia confwgenda, quin &ju¬} randi artificio _{tegenda ac velanda. Praeclarum} Cicero-nis illud :

Nihil _{interefi tnter perjurum mendacem , nam qui}

men-titur, _{pejerare confvevit.}

Paucis _hifce,rationeMoralitatis habita, leviter&opera, cui _{quidem multa deesfe fatemur, perftriftis,praemisfis,}

pe-dem _{proferimus & ad inquirendum nos accingimus, quid,}

ad finem, de quo_{agimus, confequendum, prudentia quoque}

leges condendi resque publicas adminiftrandi curandum &

efficiendum habeat. _{Qua in re tam ardua ac fpinofa} con-ftitutos, non melius agere nos _posfe putamus , quam

du-\

5

duces _fequentes

_Garvium

_{a), Μιοηαθγ,εμ b), ceferos,}

quorum fcripta

hane

materiam attigere,

collefta

ex illis

& in unum redaéta, cogitata nonnulla, quae

obfervatio-ne digna cenfemus, examinanda _proponere &, _quantum

in nobis fit ac _{permittat temporis locique anguftia,}

ex-inde confeftaria quaedam deducere.

Extra omnem dubitandi locum id pofitum

exiftima-mus, Jusjurandum _non aliter esPe habendum, _ac

per-aneipitem ipfamque dubiam dubia

probandi fidemque

cor-roborandi rationem, qua, non nifi fnmma urgente

neces-fitate utendum eft. Hinc igitur colligitur, omnem o-mnino _{ejus abufum esfe toilendum, & quidem eo magis,}

quo evidentior fibi conftat ac -certior haec thefis , ex

hi-iioria hominis morali eruta & nullius non _{temporis ex·}

perientia conteftata, omnia, asferens, quibus temere &

quotidie utimur, pretium perdere & minoris in dies ae-ftimari, etiam gravisfima, fanftisfima. Msgnam

Sacra-mentorum turbam & _{jufto frequentiorem ufum, fi} non

primam, inter primarias tarnen fuisfe causfas, quae

eo-rum contemtui innumerisque cavillationibns &, _quas

vo-cant, refervationibus mentalibus anfam praebuere, din

eft, quod fuit argumentatum & concesfum c),

Com-plures etiam noftrae aetatis Iegumlatores fapientesque

Principes hane ante oculos pofitam veritatem, fibi

fece-runt normara _{d), & dubitare vix licet,} quin, ab _ea

dn-A 3 <5ti

o) Philofophifche Anmerkungen und Abhandl. zu dritten Buche des

Cicero von den Pflichten, _{p. 202, 203}

b) Mofaifches Recht, 2 Theit, p. 16, 5 Theil. / 256.

f) Inter vitia, quibus Canonica per Sacramentales probatio obnoxia

erat, itlud·, qnod notavimus, in primis referendum esfe, teftatur

Stjernhök, Deflfure Sveonum & Gothorum vetuflo, p. 114feqq.

feren.-g

fti, magis magisque ufum

Sacramentorum fint

reftri-éluri.

Maximum _{jurandi abufum i,η Ulis., quse Promisforia}

•dicuntur _Juramenta,

_{videmur nobis}

_{videre ej.}

_{Non ii}

.

fqmus,

qui hoc

didlum

ullo

modo

veiinms de

ejusmodi

Jurejurando firmandis

faneiendisque obligationibus,

qua-rum fanfra obfervatio fupremam cohftituit condifcionem,

iine qua non falva & integra, vel

denique

fcranquilla

esfe

poteft Respublica:

&,

ne

fingula commemorando

perme-amus, in omnibus admittendum hoc Sacramentorum ge¬

nus ejusmodi cafibus, daraus & largimur, ubi _quam

p!u-rimi rerum interefi: publicarum, _ut facrofan&a hsec, ad

officia fua non negligenda cives alligandi, copula acce-dafe. Verum enim vero, his etiam cafibus, iive _pauci

fint, iive plures, omnibus omisfis, multos tarnen

fuper-esfe credimus, ubi _{ineptum, periculoium, vel} denique minime necesfarium fit, religiofam adhibere

adfeveratio-nem_{fj. ·}

Hane animadverfionem fuo fibi praecipuo jure vindi»

care videntur, _quae ab obituris _munera publica

praeftan-da

darum, quse, Svetice Interpretata, in Flj^jtberg noftratis

Lag-farenhets Biblioth. t Del. ρ. 61, legi poteft. Eandem veritatem

&_{agnovisfe legis noftrse latores,colligitur ex a8Domare Regeln.}

*) Hocjuratnentorutn genus improbare etiam Grotius videtur,

Chri-fti verba, Matth. 5, de illis proprie intelligentia putans: De £fu~

re bell} ac pacis, l. 2, c. ij, g. ζτ.

f) Noftristemporibus, MiCHAeLis obfervat, valde esfe periculofufn, ut _{populus in leges juret facere, Mof. Recht 2 Theil p. 16fequ.} Si _{praeterea fapienter conditae riteque adminiftratae leges fuam} fibimet _{ipfse & posfint & debeant fanétitatem tueri, adfcititiuna}

t

da _exiguntur

_Sacramenta

_{g). Enimvero} eorum maxima

pars id

defiderant

necesfitatis,

qua non prerftente, nul-lus omnino ufus Jurisjurandi

ju/tus

ac legitimus. Haec Sacramenta, ut quidem noftra

_fertxipmio,

in

ampliori-bus tantum _permitti queunt magiftratibus mandandiSa.*f

qui ejus natufae

funt, ut,>fcfénean

male gerantur,

ncfn

femper in poteftate legqm ac Imperanti&Jifc

certum'e^

ploratumque habere : in quibus idcirco^munere

fungen-tis _{probitati integrif^tique permulta funt committenda.}

Oportere infuper

videtur,

alio, quo géneratim laborant

horum Sacramentorum _{formulae, liberentur vitio;}

ete-nim tot tamque diverfas ampleéti folent res

exfequen-das, quid ? quod talia etiam, vetuftatem nimis

fapien-tia, nonnumquam fetinent, quae, ob mutatam temporis· ac rerum _{rationem, ne Principis quidem niens esfe}

pot-eft, ut obferventur. Quod ii hsee hand temere ac _prae¬ ter rationem diéta _{fint,-.quid tandem exiftimandum de}

aliis _{Juramentis Proroisforiis, quae, ii, quod res eft.}

fpe-étaveris, non niii merae funt cserimoniae & ritus fere

inanes ? Nonne ve rendum fummo _{jure, ne tales abufus}

in _{jocos demum ac Iudibria omnem in univerfum Juris*}

jurandi religionem fint verfuri?

In föris_{jüdiciisque fuam Juramenta praecipue & fere}

unice federn _{habeant,oportet: quantique igitur, quis non} videt, momenti fit, tali, qualem in antecedentibus

qua-dämtenus delineavimus, diminutione eorum _experta,

ef-ficere, ut eo majori, in quantum fieri poteft, auftorita-te ac vi in tribunalibus _{pojleant, ubi ad difceptatfdum}

con»

g) Krünitz,. Encyclopcedie, vocab; Eid* Cel. Kant haec Ju¬

ramenta _Promisforia, ut optato fini minus convenientia,

Asfer-toriis _{permutanda judicat. Metaphyßfche Anfangsgründe der*}

controverfias, quae alias jufto longius protelarentur, ant

denique prorfas

jacerent

non

decifae,

admodum funt

ne·

cesfaria. At vero heic _etiam, nemo non intelllgit, ea

in _primis

_difcri'mini

_{esfe ob^oxia}

&, ubi

flocci

pendun-tur ac contemnuntur, triftisfimos ad jura omnia, vel

privatorum vel rei

denique

pnblicas, pervertenda

comi-tes fecuiii habere efferftus. Quum igitur eorum vis con-vincendi a moralitate juraturi ac religione omnis

pen-deat, aliorum vero moralitati nemo, ut credat, cogi pos¬

fit; per fe pa^et, hanc per

juramenta

probationem

mi-nime _{gentium esf'e pofitivam, atque adeo contra}

jus

fas-que immane quantum

id fore, fi quis ad

fidem

tali

ad-ieverationi habendam adigeretur, ubi aliis viis de civium

culpa vel innocentia

posfit

explorari

hj.

Tales viae

ut _{aperiantur magis magisque ac} muniantur,

Principes

legumque latores fine dubio non taedebit curare; quod

fi _{improbus Eorum labor & diligens Providentia, non}

omni, quem optare licet, fuccesfu

fuerint fortunati,

ille

forfan inde fruélus redundare poterit , ut rarior faltim reveniat dira necesfitas, quae fententiam judicis Juris-jurandi

teftimonio

fundari

jubet.

Ad _{Juramenta teftium}

_quod

_attinefc,

_{illa quidem}

_non

adeo _{periculofa funt, dummodo oniiieni, quam par eil,}

cautionem adhibeant legumlatores in quaiitatibus teftium definiendis &, quod fummum eft , in admittendo eos ad

praeftandum

Sacramentum

ij. Contra, quae ICtis

audi-unt

h) Cfr. Cel. Praefidis Lärobok i Natur- Rätten, ρ 195, ιρ6. i) Leges patriae, quantam quantam etiam hac in re euram &

folli-citudinem commonftrant, tarnen omni forfan defe&u non esfe

immunes, variae, quas fecere ICti, obfervationes probare

9

unfc _{Purgatoria Juramenta, ea & discriminis plenisfima}

funt & rationi nimium _{quantum offenfa k). Magnis}

igi-tur _{abufibus, qui eorum fieri posfunt, multisque, quibus}

anfain facile _{prsebent, pejerationibus occurfurus,}

follici-te & anxie legislaror cavere debet, ne in causfis ufur-pentur, quibus adfint necesfe graviores pejerandi tenta»

tiones & iileceb>£e _{I), & iimui hos cafus, quantum fie¬}

ri _{poteft, diligenter adeo determinare, ut quam minimum}

a _{Judice pendeat hsec disquifitio.}

Unum filentio non _{prsetereundum exiftimamus, quod} haud _{p3rum ad falfa jurandum homines proclives redde*} re conftat. Ut de _{ejusmodi praeceptis civilibus nil}

Io-quamur, quorum vis obligandi, fi qua _fit, cum alia

an-tiquiori & majori, hominum naturae altius infita, pugnet obligatione m), hoc tum maxime locum habet, cum

ta-lia _{Jurejurando firmari jubetur, quae, nulla omnino}

p»3e-eunte _obligatione , iniqna "funt atque injufta. Grotius &

qui plures ejus vi ftigiis infiitere, eam foverunt

opinio-nem,novam per jusjurandum exoriri obligationem. Haec

vero a _{Philofopliis Juriumque Do<5toribus impugnata jam}

dudum ac refutata eft, quid ? _{quod communis}

ipfius

etiam _{vulgi fenfus Ulis hac in re «dfentitur; quotus enim} eft _{quisque, refie experientia, qui, quod ad fe ipfum}

pertinet, religioni admodum habeat &, quod ad aliosp

tanfo id iliis vitio vertat, _{jusjurandum violare, quod in}

re _{injufta ρ aeftare cogimur. Inde tarnen}

iequitur, ut

B _le»

I) Eneyctopcedia, ante citata. vorab, Eid. BeccarjA: Om Brott

och _{Straff, p. 53—55. öfier/ättn.}

1) Talem praecautionem declarare etiam Legem Sveciae, 17 Cap0 3°» 32 § § R. fi· & a^a i°ca ttftantur.

leviter a c temere Sacramentis uti homines _sdfuefafti,

omnem demum eorum fan&itatem _{fusque deque habeant,}

refpuant.

Ad efficiendum eo _{magis, ut ufus religioforum}

Ju-ramentorum _{infrequentior evadat, non nihil}

juvaret,

fi,

quod propofitum legimus η), Juramenta, quae vocari

placuit Civilia> in ufum reciperentur. Sciiicet haec

mul-tis locis videntur & _{temporibus pro religiofis posfe} fup-poni, ut iti mandandis munerum _{plurimis &, ne plura,}

omnibus in rebus ita _{comparatis, ufc juraturus ex}

ma-giftratuum infpeétione fe proripere legumque

caftigatio-nem _{efFugere nequeafc. Sic adhibita,}

fperandum eft fö¬

re, ut eundem &, quam religiofa, non minorem habeant effeftum, quin potius tanto majorem, quanto certius

con-ftat, homines haud raro _{plurimos, talibus infortuniis}

im-minentibus, de quorum & qualitate & _{quanjitafce, ope}

experientiae, ratam fibi formare valeant _{notionem, ma¬} gis commoveri & incitari, quam ejusmodi malis reprse-ientatis, quorutn idea mente, ad mundum invifibilem

fenfusque omnes efFugientem adfcendente, tantum

con-cipiatur. Quid? il prseterea, ut ad nunc ufitata muneris

Sacramenta _{paullisper regrediamur, efFeétum,}

quem in

Rempublicam habere _{debeant, refpexeris,} ea nonne videbis

irrita & _{quafi nulla ? Eteniin}

poenam, qua perjuros affi-ciendos voluit _{legislator, numquam Fubeunt illi,}

qui,

Ju-rejurando datam _{Principi fidetn prodentes, de induftria}

ac meditato animo munera male _{adminiftrarunt. Si lex}

igitur fibimet ipfa non fit _{confcraditffcura, necesfum efi:,}

nifi forfan nofter nos fallat _{animus, in hac re aut}

trans-formentur _{Juramenta Religiofa in mere}

Civilia, aut

fal-tim

tim _{poena3 quam in eos conftituit lex, qui jusjurandum}

non iervant, omni femper feveritate _exigatur.

Id- _{igitur fi obtineri pofceil, ut rarior fiat ufus Sacra«}

mentornm, varii, apud nos etiam, ritus felefti noilrique

genio temporis ac culturse accommodati adjungi forfan

jurandi aftui & comitari posfent. Veterum

legumlato-rnm hac in re _{iapientiam o) admirantes} & _{fere ilupentes,}

hon tarnen ii fumus, _qui e,orum omnem caerimoniarum

fol'lemnitatumque fpeciem ac pompam in nöftra judicia

inductam velimus ; id vejlemus unum & optaremus } ut

aliquid bis ipfis baud äbfimile retineretur, ut faltim non

liimia _{judo celeritate, temeritate & iine uiiis momentis,}

rem adeo gravern majeftateque_{plenam adgrederentur}

judi-ces. _{Jusjurandum eil religiofa ac follemnis adfeveratio: nil}

igitur ab il!o minus alienum,ni! magis dignum, quam utT

quanti fit ponderis, fignis externos etiam hominum Ten«

fus comrnoventibus , juraturo quodammodo declaretur.

Ultimum, ad _religioneinJuramentis conciliandam ne»

cesfarium, verfatur circa poenam civilem, quae perjuris

eil _{infligenda. Omni fere ab aevo opinio obtinuit,}

per-jurium proprie in Deum esfe peccatum, & prae reliquis

maleficiis vindicdam _{ipfius in fe provocare, quam etiam} ob rem id _{apud veteres interdum nulia fere civili} fup-plicio afFeftum

re'perimus.

Verum enim vero, cum

per-jurium quam impudenfcisfimam involvat violationem juris

& fecuritatis , cum publicte, tum privatae,

perturbatio-neiri, nec non _{publice declaret improbam Moralitatis &}

Religionis ludificationem ac contemfcum» quum infuper,

ut

o) Eximium hujus rei & reliquis palmam fere prserjpiens miniftranfc exemplum leges Mofaicse, Mof Recht, 5 Theil, /. 2,63.

22

ut noftrum fert faeculum, non eadem nunc, quae

anti-quitus, veneratio

Jurisjurandi

perjuriique

deteftatio in

animis dominetur: civilem utique, nemo infitias ibit,

&

eam quidem feveram hnic crimini _poenam

esfe